تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیههای کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران شناخته میشود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820888728
شریعتی، معلم انقلاب یا معلمی به رسم فارابی و میرداماد
واضح آرشیو وب فارسی:مهر: یادداشت رضا ماحوزی؛
شریعتی، معلم انقلاب یا معلمی به رسم فارابی و میرداماد
شناسهٔ خبر: 3688657 - شنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۱:۴۶
دین و اندیشه > اندیشمندان
.jwplayer{ display: inline-block; } برخی وجوه معلمی شریعتی در دوره انقلاب به دوره پس از انقلاب نیز قابل تعمیم است و آموزههای وی در حوزه خودآگاهی و بازگشت به خویشتن و آزادی و معنویت برای دوره اخیر نیز قابل طرح و استفاده است. به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی از رضا ماحوزی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی است که از نظر می گذرد. همه به یاد داریم که اواخر حکومت پهلوی و اوایل انقلاب، روی کتابهای مرحوم شریعتی و یا روی پلاکاردها و نوشتههایی که توسط انقلابیون و معترضان در راهپیماییها حمل میشد، از آن مرد بزرگ تحت عنوان «معلم شهید» و یا «معلم انقلاب» یاد میشد. به راستی مرحوم شریعتی برای بسیاری از انقلابیون دهه پنجاه و حتی شصت، معلم بود؛ معلمی که شاگردان فراوانی داشت و شاگردانش نیز نسبت به او تعصبی تام و تمام داشتند. اما به راستی مرحوم شریعتی به کدامین معنا معلم بود؟ این پرسش از آن رو قابل طرح است که خود آن مرحوم، تاریخ انقلابها و به تبع آن، تمامی انقلابهای قرن بیستم و در حال وقوع را محتوم به گذر از وضعیت تحول و پویش و مبارزه و خودسازی (ماومنت) به وضعیت استقرار و تثبیت و نهادسازی و محافظهکاری (انستیتوشن) میدانست. حال بنا به این تفکیک میتوان پرسید، مرحوم شریعتی خود را معلم کدام یک از این دو دوره میدانست؟ بنا به بازخوانی تاریخ شیعه در سده نخست هجری و برجسته کردن شخصیتهای مبارزی چون پیامبر صل الله علیه، علی علیه السلام، فاطمه سلام الله، عمار، ابوذر، امام حسین علیه السلام، زینب سلام الله و چند تن دیگر از یکسو و بازخوانی تاریخ مبارزاتی شیعه در مقابل تاریخ دوران تثبیت و استقرار شیعه در عصر صفوی و پر رنگ کردن این تقابل در قالب تشیع علوی و تشیع صفوی و نقدهای شدید به شیعیان صفوی عصر حاضر از سوی دیگر، و از همه برجستهتر، انس و الفتی که میان شخص مرحوم شریعتی و حسینیه ارشاد و مبارزان انقلابی آن دوران وجود داشت و این انس والفت دو طرفه، ایشان را در مقام یک روشنفکر متعهد و آنها را در قامت ابوذرها و زینبهای روزگار متجلی ساخته بود، در وهله نخست به نظر میرسد که عنوان «معلم» برای ایشان بیشتر ناظر به دوران نخست است و نه دوران نهادسازی و تثبیت فرهنگی و تمدنی. اما آیا شریعتی به هیچ عنوان شایسته عنوان معلم برای دوران پس از انقلاب نیست و آموزههای ایشان صرفاً محدود به دوران پیش از انقلاب است؟ برای پاسخ به این پرسش لازم است پیش از آن دو پرسش دیگر مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. اول آنکه وضعیت انقلاب که شریعتی آن را به وضعیت تشیع علوی تشبیه کرده است، وضعیتی همیشگی است و لذا یک فرهنگ و تمدن باید دائماً در وضعیت انقلاب و تحول باشد و روی تثبیت و نهادسازی و آرامش و استقرار را به خود نبیند؟ دیگر آنکه آیا در جریان انقلاب و تحول، مبنایی برای پیوستگی هویتی و فرهنگی میان نسل فعلی و نسل گذشته و به همین قیاس، نسل آتی و نسل فعلی وجود خواهد داشت و این نسلها میتوانند مدعی بهرهمندی از پشتوانههای تاریخی، اعم از علمی و فرهنگی و آیینی و فکری و رفتاری باشند یا خیر؟ از آنجا که مرحوم شریعتی مبنای صرفاً اقتصادی موردنظر مارکسیستها در جریان انقلابهای اجتماعی را قبول نداشت و بیش از همه به نوعی از شیعه سیاسی و اسلام ایدئولوژیکِ برگفته از مدل تشیع علوی، برای ترسیم آینده نظام فرهنگی و اجتماعی ایران میاندیشید لذا در پاسخ به پرسش نخست، مبنیبر اینکه چگونه میتوان پس از رسیدن به هدف و سرنگونی نظام موجود و در نتیجه، رسیدن به وضعیت نهادسازی، از آفتها و آسیبهای ناشی از نهادسازی، بویژه خمودگی و توقف حرکت انقلابی جلوگیری کرد و اصل نهادسازی و دوران مربوط به آن را بنحو ایجابی پذیرا شد، در مقابل تز «انقلاب در انقلاب» لنین، به نوعی از خودسازی انقلابی و پروتستانتیسم اسلامی ذیل برنامه «بازگشت به خویشتن» روی آورد. در این رویکرد، شریعتی با قبول دوره نهادسازی بهعنوان نتیجه منطقی دوران تحقق اهداف توحیدی و انقلابی، بهمنظور برکنار ماندن از آسیبهایی که وی به تفصیل آنها را در قالب تشیع صفوی و اقتضائات نهادسازی برشمرده است، بر استمرار آگاهی معطوف به تحقق انقلاب به دوره پس از انقلاب یا همان دوره نهادسازی تأکید ورزیده است. به دیگر سخن، شریعتی برای فراموش نکردن اهداف انقلاب و مبارزه دائمی برای رسیدن به آزادی و رهایی واقعی- که به عقیده ایشان هم در غریزه اصلی آدمیان ریشه دارد و هم خواسته اندیشه توحیدی و انبیاء و رسول الله و اهل بیت بوده و هست- لازم است در دوره تأسیس نیز خودآگاهی معطوف به عرفان، برابری و آزادی استمرار یابد. با این ملاحظه، بخشی از وجوه معلمی شریعتی در دوره انقلاب و مبارزه برای پیروزی انقلاب و سرنگونی نظم موجود با هدف برپایی نظم جدید، به دوره پس از انقلاب و نهادسازی نیز قابل تعمیم است و آموزههای ایشان در حوزه خودآگاهی و بازگشت به خویشتن و آزادی و معنویت و عدالت، برای دوره اخیر نیز قابل طرح و استفاده است و لذا برای این دوران نیز شایسته عنوان معلمی است. با این حال، برخلاف پرسش فوق، به اقتضای انقلاب و گسستهای جدی میان خواستهها، افکار، شیوه عملکرد و نحوة انتخاب اشخاصی که به نوعی از خودآگاهی انقلابی و تفکر دینی ایدئولوژیک برخوردار هستند، در این چارچوب، نسل فعلی ادامه دهندة سنت پیشینیان نبوده و لذا گسستی جدی میان نسل فعلی و نسل گذشته و حتی نسل آتی و نسل فعلی وجود خواهد داشت. در این مورد، خودآگاهی موردنظر مرحوم شریعتی و تأکید وی بر تیپ «عملگرایانه» حسین (ع) و ابوذر و زینب در مقابل دو تیپ تخدیری «اندیشهورز» یا همان بوعلی و «زاهدانه» یا همان حلاج، از میان تاریخ هزار و چهارصد ساله اسلامی این سرزمین، به گزینشهایی جدی دست میزند که در نتیجه آن، بخش قابل توجهی از تاریخ فرهنگی و تمدنی این دین و سرزمین- که از قضا از زمره باشکوهترین نمودهای اندیشه و عرفان ما است و به گونههای متعددی مردم این سرزمین را ذیل اشعار حماسی شاهنامه و یا عارفانه مولوی و نظامی و عطار و حافظ و سعدی و غیره به هم گره زده و متحد ساخته است- حذف گردیده و کنار زده میشود. اگر بر این باور باشیم که یک معلم- در معنایی که این واژه برای فارابی و ارسطو نیز بکار رفته است- ارکان علمی و فرهنگی یک تمدن را بنحو عقلانی بنا مینهد و در این پایهگذاری، از در گفتگوی عقلانی با سنتهای پیش از خود وارد میشود و تلاش میکند مسائل زمانه خویش را با نظر به همان گفتگوی عقلانی با پیشینیان مورد فهم و تحلیل قرار دهد و برای آنها پاسخ و یا پاسخهایی معقول ارائه دهد و نسبت میان حال و آینده خویش را با گذشته ملی و جهانی روشن سازد و در این راه، همواره عقل و تفکر نظری را بر اقدام عملی مقدم دارد- هرچند در تمامیت، همه این تلاشهای عقلانی را در خدمت همان خواستهها و نیازهای عملی تنظیم میکند- آنگاه شریعتی را نمیتوان معلمی دانست که رویه مذکور را طی نموده و سنت گذشته این سرزمین و دیگر سرزمینها را به زمان حال آورده و از قابلیتهای متعدد آنها برای فهم و تفسیر و حل مسائل زمانه استفاده کرده باشد. با این ملاحظه، مرحوم شریعتی هرچند مطابق پرسش نخست میتواند معلم دوران انقلاب و پس از انقلاب- در همان معنایی که ایشان از انقلاب مراد میکردند- باشد اما مسلماً ایشان را نمیتوان به همان معنایی معلم دانست که ما فارابی و یا میرداماد را معلم میدانیم. به دیگر سخن، معلم خواندن شریعتی در فضای انقلابی قابل فهم است زیرا در این فضا وی شاگردانی را پرورده و ادبیاتی را بوجود آورده است که کم و بیش مدرن است. اما مطابق معنای موردنظر حکمای ایرانی و غیرایرانی از واژه «معلم»، هرچند مسائل اصلی حیات بشری شامل رفتار، خانواده و جامعه بهعنوان سه رکن حکمت عملی تقدمی تام و تمام دارند، اما چگونگی فهم و تفسیر مسائل هر یک از این سه حوزه مستلزم پرداختن به مسائل و موضوعاتی نظری است که تنها از طریق عقل و استدلال عقلانی میتوان به تقریر درستی از سرشت انسان و نسبت آن با امور پیرامونی دست یافت. به این معنا، مباحث متافیزیکی بوعلی و یا تأملات نظری و دروننگرانه حلاج و دیگر عارفان و یا حتی توجه التفاتهای فقها و متکلمان، نه مخدرهایی برای افیون تودهها، بلکه وجوه متعددی از همان تقدم نظر بر عمل است که یک «معلم» باید بتواند جایگاه هر یک را مشخص داشته و تصویر دقیقی از نظام طبقه بندی علوم و مناسبات آنها با یکدیگر و سپس یافتن راهحلهایی برای مسائل بشر در سه حوزه فردی و خانوادگی و اجتماعی ارائه دهد. اینها مواردی است که در چارچوب اصالت عمل و در قالب کلی سیطره تکنیک و عمل، مورد غفلت قرار میگیرد و همسو با بسیاری از مکاتب منتقد تفکر متافیزیکی در قرن بیستم، بهنوعی از تقدم عمل بر نظر منجر میشود؛ چیزی که در اندیشه مرحوم شریعتی نیز نمود یافته بود و لذا بر اساس همین رویه بود که استخوان در دست ابوذر را بر کل فلسفه نظری بوعلی و یا عرفان حلاج و یا اشعار غنایی و رندیات حافظ و اشعار حماسی فردوسی ترجیح میداد و آنها را در پروژه پروتستانتیسم اسلامی خود وارد نمیکرد. با همه این ملاحظات، شریعتی را نمیتوان معلم چهارم نامید زیرا انقطاع فرهنگی و تمدنی و عدم بهرهگیری از روش گذشتگان در کشاندن گذشته به حال و بهرهگیری از قابلیتهای آن برای پردازش مسائل حال بصورت جدی در اندیشه و عملکرد شریعتی دیده میشود و لذا نمیتوان وی را به این معنا، معلم خطاب کرد؛ خواه برای دوره انقلاب و خواه برای دوره پس از انقلاب یا همان دوران نهادسازی.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[مشاهده در: www.mehrnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]
صفحات پیشنهادی
تجدید بیعت با آرمان های قرآنی و انقلابی معمار کبیر انقلاب اسلامی
بیانیه موسسه کشوری مهد قرآن به مناسبت ۱۴ خرداد تجدید بیعت با آرمان های قرآنی و انقلابی معمار کبیر انقلاب اسلامی شناسهٔ خبر 3675733 - جمعه ۱۴ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۲ ۰۴ دین و اندیشه > آیین ها و تشکل های مذهبی موسسه کشوری مهد قرآن به مناسبت سالروز ارتحال ملکوتی حضرت امام خمینی ره و س«مومن متعبد انقلابی» نسخه ای برای جهان اسلام
یادداشت مومن متعبد انقلابی نسخه ای برای جهان اسلام شناسهٔ خبر 3683623 - یکشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۱ ۴۳ دین و اندیشه > سایر تعریف جامی که رهبر انقلاب از ابعاد وسیع شخصیت امام خمینی ارائه کرده اند می تواند نسخه ای شفابخش برای جهان اسلام باشد جهان اسلام به شناخت الگویی جامع چودیدار آیت الله معلمی با خانواده شهدا و جانبازان مدافع حرم بابل+تصاویر - پایگاه خبری تحلیلی شمال ایران
شمال نیوز نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان با خانواده شهدا و جانبازان مدافع حرم بابلی دیدار کرد به گزارش شمال نیوز آیت الله علی معلمی نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان با خانواده شهدا و جانبازان مدافع حرم بابلی دیدار و بر سر مزار شهید سیدرضا طاهر حاضر شد سه شنبه ۲۵خرنشست کتابخوان تخصصی «امام(ره) و انقلاب» بررسی میشود
با حضور داوود مهدوی زادگان نشست کتابخوان تخصصی امام ره و انقلاب بررسی میشود شناسهٔ خبر 3677797 - دوشنبه ۱۷ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۲ ۳۰ دین و اندیشه > اندیشکده ها نشست کتاب خوان تخصصی امام ره و انقلاب اسلامی امروز و به میزبانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می شودامام پیشتاز رهبران انقلابی/ وجوه تمایز امام با دیگر رهبران دنیا
رموز جاودانگی بنیانگذار انقلاب اسلامی امام پیشتاز رهبران انقلابی وجوه تمایز امام با دیگر رهبران دنیا شناسهٔ خبر 3674515 - جمعه ۱۴ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۶ ۴۴ دین و اندیشه > سایر رهبران انقلاب های بزرگ دنیا تنها یک یا دو نقش از سه نقش متفاوت در امر رهبری انقلاب را به انجام رسانیدندتنها راه پیروز شدن بر سپاه شیطان/ چه شد که طیب، حرّ انقلاب شد؟
پای درس اخلاق آیت الله قرهی تنها راه پیروز شدن بر سپاه شیطان چه شد که طیب حرّ انقلاب شد شناسهٔ خبر 3682865 - شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۴ ۲۳ دین و اندیشه > آیین ها و تشکل های مذهبی آیت الله قرهی گفت وقتی به طیب که عاقبت به خیر شد گفتند که بگو امام راحل به تو پول داده گفت منپاسخ رهبر انقلاب درباره افطار عمدی روزه
پاسخ رهبر انقلاب درباره افطار عمدی روزه کد خبر ۵۹۶۰۷۲ تاریخ انتشار ۲۰ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۰ ۰۰ - 09 June 2016 پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری پاسخ حضرت آیتالله خامنهای به پرسشی درباره افطار عمدی روزه را منتشر کرد متن سوال منتشر شده و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی به آن به شرحنظر رهبر انقلاب درباره نحوه نیّت برای روزهداری
نظر رهبر انقلاب درباره نحوه نیّت برای روزهداری کد خبر ۵۹۴۹۵۴ تاریخ انتشار ۱۶ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۲ ۲۰ - 05 June 2016 پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری پاسخ حضرت آیتالله خامنهای به سوالی درباره نحوه نیّت برای روزهداری را منتشر کرد متن سوال مطرح شده و پاسخ حضرت آیتالله خامنانقلاب اسلامی محصول سفرهای چهارگانه عرفانی امام(ره) است
در گفتگو با مهر عنوان شد انقلاب اسلامی محصول سفرهای چهارگانه عرفانی امام ره است شناسهٔ خبر 3672375 - شنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۸ ۴۴ دین و اندیشه > اندیشمندان انقلاب اسلامی محصول سفرهای چهارگانه عرفانی امام ره بوده است و استمرار آن نیز به یک رویکرد عرفانی همانند آن نیازمند استملاک مسافت شرعی از نظر رهبر انقلاب
ملاک مسافت شرعی از نظر رهبر انقلاب کد خبر ۵۹۷۳۳۰ تاریخ انتشار ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۱ ۴۲ - 13 June 2016 پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری پاسخ حضرت آیتالله خامنهای به سوالی درباره ملاک مسافت شرعی را منتشر کرد متن سوال مطرح شده و پاسخ رهبر انقلاب به آن را در زیر میخوانید سؤ-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها