واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
کتاب «شکلگیری علم اسلامی» مظفر اقبال ترجمه و منتشر شد
شناسهٔ خبر: 2944600 - دوشنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۴ - ۱۳:۵۵
دین و اندیشه > اندیشکده ها
کتاب «شکل گیری علم اسلامی» نوشته مظفر اقبال ترجمه گروهی از مترجمان به کوشش محمدرضا قائمی نیک و به همت انتشارات ترجمان علوم انسانی منتشر شد. به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «شکلگیری علم اسلامی» از جدیدترین آثار مظفر اقبال(۱۹۵۴ م ) اندیشمند پاکستانی الاصل مقیم کانادا و مؤسس مرکز اسلام و علم است که تاکنون به زبان دیگری ترجمه و منتشر نشده است. این کتاب داستان شکل گیری یا فرایند ساختن سنت علمی اسلامی و رابطه اش با اسلام را می گوید؛ دینی که تمدن خاصی را خلق کرد که آن تمدن متکی بر جهان بینی قرآنی بود. این داستان از دیدگاه های مختلف جامعه شناختی تا تاریخی و متافیزیکی تا علمی روایت می شود. روش شناسی به کار رفته برای این کار، تا حد زیادی وابسته به این است که رابطه میان اسلام و علم را چطور بفهمیم. قرابت حوزه پژوهشی نویسنده در این کتاب با سنتهای فکری رایج در ایران، مخصوصا سنتهای فلسفی، فقط به آثار سده های هشتم تا شانزدهم میلادی منحصر نمانده و او به نویسندگان معاصر ایران مانند استاد مرتضی مطهری و آیت الله حسن زاده آملی نیز اشاره کرده است. به علاوه نیازی به گفتن نیست که مسئله اصلی اقبال در این کتاب، یعنی شکل گیری یا ساختن علم اسلامی مطابق با یکی از مهمترین دغدغه های پژوهشی ایران در دهه گذشته است. دغدغه ای که با عناوین مختلفی مثل تحول در علوم انسانی یا علم دینی و گاه اسلامی سازی علوم به رغم تفاوتهایی که با هم دارند مطرح شده است. این کتاب شامل هفت مقاله از مظفر اقبال است که توسط مترجمان ترجمه شده است که عبارتند از: جنبه های سنت علمی اسلامی (سده هشتم تا شانزدهم) توسط حسن آریان، سطوح رابطه اسلام و علم(سده هشتم تا شانزدهم) توسط مهدی مقدسی، مسجد و آزمایشگاه و بازار(سده هشتم تا شانزدهم) به همت علیرضا قبولی و مهدی مقدسی، مقاله اسلام، عصر انتقال و افول علم اسلامی توسط حسن بوژمهرانی و زهرا مدرسی، اسلام و علم مدرن؛ دوره استعماری(۱۸۰۰ تا ۱۹۵۰) توسط محمدرضا قائمی نیک، اسلام و علم جدید؛ مسائل معاصر به کوشش محمد حقانی فضل و آیا علم اسلامی ممکن است؟ با ترجمه محسن قائمی نیک.
در بخشی از مقدمه اقبال آمده است: تفاوتی اساسی وجود دارد میان علم مدرن و ماهیت علمی که در تمدن اسلامی در طول سده های هشتم تا شانزدهم وجود داشت. رویکرد این دو به طبیعت دو شمل متفاوت دارد و از این رو نمی توانیم برای روایت رابطه متقابل اسلام با علم مدرن و رابطه آن با علم پیشامدرن از روش شناسی یکسان استفاده کنیم. این تقسیم بندی تصادفی نیست؛ بلکه از ضرورتی تاریخی برخاسته است: سنت علمی اسلامی از درون خاستگاه بزرگتر تمدن اسلامی برآمده و با دیگر رشته ها و شاخه های دانش، تعاملی نظام مند و هماهنگ دارد. این شیوه های تعامل در خلأ نیست؛ بلکه درون عالم فکری بزرگتر از اسلام است؛ عالمی که لبه های تیز و صدای ناموزون داشت؛ اما با وجود این عالمی بود که جهان بینی قرآنی به آن شکل داده بود. گفتمان اسلام و علم با ورود علم غربی مدرن به جهان مسلمین، وارد دوره جدیدی شد، چون این ورود با استعمار جهان مسلمین هم زمان بود، با تعداد زیادی از عوامل دیگر شامل دستورهای اقتصادی و سیاسی و نظامی قدرتهای استعمارگر نیز همراه شد. این کار باعث تخریب نهادهایی شد که سنت هشت صد ساله آموزشی اسلامی را ایجاد کرده بودند. از بین بردن نهادهای صدساله و بنا کردن نهادهای علمی جدید با دستورالعلملهایی که منافع قدرت های استعماری را دنبال می کرد، نیروهای عمل علم در جهان مسلمین را تغییر داد. در این حالت، اسلام با علمی تعامل کرد که مبتنی بر فلسفه طبیعت بیگانه با مفهوم خودش بود. ما برای تبیین این رابطه جدید می خواهیم به مفروضات معرفت شناختی بنیادین خاصی از علم مدرن و نیز بسط و گسترشهایی که منجر به ظهور این مفاهیم جدید از طبیعت در جهان غرب پسابیکنی شد، توجه کنیم و ببینیم که چگونه این تغییرات اساسی، گفتمان اسلام و علم را شکل داده اند. همچنین آنچه برای هدف مان مهم است، فرایند پیچیده ای توأم با احترام به علم و فناوری غربی ایجاد کرده است. این عوامل دلایل اصلی سلطه غرب بر جهان و استعمار سرزمینهای مسلمانان فهمیدهه می شود. این کتاب در نهایت، دوره پس از جنگ جهانی دوم را بررسی کرده تا بتوانند حد خاصی از وضوح و روشنی را در گفتمان اسلام و علم ایجاد کند. این وضوح نوید می دهد که چشم اندازهایی جدید به آینده باز شوند. پرسشهایی که در فصول این کتاب بررسی شده اند عبارتند از: در علم اسلامی، چه چیزی اسلامی بود؟، اسلام چگونه بر مسیر توسعه سنت علمی اسلامی تأثیر گذاشت؟، آیا تنشی در سنت اسلامی وجود داشت که بتواند مانع شکوفایی این فعالیت علمی شود؟، این سنت کی و چرا و چگونه به پایان رسید؟ این دانش علمی چگونه به اروپا رفت؟ کتاب شکل گیری علم اسلامی نوشته مظفر اقبال ترجمه گروهی از مترجمان به کوشش محمدرضا قائمی نیک به همت انتشارات ترجمان علوم انسانی در تابستان ۱۳۹۴، به بهای ۲۱۵۰۰۰ ریال منتشر شد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]