آشنایی با ثعلب و خواص شگفت انگیز آن برای سلامتی

ثعلب از ریشه نوعی گل ارکیده به دست می آید و در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. خانواده ارکیده یکی از غنی ترین گروه های گیاهان گلدار در جهان هستند و ارزش اقتصادی بالایی دارند.

طعم وانیلی که از ارکیده به دست می آید کاربردهای فراوانی را برای این گیاه در صنایع غذایی و نوشیدنی و حتی بازار فروش مواد شیمیایی صنعتی به وجود آورده است. خواص درمانی این گیاه در صنعت داروسازی نیز شناخته شده است. در زمان گذشته از غده‌ های خشک و پودر شده ارکیده برای التیام زخم‌ ها و درمان مراحل اولیه بیماری سل استفاده می شد. 

ارکیده ها از گذشته تا به امروز جایگاه ویژه ای در طب سنتی داشته اند و برای درمان بیماری های پارکینسون، اضطراب، افسردگی، سرطان، درد قفسه سینه، اختلالات روده، اسهال، سرفه، سرماخوردگی، کم خونی و ... استفاده می شوند.

در دهه 1600 افزایش رفت و آمد به مشرق زمین و علاقه به خوراکی های آن منجر به رشد فروش نوشیدنی ثعلب در کشورهای اروپایی و به ویژه انگلستان شد. اگرچه امروزه ثعلب صنعتی که با طعم دهنده های مصنوعی ساخته شده است نیز در برخی از نقاط جهان تولید می شود؛ اما همچنان ترکیه به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی ثعلب طبیعی شناخته می شود و افرادی که به این کشور سفر می کنند اغلب خرید ثعلب را در برنامه خود قرار می دهند.

تهیه پودر ثعلب

ثعلب با همان پودر حاصل از غده های ارکیده از حاصل اجرای فرآیندی چهار مرحله ای است. 

1. شستشوی غده ها به منظور از بین بردن اجزای آلی که طعم تلخی دارند. 
2. لایه برداری از لایه های بیرونی
3. برشته کردن غده ها در دمای متوسط ​​رو به بالا 
4. در نهایت، خشک کردن در دمای کنترل شده.

ویژگی های مهم ثعلب

این ترکیب فواید زیادی برای سلامتی دارد. مقوی اعصاب است و استرس و اختلالات روانی را کاهش می دهد. ارکیده ها همچنین حاوی ترکیبات مهمی در پیشگیری از اسهال مداوم و مزمن هستند و در صورت مصرف صحیح به از بین بردن محرک های تجمع یافته در سطح پوست و بهبود رنگ آن کمک می کنند.

ثعلب همچنین در پیشگیری از تغییر حالت روحی ناشی از عواملی مانند افسردگی، ترس، خستگی جسمانی و بی حالی مفید است. خالی از لطف نیست که یادآور شویم، ثعلب خاصیت خلط آوری دارد، و به همین دلیل به جلوگیری از اختلالات تنفسی در افراد کمک می کند.

پودر ثعلب (Salep) چیست؟

پودر تهیه شده از ریشه ارکیده یا ثعلب، در کشورهای مدیترانه ای مثل ترکیه به طور سنتی به عنوان نوشیدنی به نام «سالپ» استفاده می شود. این نام از کلمه عربی سهلپ گرفته شده است که به معنای ارکیده است. پلی ساکارید گلوکومانان که از مانوز و گلوکز تشکیل شده، جزء اصلی پودر ریشه ارکیده است. امروزه، با توجه به نگرانی‌ ها در مورد کاهش جمعیت این گونه از ارکیده، صادرات آن محدود شده و یافتن ثعلب واقعی تا حدی چالش برانگیز شده است.

نوشیدنی ثعلب

سالپ، یک نوشیدنی ترکی قدیمی است که از ریشه چندین گونه ارکیده تهیه می شود. به طور کلاسیک ثعلب به عنوان یک نوشیدنی زمستانی ارائه می شود که با ترکیب شیر، شکر و ادویه جات تهیه می شود. این نوشیدنی ساده طعم بسیار ملایم و کمی خامه ای دارد و با اضافه کردن کمی ادویه یا پودر کاکائو می توان طعم های متفاوتی در آن ایجاد کرد.

اصطلاح سالپ می تواند هم به خود ریشه و هم به نوشیدنی ساخته شده از آن ها گفته شود. ریشه ثعلب حاوی نشاسته ای متمایز است که بافتی منحصر به فرد و طعم ملایمی به غذاها می دهد. به طور سنتی، ریشه ها آسیاب می شوند و به صورت پودر فروخته می شوند. 

آشپزها معمولا پودر ثعلب را به نوشیدنی های گرم و دسرها اضافه می کنند. دسرهای منجمد ساخته شده با پودر ثعلب به دلیل خاصیت غلیظ کننده بیشتر جویدنی هستند تا خامه ای. ثعلب همچنین به طور گسترده در پخت غذا، نانوایی، شیرینی پزی و به عنوان یک ماده اصلی برای تولید بستنی های سنتی استفاده می شود. 

خواص درمانی ثعلب

خواص دارویی این گیاهان به دلیل ترکیبات مانند پلی فنلی، اسید اسکوربیک، آلکالوئیدهای ایندول و ساپونین ها است. همچنین مشخص شده است که ریشه های ارکیده حاوی پلی فنول ها و گلوکومانان با خواص آنتی اکسیدانی قوی هستند. 

اکسیداسیون برای سوخت رسانی به فرآیندهای بیولوژیکی موجودات زنده ضروری است. با این حال، می تواند باعث تولید کنترل نشده رادیکال های آزاد ناشی از اکسیژن شود. تعادل بین تشکیل گونه های فعال اکسیژن (ROS) و آنتی اکسیدان ها، توسط سیستم دفاع آنتی اکسیدانی کنترل می شود.

آنتی اکسیدان هایی مانند فنل ها و آمین ها، ویتامین هایی مانند E یا بتا کاروتن می توانند واکنش های زنجیره ای رادیکال های آزاد را متوقف کرده و با اثرات مضر اکسیداسیون در بافت ها مقابله کنند. گیاهان منبع مهمی از ترکیبات فعال هستند؛ بنابراین می توانند اثرات آنتی اکسیدانی قوی از خود نشان دهند. برای مثال گیاهان دارویی از جمله انواع ارکیده ها به عنوان منبعی برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها در نظر گرفته می شوند.

بسیاری از فنول ها و فلاونوئیدها اغلب در طراحی و توسعه فرآیندهای دارویی استفاده می شوند. مطالعات نشان داده اند که ترکیبات فنلی موجود در گیاهان از جمله در گونه های ارکیده، می توانند آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد را کاهش داده یا از آن جلوگیری کند.

ثعلب تقبلی

همانطور که گفته شد ثعلب، یک ماده با ارزش است و به دلیل کمیاب بودن، قیمت ثعلب می تواند در فصل های مختلف سال تغییر کند. برخی افراد سودجو برای افزایش حجم محصول، به ثعلب، نشاسته یا سایر مواد رقیق کننده اضافه می کنند.

تهیه نوشیدنی ثعلب

ثعلب یک نوشیدنی گرم کننده عالی برای فصول سرد سال است که از سرماخوردگی و آنفولانزا جلوگیری می کند. این ترکیب علاوه بر نشاسته حاوی فسفر و کلسیم است و باعث سلامتی و هوشیاری می شود. فسفر و کلسیم دو ماده معدنی مهم برای حفظ سلامتی به ویژه در سنین بالا جهت جلوگیری از اختلالات مغزی و استخوانی هستند.

برای تهیه نوشیدنی سالپ به 8 قاشق چایخوری پودر ثعلب، یک لیتر شیر پر چرب یا کم چرب و شکر یا عسل (به میزاندلخواه) نیاز دارید. همچنین می توانید 4/1 قاشق چایخوری عصاره شکوفه پرتقال یا گلاب، کمی پودر دارچین و در صورت تمایل مقداری پسته خرد شده را به نوشیدنی خود اضافه کنید.

برای درست کردن این نوشیدنی پودر ثعلب را در یک قابلمه متوسط ​​ریخته و با استفاده از لیسک، شیر را به آرامی مخلوط کنید تا یک دست شود. مخلوط شیر را به جوش بیاورید و مدام با لیسک یا قاشق چوبی هم بزنید. حرارت را کم کنید و به آرامی حدود 3 دقیقه بجوشانید تا غلیظ شود و بپزد. به هم زدن ادامه دهید. در صورت نیاز آن را با شکر شیرین کرده و طعم دلخواه را اضافه کنید. مایع به دست آمده را در فنجان بریزید و داغ سرو کنید. 

می توانید نوشیدنی را بدون طعم های اضافی سرو کنید و اجازه دهید هر فرد چاشنی مورد نظر و دلخواه خود را به آن اضافه کند.