واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
فرق شرک و استشفاع نويسنده: علامه سید محمد حسین طباطبایی مقدمهبرخی میپندارند که شفیع قرار دادن پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) و ائمه (علیهما السلام) و زیارت قبور آنان و بوسیدن ضریحشان و تبرک به تربتشان شرک است، در حالیکه شرک در جایی است که اشخاص یا اشیاء را مستقل از خداوند متعال موثر بدانیم اما اگر آنها را وسیلهای در پیشگاه خداوند متعال بدانیم، شرک نیست و اشکالی ندارد. در این مقاله حضرت علامه طباطبایی ( رحمت الله علیه ) این مسئله را به اختصار بیان نموده است. پاسخ به یک شبهه در مورد توسل به معصومین و اولیاء الله (علیهم السلام) و اظهار محبتبه ایشان چه بسا اشخاصی اینطور بپندارند اینکه در ادعیه، رسول خدا(ص)و آلمعصومینش(ص)شفیع قرار داده شدهاند و به حق آنان از خدای تعالی درخواستشده و همچنین زیارت قبور آن حضرات و بوسیدن ضریحشان و تبرک جستن به تربتشان و تعظیمآثارشان همه مصادیقی است از شرکی که در شرع از آن نهی شده و همان شرک وثنیت است، و استدلال کردهاند به اینکه اینگونه توجیه عبادی در حقیقت قائل شدن به تاثیر ربوبی برای غیرخدای تعالی است و این خود شرک است، و مگر بتپرستان چه میکردند؟آنها نیز میگفتند: این بتها شفعاء ما در درگاه خدای سبحانند و ما اگر بتها را میپرستیم برای این منظور استکه ما را قدمی به درگاه خدا نزدیک سازند.و چه فرق است در پرستش کردن غیر خدا بین اینکهآن غیر خدا پیغمبری باشد و یا ولیی از اولیای خدا باشد و یا جباری از جباران و یا غیر ایشان، همه این پرستشها شرکی است که در شرع از آن نهی شده. لیکن این اشخاص از چند نکته غفلت کردهاند: اول اینکه ثبوت تاثیر برای غیر خداچه تاثیر مادی و چه معنوی ضروری است و نمیتوان آن را انکار کرد، خود خدای تعالی درکلام مجیدش تاثیر را با همه انواعش به غیر خدای تعالی نسبت داده و مگر ممکن است غیر اینباشد؟ با اینکه انکار مطلق آن ابطال قانون علیت و معلولیت عمومی است که خود رکنی استبرای همه ادله توحید، و ابطال قانون مذکور، هدم بنیان توحید است. آری، آن تاثیری که خدای تعالی در کلام مجیدش از غیر خدای تعالی نفی کرده تاثیراستقلالی است که هیچ موحدی در آن سخنی ندارد، هر مسلمان موحدی میداند که هندوانه وسردیش، عسل و گرمیش در مزاج، از خدای تعالی است، او است که هر چیزی را آفریده و اثرشرا نیز خلق کرده.و هیچ موحدی نمیگوید که: عسل در بخشیدن حرارت به بدن حاجتی بهخدای تعالی ندارد.و اما اینکه بگوییم: نه هندوانه سرد است و نه عسل گرم، و نه آب اثرسردی دارد و نه آتش اثر حرارت، در حقیقتبدیهیات عقل را انکار کرده و از فطرت بشریخارج شدهایم، خوب وقتی خدای تعالی بتواند به فلان موجود، فلان اثر و خاصیت را ببخشد چرانتواند به اولیای درگاهش مقام شفاعت و وساطت در آمرزش گناهان و برآمدن حاجات را ببخشدو حتی در تربت آنان اثر شفا بگذارد؟ کسانی که به اهل شفاعتیعنی به اولیای خدا متوسل میشوند کارشان بدون دلیلنیست آنها میدانند که اولا خدای تعالی در کلام مجیدش به افرادی که مرضی درگاهش باشندمقام شفاعت داده و فرموده: "و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة الا من شهد بالحقو هم یعلمون" (1). و نیز فرموده: "و لا یشفعون الا لمن ارتضی" (2). و اگر در درخواستهایشان خدای تعالی را به جاه آن حضرات و به حق آنان سوگند میدهنددر این عمل خود، دلیل دارند و آن کلام خود خدای تعالی است که میفرماید: "و لقد سبقتکلمتنا لعبادنا المرسلین انهم لهم المنصورون و ان جندنا لهم الغالبون" (3) و نیز میفرماید: "انا لننصر رسلنا و الذین آمنوا" (4). و اگر آن حضرات را تعظیم میکنند و با زیارت قبورشان و بوسیدن ضریحشان اظهارمحبت نسبتبه آنان میکنند و با تربت آنان تبرک میجویند برای این است که این اعمال رامصادیقی برای تعظیم شعائر میدانند و به آیه شریفه"و من یعظم شعائر الله فانها من تقویالقلوب" (5) ، و آیه مودت به ذی القربی و به آیات دیگر و روایات سنت، تمسک میکنند. فرق بین شرک و استشفاع پس چنین کسی که اینگونه اعمالی را انجام میدهد میخواهد وسیلهای به درگاه خدابرده و به آیه شریفه"یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله" (6) عمل کرده باشد، پساین خود خدای تعالی است که ابتغاء وسیله به آن حضرات را تشریع کرده و دوست داشتن آنانو تعظیمشان را واجب فرموده و همین دوستی و تعظیم را وسائلی به درگاه خود قرار داده است و معنا نداردکه خدای تعالی محبتبه چیزی و تعظیم آن را واجب کند و در عین حال آثار آن را تحریمنماید.بنا بر این هیچ مانعی در این کار نیست که کسی از راه دوستی انبیاء و امامان الهیو تعظیم امر آنان و سایر آثار و لوازمی که برای محبت و تعظیم هستبه درگاه خدا تقرب بجوید، البته این در صورتی است که دوستی و تعظیم و بوسیدن ضریح و سایر آثار محبت، جنبه توسل واستشفاع داشته باشد نه اینکه این امور و این اشخاص را مستقل در تاثیر بداند و یا این اعمالجنبه پرستش داشته باشد. و ثانیا از فرقی که بین شرک و استشفاع هست غفلت ورزیدهاند، و به عبارتی سادهتراینکه نتوانستهاند فرق بگذارند بین اینکه کسی غیر خدا را بپرستد تا او نزد خدا شفاعتش کند ویا به خدا نزدیکش کند و بین اینکه تنها خدا را بپرستد و غیر خدا را شفیع درگاه او قرار دهد و بادوستی کردن به غیر خدا به درگاه خدا تقرب بجوید، که در فرض اول به غیر خدای تعالیاستقلال داده و عبادت را خالص برای غیر خدا کرده که این خود شرک ورزیدن در عبودیتاست و در صورت دوم استقلال را فقط و فقط به خدای تعالی داده و او را مخصوص به عبادتکرده و احدی را شریک او قرار نداده است. و اگر خدای تعالی مشرکین را مذمت فرموده، برای این است که گفته بودند: "ماالا نعبدهم لیقربونا الی الله زلفی" (7) که این گفتارشان ظاهر در این است که به غیر خدااستقلال دادهاند و در عبادت تنها همان غیر خدا را در نظر میگیرند نه خدای تعالی را و اگرگفته بودند: ما تنها خدا را میپرستیم و در عین حال از ملائکه و یا رسولان و اولیای خدا امیدداریم که با اذن خدا ما را شفاعت کنند و کمبود ما را جبران نمایند.و یا گفته بودند: ما به ایننامبردگان توسل میجوییم و آنان را به درگاه خدا وسیله قرار میدهیم و شعائرش را تعظیممیکنیم و اولیایش را دوست میداریم، هرگز مشرک نبودند بلکه شرکای آنان همان جنبه رامیداشت که کعبه در اسلام دارد یعنی وجهه عبودیت آنان واقع میشد نه معبود، همانطور کهکعبه وجهه عبودیت مسلمین است نه معبود آنان بلکه مسلمین خدای تعالی را روبروی آنعبادت میکنند. و من نمیفهمم این آقایان در باره حجر الاسود و استحباب بوسیدن آن و دست مالیدن بهآن را در اسلام چگونه توجیه میکنند؟و همچنین در باره خود کعبه چه میگویند؟آیا طواف پیرامونکعبه و بوسیدن و استلام حجر شرکی است که در اسلام استثناء نشده؟ - که مساله شرک، حکمضروری عقلی است و قابل تخصیص و استثناء نیست - و یا میگویند: این کار فقط عبادت خدااست(و کعبه)و حجر الاسود حکم طریق و جهت را دارد؟اگر این را میگویند، از ایشانمیپرسیم پس چه فرقی بین سنگ کعبه و بین غیر آن هست؟اگر تعظیم غیر خدا بر وجهاستقلال دادن به آن غیر نباشد و جنبه پرستش نباشد، چرا شرک شمرده شود؟و تمامی روایاتو آیاتی که بطور مطلق به تعظیم شعائر الهی و تعظیم رسول خدا(ص)و دوستداشتن آن جناب و مودت با حضرتش و حب اهلبیتش و مودت آنان سفارش کرده و همچنینسفارشات دیگری از این قبیل، سفارشهایی است که بجا و هیچ اشکالی در آنها نیست. پىنوشت :(1) این خدایان دروغین که مشرکین آنان را میخوانند مالک مقام شفاعت نیستند، مگر کسانی کهبدانند و بر توحید حق گواهی دهند."سوره زخرف، آیه 86" (2) و هرگز مقربان درگاه الهی برای کسی شفاعت نمیکنند مگر اینکه خدا راضی باشد."سورهانبیاء، آیه 28" (3) فرمان ما به سود بندگان مرسل ما از ازل چنین بوده است که تنها آنان منصورند و اینکه تنهالشکر ما غالبند."سوره صافات، آیات 171 - 173. (4) ما بطور حتم، رسولان خود و آنهایی که به آنان ایمان آوردهاند یاری میکنیم."سوره مؤمن، آیه 51" (5) و کسی که شعائر خدا را تعظیم میکند این از تقوای دل او است."سوره حج، آیه 32" (6) ای اهل ایمان از خدا بترسید و به او توسل جویید."سوره مائده، آیه 35" (7) ما غیر خدا را میپرستیم تا آنها ما را به خدای تعالی نزدیک کنند."سوره زمر، آیه 3" منبع : تفسیر ترجمه تفسیر المیزان جلد 10، طباطبایی، سید محمد حسین؛* ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : sm1372/خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 397]