علت تشنج در کودکان

تشنج در کودکان یکی از رایج ‌ترین مشکلاتی است که والدین با آن مواجه می‌شوند. درصد قابل توجهی از کودکان حداقل یک بار تشنج را تجربه کرده اند. تشنج در کودکان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. بروز تشنج در کودکان می‌تواند دلهره آور باشد اما امروزه دانش پزشکی در این زمینه پیشرفت زیادی داشته و روش‌های مختلفی برای درمان و کنترل تشنج عرضه شده است. در ادامه قصد داریم به تعریف تشنج، علت تشنج در کودکان و راه حل‌های درمان آن بپردازیم.

تشنج در کودکان چیست؟

تشنج یکی از شایع‌ترین اختلالات سیستم عصبی است که بر کودکان تاثیر می‌گذارد. تشنج، اختلالی در فعالیت الکتریکی مغز است و زمانی در کودکان رخ می‌دهد که سلول‌‌های مغز فعالیتی بیش از حد توانشان داشته باشند. در این صورت، عملکرد عادی سیگنال‌های الکتریکی مغز به طور موقت دچار اختلال می‌‌شود که در نوار مغز قابل مشاهده است . تشنج به صورت یک حمله عصبی خود را نشان می‌‌دهد و نمایانگر فعالیتی شدید و غیر طبیعی در بخشی یا همه مغز است. در واقع، تشنج راهی برای تخلیه الکتریکی امواج مغز است که ممکن است چند ثانیه تا چند دقیقه به طول انجامد.

حمله تشنجی انواع مختلفی دارد. نوع حمله با توجه به اتفاقات رخ داده در حمله و ناحیه و مقداری که مغز درگیر شده، بستگی دارد. به طور کلی، حمله‌های تشنجی به دو دسته حمله کانونی یا جزیی و حمله عمومی تقسیم بندی می‌شوند. علت تشنج در کودکان را می‌توان بر اساس نوع حمله هم تعیین کرد.

علت تشنج در کودکان چیست؟

تشنج یک بیماری مغزی است که سبب بروز حمله در کودک می‌شود. مغز از سلول‌های عصبی تشکیل شده که از طریق فعالیت الکتریکی با یکدیگر ارتباط دارند. حمله زمانی رخ می‌دهد که تعدادی سیگنال الکتریکی غیر عادی در بخش یا بخش‌های از مغز ایجاد شود و سیگنال‌های عادی مغز را متوقف کنند. بر این اساس، ‌ علت تشنج در کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد اما هر چیزی که روابط طبیعی بین سلول‌های عصبی مغز را مختل کند، ممکن است منجر به حمله شود؛ به عنوان مثال، مواردی چون ضربه مغزی، تب بالا، کاهش شدید قند خون را می‌توان نام برد.

علت تشنج در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. باید توجه داشته باشید که اگر کودکی بدون هیچ دلیل مشخصی دچار چندین حمله تشنج شود، حتما باید برای بررسی علت به متخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کنید. بیماری‌ها و آسیب ‌دیدگی‌‌های زیر می‌‌تواند منجر به تشنج شود:

• تب بالا
• عفونت‌های شدید
• مسمومیت شدید
• وارد شدن آسیب به سر
• مشکلات متابولیک و عدم تعادل‌های شیمیایی در بدن مانند کاهش شدید قند خون
• مشکلات دوران بارداری مانند بیمار بودن مادر، آسیب به مغز، مصرف برخی دارو‌ها توسط مادر و دیگر موارد
• عدم وجود اکسیژن کافی در هنگام زایمان
• بیماری‌های ژنتیکی
• وراثت (تنشجی که در اثر بیماری‌های توارثی ایجاد می‌شود معمولا در نوزادی شروع خواهد شد)
• بیماری‌های جدی
• برخی از مشکلات مغزی مانند تومور‌های مغزی
• ناهنجاری‌های مادرزادی در مغز
• مصرف برخی از دارو ها

لازم به ذکر است که در برخی موارد علت تشنج در کودکان به طور قعطی مشخص نیست.

علائم تشنج در کودکان

بسته به علت تشنج در کودکان و این که کدام بخش از مغز درگیر فعالیت‌های الکتریکی غیر عادی شده باشد، علائم تشنج متفاوت خواهد بود. همچنین، نشانه‌های تشنج در نوزادان، با کودکان و خردسالان متفاوت است. تشنج در کودکان معمولا با علائم رایج مانند لرزیدن یا تکان خوردن تمام یا بخشی از بدن خود را نشان می‌دهد اما مکیدن لب‌ها، رنگ پریدگی، گریه شدید، تعریق و سفت شدگی انگشتان دست، بازو و یا پاها از نشانه‌های تشنج در نوزادان است. از آنجایی که مغز کودک در حال رشد است، نشانه‌‌های تشنج در سنین مختلف کودک تغییر می‌‌کند.

نشانه‌های تشنج در کودکان طیف وسیعی را در بر می‌گیرد که برای هر کودک می‌‌تواند یک یا چند مورد را شامل شود. همچنین، علائم حمله در کودک به نوع حمله بستگی دارد. تشنج کودکان می‌تواند بدون تب یا با تب همراه باشد. در فهرست زیر به برخی از مهم‌ترین علائم تشنج در کودکان اشاره شده است:

• افتادن ناگهانی و بدون دلیل روی زمین
• پاسخ ندادن به صدا‌های اطراف
• انقباض عضلانی
• لرزش بدن
• شل شدن عضلات
• پرش عضلات دست‌ها و پاها
• تکان دادن سر به صورت ریتمیک
• سفت شدن بدن
• خیره شدن به یک نقطه
• از دست دادن هوشیاری
• گیجی یا منگی
• غش و بی هوشی
• مشکلات تنفسی
• تغییر مزه و بوی چیزها
• کبودی لب‌ها
• حالت تهوع
• تغییرات گفتاری و دیداری
• بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع

پس از حمله، ممکن است کودک گیج و منگ شود. همچنین توجه داشته باشید که شاید نشانه‌های حمله شبیه به برخی از بیماری‌ها باشد؛ از این رو، با مراجعه به پزشک وضعیت سلامت کودک خود را به طور دقیق بررسی نمایید. در نظر بگیرید که انجام برخی از اقدامات می‌تواند از تشنج دوباره کودک جلوگیری کند.

تفاوت تشنج و صرع چیست؟

توجه داشته باشید که هر تشنجی، نشانه صرع نیست! اگر تشنج در یک دوره زمانی کوتاه مدت، ‌ تنها یک بار رخ دهد و دیگر تکرار نشود، به احتمال زیاد بیماری صرع نیست. اما اگر تشنج در کودک به صورت مرتب تکرار شود، ممکن است نشانه صرع باشد. البته این نظر باز هم قطعی نیست و باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.

در حالت کلی می‌توان گفت که تشنج به دو صورت با علت و بدون علت رخ می‌دهد. برای تشخیص علت تشنج در کودکان باید از معاینه دقیق و همچنین روش‌های تصویربرداری مغزی مانند ام آر آی و غیره استفاده کرد تا با حمله‌های تشنج صرع، اشتباه گرفته نشود. باید بدانید تعداد بسیار کمی از کودکانی که تشنج می‌کنند مبتلا به صرع هستند؛ بنابراین جای نگرانی نیست.

در صورت بروز تشنج در کودک چه اقدامی انجام دهیم؟

تا اینجا به بررسی علت تشنج در کودکان پرداختیم؛ اما اقدامات لازم در صورت بروز تشنج، اهمیت بسیار زیادی دارد که در فهرست زیر به آن اشاره شده است:

• آرامش خود را حفظ کنید.
• لباس کودک را آزاد نمایید.
• کودک را به پهلو بخوابانید تا اگر استفراغ کرد، باعث خفگی او نشود.
• معمولا برای این مشکل دارو به صورت شیاف تجویز می‌شود که باید به آرامی به کودک بدهید.
• مطمئن شوید که زبان کودک تحت فشار نباشد.
• پاشویه کردن و یا قرار دادن او زیر آب سرد برای تشنج موثر نیست.
• شیاف استامینوفن برای پایین آوردن تب پس از تشنج توصیه می‌شود.
• علت تشنج در کودکان حتما باید توسط پزشک بررسی شود.