واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
دین و اندیشه > اندیشکده ها ابراهیم دیباجی معرفی کرد؛
کتاب "جذب القلوب الی دیار المحبوب" (نمودی از دلربایی دیار یار)
کتاب "جذب القلوب الي ديار المحبوب" که در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، نگهداري ميشود را دکتر سيدابراهيم ديباجي، معرفي کردهاند.
به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر سيدابراهيم ديباجي، کتاب "جذب القلوب الي ديار المحبوب" نوشته ابوالمجد، عبدالحق پسر سیف الدین سعدالله ترک بخاری دهلوی، متخلص به «حقی» که در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، نگهداري ميشود را معرفي کردهاند. متن این گزارش از نظرتان می گذرد. مدینهشناسی مدینه عربستان، شهر هجرت مسلمانان، تاریخها و سرگذشتها داشته است. اسباب و علل پدیداری حوادث و وقایع انسانی در این شهر مقدس و هر جایی دیگر دائمی است و از این رو پژوهش دربارۀ حوادث و وقایع زمانی و مکانی، پایانی ندارد. از جمله ویژگیهای دانشهای تاریخی و جغرافیایی این است که دانش تاریخ مستلزم دانش جغرافیا، و جغرافیا هم مستلزم تاریخ است، و مصطلح «تاریخی جغرافیا» و «جغرافیای تاریخ» همین پیوند را می رساند و همه هستی جز ذات خدای سبحان دگرگونی و تغییر را در پی دارد. استلزام یاد شده میان تاریخ و جغرافیا از آن روست که حوادث تاریخی از پدیدههای در «ظرف زمان» بوده و وقایع جغرافیایی از پدیدههای برآمده در «ظرف مکان» است و هیچ آفریدهای خالی از این دو ظرف نبوده و نیست و بدین ترتیب حوادث تاریخی و جغرافیایی برآمده در دو ظرف زمانی و مکانی به هم پیوسته و پیوندی استوار داشته و دارد و اثبات و ثبوت آنها همواره در گرو پژوهش است. یکی از وجوه امتیاز ظرف زمان از ظرف مکان این است که هیچ مظروف زمانی توان و قدرت تصرف در ظرف زمان را ندارد – خواه زمان خاص و خواه زمان عام- ولیکن برخی از مظروفهای مکانی مانند انسان، در برخی از انواع ظرفهای مکانی خاص، امکان تصرف را دارند، مانند تصرف در کشورها و شهرها و مکانهای مسکونی و غیره، بنابراین پژوهشهای دربارۀ زمان و مکان و حوادث واقع در آنها بیشترین ارتباط را با مظروف آنها دارد. سکونت آدمی و ظرف مکان او پیش از درآمدن آدمی به کره خاکی مورد بحث و گفتگو و امر و نهی موجودات عالم مجردات بوده و در متون مقدس هم به وحی آمده: ای آدم تو و همسرت در بهشت برین سکونت گزینید، و پس از گذشت زمانی به بیرون شد آنان فرمان آمد «یا آدم اسکن انت و زوجک الجنه...فأخرجهما مما کانافیه ... من ملک بودم و فردوس برین جایم بود آدم آورد در این دیر خراب آبادم از روزهای نخستین آفرینش تا پسین آن، تاریخ و جغرافیای آدمی جنبش و دگرگونی داشته و خواهد داشت و جهان و طبیعت چنین است. بسیاری از منابع تاریخی کهن، سویه های جغرافیایی دارند، و برعکس آن نیز چنین است، و ازاین رو بر پژوهندگان است که با سبک و سیاق منابع کهن آشنا باشند تا افاده و استفاده پذیرتر شود. غارنشینی تا قصرنشینی و آسمانخراش درآیی، حوادث تاریخی و جغرافیایی را در پی داشته است، و پژوهنده ناچار است جریانهای ظرفهای زمانی و مکانی را در بوته پژوهش گذارد و نتیجه گیرد.
ابوالمجد، عبدالحق پسر سیف الدین سعدالله ترک بخاری دهلوی، متخلص به «حقی» (تولد:958 هـ ، درگذشت1052 هـ) که نیاکان او از بخارا به دهلی مهاجرت کرده بودند، در هند اهل دانش و معرفت شده بود، و سفری زیارتی به مکه و مدینه کرد، و در مدینه بر آن شد که سفرنامهای تاریخی و جغرافیایی نگارش دهد و از این رو در 998هـ/ 1590 م، در مدینه این طرح را آغاز کرد، و یادداشتهایی نگارش داد، و پس از بازگشت به دهلی در 1001هـ/ 1592م. آنها را ترتیب داده و به پایان رسانده و نام آن را جذب القلوب الی دیار المحبوب نهاده است. جذب القلوب الی دیار المحبوب نمودی از دلربایی دیاریار این کتاب، افزون بر داشتن احادیث و اخبار درآمده دربارۀ قداست و فضیلت مدینه هجرت، هم «سفرنامه»، و هم تاریخ، و هم جغرافیا بوده، تا پژوهندهای که دربارۀ مدینه اسلامی پژوهش میکند، از آن بهره گیرد. از آنجا که این کتاب، سالهای گذشته در هندوستان چاپ سنگی شده و دسترسی به آن جز در برخی ازکتابخانه ها، امکانپذیر نیست، آن را در جهت، نیاز به پژوهش تاریخی و جغرافیایی مدینه هجرت معرفی کردیم. در این کتاب، مطالب سودمندی آمده و از چگونگی ساختوساز بناها، از خانه های مسکونی گرفته تا مسجدها و زیارتگاهها؛ جادهها و راهها؛ جایها و مکانهای مقدس میان مدینه و مکه؛ بازارهای مدینه؛ برزنها و کوی ها؛ دهها و دهکده های اطراف مدینه، و مطالب دیگر، یاده شده و مؤلف آن را در 17 باب نگارش کرده است. بررسی آن، برخی از ابهامها و دشواریهای پژوهشی تاریخ و جغرافیای مدینه پیامبر اسلام را روشن میکند.
۱۳۹۳/۷/۲۳ - ۱۲:۴۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]