تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833323350
جنگ و صلح در احادیث (1)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
جنگ و صلح در احادیث (1) نویسنده : ابوالفضل سلطان محمدی چکیده : جنگ و صلح از نگاه آموزههای دینی مانند سایر رفتارهای اجتماعی بشر، مشمول قوانین و قواعدی است که حاکمان، فرماندهان و لشکریان ملزم به رعایت آنها هستند. حصول اهداف انسانی و اسلامی جنگ و صلح زمانی میسور است که این پدیده غیر طبیعی که گاهی ناخواسته و گاهی بر اساس ضرورت رخ میدهد، بر مبنای قوانین شریعت مدیریت شود. نوشتار حاضر مشتمل بر گزیدهای از قواعد، احکام، آیین جنگ و صلح و دیگر آموزههای نظامی اسلام با تمرکز بر روایات موسوعه بزرگ حدیثی «بحارالانوار» میباشد. لازم به ذکر است در ارجاعات احادیث به منابع اصلی، از تخریج بحارالانوار که در پینوشت آن آمده استفاده شده است. کلمات کلیدی : جنگ، جهاد ، مرابطه ، فرماندهی ، مقابله به مثل ، جنگ روانی ، اخلاق و جنگ ، منافقان ، بغات ، سیره نظامی معصومین(علیهم السلام) . مقدمه در بررسی موضوعات سیاسی از دیدگاه احادیث به اصل مهم جهاد برمیخوریم؛ اصلی که موجودیت اسلام و عزت و استقلال مسلمانان وابسته به آن بوده و در دفاع از ممالک اسلامی ، و توسعه قلمرو جغرافیایی اسلام به ویژه در صدر اسلام و گسترش فرهنگ توحیدی در جهان، نقش اساسی داشته است. فلسفه تشریع جهاد و مبنای مشروعیت آن ، فارغ از ارزشهای مادی و نژادپرستی و توسعهطلبیِ قدرتطلبان ، و دستیازی به ثروتهای ملل دیگر - که در حکومتهای غیر دینی رائج است - بر اموری انسانی و اسلامی مانند دفاع در برابر هجمه دشمنان ، تمامیت ارضی ، استقلال کشور اسلامی و حاکمیت دین و شریعت استوار است. در این نوشتار مهمترین موضوعات و مسائل جهاد را از منظر اخبار و احادیث ائمه(علیه السلام) مورد مطالعه و بررسی قرار میدهیم. مباحثی از قبیل: جایگاه جهاد در نظام سیاسی اسلام ، اصل دعوت ، انواع جهاد ، اهداف جهاد، شرایط جهاد ، وجوب جهاد، آیین جهاد ، صلح و صلحگرایی ، عقد أمان و عهد ذمه و احکام و حقوق اسیران و مانند آن. 1. جایگاه جهاد در اسلام در آموزههای سیاسی اسلام، جهاد مهمترین اصلی است که در آیات قرآن بر آن تأکید شده و در متون روایی ، احادیث فراوانی به آن اختصاص یافته است. مبتلا به بودنِ جهاد در عصر حضور و غیبت در شکل جهاد ابتدایی و دفاعی ، باعث گردیده تا این مسئله از جهات گوناگون مورد توجه و بحث و بررسی قرار گیرد. تبیین جایگاه و اهمیت جهاد در نظام سیاسی و ارزشی اسلام یکی از نکات مورد اهتمام در احادیث معصومین(علیهم السلام) میباشد که به آن پرداخته شده است. 1 - 1. جهاد، عامل اصلاح و سعادتمندی جامعه در برخی از احادیث بر نقش اصلاحی جهاد در انحرافات و ناهنجاریهای سیاسی اجتماعی تأکید شده و تنها راه علاج کجرویهای نظری و عملی جامعه، قدرت و شمشیر معرفی شده است. حدیث اول: ... عن عُمَرَ بن أبان ، عن أبی عبداللَّه(علیه السلام) ، عن آبائه قال: قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) : الخیر کلّه فی السیف، و تحت ظلّ السیف، و لا یقیم الناس إلّا السیف ، و السیوف مقالید الجنّة و النار.(3) حدیث دوم: من خطبة لأمیرالمؤمنین(علیه السلام) أمّا بعد: فأنّ الجهاد باب من ابواب الجنّة فتحه اللَّه لخاصّة اولیائه ، و هو لباس التقوی ، و درع اللَّه الحصینة ، و جنّته الوثیقة ، ... .(4) حدیث سوم: ... عن [موسی بن جعفر](علیه السلام) قال: قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) : اوصی امّتی بخمس: بالسمع والطاعة و الهجرة، و الجهاد ، و من دعا بدعاء الجاهلیّة فله حثوة من حَثَی جهنّم.(5) حدیث چهارم: ... عن حدیرة قال: ... قال [ابو عبداللَّه(علیه السلام)]: الجهاد أفضل الأشیاء بعد الفرائض فی وقت الجهاد، و لا جهاد إلّا مع الأمام... .(6) 2 - 1. جایگاه ارتش در نظام سیاسی اسلام از جمله مواردی که اهمیت جهاد را آشکار میسازد اهتمامی است که شارع مقدس برای ارتش و نیروهای نظامی قائل شده است، در احادیث از نیروهای نظامی با عنوان «حصن» و دژ یاد شده که حفظ و اقتدار نظام سیاسی و تمامیت ارضی بلاد اسلامی ، مرهون آن است. حدیث اول: ومن کلامه [علی](علیه السلام) :... والملک راع یعضده الجیش ، والجیش أعوان یکفلهم المال....(7) حدیث دوم: ... فالجنود باذن اللَّه حصون الرعیّة، وزین الولاة، وعزّ الدین، وسُبُل الأمن، ولیس تقوم الرعیّة الابهم.(8) 3 - 1. تقدیس شهادت و شهیدان در اسلام ، اعتقاد به مبدأ و معاد از اصول مهم دین است و لازمه پذیرش دین اعتقاد به سرای دیگر است. از سوی دیگر جهادی که در نظام سیاسی اسلام مشروعیت یافته، از لحاظ ارزش معنوی و اخروی مبتنی بر اصل معاد است. از این رو مجاهدانی که جهاد میکنند، به آنها زندگی برتر معنوی بشارت داده میشود. حدیث اول: ... عن السکونی، عن ابی عبداللَّه(علیه السلام) قال: قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) : فوق کل ذی بِرّ بِرٌّ حتی یُقْتَل الرجل فی سبیل اللَّه فلیس فوقه برّ... .(9) حدیث دوم: و من کلام له [علی](علیه السلام) لأصحابه فی وقت الحرب:... إن الموت طالب حثیث لا یفوته المقیم و لا یعجزه الهارب، إنّ اکرم الموت القتل، والّذی نفس ابن ابی طالب بیده لألف ضربة بالسیف أهون علیّ من میتة علی الفراش.(10) 4 - 1. آمادگی نظامی «مرابطه» در نظام بینالملل در هر عصر و زمان، دولتی قدرتمند محسوب میشود که دارای قوای نظامی برتر نسبت به دیگر دولتها باشد. برای تأمین چنین هدفی در سیاستهای نظامی حکومت اسلامی ، اصلی با عنوان مرابطه و «مرزداری» مطرح است که به مفهوم آمادگی نیروهای نظامی در شرایط صلح و جنگ است. مفهوم مرابطه علامه مجلسی در تعریف رباط و مرابطه مینویسد: الرباط فی الأصل الأقامة علی جهاد العدوّ بالحرب، و ارتباط الخیل و إعدادها... قال القتیبی: أصل المرابطة أن یربط الفریقان خیولهم فی ثغره و کلٌّ منهما معدّ لصاحبه، فسمّی المقام فی الثغور رباطاً.(11) وی در جای دیگر میگوید: والمرابطة: الأرصاد لحفظ الثغر.(12) آیه «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللّهِ وَ عَدُوَّکُمْ»، قانون کلی برای آمادگی نظامی برای همه دورانها بیان کرده است.(13) مجلسی در تفسیر این آیه از میان اقوال چندگانه، اولین قولی که نقل کرده همان معنای عام و تعمیم مفهوم قوّه بر مصادیق متعدد آن است. وی در این باره مینویسد: ... و اعدّوا لهم ما استطعتم من قوّة «قیل: ای کل ما یتقوّی به فی الحرب».(14) همچنین آیه: «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» بنابر بعضی از تفاسیر به مرابطه تطبیق داده شده است.(15) علامه مجلسی اعداد نیرو بر حسب توان را اختصاص به عصر حضور ندانسته و آن را به عصر غیبت نیز تعمیم داده و بر رجحان مرابطه در زمان غیبت امام نظر میدهد: اقول: خصوص السبب لا یدلّ علی خصوص الحکم، ویدلّ علی رجحان رباط الخیل للجهاد، و لأرهاب اعداء اللَّه، و ان کان فی زمن غیبة الامام(علیه السلام) توقّعاً لظهوره کما ورد فی الأخبار.(16) چنانچه وی نظر علامه در منتهی را که فتوا به استحباب مرابطه داده است نقل کرده است. ذکر العلّامة قدس سرّه فی المنتهی... و قال: ویستحبّ اتخاذ الخیل وارتباطها استحباباً مؤکّداً.(17) و اما درباره احادیثی که در خصوص اهمیّت مرابطه و رجحان آن رسیده، باید به این نکته توجه داشت که این احادیث در عصر حضور صادر شده است. و لذا اصطلاحاتی که در آنها به کار رفته از قبیل: خیل و مانند آن ناظر به اصطلاحات رائج در عرف و فرهنگ عصر حضور میباشد. حدیث اول: فی مجمع البیان عن النبی(صلی الله علیه و آله و سلم) : و ارتبطوا الخیل فأنّ ظهورها لکم عزّ و اجوافها کنز.(18) حدیث دوم: ... عن یوسف بن ابی اسحاق، عن الحارث، عن علی(علیه السلام) : أنّ رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) قال: الخیل معقود فی نواصیها الخیر، الی یوم القیامة، ومن ارتبط فرساً فی سبیل اللَّه کان علفه و روثه و شرابه فی میزانه یوم القیامة.(19) حدیث سوم: ... قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) : إنّ اللَّه وملائکته یصلّون علی أصحاب الخیل، من اتّخذها لمارق فی دینه أو مشرک.(20) 5 - 1. ترک جهاد و آثار آن یکی از مباحثی که نشان دهنده اهمیت جهاد در نظام سیاسی و ارزشی اسلام است، نکوهشهای ترک و تعطیل جهاد میباشد. [عن الصادق](علیه السلام) قال: قال رسول اللَّه(صلی الله علیه و آله و سلم) :... فمن ترک الجهاد البسه اللَّه ذلّاً فی نفسه، وفقراً فی معیشته، ومحقاً فی دینه، إنّ اللَّه تبارک و تعالی، أعزّ امّتی بسنابک خیلها، ومراکز رماحها.(21) 6 - 1. حرمت فرار از جنگ اهتمام شارع به جهاد و نیز تأثیر آن در استحکام شریعت، موجب گردیده تا هر آن چه که باعث سستی این اصل بنیادین شود حرمت شرعی یابد. از این رو فرار از جنگ، در روایات مورد نکوهش قرار گرفته و از گناهان کبیره شمرده شده است. دخل عمرو بن عبید علی الصادق(علیه السلام) وقرأ «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ»(22) و قال: أحبّ أن أعرف الکبائر من کتاب اللَّه فقال: نعم یا عمرو، ثم فصّله بأنّ الکبائر... و الفرار من الزحف ومن یولّهم یومئذٍ دبره.(23)(24) 2. اهداف جنگ بر خلاف مکاتب بشری که غالباً از برپایی جنگ، هدفی جز توسعهطلبی، غارت ثروت ملل دیگر و استعمار ندارند، در دین اسلام جهاد با هدف انسانی و الهی مشروعیت مییابد و دعوت به پذیرش اسلام و توحید و نیز دفاع مشروع از موجودیت و صیانت از عقیده و میهن، از اهداف اساسی آن به شمار میآید و در جهادی که برای احیاگری دین انجام میپذیرد، احیای حق و ابطال باطل، ملاک مشروعیت و حقانیت آن میگردد. حدیث اول: ... عن الرضا(علیه السلام) عن آبائه، عن علیّ(علیه السلام) قال: قال النبی(صلی الله علیه و آله و سلم) : اُمرت أن اُقاتل الناس حتّی یقولوا لا اله الّا اللَّه، فاذا قالوها، فقد حرم علیّ دماؤهم و اموالهم.(25) حدیث دوم: اهداف جهادی که در راستای احیاگری دین و مبارزه با جائران برپا میگردد در سخنان امام حسین(علیه السلام) با وضوح بیشتری بیان شده است. قال [الحسین](علیه السلام) فی مسیره إلی کربلا:... ألا ترون أنّ الحق لا یعمل به و أنّ الباطل لا ینتهی عنه، لیرغب المؤمن فی لقاء اللَّه محقّاً، فأنّی لا أری الموت إلّا الحیاة، ولا الحیاة مع الظالمین إلّا بَرَماً... .(26) ادامه دارد ... پي نوشت : 1) بخشی از پروژه بزرگ احادیث سیاسی است که در پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در دست انجام است. 2) حجة الاسلام سلطان محمدی پژوهشگر پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی. 3) بحارالانوار، ج 97، ص 9، ح 10؛ أمالی الصدوق، ص 578. 4) بحارالانوار، ج 97، ص 8 - 7، ح 2؛ نهج البلاغة «عبده»، ج 1، ص 63. 5) بحارالانوار، ج 97، ص 15، ح 38؛ نوادر الراوندی، ص 21. 6) بحارالانوار، ج 96، ص 10، ح 28. 7) بحار الانوار، ج 75، ص 83، ح 78. 8) بحارالانوار، ج 33، ص 603، ح 744؛ نهج البلاغه، نامه 53. 9) بحارالانوار، ج 71، ص 61 - 60، ح 25؛ الکافی، ج 2، ص 348. 10) بحارالانوار، ج 97، ص 40، ح 44؛ نهج البلاغة، ج 2، ص 3؛ بحارالانوار، ج 33، ص 455، ح 672. 11) بحارالانوار، ج 77، ص 311؛ بیان؛ بحارالانوار، ج 55، ص 26، بیان. 12) بحارالانوار، ج 57، ص 228، بیان؛ بحارالانوار، ج 32، ص 262، بیان. 13) بحارالانوار، ج 97، ص 62؛ همچنین به آیه: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» نیز در باب مرابطه استناد شده است؛ آل عمران (3)، آیه 200. آیه مذکور در متن، آیه 60 سوره انفال است. 14) بحارالانوار، ج 61، ص 159 - 158، تفسیر. 15) بحارالانوار، ج 68، ص 195، ح 3؛ الکافی، ج 2، ص 81. 16) بحارالانوار، ج 61، ص 159 - 158تفسیر. 17) بحارالانوار، ج 61، ص 216، بیان. 18) بحارالانوار، ج 61، ص 159، تفسیر؛ مجمع البیانج 4، ص 555. 19) بحارالانوار، ج 61، ص 165، ح 9، مجالس ابن الشیخ، ص 244. 20) بحارالانوار، ج 61، ص 174، ح 29؛ نوادر الراوندی، ص 34. 21) بحارالانوار، ج 97، ص 9 - 8، ح 6؛ أمالی الصدوق، ص 577. 22) نساء (4)، آیه 31. 23) أنفال (8)، آیه 16. 24) بحارالانوار، ج 47، ص 216، ح 4؛ المناقب، ج 3، ص 375؛ بحارالانوار، ج 65، ص 260، ح 18؛ الکافی، ج 2، ص 280؛ بحارالانوار، ج 85، ص 25، بیان؛ همان، ص 27 - 25، بیان. 25) بحارالانوار، ج 65، ص 242، ح 2. 26) بحارالانوار، ج 75، ص 117 - 116، ح 1؛ المجالس، ص 362. منبع:فصلنامه علوم سیاسی ، شماره 34/ن
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3347]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها