واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
فرصتى براى نوسازى جسمى و خودسازى روحي نويسنده:اسدالله افشار منبع:روزنامه رسالت 1- برنامههاى انسان سازى اسلام، بسيار جالب و متنوع است و همه آنها کم و بيش به جسم و جان، روان و تن، دنيا و آخرت انسانها توجه دارند و برنامهها چنان است که همه شئون زندگى انسانى را در بر مىگيرد و او را براى توجه به مبدا هستى و آفريدگار و وظيفه و نقش خويش و زندگى و به هدف نهايى آفرينش آماده مىسازد.مىدانيم که انسانها در کوران زندگى در فراز و نشيب خواهشها و تمايلات نفسانى و غرايز سرکش، بارها بر لب پرتگاه قرار مىگيرند و از اوج ارزشهاى انسانى تا پايينترين مرحله درندگى و حيوانيت و ددخويى سقوط مىکنند و گاهى پول و مقام و رياست و لذايذ مادى و گرايش به دنيا، چنان او را کور و کر مىکند که گويى اصولا براى “خور و خواب و خشم و شهوت” آفريده شده است و بسان “ حيوان خير ندارد از جهان آدميت”.از طرفى روح پر نوسان و روان و سرشت او همواره او را به سوى هدفى برتر و بالاتر مىخواند و اين نداى وجدان را مىشنود که او غير از حيوانات است و مقامى بس ارزنده تر دارد. اوست که بايد تاج “کرمنا” بر سر نهد و به کرامت انسانى برسد و آن چنان که بايد اوج گيرد و تا بدان پايه سير کند که رسد آدمى به جايى که به جز خدا نبيند و به مقام والاى آدميت برسد.براى تعادل اين دوکشش و کوشش درونى و تضاد باطنى و دوگانگى روحى و حتى تضادهايى که ميان زندگى اجتماعى و فردى است و روزانه با آنها دست به گريبان است. پس برنامههاى سازنده و حساب شده بايد، که به همه نيازهايش پاسخ گويد و تمرين کافى براى رويارويى با اين همه مشکلات به او بدهد.نگرشى کوتاه و ژرف در برنامههاى عبادى اسلام و واجبات و محرمات آن گواه روشنى بر اين مدعاست. عبادتهاى مختلف از حج و زکات گرفته تانماز و روزه همه و همه نمودار اين نگرش و بينش اسلامى است که براى سازندگى روح و جسم و جان و تن انساني، طرح و برنامه داده است و همواره او را به سوى تعالى و ارزشهاى جاودان معنوى فرا مىخواند.راستى نماز پنجگانه، يعنى در شبانه روز و پنج بار با برنامه ويژهاى در برابر خدا و آفريدگار ايستادن و با او سخن گفتن و از او مدد خواستن و دل فکر را با او مرتبط ساختن، چقدر در سازندگى روان و معنويت انسانى نقش دارد؟ و کدامين انسان است که باتوجه به بينش و معرفت به مفهوم نماز خود را در پناه خدا و در حمايت او احساس نکند و يا از او غفلت نمايد و در بند، گناه و نافرمانى باشد.و يا در طول يک سال که به عادت هميشگى به خوردن و خوابيدن خو گرفته يک ماه تمام را با برنامه ويژه روزه گرفتن آن هم به خاطر خدا و به قصد قربت، دهان و شکم را از خوردنىها و نفس اماره را از لذايذ جسمى و شهوى باز داشتن، چه نقشى در بازسازى انسان از نظر اخلاق و معنويت دارد و چه تمرين شايستهاى براى رشد اخلاق و معنويت و تقويت ايمان و عقيده مىباشد.درباره فوايد بى شمار روزه که از فوايد جسمى و بهداشتى گرفته تا فوايد فردى و اجتماعى و معنوى اخلاقى آن، سخن فراوان است و کم و بيش مىدانيد؛ صرفنظر از اينکه روزه يک خانه تکانى عظيم براى دستگاه هاضمه و گوارش و ... است و عاملى مهم براى سلامت روح و جسم، اين امساک خود مىتواند دهها امراض را معالجه کند ولى ارزشهاى معنوى و اجتماعى آن ارزندهتر است.روزه يک ورزش روحانى است که موجب تقويت اراده و ايمان مىشود و پايمردى و استقامت و روح گذشت و فداکارى را در انسان زنده مىسازد و او را تا مرحله ايثار و گذشت از مال و جان و چشمپوشى از همه لذايذ و دلبستگىهاى زندگى وا مىدارد.به شرطى که روزهدار قدر آن را بشناسد و از آن بهره گيرد و تنها به اين اکتفا نکند که غذا نمىخورد و آب نمىآشامد و ... بلکه چشم و گوش و دست و زبان و انديشه و فکرش و ... روزهدار باشد و بداند که نبايد جز خدا تسليم کسى بشود و جز در راه رضاى او بکوشد.هنگامى که پيامبر(ص) در باره فضايل و دستورات اين ماه سخن مىگفت، علي(ع) از بهترين اعمال در اين ماه پرسيد و پيامبر در پاسخ فرمود: بهترين اعمال در اين ما پرهيز از گناهان است. “افضل الاعمال فى هذا الشهر الورع عن محارم الله ...”اگر مسلمانان با بيدارى و بينش و هوشياري، پاس احترام اين ماه را بدارند و از آن براى کنترل هوسها و پيروزى بر شهوات و درس مساوات و برادرى مردمخواهى و تقوا بياموزند، مىتوانند در سايه آن نبرد، با دشمن درون و بيرون و در ميدان جهاد اصغر و اکبر و ... سرافراز و پيروز گردند.قرآن کريم مىفرمايد: استعينوا بالصبر و الصلوه و انها لکبيره الا على الخاثمين از نماز و روزه نيرو بگيريد و اين کارى بزرگ و دشوارى است مگر بر مومنان خدا ترس. بقره 452- ماه رمضان، ماه نوسازى جسم و جان و صفا و پاکى روح است، ماه نزول قرآن و مهار تلاوت آن است.عظمت و شکوه اين ماه در اسلام به حدى است که همه فعاليتها و کارها و افکاررا تحتالشعاع قرار مىدهد.رمضان ماه عبادت و خودسازى است و در روايات اسلامى وعدههاى فراوان براى استجابت دعاها و پاداش بسيار براى عبادتهاى اين ماه داده شده است.اين ماه به خاطر ويژگىهايش ماه خدا لقب يافته است. و روزه هم عبادت ويژه پروردگار ناميده شده است. “الصوم لى و انا اجزى به”(1)روزه براى من و به خاطر من است و من پاداش آن را خواهم داد.پيامبر گرامي(ص) به جابر فرمود: “... هرکس در روزهاى اين ماه روزه بدارد و در شبهاى آن به ياد خدا بيدار شود، شکم را از حرام و دامن را از آلودگى حفظ کند و زبان خود را نگه دارد،از گناهان بيرون مىرود همچنان که از اين ماه بيرون مىرود.“جابر” عرض کرد: چه نيکو است اين حديث.پيامبر فرمود: اما چه دشوار است اجراى شرايط آن. اى جابر(2)در روايات، از روزه به سپر تعبير شده که انسان را از آتش جهنم باز مىدارد.(3) اين ماه، ماه توبه و استغفار است و شقىترين مردم کسى است که از غفران و آمرزش اين ماه عظيم محروم بماند: “الشقى من حرم غفران الله فى هذا الشهر العظيم” پيامبر(ص) در ضمن خطبه آخرين جمعه ماه شعبان، وظايف مسلمانان و عظمت اين ماه را يادآور شد و هنگامى که اميرمومنان از برترين و بهترين اعمال در اين ماه پرسش کرد فرمود: افضل الاعمال فى هذاالشهر، الورع من محارم الله. بهترين عمل در اين ماه پرهيزکارى و خوددارى ازگناهان است.(4)روزه عامل مهمى براى تقويت اراده و تمرين براى افزايش نيرو و توان در برابر خواستهها و تمايلات نفسانى و ... است و نيز عامل مهمى براى کسب تقوا است، که قرآن هم بدان اشاره مىکند، “لعلکم تتقون”(5)و نيز يکى از عوامل مهم توجه و همدردى با زير دستان و محرومان، و باعث تحريک عواطف و تقويت بيشتر روح همبستگى اسلامى است.3- ماه رمضان ماه خدا و ماه روزه است. راستى چرا روزه بگيريم؟از نخوردن و نياشاميدن چه نفعى عايد ما مىشود؟ارزش مادى و معنوى روزه چيست؟!آيا جز آنکه جسم ما را ضعيف کند و از قواى ما بکاهد، فايده ديگرى خواهد داشت؟اينها پرسشهايى است که با آن مواجه مىشويم.ولى بايد دانست که روزه يکى از دستورات مهم انسانسازى اسلام است که علاوه بر جنبه عبادى آثار مهم زير را داراست:- آثار اخلاقى و روحى آن فوقالعاده است، تمرين و مقاومت يک ماهه در هر سال، برابر گرسنگي، تشنگي، شهوات و ... نيروى اراده و ايمان را، تقويت مىکند و قدرت تصميم را افزايش مىدهد. حکومت عقل و انديشه را بر شهوات و هوسها، تثبيت مىکند و انسانى منظم و مصمم و با اراه، بار مىآورد و او را از بردگى هوا و بندگى هوس و خواهشها، مىرهاند و آزادى و پايمردى و مقاومت را برايش به ارمغان مىآورد. جسم و جان انسان را در مسير هدف و ايمان به کار مىگيرد و پرده غفلت را از چشم و دل کنار مىزند و او را با مبدا و خدا، پيوند مىدهد که پيامدش، روشنى دل و نورانيت فکر و معنويت و تقواست. روزه يک عامل بازدارنده از گناه و آلودگىهاست و از مهمترين عوامل پيشگيرى از جرم و جنايت، دزدى و تجاوز و ... است که قرآن آن را به عنوان فلسفه روزه بيان مىکند “لعلکم تتقون”. (بقره آيه 183)روزه عامل تحريک عواطف انسانى است. انسان روزهدار، مفهوم گرسنگى و تشنگى و محروميت را درک مىکند و به ياد مستمندان و تودههاى محروم و گرسنه، مىافتدو به دستگيرى و کمک آنان مىشتابد. از اين رو امام صادق(ع) مىفرمايد: “روزه واجب شد تا مساوات و برابرى ميان اغنياء و فقرا را برقرار سازد”.مىدانيم که سرچشمه بسيارى از بيمارىها، پرخورى و انباشته شدن غذاهاى اضافى و فضولات در بدن است. غذاهايى که کاملا جذب نشده و مواد اضافى آن به صورت چربىهاى مزاحم، قندهاى جذب نشده و ... در لا به لاى بافتها باقى مانده است و دستگاه گوارش و ... را به سان يک لجنزار براى پرورش انواع ميکروبهاى بيمارىزا و انگلها، در مىآورد و از اين رهگذر، انواع بيمارىها که سلامت انسان را به خطر مىاندازد، به وجود مىآيد.پس روزه در واقع يک رژيم ملايم و بىزيان، براى از بين بردن فضولات و چربىها و گوشتهاى اضافى و عامل خشک کننده اين لجنزار است که بافتها را شستشو مىدهد و يک خانه تکانى واقعى است!دستگاههايى که در اثر يازده ماه کار مداوم و فعاليت شبانه روزي، خسته شده، با استراحت يک ماهه (ماه رمضان) از نو نيرو و توان مىگيرد و شارژ مىشود و تجديد نيرو مىکند، بويژه اگر مراعات اعتدال در سحر و افطار بشود و از افراط و پرخورى اجتناب گردد، در آن صورت حديث نبوى مصداق پيدا مىکند که “صومواتصحوا” روزه بگيريد تا سالم گرديد!به علاوه روزهدار بايد تلاش کند که چشم خود را نيز از ديدن مناظر شهوتانگيز و نامحرمان، زبانش را از تهمت، دروغ، غيبت، دستش را از ظلم و ستم،گوش را از سخنان باطل و نادرست، باز دارد و دل و فکر را از انديشه گناه و معصيت، پاک سازد تا بتواند به همه ارزشهاى روزه، دست يابد.اميد است همه مسلمانان در سايه الهام از قرآن و پيشوايان راستين از برکات اين ماه بهرهمند گردند.پىنوشتها:1- سفينه البحار ماده صوم2- وسائلالشيعه کتاب صوم ص 1163- سفينهالبحار4- عيون اخبار الرضا ص 1645- سوره بقره 182 (کتب عليکم الصيام کما کتب على الذين من قبلکم لعلکم تتقوي)بر شما روزه واجب شد چنان که بر امتهاى گذشته واجب بود تا پرهيزکار شويد
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 237]