واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
واژهشناسی منبع:مجله ديدار آشنا تفسیر موضوعی* تفسیر قرآن كریم به دو گونه صورت میگیرد: تفسیر ترتیبی، كه به ترتیب سور و آیات انجام میگیرد . این نوع تفسیر بسیار زمانبر و طولانی خواهد بود . تفسیر موضوعی كه با گذشت زمان و مواجهه مسلمانان با مسائل و نیازهای جدید، ضرورت پیدا كرد كه در آن، نظر قرآن كریم در باره موضوعی از موضوعهای قرآنی استخراج میشود . «تفسیر موضوعی قرآن» شیوهای تفسیری است كه در آن برای به دست آوردن نظر قرآن در باب موضوعی از موضوعهای قرآنی، تمام آیات گرد آوری و بررسی میشود . «تفسیر موضوعی» هرچند اصطلاحی نوظهور است كه از قرن چهاردهم بر این روش خاص از تفسیر قرآن كریم اطلاق (1) و به آن توجهای ویژه شد و روز به روز ابعاد جدیدی از آن در حوزه گسترده فرهنگ اسلامی قرآنی آشكار گردید، اما پیشتر نیز قرآن كریم به این شیوه تفسیر میشده است; یعنی مفسران موضوعاتی را به قرآن عرضه كرده، با جمعآوری آیات همگون، پاسخ خویش را میگرفتهاند . (2) قرآن پژوهان و مفسران برای تفسیر موضوعی تعریفهای گوناگونی ارائه دادهاند . (3) در اینجا، به اجمال میتوان گفت: «تفسیر موضوعی» عبارت است از گردآوری همه آیات مربوط به موضوعی از موضوعهای قرآنی و بررسی و استنطاق آنها برای استخراج نظر قرآن كریم درباره آن موضوع . چنانكه از تعریف مزبور برمیآید، تفسیر موضوعی دارای دو مرحله است: 1 . گردآوری مجموعه آیات مرتبط با موضوع . در تفسیر موضوعی لازم است مفسر تمام آیات مربوط به موضوع مورد پژوهش را جمعآوری كند . در این مرحله مفسر باید از حضور ذهن بالایی درباره قرآن برخوردار باشد تا بتواند به مقدار وسع و تكلیف، همه آیاتی را كه نفیا و اثباتا به موضوع مورد بحث نظر دارد، گردآوری كند و مدار را محتوا قرار دهد نه لفظ . (4) 2 . جمعبندی و داوری درباره آن آیات و نیر نتیجهگیری از آنها . از این رو، اگر در آثاری فقط به جمعآوری آیاتی از یك موضوع در قرآن اقدام شده، نمیتوان آنها را تفسیر موضوعی دانست . تفاوت تفسیر موضوعی با تفسیر قرآن با قرآن چنانكه اشاره شد، در یك تقسیم كلی، تفسیر قرآن را در دو گونه «ترتیبی» و «موضوعی» میتوان جای داد . تفسیر ترتیبی نیز دارای روشهای گوناگون است; یكی از آنها، روش اجتهادی قرآن با قرآن میباشد كه در آن، مفسر برای شرح آیات بیشترین كمك را از خود قرآن میگیرد و از آیات دیگر برای روشن شدن آیه موردنظر استفاده میكند . به رغم این، دو روش تفسیری مزبور (موضوعی و قرآن با قرآن) همگونی صوری با یكدیگر دارند و در هر دوی آنها مفسر، آیات دیگر را به یاری میطلبد، اما اهداف متفاوت و متمایزی دارند . در تفسیر قرآن به قرآن، هدف مفسر كمك گرفتن از آیات هم مضمون است تا از آیه مورد بحث ابهامزدایی كند و با كمك دیگر آیات، هر چه بیشتر و بهتر مفهوم آن آیه را روشن نموده، به فهم دقیقتری از آن برسد . (5) با نیل به مفهوم دقیق آیه، نیاز به آیات دیگر مرتفع میگردد . البته در بسیاری از موارد با كنار هم قراردادن چند آیه متناسب، حقیقتی تازه و معارفی نو پدید میآید كه بدون این عمل هرگز اینگونه معارف به دست نمیآمد . (6) اما در تفسیر موضوعی غرض مفسر این است كه آیات مشابه و هم مضمون (از لحاظ لفظ و معنا) را در خصوص یك موضوع به یكدیگر پیوند دهد و از مجموع آیات، به پرسش خود پیرامون آن موضوع پاسخ داده، نظریه قرآن را استخراج نماید . (7) به عبارت دیگر، در تفسیر موضوعی مفسر میكوشد تا برای موضوعی كه یا برگرفته از خود قرآن است و یا از نیازهای روز است و قرآن اشارهای به آن دارد، از آیات مرتبط با موضوع، دیدگاه كلام الهی را بیابد . وی به دنبال ابهامزدایی یا روشن شدن مفهوم آیهای خاص نیست; زیرا وصول به مفاهیم آیات از مراحل آغازین كار میباشد، بلكه مطلوب نهایی او یافتن نظر قرآن نسبتبه موضوع مورد نظر اوست . بنابراین، با دوگانه شدن هدف، آن دو را نمیتوان یك روش به حساب آورد، بلكه میباید دو شیوه متفاوت و متمایز از یكدیگر دانست . تفسیر قرآن به قرآن، از نوع تفسیر ترتیبی است و مقدم بر موضوعی میباشد . پینوشت: *در این زمینه از مقاله "اهلبیت: و تفسیرموضوعی قرآن"، محمدرضا داودی، مجله معرفت، ش 71 استفاده شده است . 1 - مصطفی مسلم، مباحث فی التفسیر الموضوعی، چ 3، دمشق، دارالقلم، 1421، ص 17 . 2 - ر . ك: محسن امین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1406ق، ج 1، ص 125/ابن ندیم، الفهرست، چ 2، بیروت، دارالمعرفه، 1417ق، ص 58 . 3 . محمدباقر صدر، المدرسة القرآنیة، چ 1، قم، مركز بررسی آثار شهید صدر، 1421ق، ص27 . 4 . عبدالله جوادی آملی، زن در آئینه جلالوجمال، تهران، رجا، 1369 ش، ص 50 . 5 . محمدتقی مصباح یزدی، معارف قرآن، قم، مؤسسه در راه حق، 1367 ش، ج 3 - 1، ص 9 . 6 . سیدمحمدحسین طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، چ 5، قم، اسماعیلیان، 1371، ج 1، ص 72 . 7 . تفسیر راهنما، ج 1، 37 مقالات مرتبط واژهشناسی3
استخارهدر لغتبه معنی طلب خیر از خداوند متعال است; یعنی آدمی در هركاری از خداوند، در انجام كارها طلب خیر نماید . در واقع این معنی از استخاره به معنی دعا كردن است . استخاره به معنی دیگری نیز به كار میرود... ادامه...
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 264]