واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
اصطلاحشناسى خمس خمسخمس در لغت، به معناى يك پنجم است و در اصطلاح، به خارج كردن يك پنجم بعضى از اموال است كه به مستحقان خاص آن داده مىشود. در قرآن، سه آيه بر وجوب خمس دلالت دارد كه در يكى، لفظ خمس به صراحت آمده است و در ديگرى، از آن به «حق» تعبير شده و در آيه آخر، اشاره شده كه انفال از آنِ خدا و رسول است. به مالى كه خمس آن داده شده، مال مخمس گفته مىشود.خمس، يكى از واجبات مهم مالى در اسلام است و تمام مذاهب اسلامى (شيعه و سنى) در اصل وجوب خمس، اتفاق نظر دارند و تنها اختلاف ميان آنان، موارد و مصارف آن است. بيشتر اهل سنت بر اين باورند كه تنها به غنايم جنگى و گنج، خمس تعلق مىگيرد؛ اما فقيهان شيعى معتقدند كه خمس در هفت چيز واجب است كه عبارتند از: 1. غنايم جنگى.2. غواصى (اشيايى كه با فرورفتن در آب درياها به دست مىآيد). 3. گنج. 4. معدن. 5. سود تجارت. 6. مال حلال مخلوط به حرام. 7. زمينى كه كافر ذمى از مسلمان بخرد. پنج قسم اول، مورد اتفاق شيعه و دو قسم اخير، نظر مشهور آنان مىباشد.سال خمسىهرگاه انسان از راه زراعت، صنعت، تجارت و يا از طريق كارگرى و كارمندى در مؤسسات گوناگون، درآمدى به دست آورد، خمس (يك پنجم) آن به امام و سادات اختصاص مىيابد و بايد آن را در عصر غيبت، به فقيه جامع شرايط بدهد؛ البته به او فرصت داده شده تا يك سال صبر كند و چنانچه در اين مدت، در نيازهاى خود و خانواده استفاده نكند و تمام يا مقدارى از آن تا پايان سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازد. اين امر، در حقيقت، نوعى ارفاق و آسانگيرى در زندگى فرد به شمار مىرود. اين فرصت يك ساله را «سال خمسى» يا «مالى» گويند.مئونه«مئونه» از ماده «مأن» به معنى سختى و سنگينى است و در اصطلاح، به مخارجى گفته مىشود كه در زندگى هزينه مىگردد و چون هزينه بر انسان سنگينى مىكند، به آن مئونه گفته مىشود. مئونه شامل امور زير است: 1. هزينههاى زندگى شخصى؛ مانند خوراك، پوشاك، خانه مسكونى، وسايل زندگى، وسايل نقليه، وسايل تحصيلى، رايانه، هزينه ازدواج و...2. هدايا و بخششها، مانند خيرات، صدقات، جوايز و...3. مخارج سفر حج (واجب و مستحب)، سفر زيارت، گردش و تفريح.4. حقوقى كه بر عهده شخص است؛ مانند ديه، غرامت و كفاره؛ البته هزينههاى زايد بر نياز و شأن افراد، جزء مئونه محسوب نمىشود. بنابراين، اگر بيشتر از اينها صرف كند، به گونهاى كه عرفاً اسراف شمرده شود، بايد سر سال، خمس آنها را بپردازد.خمس و مالياتخمس، يك واجب الهى و عبادى است كه در آن، قصد قربت معتبر است؛ ولى ماليات، يك حكم قانونى و حكومتى و تابع شرايط زمان و مكان است و هيچگونه منافاتى با خمس ندارد. از اين رو، پرداخت ماليات، نمىتواند جايگزين خمس گردد.مصالحههرگاه براى شخص، در تعلق خمس يا مقدار آن، شك حاصل شود و يا آن كه بخواهد خمس را به ذمه بگيرد، مىتواند جهت تصرف در آن مال، به حاكم شرع يا نماينده او مراجعه كند تا به مقدار مناسب با اين شخص، مدارا كند و يا بدهكارى او را بپذيرد. اين عمل را «مصالحه» گويند.دست گردان«دست گردان»، آن است كه كسى كه به اموالش خمس تعلق گرفته و نمىتواند فورى تمام آن را پرداخت كند يا اين كه با پرداخت آن، در عُسر و حَرَج قرار مىگيرد، خمس اموال خود را به مجتهد جامع شرايط يا نمايندهاش مىدهد؛ سپس همان را از او قرض مىكند تا به تدريج، در آينده بپردازد.فقير شرعىكسى كه نمىتواند مخارج سال خود و خانواده را در حد متعارف تأمين كند، فقير است.منبع: ماهنامه پرسمان
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 496]