تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1817182689
بازشناسي مصادر كتاب الغيبه طوسي (2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
بازشناسي مصادر كتاب الغيبه طوسي (2) نويسنده: حجت الاسلام محمد مسعودي ب. كتاب غيبت نعماني ديكر از مصادر شيخ، كتاب غيبت6 نعماني است. نويسنده محمد بن ابراهيم بن جعفر الكاتب النعماني البغدادي معروف به «ابن ابي زينب» است. نجاشي7 مي‌فرمايد: «شيخ من اصحابنا، عظيم القدر، شريف المنزلة، صحيح العقيدة، كثير الحديث… له كتب منها: كتاب الغيبة، …». 8از تاريخ تولد وي اطلاعي موجود نيست ولي در حدود سال 360 ق در شام وفات يافت. كتاب غيبت او از وزين‌ترين تأليفات در موضوع خود است كه تأليف آن، در سال 342ق به پايان رسيد. شيخ طوسي در تدوين كتابش از كتاب نعماني هشت روايت اخذ كرده كه مشروحاً به بيان آن مي‌پردازيم: 1. در فصل «ما يدل علي امامة صاحب الزمان عليه السلام…» در اين فصل شيخ طوسي، هفت روايت از نعماني نقل مي‌كند كه در اولين روايت، طريقش را به كتاب نعماني در شروع سند بيان مي‌كند؛ ولي در بقية روايات، سند را با اسم اشاره «بهذا الاسناد» شروع مي‌كند كه مشاراليه با تأمل معلوم است. شيخ، اين روايات را از فصل «فيما روي ان الائمة اثنا عشر من طريق العامة و ما يدل عليه من القرآن و التوراة» از كتاب الغيبة نعماني اخذ كرده است. كتاب غيبت شيخ كتاب غيبت نعماني صفحه شماره حديث رقم صفحه ملاحظات 97 اولين روايت مأخوذ از غيبت نعماني 31 102 98 دومين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 32 103 98 سومين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 33 104 99 چهارمين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 34 104 99 پنجمين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 35 105 99 ششمين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 36 106 99 هفتمين روايت مأخوذ از غيبتنعماني 37 106 2. در «ذكر بعض من رأي الحجة عليه السلام». شيخ طوسي، در اين قسمت، روايتي را از نعماني نقل مي‌كند كه ما بعد از فحص، آن را در كتاب غيبت نعماني نيافتيم. شيخ از نعماني بدين طريق نقل روايت مي‌كند: ما اخبرني به ابوعبدالله احمد بن عبدون المعروف بابن الحاشر قال حدثني ابوالحسين محمد بن علي الشجاعي الكاتب قال اخبرنا ابوعبدالله محمد بن ابراهيم المعروف بابن ابي زينب النعماني الكاتب. 9ج. كتاب كمال الدين و تمام النعمة ديگر از مصادر شيخ طوسي در گردآوري كتاب غيبت را مي‌توان كتاب كمال الدين و تمام النعمة10 اثر شيخ صدوق شمرد. وي محمد بن علي بن الحسين بن بابويه قمي از اعلام اماميه در قرن چهارم است كه به دعاي حضرت حجت عليه السلام متولد شد. وي از برجسته‌ترين فقها و محدثان بود و كتب فراواني در فنون متعدد نگاشت. شيخ صدوق، در سال 381 ق وفات يافت و در ري مدفون شد. شيخ طوسي با يك واسطه از او روايت نقل مي‌كند كه واسطه، يكي از اين اعلام است: 1. شيخ محمد بن محمد بن نعمان (شيخ مفيد) 2. حسين بن عبيدالله غضائري 3. جعفر بن حسن بن حسكه قمي 4. محمد بن سليمان حمراني شيخ طوسي در اين كتاب، هميشه توسط «جماعة» از شيخ صدوق نقل روايت مي‌كند كه مرادش همين مشايخ چهارگانه فوق هستند. او در مجموع هجده حديث از كمال الدين اخذ كرده است كه به شرح آن‌ها مي‌پردازيم: 1. در فصل «فاما الكلام في ولادة صاحب الزمان عليه السلام…» شيخ در اين فصل، دو حديث از كمال الدين از باب «ذكر من شاهد القائم عليه السلام و رآه و كلمه» اخذ كرده است. كتاب غيبت كتاب كمال الدين صفحه شماره حديث رقم روايت صفحه جلد ملاحظات 166 اولين روايت مأخوذ از كمال الدين 1 434 2 167 دومين روايت مأخوذ از كمال الدين 9 و10 440 2 در روايت تلفيق شده 2. در فصل «و اما ظهور المعجزات الدالة علي صحة امامته في زمان الغيبة…». شيخ طوسي در اين فصل، ذيل بيان توقيعات حضرت حجت عليه السلام هفت حديث از كمال الدين از باب «ذكر التوقيعات الواردة عن القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف» اخذ كرده است. كتاب غيبت كتاب كمال الدين صفحه شماره حديث رقم روايت صفحه جلد ملاحظات 201 اولين روايت مأخوذ از كمال الدين 49 520 2 215 دومين روايت مأخوذ از كمال الدين 36 505 2 217 سومين روايت مأخوذ از كمال الدين 31 502 2 218 چهارمين روايت مأخوذ از كمال الدين 34 503 2 218 پنجمين روايت مأخوذ از كمال الدين 37 507 2 219 ششمين روايت مأخوذ از كمال الدين 39 509 2 220 هفتمين روايت مأخوذ از كمال الدين 37 507 2 3. در فصل «فاما السفراء الممدوحون في زمان الغيبة…» در اين فصل، آن جا كه محمد بن عثمان بن سعيد را معرفي مي‌كند، سه حديث از كمال الدين از باب «ذكر من شاهد القائم عليه السلام» و از باب «ذكر التوقيعات الوارده عن القائم عليه السلام» اخذ كرده است. در ادامه، روايتي را از شيخ صدوق بدين سند نقل مي‌كند: و «بهذا الاسناد عن محمد بن علي عن ابيه…» كه مراد از محمد بن علي، شيخ صدوق است و مشاراليه «بهذا الاسناد» هم مشايخ وي هستند؛ ولي در كمال الدين يافت نشد. كتاب غيبت كتاب كمال الدين صفحه شماره روايت رقم روايت صفحه جلد ملاحظات 243 اولين روايت مأخوذ از كمال الدين 41 510 2 245 دومين روايت مأخوذ از كمال الدين 8 440 2 سند ارسال دارد 245 سومين روايت مأخوذ از كمال الدين 9 440 2 245 چهارمين روايت مأخوذ از كمال الدين - - - در كمال الدين يافت نشد 4. در ذيل بيان اين كه محمد بن عثمان بن سعيد، به امر امام زمان عليه السلام حسين بن روح را جانشين خود مي‌كند، شيخ، دو حديث از كمال الدين از باب «ذكر التوقيعات الواردة عن القائم عليه السلام» اخذ كرده و دومين سند را با اسم اشاره «بهذا الاسناد» آغاز مي‌كند. كتاب غيبت كتاب كمال الدين صفحه شماره روايت رقم روايت صفحه جلد ملاحظات 249 اولين روايت مأخوذ از كمال الدين 28 501 2 249 دومين روايت مأخوذ از كمال الدين 33 503 2 5. در ذيل «ذكر امر ابي الحسن علي بن محمد السمري» شيخ از كمال الدين از باب «ما روي في ميلاد القائم عليه السلام…» و از «باب ذكر التوقيعات الوارده عن القائم عليه السلام» سه حديث اخذ كرده است. كتاب غيبت كتاب كمال الدين صفحه شماره روايت رقم روايت صفحه جلد ملاحظات 264 اولين روايت مأخوذ از كمال الدين 12 432 2 265 دومين روايت مأخوذ از كمال الدين 33 503 2 265 سومين روايت مأخوذ از كمال الدين 44 516 2 د. اربعة رسالات في الغيبة 11 شيخ مفيد (محمد بن محمد بن نعمان) كه از چهره‌هاي درخشان شيعه در قرن چهارم و اوائل قرن پنجم هجري قمري بود و در كلام و فقه و حديث با فضيلت‌ترين دانشمند زمان خود به شمار مي‌رفت، در پاسخگويي به شبهات غيبت حضرت حجت عليه السلام اين چهار رساله را نگاشته است. شيخ طوسي در ابتداي كتاب در فصل «في الكلام في الغيبة» كه به نكات نغز معرفتي اشاره دارد و به سؤالات مطرح در آن موضوع، پاسخي وثيق و جامع پيش روي منتقدان نهاده است. اين كيفيت سؤال و جواب شيخ، از سؤال و جواب استادش شيخ مفيد در آن رساله‌ها تأثير پذيرفته است. كه با مقايسه دو كتاب، اين تأثير‌پذيري كاملاً نمايان مي‌شود. به نظر نگارنده، شيخ طوسي در اين مباحث، به شيوه بحث استادش عنايت داشته و از آن در تدوين مطالب كتابش الهام گرفته است. ه. كتاب الذخيرة 12 چهارمين مصدر شيخ در تدوين كتاب غيبت كتاب ذخيره سيد مرتضي است. ابوالقاسم علي بن حسين موسوي معروف به سيد مرتضي علم الهدي در سال 436 ق وفات كرد، وي از شاگردان شيخ مفيد بود و بر جنازه استادش نماز خواند و پس از او كرسي رياست عالم تشيع به وي منتقل شد. سيد مرتضي، كتاب ذخيره را در علم كلام گردآورد و شيخ طوسي در چهار موضع، از آن بهره جست. دو مورد را ذيل: «الدليل علي وجوب الرئاسة» در صفحه 13 و 19 نقل كرد كه اولين، با عبارت «و وجدت لبعض المتأخرين كلاماً اعترض به كلام المرتضي رحمه الله في الغيبة…» و دومين نيز با عبارت «قلنا الذي نقوله في هذا الباب ما ذكره المرتضي رحمه الله في الذخيرة…» آغاز مي‌شود. دو موردديگر را نيز ذيل «علة غيبته عليه السلام عن اوليائه» در صفحه 79 و 83 نقل مي‌كند؛ اولين بدين شروع: «و كان المرتضي رحمه الله يقول اخيراً…» و دومين بدين شروع: «و كان المرتضي رحمه الله يقول…». و. كتاب مسائل علي بن جعفر از مصادر كتاب غيبت شيخ طوسي مي‌توان كتاب مسائل علي بن جعفر13 را شمرد. وي كه فرزند امام صادق عليه السلام و برادر حضرت موسي بن جعفر عليه السلام بود، مسائلي را از برادر بزرگوارش پرسيده كه در كتابي گرد آمده است. علي بن جعفر در اواسط قرن سوم هجري قمري از دنيا رفت و چهار امام (امام صادق، امام كاظم، امام رضا و امام جواد عليهم السلام) را درك كرد. او در دام مذهب وقف گرفتار نشد و در فراز و فرودهاي اجتماعي بر عقيدت پاك باقي ماند. مسائل علي بن جعفر در موضوعات گوناگون نگاشته شده و شيخ در فصل «الكلام في الواقفة» صفحه 40 از آن، روايتي نقل مي‌كند. قراين، نمايانگر اخذ از آن كتاب صفحه 347 رقم 856 مي‌باشد و تعبير هر دو بدين گونه است: «و روي ايوب بن نوح عن الحسن بن فضال14 قال سمعت علي بن جعفر يقول: كنت عند اخي موسي بن جعفر عليه السلام و كان و الله حجةً في الارض بعد ابي» شيخ در موارد ديگر نيز از علي بن جعفر روايت نقل مي‌كند؛ ولي اخذ آن‌ها از كتاب مسائل علي بن جعفر محرز نشد و احتمالاً از كتب ديگران اخذ كرده باشد. شيخ طرقش به كتاب علي بن جعفر را در فهرست15 بيان مي‌كند كه يكي چنين است: اخبرنا بذلك جماعة عن محمد بن علي بن الحسين عن ابيه عن محمد بن يحيي عن العمركي الخراساني البوفكي عن علي بن جعفر». ز. كتاب اسرار آل محمد صل الله عليه و آلهمؤلف اين كتاب، سليم بن قيس16 هلالي از خواص اصحاب امامان نخستين شيعه شمرده شده است. وي در شانزده سالگي به مدينه آمد و شاهد خانه نشين شدن اميرالمؤمنين عليه السلام بود. او از منبع زلال علم آن حضرت بهره جست و حوادث را از زبان سلمان و ابوذر و مقداد نگاشت. كتاب سليم بن قيس، اولين كتابت از تاريخ اسلام است كه در رديف وزين‌ترين حادثه نگار اهل بيت عليهم السلام به شمار مي‌رود. شيخ طوسي، ذيل بحث از بطلان قول كيسانيه در صفحه 131 دو روايت و ذيل بحث علت عدم ظهور حضرت حجت عليه السلام در صفحه 226 يك روايت از وي نقل مي‌كند كه به نظر مي‌رسد به طور مستقيم از كتابش اخذ كرده باشد؛ هر چند قراين بر اين مطلب، كافي نيست؛ ولي دور از احتمال هم نخواهد بود. طريق شيخ طوسي به كتاب سليم بن قيس در فهرست17 بدين‌گونه است: اخبرنا به ابن ابي جيدعن محمد بن الحسن بن الوليد عن محمد بن القاسم الملقب ماجيلويه عن محمد بن علي الصير في عن حماد بن عيسي و عثمان بن عيسي عن ابان بن ابي عياش عنه». پی نوشت ها :[6]. محمد نعماني، الغيبة، بي‌جا، مدين، 1426ق.[7]. نجاشي، رجال، ص383، ش1043.[8]. نجاشي، رجال، ص383، ش1043.[9]. شيخ طوسي، پيشين، غيبت، ص97.[10]. شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، قم، مؤسسة الاسلامي، 1405ق.[11]. شيخ مفيد، اربعة رسالات في الغيبة، قم، كنگره جهاني هزاره شيخ مفيد، 1413ق.[12]. بنا به نقل آقا بزرگ تهراني در الذريعة ج10، ص12، يك نسخه از اين كتاب در كتابخانه محدث نوري موجود بود و ديگري در كتابخانه رضوي عليه السلام.[13]. علي بن جعفر، مسائل علي بن جعفر، قم، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، 1409ق.[14]. مراد از حسن بن فضال، حسن بن علي بن فضال است، هر چند تعبير از وي به حسن بن فضال و نسبت به جد دادن، غير معهود است؛ ولي شيخ به همين صورت كه در مسائل علي بن جعفر آمده اين جا درج كرده است.[15]. شيخ طوسي، الفهرست، ص87، ش367.[16]. كتاب سليم بن قيس، قم، الهادي، 1415ق.[17]. همان، ص81، ش336.منبع:www.entizar.ir
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 392]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها