واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: دین - فاطمه رسول زاده: درباره پيامدهاي اجتماعي و شرايط امر به معروف و نهي از منكر از آنجا كه فلسفه اصلي امر به معروف و نهي از منكر ايجاد آثار مثبت در جامعه اسلامي و حفظ آن از آفات گوناگون است، مهمترين پيامدهاي منفي ترك اين وظيفه در بعد اجتماعي بوده و با ترك اين واجب الهي، جامعه اسلامي آفات فراواني را به خود خواهد ديد. اينك به برخي از آفات ترك اين وظيفه اجتماعي ميپردازيم: 1– شيوع مفاسد اجتماعي و تبديل منكر به معروف: جامعه، يك مجموعه به هم پيوسته است و تفكيك و جداسازي افراد در آن ميسر نيست. مجموعه رفتارهاي اجتماعي افراد هر جامعه اخلاق عمومي آن جامعه را به وجود ميآورد و رفتار اجتماعي هيچ انساني را نميتوان بيتأثير در جامعه دانست. رفتارهاي اجتماعي نيك، اثرات مثبت در جامعه گذاشته و برعكس رفتارهاي اجتماعي زننده و زشت، جو مسموم و مشمئزكنندهاي را در جامعه گذاشته، بدين جهت ترك امر به معروف و نهي از منكر رفتهرفته زمينه ترك كارهاي نيك و انجام كارهاي زشت و ناروا را در جامعه پديد ميآورد، چرا كه ميل به انجام معاصي الهي و مفاسد اخلاقي در سرنوشت همه افراد وجود دارد، ولي به علل گوناگون مانند حيا و علاقه به حفظ احترام و اعتبار اجتماعي، عموماً از انجام آن خودداري ميكنند، اما وقتي كه عدهاي در جامعه مرتكب رفتارهاي زشت و فسادانگيز شدند و كسي معترض آنها نشد، افراد ديگر جسارت پيدا كرده، رفتهرفته به اين اعمال فساد آفرين مبادرت خواهند كرد و بدين ترتيب فساد اخلاقي سراسر جامعه اسلامي را فرا خواهد گرفت. پيامبر اكرم (ص) ميفرمايد: كسي كه گناهي را مخفيانه انجام دهد، به خودش ضرر ميزند، اما هنگامي كه آشكارا معصيتي را مرتكب شد و كسي هم به او اعتراض نكرد، به عموم مردم ضرر خواهد زد.» 2– تسلط اشرار: يكي از آثار پربركت رواج امر به معروف و نهي از منكر در جامعه اسلامي، دلگرمي مؤمنان و مستحكم شدن پشتوانه اجتماعي اهل ايمان است. به طور كلي رواج امر به معروف و نهي از منكر عزت مؤمنان را در پي دارد و زوال آن ذلت و خواري دين خدا و اهل ايمان را به دنبال خواهد داشت، اما اگر اين واجب عظيم الهي به فراموشي سپرده شود، به مرور زمان خوبيها رو به فراموشي رفته و بديها در جامعه رواج خواهد يافت و در نتيجه اهل گناه و اشرار جامعه بر امور مسلط شده و انسانهاي پاك و مؤمن در جامعه خوار و منزوي خواهند شد و تنها راه جلوگيري از وقوع اين حادثه شوم، همانا رواج امر به معروف و نهي از منكر در جامعه اسلامي است. اميرمؤمنان (ع) ميفرمايند:«امر به معروف و نهي از منكر را ترك نكنيد كه خداوند اشرار را حاكم بر امورتان خواهد كرد سپس براي رفع اين بلا دعا خواهيد كرد، اما مستجاب نخواهد شد. 3 – عقوبت الهي: از ديگر پيامدهاي اسفبار ترك امر به معروف، نزول عذاب الهي است. جامعهاي كه در آن به اين تكليف الهي عمل نميشود، رحمت الهي از اين جامعه زايل شده و عذاب و عقوبت الهي دامنگير آن خواهد شد. اگر چه اكثر افراد آن جامعه اهل نيكي باشند، اما ترك اين واجب الهي، خود از بزرگترين منكرات است. بنابراين همه افراد جامعه گرفتار عذاب الهي خواهند شد.اميرمؤمنان (ع) ميفرمايند: «اي مردم به درستي كه خداوند عامه مردم را به جهت گناه عدهاي خاص عذاب نميكند در صورتي كه آن عده گناه را مخفيانه و بدون اطلاع عامه مردم انجام دهند. اما اگر افراد، اعمال زشت را آشكارا انجام دهند و اكثريت مردم به آنها اعتراض نكنند، هم آن افراد گناهكار و هم اكثريت ساكت، مستحق عقوبت الهي ميشوند.» شرايط امر به معروف غير از شرايط عامي كه در هر عبادت و تكليفي وجود دارد (مثل: عقل، بلوغ، اختيار و...) انجام اين 2 فريضه الهي، شرايط خاصي هم دارد كه به آنها اشاره ميشود: 1 – شناخت: كسي كه ميخواهد به وظيفه امر به معروف و نهي از منكر عمل كند، بايد بداند كه «معروف» چيست و «منكر» كدام است. بدون اين شناخت، ممكن است كسي از روي ناآگاهي به كار بدي دعوت كند، يا جلوي كار خوبي را بگيرد. از اين جهت بايد ابتدا دانست كه كارهاي خوب و بد و «واجبات» و «محرمات» كدام است. اين شناخت، يا از راه يقين و علمي كه به احكام دارد به دست ميآيد. مثل اينكه بداند نماز ، جهاد، روزه و... واجب است و دزدي، كمفروشي، نگاه به نامحرم، آزار مردم، خيانت و... حرام است يا از طريق رساله عمليه، اين شناخت به حلال و حرام و خوب و بد بهدست ميآيد. 2 – احتمال اثر: در صورتي امر به معروف و نهي از منكر واجب است كه احتمال دهيم تأثيري در فرد مقابل دارد. اگر يقين يا اطمينان داشته باشيم كه گفتن يا اقدام عملي ما بياثر است، واجب نيست. البته ممكن است با گفتن يك نفر و يكبار، تأثير نكند ولي تكرار آن مؤثر باشد، كه در اينجا بايد اقدام كرد. 3– ايمني از ضرر: اگر به خاطر امر به معروف و نهي از منكر، ضرر يا خطري متوجه مال و جان ما يا خانواده ما و ديگران شود، يا انجام اين وظيفه، مفاسد بزرگتري را به دنبال داشته باشد، اينجا نيز واجب نيست، چه اين خطر و ضرر، در حال حاضر باشد يا در آينده. البته گاهي واجبات و محرماتي كه ميخواهيم به آنها امر يا از آنها نهي كنيم، به حدي مهم و اساسي است كه در راه آن بايد هر خطر و ضرري را تحمل كنيم و حتي گاهي بايد در اين راه، جان داد، آن گونه كه امام حسين (ع) بر ضد حكومت يزيد قيام كرد و به كار خود، عنوان امر به معروف و نهي از منكر داد و در همين راه هم شهيد شد. 4 – اصرار گنهكار: در صورتي كه نسبت به باز داشتن ديگران از منكر اقدام كنيم كه بدانيم او به آن كار ادامه ميدهدو گرنه، اگر يك بار خلافي كرده و ديگر تكرار و اصرار نميكند، يا پشيمان شده است، يا يك بار واجبي را ترك كرده و ديگر ادامه نيافته، در اينگونه موارد، امر و نهي ما واجب نيست. البته اگر بدانيم كه تصميم بر انجام منكرات يا ترك واجب دارد، باز هم وظيفه داريم تذكر دهيم، يا اقدام كنيم.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 398]