واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نیاز به درگاه بی نیاز پدیدآورنده: ابوعلی فضل بن حسن طبرسی «وَ اِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی فَاِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعَوهَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَلیَسْتجیبوا لی و لیُؤمِنُوا بی لَعَلَّهُم یَرْشُدُونَ» و چون بندگانم درباره من از تو بپرسند [و در جستجوی خدا و به یاد او باشند، بگو:[ من بسیار نزدیکم، و دعای دعا کننده را، آنگاه که مرا بخواند پاسخ خواهم داد؛ پس بر آنان است که دعوت مرا گردن نهند و به من ایمان آورند؛ باشد که راه یابند [و به اوج نیکبختی و کمال پر کِشَند].شأن نزولدر شأن نزول این آیه شریفه، دو روایت رسیده است که اندکی باهم تفاوت دارند، اما در اصل به یک حقیقت باز میگردند:۱ ـ مردی از خداجویان و خداپرستان به پیشگاه پیامبر صلیاللهعلیه وآله وسلم شرفیاب شد و پرسید: ای پیامبر خدا! آیا خدا به ما نزدیک است و من میتوانم آهسته و آرام با او به نیایش بپردازم ، یا دور است و ناگزیر باید با صدای بلند و رسا او را بخوانم؟پیامبر گرامی صلیاللهعلیه وآله وسلم لب به سخن نگشوده بود که این آیه شریفه بر قلبِ مُصَفّای او فرود آمد و پاسخ آن انسان خداجو و همه خداجویان عصرها و نسلها را داد.۲ ـ گروهی از خداجویان به حضور پیامبر صلیاللهعلیه وآله وسلم شرفیاب شدند و پرسیدند: ای پیامبر خدا! شما که پیامآور خداوند و آموزگار ما هستی، به ما بگو که به هنگام نیایش و راز و نیاز، پروردگار خویش را چگونه بخوانیم؟ آهسته و نیایشگرانه یا با صدای رسا؟ و آنگاه بود که در پاسخ آنان، این آیه شریفه فرود آمدنیایش با خدادر این آیه شریفه، یکی از بهترین و نزدیکترین راههای ارتباط انسان با خدا یعنی نیایش و دعا و مناجات، به تصویر کشیده میشود و به شرایط و رازهای برآورده شدن خواستهها و دریافت پاسخ دعاها اشاره میرود و نشان داده میشود که همه عبادتها و برنامهها، قالب و ظاهری دارند، اما روح همه آنها، تقرّب به خداست.روی سخن این آیه شریفه به پیامبر نیایش و مهر است.با تعمّق در این آیه، این حقیقت دریافت میشود که از پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآلهوسلم درباره صفات خدا پرسیدهاند؛ چرا که پاسخ رسیده است: «من به آنان نزدیک هستم.» و بدین وسیله روشن میسازد که خدا جسم نیست و مکان ندارد، زیرا اگر مکان داشت، به نیایشگران نزدیک نبود. عدهای معتقدند تفسیر آیه مبارکه این است که من در پاسخ به دعا و اجابت خواستههای آنان، در صورتی که مصلحت آنان باشد، به سرعت و بسیار فوری عمل میکنم. پارهای نیز با نفی این دیدگاه میگویند: منظور این است که: من ندا و نیایش کسی را که مرا بخواند، بسان کسی که نزدیک باشد، میشنوم و دعای دعا کننده و نیایشگر را، هنگامی که مرا بخواند و راز دل و خواسته خود را به من بگوید، اجابت میکنم.فراخوانِ الهی«فَلیَسْتَجیبُوا لی» در تفسیر این جمله از آیه شریفه، دیدگاههای مفسّران متفاوت است:۱ ـ برخی برآنند که منظور این است که: در آنچه آنان را بدان فرا خواندهام، باید فراخوانِ مرا پاسخ مثبت دهند.۲ ـ بعضی میگویند: مقصود این است که باید گوش به فرمان حق باشند؛ دستورات او را با همه وجود به کار بندند و از آنچه او نهی فرموده و هشدار داده است، دوری جویند.۳ ـ دستهای دیگر در تفسیر این جمله از آیه شریفه گفتهاند که: باید با فرمانبرداری خالصانه و همه جانبه از من، دعوتِ زندگیسازِ مرا پاسخ دهند.۴ ـ و پارهای نیز این جمله از آیه شریفه را بدین گونه معنا کردهاند که: بندگانم باید مرا بخوانند.از پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیه وآله وسلم نقل کردهاند که فرمود: ناتوان ترین مردم کسی است که از دعا و نیایش با خدا ناتوان باشد و خود را از این نعمتِ گران محروم سازد.برآورده شدن خواستهها«وَ لیؤمنوا بی لَعَلَّهُمُ یرشُدُون؛ و باید به من ایمان آورند، باشد که راه یابند»در تفسیر این جمله، از ششمین امام نور علیهالسلام نقل کردهاند که فرمود: منظور این است که مردم باایمان باید یقین بیاورند که تنها من توانایی آن را دارم که خواستههایشان را برآورم و نیایشهایشان را بشنَوَم.با توجه به آنچه در تفسیر این آیه شریفه آمد، این پرسش به ذهن متبادر میشود که ما در زندگی روزمرّه شاهدیم که بسیاری از مردم، خدای را میخوانند و دعا میکنند، اما خواستههای آنان برآورده نمیشود. این موضوع چگونه با آیه شریفه سازگار است؟واقعیت این است که دعای خالصانه و از دلْ برخاسته هیچ انسانی، چنان چه خواستهاش با حکمت پروردگار هماهنگ و در راستای حق و عدالت باشد و برای نیایشگر و دیگران، تباهی ایجاد نکند، بیپاسخ نمیماند. خداوند چنین دعایی را میشنَوَد و خواسته مطرح شده در آن را بر اساس حکمت خویش، گاه بیدرنگ و گاه دیرتر، بر میآورد. اما نباید فراموش کرد که دعای شایسته و بایسته شرایطی دارد که از جمله آنها این است که نباید تنها از زبان برخیزد، بلکه باید از ژرفای جان سرچشمه گیرد و زبان، ترجمانِ دل باشد.دعای بندگان و حکمت الهیوقتی میدانیم که آفریدگار هستی، بر اساس حکمت خویش کارها را تدبیر میکند و خواستهها را بر میآوَرَد و آنچه باید، انجام میدهد، پس دعای ما و اجابت او چه مفهومی دارد؟در پاسخ این پرسش، دقت در دو نکتهای که خواهد آمد، ضروری است: ۱ ـ دعا و نیایش، عالیترین جلوه پرستش و نشان دهنده روح فرمانبرداری از آفریدگار هستی است و نیایشگر حقیقی، پرستنده واقعی خدا و کارش عبادت است. در نتیجه، دعا و نیایش، مفهومی بلند و سازنده دارد، خواه خواسته انسان برآورده شود یا نشود.۲ ـ بسیار اتفاق میافتد که پرستش و نیایش ، شرایط و مصلحتی پدید میآوَرَد که از طریق آن، خواسته انسان با حکمت پروردگار هماهنگ میشود و آنگاه خداوند، آن را برآورده میسازد. در این مورد از پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل کردهاند که فرمود: هر انسان توحیدگرایی، خدای را بخواند، چنان چه در دعای خویش، قطع رَحم یا گناهی نخواهد، آفریدگار هستی، یکی از این سه نعمت را به او ارزانی میدارد: دعای او بیدرنگ اجابت میشود؛ در سرای آخرت به خواستهاش میرسد، در پرتو آن دعا و نیایش، رویداد تلخ و گرفتاری سختی که قرار بود برایش اتفاق بیفتد، برطرف میشود. و نیز از آن حضرت روایت کردهاند که فرمود: بسیار میشود که بندهای از بندگان خدا دعا میکند و خواستهای از بارگاه خدا میخواهد، اما به آن دلیل که آفریدگارش او را دوست دارد، به فرشته امین پیام میدهد که در برآوردن خواسته بندهام شتاب مکن، چرا که من دوست دارم هماره، صدای نیایش او را بشنوم. و نیز چه بسیار اتفاق میافتد که بندهای دعا میکند و از آن جا که خداوند بر او خشم گرفته است، به فرشته امین دستور میدهد که خواستهاش را برآوَرَد، چرا که نمیخواهم صدای او را بشنوم.همچنین از امیرمؤمنان علیهالسلام نقل کردهاند که فرمود: گاه برای آنکه پاداش دعا کننده، پرشکوهتر شود و او بهتر و کاملتر، به آرزوی خویش برسد، برآمدنِ خواستهاش به تاخیر میافتد.عدم اجابت دعااز ابراهیم ادهم پرسیدند: چرا هنگامی که دعا میکنیم ، خواستههایمان برآورده نمیشود؟او پاسخ داد، بدان دلیل که: شما مردم، خدای را شناختهاید، با وجود این، فرمانش را در زندگی به کار نمیگیرید؛به پیامبر ارادت دارید، اما او را الگو و سرمشق زندگی خود قرار نمیدهید؛قرآن را دریافت داشتهاید ، ولی مقرّراتش را اجرا نمیکنید؛نعمتهای رنگارنگ خدا را میخورید، لکن سپاسِ ارزانی دارنده آنها را به جا نمیآورید؛به بهشت اعتقاد دارید، با این حال برای به دست آوردنش نمیکوشید؛از آتش دوزخ آگاهید، مع الوصف برای نجات از آن تلاش نمیکنید؛شیطان را شناختهاید، اما با او کارزار نمیکنید، بلکه مطیع او هستید.پرتوی از این آیه شریفهاز شورانگیزترین و پر شکوهترین راههای ارتباط انسان با آفریدگارش، دعا و نیایش و راز و نیاز با آن بینیاز است.نیایش نهتنها از ظریفترین جلوههای پرستش و عبادت است، بلکه روح و جان و محتوای غنی و پر بار آن، دلیل نمایان توحید و یکتاپرستی و از نشانههای عشق به خدا و رابطه بسیار نزدیک و دوستانه با اوست. نیایش، بهترین و برترین کارِ شایسته، دلنشینترین سخن و پسندیدهترین حال و هوا، کلید بخشایش خدا به بندگان شایسته، عامل هر نیکی و خیر و برکت، نردبان ترقی و تکامل، سلاح ایمان آوردگان و راه و رسم پیامبران، و پیوند قلب و جان با سرچشمه هستی است.به همین جهت است که وقتی بندگان خدا از پیامبر او میپرسند که چگونه او را بخوانند، با او راز و نیاز کنند و خواستهها و نیازهای خویش را به بارگاه او بَرَند، در پاسخ پرسش آنان، این آیه شریفه فرود میآید که: «و هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، بگو: من به آنان بسیار نزدیک هستم و دعای هر نیایشگری را که مرا بخواند، میشنوم و به آن پاسخ خواهم داد...»منبع: پایگاه اطلاع رسانی سبطین/س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 394]