واضح آرشیو وب فارسی:فارس: بخش پایانی
«فیض محمد کاتب»؛ روشنفکر و تاریخنگار فرهیخته افغانستان
مورخ و سیاستمدار افغانستانی که از معروفترین چهرههای دوره اول مشروطیت افغانستان به شمار میرود مهمترین منابع تاریخ معاصر از آثار او محسوب میشود.
به گزارش خبرگزاری سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «فیض محمد کاتب»، از مشهورترین مورخان افغانستان که آثار مکتوب وی از منابع مهم تاریخ معاصر افغانستان به شمار میرود. در قسمت نخست مطلب به فرازهایی از زندگی، تحصیلات و فعالیتهای اجتماعی و سیاسی کاتب، مورخ نامدار افغانستان اشاره شد و در قسمت پایانی این یادداشت، بخش دیگری از فعالیتها و آثار نوشتاری وی مورد بررسی قرار میگیرد. کاتب اگر چه بیشتر عمر خود را صرف نوشتن تاریخ افغانستان کرده ولی فعالیتهای سیاسی نیز داشته و به عنوان یکی از چهرههای مشروطیت دوره اول در افغانستان مطرح میباشد. آنگونه که أکثر مورخان در آثار خود اشاره کردهاند، وی، وجدان یک سیاستمدار روشنفکر را تجلی بخشیده و مقام خود را به عنوان یک انسان آگاه، روشنفکر، سیاست شناس، تاریخ نویس و نویسنده پیشتاز حفظ کرده است. «عبدالحی حبیبی» مورخ و نویسنده مشهور افغانستان در کتاب «مشروطیت در افغانستان» در مورد کاتب چنین نوشته است: «مؤلف «سراج التواریخ» که نویسنده فاضل و ادیب روشنفکر و از جمله مشروطه خواهان اول بود و در «شیرپور» محبوس شد، اما به سبب این که امیر «حبیب الله» وی را از دوران شاهزادگی میشناخت و در نگارش سراج خدمت میکرد بعد از مدت کمی آزاد شد. در سال 1307 خورشیدی، حکومت «امان الله خان» توسط «حبیب الله کلکانی» مشهور به «بچه سقو» سقوط کرد، ولی هزارههای افغانستان همچنان بیعت و وفاداری خود را با امان الله خان حفظ کرده و حبیب الله کاتب را که از قوم هزاره بود با هیأتی به مناطق هزاره فرستادند تا بیعت آنان را برای حاکمیت جلب کند. اما هزارهها از ورود کاتب و هیأت دولتی به مناطق خود جلوگیری کرده و مخالفت خود را با حکومت حبیب الله کلکانی اعلام کردند. در برخی از منابع تاریخی آمده که کاتب در ظاهر با حکومت ولی در باطن از هزارهها حمایت میکرد و حبیبالله کلکانی از این امر آگاه شد و وی را سخت شکنجه و زندانی کرد. در برخی از منابع ذکر شده که کاتب بر اثر همین شکنجهها و ضرب و شتم از دنیا رفته است ولی برخی نیز ذکر کردند که وی بعد از این حادثه راهی ایران شد و مدتی را در مشهد ساکن بود و بعد از بازگشت از ایران دچار بیماری شد و از دنیا رفت. آثار کاتب کاتب از پرکارترین و دقیقترین مورخان افغانستان، آثار فراوان و معتبری از وی باقی مانده است. «سراج التواریخ» مهمترین کتاب فیض محمد کاتب «تاریخ افغانستان» است که بهتازگی با حجم حدود 6000 صفحه در جلد های گوناگون در ایران و افغانستان به چاپ رسیده است. این اثر با بهرهگیری، از پیماننامهها، فرمانهای رسمی دولتی، عهدنامهها و انبوهی از اسناد و مدارک گوناگون موجود در دبیرخانه دربار و بایگانیهای دولتی نوشته شده است. علاوه بر کتاب «سراج التواریخ» کتابهای فروانی دیگری از کاتب به جا مانده است که برخی از آنها مانند سراج التواریخ مهم و خواندنی هستند. «تحفه الحبیب»، «تاریخ حکمای متقدمین»، «فیضی از فیوضات»، «فیض الامان»، «تحفه الاخوان» «تذکره انقلاب»، «نسب نامه طوایف افاغنه»، «امان الانشاء» و «تاریخ عصر امانیه»، برخی از مهمترین آثار کاتب میباشند که تعدادی از این آثار منتشر و برخی نیز تاکنون منتشر نشدهاند. انتهای پیام/
94/04/30 - 11:34
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]