تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837078584
اعتكاف ؛ اُنس با معبود
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
اعتكاف ؛ اُنس با معبود انسان موجودى است سالك و پويا به سوى معبود حقيقى خويش و از هر راهى كه برود و هر مسيرى را كه در زندگى انتخاب كند، سرانجام به لقاى معبود خويش مىرسد:«ياايّهَا الإنسانُ إنَّكَ كادِحٌ الى رَبِّكَ كَدْحا فَمُلاقيهِ(1)». (انشقاق، 6)با توجه به اين آيه، اگر انسان، راه ايمان، خودسازى و تهذيب نفس را بپويد، جمال و مِهر خداوند را ملاقات مىكند، اما اگر راه كفر و آلودگى را در پيش بگيرد، جلال و قهر او را. بنابراين اگر مقصد و غايت سلوكش، لقاى محبّت و مهر خداوند باشد، بايد راه تهذيب نفس و عبادت حقيقى را در پيش گيرد و از هواى نفس بگريزد و در طريقت انس با معبود، گاهى به گوشهاى خلوت پناه ببرد و دور از تعلّقات مادّى، لختى به خدا توجه كند.آيين اسلام با توجه به همين نياز روحى، با آنكه انسان را به حضور در جامعه فرامىخواند، فرصتهايى را نيز براى خلوت نمودن او با خداوند فراهم نموده است. يكى از اين فرصتها «اعتكاف» است.اعتكاف در لغت به معنى اقامت كردن و ماندن در جايى و ملازم بودن با چيزى است، ولى در شرع مقدس اسلام، به معناى اقامت در مكانى مقدس به منظور تقرّب جستن به خداوند متعال است.در اعتكاف مىتوان خانه دل را از اغيار تهى كرد و نور محبّت خدا را در آن جلوهگر ساخت. مىتوان خود را وقف عبادت كرد و لذّت مهمانى را بر سر سفره احسان و لطف الهى چشيد. مىتوان زمام دل و جان را به دست خدا سپرد و همه اعضا و جوارح را در حصار اراده حق به بند كشيد(2). مىتوان به خويشتن پرداخت و معايب و كاستىهاى خود را شناخت و در جست و جوى معالجه بود. مىتوان به مرگ انديشيد و خود را براى حضور در پيشگاه خداوند ارحمالراحمين آماده كرد.سابقه اعتكاف در اديان گذشتهاعتكاف، مخصوص دين اسلام نيست، بلكه در اديان الهى ديگر نيز وجود داشته و در اسلام استمرار يافته است، گرچه ممكن است در شرع مقدس اسلام پارهاى از خصوصيّات و احكام و شرايط آن تغيير يافته باشد.درباره حدود و شرايط اين عبادت در اديان ديگر، اطلاعات قابل توجهى در اختيار ما نيست. برخى از آيات قرآن، دالّ بر اين است كه اعتكاف در اديان الهى گذشته وجود داشته است. خداوند متعال مىفرمايد:«...وَ عَهِدْنا الى ابراهيمَ و اِسماعيلَ أنْ طَهَّرا بَيْتِىَ لِلطّائِفينَ و العاكِفينَ و الرُّكَّعِ السُّجودِ(3)».از اين آيه استفاده مىشود كه در زمان حضرت ابراهيم عليهالسلام و اسماعيل عليهالسلام عبادتى به نام اعتكاف وجود داشته و پيروان دين حنيف، گرداگرد كعبه، معتكف مىشدند.حضرت مريم (سلاماللّه عليها) آنگاه كه به افتخار ملاقات با فرشته الهى نائل آمد، از مردم فاصله گرفت و در خلوت به سر برد تا در مكانى خالى و فارغ از هرگونه دغدغه، به راز و نياز با خداى خود بپردازد و چيزى او را از ياد محبوب، غافل نكند. به همين جهت طرف شرق بيتالمقدّس را كه شايد محلّى آرامتر و يا از نظر تابش آفتاب پاكتر و مناسبتر بود، برگزيد(4).(5) (6) شبيه اين مراسم در مسجدالنبى و در كنار مرقد مطهر پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآله نيز برگزار مىشود. مسجد كوفه در عراق نيز سالهاى متمادى، محل برپايى مراسم اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان بوده است. انبوه شيعيان و پيروان مكتب اهلبيت(عليهمالسلام) در اين مسجد مقدس، معتكف مىشدهاند و بسيارى از عالمان بزرگ شيعه نيز همراه با مردم در اين مراسم شركت مىكردهاند.نقش عالمان بزرگ اسلامى در ترويج سنت اعتكافاعتكاف در كشور ايران، تاريخچهاى پرفراز و نشيب دارد. در هر عصرى كه عالمان برجسته دينى به اعتكاف، اهتمام ورزيدهاند، مردم مسلمان نيز از آنان پيروى كرده و به اعتكاف بها دادهاند.در عصر صفوى، در سايه تلاشهاى دو عالم بزرگ آن زمان، مرحوم شيخ بهايى (1030 - 952 هـ.ق) و شيخ لطفاللّه ميسى عاملى اصفهانى (متوفاى 1032 يا 1034 هـ.ق)، اعتكاف در شهرهاى ايران به ويژه قزوين و اصفهان، رونق خاصى يافته است.خوشبختانه اكنون در بسيارى از شهرهاى كشورمان مراسم اعتكاف در روزهاى 13، 14 و 15 ماه رجب (ايامالبيض) برگزار مىشود. اين سنت حسنه ابتداء در شهر مقدس قم، توسط عالم ربّانى ميرزا مهدى بروجردى صورت گرفت و رفتهرفته در شهرهاى ديگر رواج يافت.زمان اعتكافاعتكاف از نظر زمان، محدود به وقت خاصى نيست، تنها از آنرو كه لازمه اعتكاف روزهگرفتن است، بايد در زمانى معتكف شد كه شرعا بتوان روزه گرفت. پس هرگاه روزهگرفتن صحيح باشد، اعتكاف نيز صحيح است؛ ولى بهترين زمان براى اعتكاف، دهه آخر ماه مبارك رمضان است. پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله در اين دهه، در مسجد خود معتكف مىشد(7).در كشور ما اكنون اعتكاف در سه روز از ماه رجب، بيش از اعتكاف در دهه پايانى ماه رمضان رواج دارد و اين سه روز از چند نظر، حائز اهمّيّت است:اول آنكه ماه رجب، يكى از ماههاى حرام است و از روايات استفاده مىشود كه اعتكاف در ماههاى حرام، نسبت به ديگر ماهها از فضيلت بيشترى برخوردار است.دوم، روزه در ماه رجب داراى فضيلت خاصى است، زيرا ماه رجب ماه بزرگى است كه مردم حتى در جاهليّت نيز حرمت آن را پاس مىداشتند. اسلام نيز بر احترام و منزلت آن افزود(8). ظاهرا چنين رفتار و باورى نسبت به ماه رجب از ديگر اديان الهى در ميان مردم به جاى مانده بود.بر پايه حديثى از پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله هر كس سه روز از ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند ميان او و آتش جهنم به اندازه هفتاد سال راه فاصله مىاندازد. پروردگار مهربان به كسى كه سه روز از ماه رجب را روزه گرفته، خطاب مىكند كه:«حق تو بر من واجب و دوستى و ولايتم برايت حتمى شد. اى فرشتگان! در حضور شما شهادت مىدهم كه گناهان بندهام را آمرزيدهام(9)».مكان اعتكافاعتكاف از نظر مكان، محدوديّت خاصى دارد. در روايات ما وارد شده است كه اعتكاف، تنها در مسجدى كه امام عادل در آن نماز جماعت برگزار مىكند و نيز در يكى از مساجد چهارگانه (مسجدالحرام، مسجدالنبى، مسجد كوفه و مسجد بصره) جايز است. امام رضا عليهالسلام فرمودهاند: «اعتكافُ لَيْلَةٍ فى مَسْجِدِ الرَّسولِ و عِنْدَ قَبْرِهِ يَعْدِلُ حَجَّةً و عُمْرَةً(10)»: «يك شب، اعتكاف در مسجد پيامبر9 و نزد قبر او، معادل يك حج و يك عمره است».اما گروهى از فقها، اعتكاف در مسجد جامع هر شهر و منطقه را نيز روا دانستهاند(11). البته در مورد مسجد جامع نيز برخى برآنند كه بايستى به قصد رجاء و به اميد اينكه شايد مطلوب درگاه الهى باشد، اعتكاف نمود(12). اعتكاف در ساير مسجدها مانند مسجد محله و بازار، تنها به نظر شمار اندكى از فقيهان شيعه، جايز است(13).(14)(15) روشن است كه در محل برگزارى اعتكاف، اختلافى در ميان فقهاى شيعه وجود دارد. اين اختلاف ناشى از اين روايت است كه اعتكاف در مسجدى جايز است كه امام عادل، جماعتى در آن برگزار كرده باشد. برخى از فقها صرفا همين چند مسجد (كوفه، بصره، مدينه و مكه) را براى اعتكاف جايز شمردهاند و برخى ديگر، مساجد ديگر را نيز براى اعتكاف، مجاز شمردهاند. از دسته دوم، گروهى تنها مساجد جامع را معيّن كرده و برخى همه مساجد جماعات را. شيخ لطفاللّه بر اين باور بوده كه در تمامى مساجد جامع و حتى جماعت، اعتكاف، جايز است؛ ولى درباره روايتى كه «امام عادل» را مطرح كرده چنين اظهار مىكند كه مقصود از امام عادل، اعمّ از امام معصوم و غيرمعصوم است.شيخ تأكيد دارد كه اصولاً سؤال درباره مساجد بغداد بوده و روشن است كه وجه عدل نمىتوانسته ارتباطى با امام معصوم براى اقامه نماز در آن مساجد داشته باشد. وى با اشاره به آراى برخى از فقهاى متقدّم، در اينكه تنها در مساجد چهارگانه اعتكاف رواست، اسامى جمعى از علماى عصر خود را كه اغلب، علماى جبل عامل هستند، ذكر كرده و رأى آنان را چنين دانسته كه در هر مسجد جامعى، اعتكاف جايز است. از جمله آنان مرحوم شيخ بهايى است كه در هنگام تأليف اين رساله در قيد حيات بوده است و نيز شيخ على بن عبدالعالى ميسى جدّ نويسنده و نيز شهيد ثانى و بسيارى ديگر(16).در پاسخ بايد گفت كه عبادتهاى دينى، كاملاً توقيفى هستند؛ بدين معنى كه شرايط و احكام آن را بايد از متون اسلامى و دستورهاى شرعى اخذ كرد. هرگاه از ادلّه معتبر استفاده شود كه محل اعتكاف، مسجد جامع است، نمىتوان از روى ذوق و سليقه شخصى در شرط عبادت تصرف نمود و دامنه آن را توسعه داد. اساسا برخى عبادتها از نظر مكان، داراى محدوديّت خاصى هستند. مراسم و اعمال حجّ بايد در مكانهاى معيّنى انجام شود. از اينرو انجام دادن اعمال حج در غير از محلهاى مقرّر، بىمعناست. در مورد اعتكاف نيز هرگاه با ادلّه معتبر، ثابت شود كه جايگاه آن، مسجد جامع است، مىفهميم كه شارع مقدس، اين عبادت را تنها در اين ظرف مكانى معيّن از ما خواسته است. البته در تشريع اين حكم حتما مصالحى مورد نظر بوده است كه شايد عقل ما نتواند بهطور يقين بدان دست يابد. شايد اسلام با منحصر كردن اعتكاف در مسجد جامع بخواهد نوعى كنترل بر كمّيّت و كيفيّت آن وجود داشته باشد و در كنار اين عبادت، ارزشهاى ديگرى مانند وحدت و همراهى و همدلى نيز مطرح شود(17).مقابله با تهاجم فرهنگ بيگانه از بركات ضمنى اعتكاف استدر فرهنگ اسلامى روىآوردن به اعتكاف، علاوه بر بهرهبردارى از فيض معنوى آن، جهاد مقدس نيز شمرده مىشود؛ زيرا اين مراسم عبادى-معنوى، نقش بسيار مهمى در تهذيب نفس و جهاد اكبر دارد.جوانى كه در مراسم اعتكاف، طعم شيرين ايمان و انس با خداوند را مىچشد، لذتهاى مادى و شهوانى در ديدگانش حقير و بىارزش مىشود، ايمان و اعتقادش تقويت مىشود و به آسانى در گرداب فساد و باورهاى ضدّدينى گرفتار نمىشود. از سوى ديگر، چنين مراسمى خود پيامى عملى و درسى عبرتآميز براى مردم است. حضور جمعى از مؤمنان در مسجد براى عبادت، در حقيقت نوعى دعوت به خداپرستى و دينمدارى است و آثار سازندهاى بر جامعه خواهد داشت. از همينرو، امروز در رويارويى با تهاجم فرهنگى دشمن نبايد نقش مؤثر سنتهايى كه در باور عمومى مردم ريشههاى عميق دارند، ناديده گرفته شود. بىترديد مساجد، حسينيّهها، تكايا، هيأتهاى مذهبى، زيارت و اعتكاف نقش مهمى در تربيت جامعه و گسترش فرهنگ دينى ايفا كرده و مىكنند. اين مقولهها با آثار مثبت جانبى كه دارند، اهرمهاى توانمندى در مقابله با فرهنگ بيگانهاند.در دوران ما تهاجم دشمن ابعادى گسترده يافته، ولى اين حركت استعمارى، دستكم ريشهاى چندصد ساله دارد و همين پديدههاى سنتى، همچون اعتكاف، مردم ما را در طول ساليان متمادى در برابر نفوذ فرهنگ بيگانه، مصونيّت بخشيده است(18). اما متأسفانه اهمّيّت آن و نقش بهسزايى كه در تصفيه و تزكيه روح انسان دارد، براى بسيارى از مسلمانان، ناشناخته مانده است. از اينرو جا دارد مبلّغان اسلامى بيش از پيش بر نقش مهمّ آن تأكيد ورزند تا اين سنت ديرينه محمدى آنگونه كه شايسته است، جايگاه خود را در جامعه اسلامى حفظ كند.پینوشتها: 1. تذكرةالأولياء، عطار نيشابورى، ص 785.2. بقره، 125.3. تفسير نمونه، ج 13، ص 33.4. تفسير الميزان، ج 14، ص 34.5. المسائل النّاصريّات، سيد مرتضى، ص 119.6. بحارالانوار، ج 98، ص 15.7. فضائل الاشهر الثلاثة، شيخ صدوق، ص 24، روايت 12.8. همان، ص 25، بخشى از روايت 12.9. بحارالانوار، ج 98، ص 151.10. سيد محمدكاظم، العروةالوثقى، كتاب الاعتكاف.11. امام خمينى(ره)، تحريرالوسيلة، ج 1، ص 305.12. سيد محمدحسن نجفى، جواهرالكلام، ج 17، ص 170.13. همان، ص 171.14. آيتاللّه گلپايگانى، مجمع المسائل، ج 1، ص 154.15. فصلنامه فرهنگ اصفهان، شماره 1، پاييز 1374، ص 38.16. بحارالانوار، ج 33، ص 542.17. رحيم نوبهار، اعتكاف، سنت محمدى، ص 51 – 5منبع: http://www.hawzah.net/خ
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 123]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها