تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833500725
جراحي كتاب و سنت به دست پرچمداران پروژه «اسلام رحماني»
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: جراحي كتاب و سنت به دست پرچمداران پروژه «اسلام رحماني»
«گاهي يك شعارهايي داده مي‌شود كه باطناً اسلامي نيست از جمله آنها اسلام رحماني است. كلمه قشنگي است اما يعني چه؟
نویسنده : عليرضا داودي*
«گاهي يك شعارهايي داده مي‌شود كه باطناً اسلامي نيست از جمله آنها اسلام رحماني است. كلمه قشنگي است اما يعني چه؟ انسان مشاهده مي‌كند و خوب احساس مي‌كند كه اين اسلام رحماني يك كليد‌واژه‌اي است براي معارف نشئت گرفته از ليبراليسم، يعني آن چيزي كه در غرب به آن ليبراليسم گفته مي‌شود. اگر اسلام رحماني اشاره به اين است، اين، نه اسلام است، نه رحماني است. تفكر ليبراليستي از زير‌بناي فكري اومانيستي كه نفي معنويت و خدا و مانند اينها است سرچشمه مي‌گيرد. چون خدايي نيست، پس سليقه‌اي است؛ چيزهاي بشري اين جوري است. تفكر وقتي خدايي نشد، سليقه‌اي است و آن وقت ارزش‌ها بر‌اساس منافع گروه‌هاي قدرتمند تعريف خواهد شد.» (رهبر معظم انقلاب- ديدار با دانشجويان در ماه رمضان 1394) كليد‌واژه اسلام رحماني كه نماينده تفكري خاص در دوران كنوني است را مي‌توان ادامه تفكر گزينش‌گري در اسلام دانست كه خداوند نيز در قرآن كريم به شدت آن را نفي مي‌كند. اين تفكر كه گاهي از طرف كفار زمان پيامبر مطرح مي‌شد و گاهي توسط منافقين، مبتني بر اين باور بود كه مي‌توان در ميان احكام و دستورات دين بخشي را گزينش كرد و مورد اجرا و اطاعت قرار داد و بخشي را با دلايلي غير‌ديني و بر اساس منافع شخصي به كناري نهاد و بدان توجهي ننمود. اين چرخش منفعت‌محور از اصول دين و تفسير دين بر اساس منافع خود را مي‌توان در رفتار معاويه در دوران خلافت غاصبانه‌اش ديد؛ زماني كه به گواه تاريخ معاويه براي جلب‌نظر سلاطين هند و جلب منافع مادي اقدام به فروش و تقديم بت‌هاي تزئين شده به اين سلاطين مي‌كرد چراكه اينگونه تفكر براي جلب منافع مادي و سياسي دنيوي دين را بر اساس اصول و مؤلفه‌هاي مورد نياز تفسير مي‌كند. نفي اينگونه تفكر را مي‌توان در قرآن كريم به وضوح مشاهده كرد مانند آيه 150 سوره نساء كه خداوند باور منافقان به برخي از دين و نفي برخي از دين را مورد شماتت قرار داده است و در جايي از قرآن اين افراد را با نام «مقتسمين» مورد خطاب قرار داده است. درخواست كافران براي تأييد برخي از سنت‌هاي بت‌پرستي در عوض ايمان آنها به پيامبر گرامي اسلام نيز در سوره كافرون مورد نفي قرار گرفته كه نشانه‌هاي دقيقي از مقابله اسلام با اين گونه تفكر است. اين جريان قديمي منفعت‌محور كه در دوران كنوني با عنوان اسلام رحماني شناخته مي‌شود شاخه‌اي از تفكري است كه با نام اسلام ليبرالي شتناخته مي‌شود كه با تأكيد صرف بر جنبه‌هاي رحمت و محبت دين سعي بر حذف اقتدار و قاطعيت اسلام در برابر غير‌مؤمنان، ظالمان و كفر دارند. اين نوع نگرش بر اساس صريح آيات و روايات اسلامي مردود و مورد مذمت است چراكه خداوند هر چند رحيم و بخشنده است اما از طرفي «اشدالمعاقبين» است و بنابر آنچه در قرآن به صراحت ذكر شده خداوند در برابر كفار، مشركين و منافقان بسيار سختگير است «اِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ». داعيه‌داران اسلام رحماني پس از انقلاب نشانه‌هاي اوليه اين جريان در دوران معاصر را مي‌توان در بحبوحه انقلاب شكوهمند مردم ايران‌زمين جست‌وجو نمود. در جريان انقلاب اسلامي دو گروه فكري را مي‌توان شناسايي نمود كه از اصول اسلامي به صورت گزينش شده در فعاليت‌هاي خود پيروي مي‌كردند. گروه اول كه عمدتاً جريان‌هاي چپ و فعالان مسلحانه را شامل مي‌شود بيشتر مبتني بر مؤلفه‌هاي انقلابي و سخت اسلام اقدامات خود را شكل مي‌دادند و با استفاده از اين مفاهيم و احكام اقدامات خود را توجيه مي‌كردند. البته پس از انقلاب برخي از همين گروه‌هاي معتقد به لزوم استفاده از خشونت در انقلاب، ناگهان نگران وجوه خشم‌آگين (به زعم ايشان) در اسلام شدند. مخالفت اين گروه‌ها با احكام بازدارنده اسلامي نظير قصاص و غير‌انساني خواندن اين احكام نمونه‌اي از اين انحراف بود. گروه دوم كه عمدتاً روشنفكران مذهبي و گروه‌هاي ملي مذهبي را در بر دارد بيشتر با تأكيد بر مؤلفه‌هاي صلح‌جويي و رحيمانه سعي بر نفي حركت‌هاي سخت انقلابي داشتند و بيشتر بر حركت‌هاي اصلاحي و تساهل و تسامح با رژيم پهلوي در راستاي ايجاد تغييرات مطلوب تأكيد داشتند. اين گروه پس از پيروزي انقلاب و در دوران دولت بازرگان با نفي مقابله با امريكا و جبهه مستكبرين بيشتر به‌دنبال ايجاد رابطه صلح‌طلبانه با تمام جهان و كاستن از جنبه‌هاي انقلابي نظام نوپاي ايران بودند كه نمود بارز آن را مي‌توان در مخالفت بت ماجراي تسخير لانه جاسوسي دانست. هر دو گروه فوق از اسلام به عنوان عامل مشروعيت‌بخش به اهداف و باورهاي از پيش انتخاب شده خود بهره مي‌بردند و احكام و باورهاي اسلامي را بر اساس ميل و نياز خود مورد پذيرش و گزينش‌گري قرار مي‌دادند. اما آنچه در ايران به عنوان جريان فكري اسلام رحماني در دوران كنوني شناخته مي‌شود را مي‌توان محصول دو دهه اخير و تلاش متفكراني چون سروش و حجت‌الاسلام كديور دانست هر چند در تمام جهان اسلام اعم از شيعه و سني اين نگرش گسترش پيدا كرده و حتي مي‌توان گفت در ميان اهل تسنن قوت و قدرت بيشتري دارد و سطح زيادي از انديشمندان را شامل مي‌شود. اين انديشمندان كه عنوان ليبرال‌هاي اسلامي را يدك مي‌كشند اعم از شيعه و سني در اصل مانند اسلاف خود به دنبال هماهنگ‌سازي اسلام با باورهاي فلسفي و سياسي (ليبراليسم) از پيش پذيرفته خود هستند. ليبرال‌هاي مسلمان و تناقض فكري با اصول اسلامي ليبرال‌هاي مسلمان به سبب ماهيت دين اسلام از همان ابتداي پذيرش ايدئولوژي ليبرالي دچار تنش‌هاي عقلاني و تناقض‌هاي فكري مي‌شوند. چه، اسلام دين تجويز بايدها و نبايدهاست و ليبراليسم، هيچ بايد و نبايدي خارج از اراده افراد را براي آنها نمي‌پذيرد؛ مخصوصاً زماني كه اين تجويزهاي ديني در حوزه اجتماعي مطرح مي‌شوند، ليبراليسم كمترين انعطافي از خود نشان نمي‌دهد. نفس عمل به دستورات ديني و پذيرش مرجعيت آنها با ابتدايي‌ترين ارزش‌هاي ليبرالي تباين دارد و اگر من باب اينكه «فرد آزاد است هر كاري كه مي‌خواهد انجام دهد»، اجازه عمل به دستورات فردي دين داده مي‌شود، اما اجراي دستورات اجتماعي دين به سبب اينكه ممكن است بر خلاف ميل ديگر افراد جامعه باشد و آزادي آنها را دچار مخاطره كند، جزو خطوط قرمز ليبراليسم شمرده مي‌شود. لذاست كه «اسلام ليبرال» يا «ليبرال مسلمان» همواره تركيب‌هاي متناقض‌نما بوده‌اند. ليبرال‌هاي مسلمان براي حل اين تناقض، راه را در حذف «مرجعيت اسلام» به عنوان مهم‌ترين دغدغه ضدديني ليبراليسم ديده‌اند و از دريچه‌هاي گوناگون پا در اين مسير گذاشته‌اند، اما نقطه اشتراك همه آنها ضديت با حكومت اسلامي به عنوان تجلي اجتماعي و بازوي اجرايي و عنصر مهم مرجعيت بخش به احكام اسلام در عرصه جامعه است. كساني چون «نصر حامد ابوزيد» مصري در عين اظهار مسلماني، اولاً منشأ الهي قرآن را رد مي‌كرد و ثانياً مي‌گفت بايد تفسير «بشردوستانه» از قرآن ارائه كرد. «فتح‌الله گولن» ترك واژه «اسلام ميانه» را برگزيده و مخالف به‌كارگيري قوانين اسلامي و شريعت در حكومت است. برخي افراد در ايران بدون زير سؤال بردن منشأ الهي قرآن، براي حذف مرجعيت آن مي‌گويند زندگي مورد نظر قرآن زندگي قبيله‌اي است و نمي‌توان به آن استناد كرد. عبدالكريم سروش وحي بودن قرآن را منكر مي‌شود. كساني چون محسن كديور نيز كه در پي ترويج عبارت «اسلام رحماني» هستند، بخشي از آيات قرآن را كه مي‌تواند نسبتي با ارزش‌هاي ليبرالي داشته باشد برگزيده و ضمن تعريف آنها در چارچوب مفاهيم ليبرالي، باقي آيات قرآن و سنت پيامبر (ص) را جراحي و حذف نموده و سعي مي‌كنند اسلام را منحصر در همان مفاهيم سازگار با ليبراليسم معرفي نمايند، اما نام اين حذف را «تصحيح» مي‌گذارند: «در اين قرائت از اسلام چيزي از تعاليم اسلامي حذف نمي‌شود، تنها برخي از احكام و شعائر كه در خارج از زمينه خود و مجزا از شرايط زماني مكاني عصر نزول درك شده‌اند و در نتيجه اين سوء فهم از جوهره رحماني خود فاصله گرفته‌اند، تصحيح مي‌شوند». سپس اسلام رحماني را اسلام منحصر در اخلاق و دموكراسي و رحمت و مهرباني و آزادي معرفي كرده و «سكولاريسم عيني» را نيز از اين اسلام رحماني نتيجه مي‌گيرند. با چنين قرائتي، اسلام به دليل عدم ايفاي نقش مرجع و منشأ بايد و نبايدها در حيات بشري و انحصار در حوزه‌هاي فردي و رفتن ذيل ارزش‌هاي ليبرالي، مورد پذيرش و استقبال ايدئولوژي ليبراليسم و البته پدرخوانده‌هاي غربي ليبراليسم نيز قرار مي‌گيرد. بي‌شك شكل‌گيري و گسترش پروژه اسلام ليبرالي و عنوان خاص اسلام رحماني پيمايش همان مسيري است كه پروتستانيزم در غرب با مسيحيت انجام داد تا مرجعيت دين و متوليان دين را به نفع منافع و خواسته‌هاي دنيوي انسان، منزوي و حذف كند و دين را از عرصه اجتماع به عنوان يك هدايتگر، برنامه‌ريز و راهنما به عرصه‌هاي شخصي و پستو‌هاي خانه براند. در سطحي ديگر اين نوع نگرش در عرصه‌هاي اجتماعي به دنبال ترويج تساهل و تسامح در سايه عنوان عطوفت و رحمانيت در بطن تفكر اسلام رحماني است و اين باور را ترويج مي‌كند كه مؤلفه‌ها و احكام انقلابي و سخت موجود در دين اسلام صرفاً مربوط به دوران جاهليت انسان‌ها و خشونت عرب جاهلي است تا بتوان اين جامعه سركش و غير‌عقلاني را كنترل نمود و بي‌شك در زمان عقلانيت مدرن و عصر حقوق بشر، مطرود و نسخ شده است و تنها جنبه‌هاي رحماني و مهر اسلامي است كه بايد مورد توجه واقع شود. نتيجه اين امر در دين اسلام فروپاشي نظام سياسي و حكومتي مبتني بر آموزه‌هاي اسلام است و به نظر مي‌رسد قرائت اسلام رحماني را عمدتاً كساني مطرح مي‌كنند كه دل خوشي از مشي اسلام و انقلاب اسلامي در ابعاد مبارزه با استكبار، برخورد با قلدران عالم، دفاع از مظلومان و مستضعفان و پيشه كردن عدالت و مفاهيمي از اين قبيل ندارند و با طرح مفاهيمي همچون اسلام رحماني در پي مخفي نمودن اين نارضايتي يا راحت‌طلبي بوده و در پي پاك كردن صورت مسئله هستند. طرح‌كنندگان اسلام رحماني بخشي از دين را به نام تمام دين قالب مي‌كنند و در حقيقت با برخوردي كاريكاتوري سعي در بزرگ‌تر و با اهميت‌تر جلوه دادن بعد رحمانيت دين به نسبت بقيه ابعاد آن دارند تا بتوانند ديگر ابعاد اسلام را از حافظه جامعه ايران بزدايند. جمع‌بندي به كار بردن عبارت «اسلام رحماني» لزوماً به داشتن معني قرائت ليبرالي از اسلام نيست. اسلام ابعاد و وجوه گوناگوني دارد و همانگونه كه براي نشان دادن بعد سياسي اسلام از مفهوم «اسلام سياسي» استفاده مي‌شود، براي تبيين رحمانيت اسلام، مي‌توان از «اسلام رحماني» نيز بهره برد. اما انحصار اسلام در رحمانيت آن و حذف ديگر وجوه دين است كه فاصله گرفتن از واقعيت اسلام است. قرائت‌هاي اقتباسي از اسلامِ همخوان با مدرنيته در عرصه‌هاي سياسي، اجتماعي كه توسط برخي نظريه‌پردازان سياست‌پيشه مسلمان مطرح مي‌شود، افراد را ناچار از تحملِ مذهبي با شاخص‌هاي ليبراليسم مي‌‌نماياند و آن را تنها مسير زندگي بهتر معرفي مي‌كند. اين تفكر كه ريشه در گزينش‌گري‌هاي كفار و منافقين در صدر اسلام دارد صرفاً به دنبال ارائه تفسير و قرائتي مدرن از اسلام است كه بتواند تمام نگرش‌هاي نوين و مدرن را درون خود جاي دهد و پذيراي هر تفكر و انديشه‌اي با تكيه بر اصل تساهل و تسامح باشد و اين در راستاي ليبراليزه كردن دين اسلام شكل گرفته است. ايدئولوژي ليبراليسم مبتني بر گفتمان اومانيسم، سبك زندگي‌‌اي مبتني بر لذت و منافع دنيوي را ارائه مي‌دهد. هر چند اين تفكر نمي‌گويد خدايي وجود ندارد اما خدايي كه براي مسلمان ليبرال معرفي و جا انداخته شده است، خدايي فقط مهربان و كاملاً بي‌خيال است كه اصولاً كاري ندارد چه كسي چه اتفاقي را رقم مي‌زند، خداي ليبراليسم، نه اقتصاد بلد است، نه سياست مي‌داند، نه پيامبري دارد و نه كسي را معصوم قرار داده است و انسان را در اين جهان رها ساخته تا بتواند به هر آنچه مي‌خواهد برسد و هر آنچه را كه مي‌خواهد انجام دهد. «اسلام رحماني» فرزند همين ليبراليسم است و بدان تهي‌سازي اسلام از معنا، هدف و مقصود اجتماعي خود است. *پژوهشگر و طلبه حوزه علميه قم منابع: 1. قرآن كريم 2. تفسير‌الميزان جلد 5 و تفسير نمونه جلد 4 3. سخنراني مقام معظم رهبري در ديدار با دانشجويان 20/4/1394 4. كتاب السعاده و الاسعاد في السيره الانسانيه نوشته ابوالحسن محمد عامري نيشابوري 5. ليبراليسم و اسلام، حميدرضا شاكرين، كتاب نقد، 1388 6. تراژدي پروتستانيزم اسلامي، مهرنامه، شماره 36
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۶:۱۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 99]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها