محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842123778
روابط محيطى انسانى
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
روابط محيطى انسانى نويسنده:محمود فتحعلي خاني منبع:آموزه هاي بنيادين علم ا خلاق، ج 2 روابط انسان با ديگران و آن چه به انسانها تعلق دارد دو گونه است: يا منشأ اين رابطه نهادهاى اجتماعى، گروهها و نقشهاى اجتماعى است و يا رابطهاى ميان يك انسان با انسان ديگر است بى آن كه عنوانى اجتماعى در اين رابطه دخالت كند نوع نخست از روابط تشكيل دهنده مناسباتى است كه در گروهها و نهادهاى اجتماعى شكل مىگيرد. بررسى اين روابط را از لحاظ ارزش اخلاقى مىتوان تحت عناوينى همچون: اخلاق خانواده، اخلاق مدرسه يا تعليم و تربيت اخلاق شهروندى و اخلاق حاكمان قرار داد. اخلاق خانواده خانواده كوچكترين اجتماع انسانى است كه روابط اعضاى آن در درجه نخست از پيوندى عاطفى و خونى نشأت مىگيرد. هر يك از اعضاى خانواده داراى نقشى هستند و اين نقشها پديد آورنده روابطى هستند كه تكاليف و حقوق خاصى را ايجاد مىكنند. نقش همسرى، پدرى، مادرى، فرزندى، برادرى و خواهرى نقشهايى هستند كه در خانواده وجود دارد. اين نقشها رابطهاى حقوقى را ميان اعضاى خانواده پديد مىآورد. اين روابط حقوقى در بخشهايى از حقوق مدنى و فقه همچون كتاب نكاح، طلاق، ارث و... بررسى مىشوند.اجراى احكام حقوقى در خانواده حافظ نظم خانواده به عنوان جزئى از جامعه است. اين نظم كمك مىكند كه اعضاى خانواده از حمايتهاى رسمى حكومت در برابر تعدى برخى ديگر از اعضاى خانواده برخوردار شوند. ولى در برقرارى نظم خانوادگى اصل قانون نيست؛ آن چه روابط خانوادگى را مستحكم مىكند محبتى است كه ميان اعضاى خانواده برقرار مىشود. شناخت احكام اخلاقى خانواده و عمل به آنها محبت خانوادگى را سالم و بارور نگاه مىدارد و در سايه بارورى نهال محبت، نظم خانوادگى استوار مىماند؛ بى آن كه نيازمند حمايت دستگاه قضايى باشد. كاركردهاى خانواده براى آن كه ارزش اخلاقى روابط خانوادگى را بشناسيم بايد به دو مسئله توجه كنيم نخست مانند هر ارزشگذارى اخلاقى ديگرى بايد هدف غايى انسان را معيار اصلى و اصيل ارزش رفتارهاى اختيارى قرار دهيم و دوم آن كه بايد اهداف اختصاصى خانواده و كاركردهاى آن را شناسايى كنيم. به نظر مىرسد خانواده كاركردهاى زيرا را داراست: - از امنيت اخلاقى جامعه پاسدارى مىكند؛ - آرامش زن و مرد را تأمين مىكند اين دو هدف از طريق ازدواج به عنوان سنگ بناى خانواده تأمين مىشود. - توليد نسل - تأمين غذا، بهداشت، پوشاك و مسكن فرزندان و پرورش جسمى آنها - حمايتهاى اجتماعى و حقوقى از فرزندان - پرورش روحى و معنوى فرزندان - انتقال فرهنگ جامعه به فرزندان و زمينهسازى براى جامعه پذيرى آنها با توجه به اين كاركردها، به خوبى معلوم مىشود كه بيشترين مسئوليت اخلاقى متوجه پدر و مادر است از اين پس وظايف اخلاقى اعضاى خانواده را با توجه به نقش آنها بيان خواهيم كرد. پيش از بيان نقشها و وظايف اخلاقى اعضاى خانواده، لازم است يادآورى كنيم كه احكام حقوقى اسلامى درباره خانواده بنابر مصالح واقعى وضع شده است در نتيجه رعايت آنها شرط لازم رسيدن به كمال واقعى و هدف غايى انسان است. به همين دليل رعايت قوانين فقهى به نيت درك آثار واقعى آن، در تقرب به خداوند داراى ارزش اخلاقى مثبت است. اين نكته درباره همه احكام شرعى و در همه ابواب فقه صادق است. ازدواج ازدواج نخستين گام براى تشكيل خانواده است و به سبب همه كاركردها و نتايجى كه خانواده داراست، عملى ارزشمند و ستوده است. ازدواج مايه آرامش زن و مرد است: و من آياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليها و جعل بينكم مودة و رحمة (205)و از نشانهاى او اين كه از نوع خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدانها آرام گيريد و ميانتان دوستى و رحمت نهاد. آين آرامش نتيجه ارضاء صحيح گرايشهاى انسان است. در روايات ترغيب بسيارى به ازدواج شده است. زيرا آرامش انسان مقدمه حركت او به سوى كمال است. و آرامش و سلامت اخلاقى جامعه نيز در گرو آرامش و سلامت آحاد آن است. آسايش روانى فرد و امنيت اخلاقى اجتماع، از طريق ازدواج تأمين مىگردد. پيامبر اكرم(ص) فرمودهاند: ما بنى فى الاسلام احب الى اللَّه عزوجل من التزويج؛ (206) در اسلام هيچ بنايى در نزد خداوند محبوبتر از ازدواج نيست. و نيز: من تزوج احرز نصف دينه؛ (207) كسى كه ازدواج كند نيمى از دين خود را پاس داشته است. ترغيب به ازدواج و تأكيد بر آن، حكايت از تأثير مثبت آن در حركت تكاملى انسان دارد؛ همچنان كه ترك ازدواج آثارى منفى در اين خصوص دارد. هدف اصلى از ازدواج تسهيل تقرب به خداست. برخى از روايات ترك ازدواج را موجب كم بهرگى از عبادات و يا عذاب اخروى دانستهاند: از امام صادق(ع) روايت شده است: ركعتان يصليهما المتزوج افضل من سبعين ركعه يصليها اعزب؛ (208) دو ركعت نماز كه انسان صاحب همسر به جاى آورد از هفتاد ركعت كه بىهمسر به جا آورد برتر است. و از پيامبر اكرم(ص) نقل كردهاند: اكثر اهل النار العزاب؛ (209) بيتشر اهل آتش بىهمسرانند. انتخاب همسر چنين بناى مباركى در صورتى مىتواند آرامش زن و مرد و فرزندان آنان را پديد آورد كه از گام نخست با انديشه و سنجش صحيح انجام گيرد. ازدواج صرفا ارضاء كننده غريزه جنسى نيست، بلكه مقدمه تأسيس نهاد خانواده است. در درون اين نهاد علاوه بر تمتع جنسى همسران از يكديگر، بسيارى از نتايج ديگر به دست مىآيد كه همگى وابسته به پايدارى خانواده و محبتآميز بودن روابط اعضاى آن است. براى آن كه خانواده از آغاز به شكلى مطمئن پايه ريزى شود، انتخاب همسر بايد به شيوهاى صحيح باشد؛ يعنى به گونهاى كه احتمال تأمين اهداف خانواده را بالا ببرد. بنابراين معيارهاى گزينش همسر نمىتواند يكسويه باشد. مثلا تاكيد بر زيبايى همسر، يكسويه نگرى است. كسى كه زيبايى همسر و يا ثروت او را يگانه معيار انتخاب قرار مىدهد به فرزندان خانواده نيانديشيده و به تأثير اخلاقى و دينى همسران بر يكديگر توجه نكرده است. شخصى به امام صادق(ع) عرض كرد قصد ازدواج دارم. ايشان فرمودند: انظر اين تضع نفسك؛ (210) بنگر كه خويشتن را كجا مىنهى. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: اياكم و خضراء الدمن، قيل يا رسول اللَّه ما خضراء الدمن؟ قال المرأة الحسناء فى منبت سوء؛(211) از سبزى روييده در پهنزار بپرهيزيد. پرسيدند: روييده در پهنزار چيست؟ فرمود: زن زيبا كه در خانواده بد باشد. امام صادق(ع) فرمودند: انما المرأة قلادة فانظر ما تتقلد؛ (212) زن همچون گردن آويز است، پس بنگر كه چه چيز را به گردن مىآويزى. در احاديث اهل بيت همچنين سخنانى درباره معيارهاى انتخاب شوهر آمده است. در اين احاديث معيار انتخاب، اخلاق نيكو و دين صحيح معرفى شده است از پيامبر اكرم(ص) روايت شده است: اذا جاءكم من ترضون خلقه و دينه فزوجوه الا تفعلوه تكن فتنة فى الارض و فساد كبير؛ (213) اگر مردى كه اخلاق و دينش را مىپسنديد درخواست ازدواج كرد او را همسر دهيد اگر چنين نكنيد در زمين فتنه و فساد بزرگ پديد آيد. اين جملات و روايات معيارهاى انتخاب همسر را بيان مىكنند و با دقت در آنها مىتوان دريافت اين معيارها به گونهاى است كه خانواده را محيطى مناسب براى رشد معنوى اعضاى آن مىسازد. همسران پس از انعقاد پيمان همسرى، خانواده تشكيل مىشود و اولين رابطهاى كه پديد مىآيد رابطه زوجيت است. اين رابطه پديد آورنده دو نقش براى شوهر و زن است هر يك از اين دو نقش حقوق و تكاليفى را ايجاب مىكند. اين حقوق و تكاليف وضع شدهاند تا اهداف ازدواج به بهترين شكل ممكن تحقق يابد. جنبههاى اخلاقى اداى حقوق و انجام تكاليف همسرى بسيار است اگر هدايت كننده روابط همسرى، اخلاق باشد، نتايج بهترى از ازدواج حاصل مىآيد. شوهر تأمين عذا، بهداشت، پوشاك، مسكن و لوازم ضرورى زندگى زن بر عهده شوهر است اين وظايف براى مرد واجب است. علاوه بر وظايف واجب مرد به لحاظ اخلاقى موظف است با همسر خود با اخلاق نيكو رفتار كند و اسباب آرامش او را با رفتار مناسب خود فراهم آورد: و عاشروهن بالمعروف؛ (214) با همسران خود به نيكى رفتار كنيد. پيامبراكرم(ص) فرمودند: خياركم خيركم لنسائه و انا خيركم لنسائى؛ (215) بهترين شما كسى است كه نسبت به همسرش بيشتر نيكى كند و من بهترين شما نسبت به همسرم هستم. و نيز فرمودند: اكمل المؤمنين ايماناً احسنهم خلقا و الطفهم باهله؛ (216) كاملترين ايمان از آن مؤمنى است كه خوش خلقترين مؤمن است و به خانوادهاش از همه مهربانتر است. بردبارى در مقابل زن، علاوه بر حفظ رابطه همسرى از خطر سردى و جدايى، نوعى عمل تربيتى است و ثواب اخروى دارد. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: من صبر على سوء خلق امرأته اعطاه اللَّه من الاجر مثل من اعطى ايوب على بلائه؛ (217) مردى كه بر بداخلاقى همسرش شكيبايى كند خداوند پاداشى همچون پاداش ايوب كه بر بلا شكيبا بود خواهد داد. حفاظت زن از آلوده شدن به گناه و باز داشتن او از اختلاط غير لازم با مردان، از تكاليف شوهر است كه محيط خانواده را سالم و محيط اجتماع را امن مىسازد مرد در انجام اين وظيفه بايد حد اعتدال را رعايت كند. اميرالمؤمنين(ع) فرمودند: اياك و التغاير فى غير موضع غيرة فان ذلك يدعو الصحيحة الى السقم و البرئية الى الريب؛(218) از غيرت نابجا پرهيز كن كه درستكار را به نادرستى كشاند و پاكدامن را به بدگمانى خواند. و نيز فرمودند: لا تكثر الغيرة على اهلك فترمى بالسوء من اجلك؛ (219) غيرت درباره همسرت را بسيار مكن كه براى خود بد مىآورى. همچنين بر شوهر لازم است مقدمات لازم براى آموختن هر امر لازم براى زندگى را فراهم آورد تا همسر او بتواند با اطلاع از وظايف و حقوق خود زندگى سالمى را در خانه و اجتماع بگذراند. هر يك از وظايف اخلاقى كه براى شوهر گفته شد در شرايط گوناگون اجتماعى به شكل خاصى اجرا مىشود. براى مثال اگر در گذشته تعليم همسر در حد آشنا ساختن او با احكام فقهى مورد نياز بود، اكنون نمىتوان به اين ميزان اكتفا نمود. براى وضوع بيشتر مطلب تصور كنيد زنى در خانه وظيفه همسرى و مادرى را عهدهدار است و سواد خواندن و نوشتن ندارد، ولى همسر و فرزندان او داراى تحصيلات عاليه هستند. زن در چنين خانهاى دچار مشكلات روحى و عملى بسيارى مىشود. او احساس عقب ماندگى خواهد كرد. در گفتگوهاى خانوادگى در موارد مشاوه اعضاى خانواده نظرات او مورد بىتوجهى واقع خواهد شد؛ علايق او و ديگر اعضاى خانواده متفاوت خواهد بود و او از اين فاصله رنج خواهد برد. بنابراين تلاش مرد براى باسواد كردن زن و يا ارتقاء سطح آگاهىهاى او رفتارى با ارزش اخلاقى مثبت است. در شرايط اجتماعى قرون گذشته، اين كار يك وظيفه اخلاقى محسوب نمىشد، ولى امروز يك وظيفه اخلاقى مهم است. درباره آداب معاشرت با همسر نيز توجه به شرايط زمان و مكان مهم است و تطبيق وظايف اخلاقى با شرايط زمان يك ضرورت است. زن زن همچو مرد وظيفه دارد به همسر خود وفادار باشد. زنان اگر از شوهران خود اطاعت كنند و پاكدامنى كنند و بر حفظ اموال و منافع شوهر خود كوشا باشند از نعمت بهشت برخوردار خواهند بود زيرا رضايت شوهر در كمال زن بسيار مؤثر و شرط بهرهمندى او از آخرت نيكوست. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: ايما امرأة ماتت و زوجها عنها راض دخلت الجنة؛ (220) هر زنى كه بميرد و شوهرش از او راضى باشد به بهشت وارد مىشود. و نيز فرمودند: اذا صلت المرأة خمسها و صامت شهرها و حفظت فرجها و اطاعت زوجها دخلت جنة ربها؛(221) چون زن نماز و روزه واجب خود را انجام دهد و پاكدامنى و شوهرش را اطاعت نمايد، به بهشت پروردگارش وارد خواهد شد. مدارا با شوهر و تحمل بدرفتارى او، اجرى بسيار دارد و مقام زن را بالا مىبرد. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: و من صبرت على سوء خلق زوجها اعطاها اللَّه مثل ثواب آسية امرأة فرعون: (222) زنى كه بر بدخلقى شوهرش شكيبايى كند خداوند پاداشى همچون پاداش آسيه همسر فرعون به او خواهد داد. والدين پدر و مادر مسئول سلامت و رشد جسمى و روحى فرزندان خود هستند. والدين اگر خود به فضايل اخلاقى آراسته باشند و محيط خانه را از رذايل اخلاقى بپيرايند مهمترين شرط تربيت اخلاقى فرزند را فراهم كردهاند. فرزند چنين خانوادهاى به رستگارى نزديكتر است و آرامش روحى لازم را براى تقرب به سوى خدا داراست. امام صادق(ع) فرمود: ان اللَّه ليفلح بفلاح الرجل المؤمن ولده و ولد ولده؛ (223) خداوند با رستگارى مرد مؤمن، فرزندان و فرزند زادگان او را رستگار مىكند. پدر و مادر بايد فرزندان را همچون موهبتى الهى پذيرا شوند و شكرگزار خداوندى باشند كه به آنان شرف پدر بودن و مادر بودن را عطا فرمود و نيز از خدا بخواهند كه توفيق انجام وظايف خويش را داشته باشند. بنابراين پدر و مادر با تولد فرزند خويش خدا را سپس مىگويند و براى آنان دختر يا پسر بودن فرزند تفاوتى نخواهد داست. امام صادق(ع) فرمود: البنون نعم و البنات حسنات واللَّه يسأل عن النعيم و يثيت على الحسنات؛ (224) پسران نعمت خدايند و دختران نيكىهايند و خداوند از نعمتها سؤال مىكند و بر نيكىها پاداش مىدهد. به نظر مىرسد اين روايت و رواياتى مشابه آن، به منظور زدودن افكار جاهلى است. در زمان معصومين هنوز رسوبات افكار جاهلى در اذهان باقى بود و برخى از مردم، فرزند دختر را خوش نمىداشتند. پيامبر و ائمه معصومين با اين افكار مبارزه مىكردند. پيامبر اكرم(ص) مىفرمايند: من كان له ابتة فادبها و احسن ادبها و غذاها فاحسن غداأها واسبغ عليها من النعمة التى اسبغ اللَّه عليه، كانت له ميمنة و ميسرة من النار الى الجنة؛ (225) هر كس فرزند دخترى داشته باشد و او را به ادب نيكو تأديب نمايد و تغذيه نيكو كند و نعمتى را كه خدا به او ارزانى كرده بر آن فرزند تمام نمايد آن دختر از راست و چپ او را از آتش محافظت مىكند تا به بهشت در آيد. اين سخنان به وضوح مبارزه با افكار جاهلى را نشان مىدهد. بنابراين والدين بايد از افكار جاهلى فاصله گيرند و بدانند كه فرزند نيكو مايه سعادت آنان خواهد بود: من سعادة المرء... الولد الصالح؛ (226) فرزند صالح از سعادتمندى مرد است. و با داشتن چنين نگرشى نسبت به فرزند به انجام وظايف خود درباره او بپردازند. نامگذارى نامگذارى فرزند تحت تأثير عقيده والدين، ارزشهاى حاكم بر جامعه، آرزوهاى والدين درباره آينده او و زيبايىهاى لفظى و آوايى صورت مىگيرد هر گاه والدين همه اين عناصر را در نظر بگيرند و در نامگذارى فرزند خود عقايد الهى و ارزشهاى اسلامى را در نظر گيرند و آرزوهاى خود را براى فرزند مطابق الگوهاى شرعى و بافضيلت قرار دهند و زيبايى ظاهرى و آوايى نام او را رعايت كنند نامگذارى خوبى انجام دادهاند. نام نيكو تأثير فراوانى بر شخصيت فرزند دارد و نامگذارى نامناسب تأثير سويى بر آرامش روانى او خواهد گذارد: اول ما يبر الرجل ولده ان يسميه باسم حسن فليحسن احدكم اسم ولده؛ (227) نخستين نيكى پدر به فرزند نامگذارى نيكوى اوست، پس هر يك از شما بايد نام فرزندش را نيكو بر دارد. نامگذارى فرزند به نامهاى مبارك اهل بيت بسيار پسنديده و موجب بركت زندگى است: از امام رضا روايت شده است: در خانهاى كه در آن نام محمد يا احمد يا على يا حسن يا حسين يا جعفر يا طالب يا عبداللَّه يا فاطمه باشد، تنگدستى وارد نمىشود. (228) پىنوشتها (205) - روم، 21. (206) - وسايل الشيعه، ج 7: كتاب النكاح، ابواب مقدمات النكاح و آدابه، باب استحبابه. (207) - همان.پ (208) - همان، باب كراهة العزوبه. (209) - همان. (210) - المحجة البيضاء، ج 3، ص 86. (211) - وسايل الشيعه، كتاب النكاح، باب جملة مما يستحب اجتنابه من صفات النساء. (212) - همان. (213) - همان، باب انه يستحب للمرأة و اهلها اختيار الزوج الذى يرضى خلقه و دينه و... (214) - نساء، 19. (215) - المحجة البيضاء، ج 3، ص 98. (216) - همان. (217) - همان، ص 97. (218) - نهجالبلاغه، الكتاب، 31. (219) - المحجة البيضاء، ج 3، ص 103. (220) - المحجة البيضاء، ج 3، ص 131. (221) - همان. (222) - همان، ص 97. (223) - بحارالانوار، ج 71، ص 326. (224) - المحجة البيضاء، ج 3، ص 119. (225) - همان، ص 119. (226) - بحارالانوار، ج 76، ص 154. (227) - المحجةالبيضاء، ج 3، ص 123. (228) - وسايل الشيعه، ج 14، ص 128.
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 315]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها