محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1825989672
انديشه هاى كلامى شهید سید مصطفی خمینی (4)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
انديشه هاى كلامى شهید سید مصطفی خمینی (4) آفرينش قيامت زمانى برپايى قيامت و روز جزا به بيان روشن آيات قرآن تنها براى خداوند دانسته است و به جز او هيچ كس نمى داند روز رستاخيز (قيامت كبرى) كه در آن تمامى انسانها آورده مى شوند و به نيك و بد آنان رسيدگى مى شود چه هنگام خواهد بود. در اين مطلب براى هيچ كس ترديدى نيست. اما آيا خداوند روز قيامت را پس از نابودى اين جهان خواهد آفريد و يا روز قيامت را آفريده والآن وجود دارد ولى از دايره درك ما خارج است و پس از آن كه رستاخيز برپا شود و انسان حجاب و حصار ماديّتِ اين جهان را فرونهد قيامت براى اوآشكار خواهد شد. دراين باره عالمان دين يكسان نينديشيده اند: گروهى سخن نخست را برگزيده اند و گروهى سخن دوم را. استاد شهيد مصطفى خمينى بر اين باور است كه روز قيامت و روز جزا اكنون وجود دارد. ايشان ذيل آيه: (مالك يوم الدين) مى نويسد: (انّ يوم الدين و هو يوم القيامة الآن موجود بضرورة العقل والنّقل ويدل عليه روايات المعراج و آياته.)72 (يوم الدين); يعنى روز قيامت اكنون وجود دارد. اين مطلب را عقل و روايات دينى اثبات مى كند و آيات و احاديث معراج پيامبر(ص) به آن گواهى مى دهند. براى بهتر روشن شدن مطلب بايد مراد و مفهوم (روز قيامت) بيان شود. در فهم عرفى ميان (روز قيامت) و رخدادهاى آن روز فرقى نهاده نمى شود. به فهم عرف روز قيامت انسانها برانگيخته مى شوند و براى حسابرسى كردار خويش به پيشگاه خداوند مى روند با همه ويژگيهاى ديگرى كه در متون دين بيان شده است. در نظر عرف روز قيامت هم معناست با رستاخيز و همه پديدهايى كه پس از آن پديد آمده است. اما با كنارگذاشتن آسان گيرى عرفى و به كارگيريِ دقت عقلى (روز قيامت) به عنوان يك حقيقت مستقل دانسته مى شود. فهم عميق دينى مى گويد: (روزقيامت) يك (حقيقتِ زمانى) است كه در آن حقايق چيزها و باطنِ آنها آشكار مى شود. اين كه خداوند در آن روز براساس حقيقتى كه هر انسان باخود دارد به حسابرسى و جزا و پاداش او مى پردازد امرى است كه در ظرفِ قيامت انجام مى گيرد و حقيقتى است جداى از حقيقت و مفهومِ (روز قيامت) همان گونه كه برانگيخته شدنِ در آن روز حقيقتى است ديگر و ميزان و صراط و… حقايقى ديگر. پس بسى فرق است ميان معنى و مفهومى كه (روز قيامت) دارد و امور حقى كه در آن روز پديد خواهد آمد. با اين فرق نهادن رأى آن عالم شهيد كه مى گويد: (روز قيامت الآن وجود دارد) روشن مى شود. وى نمى خواهد بگويد:هم اكنون انسان پس از مردن واردِ روز قيامت مى شود و مورد حسابرسى و… قرار مى گيرد; بى گمان اين كار با پديده هايى مانند: خاموش شدن ستارگان بى فروغ شدن خورشيد خشك شدن درياها و پايان يافتن عمر جهان و جهانيان و… همراه خواهد بود. بلكه همان گونه كه ياد شد روز قيامت يعنى: (حقيقت زمانى كه در آن حقايق تمامى چيزها آشكار است.) پس منظور از وجود داشتنِ روز قيامت; يعنى اين (حقيقت زمانى) هم اكنون وجود دارد. ولى براى ما تا وقتى كه در جهان ماده به سر مى بريم غيب و پنهان است. اين كه ايشان مى گويد: (آيات و رواياتى كه درباره معراج پيامبر(ص) وجود دارند بر وجود بودن روز قيامت گواهى مى دهند اشاره به همين معنى دارد كه وقتى پيامبر(ص) به قدرت الهى جهان ماده را فروگذاشت غيب بودنِ روز قيامت وحقايق چيزها براى او آشكارگرديد و اين به نوبه خود گواه آن است كه چنين حقيقتى اكنون وجود دارد. ايشان بر درستيِ فهم و رأى خويش اين گونه به آيه: (مالك يوم الدين) استناد مى جويد: (لاشبهة فى ظهور هذه الجُمَل فى الاتصاف الفعلى وان المشتق جار بلحاظ زمان الحال فهو تعالى رب العالمين فى الحال وهو الرحمن الرحيم فى الحال وهو مالك يوم الدين فى الحال اى بالفعل سواء كان تحت احكام الزمان أو فوقها وهذا دليل و برهان… على ان يوم الدين والجزاء و الحساب موجود بالفعل لانّ فعلية الإتصاف بالمالكية مستلزم فعلية وجود يوم الدين.)73 بى گمان ستودن خداوند دراين جمله ها: [ربّ العالمين الرحمن الرحيم ومالك يوم الدين] نمود در زمان حال دارند و واژه مشتق در آنها براى اكنون استعمال شده اند. پس خداوند: اكنون پروردگار جهانيان و اكنون بخشاينده مهربان و اكنون فرمانرواى روز قيامت است چه اين امور داخل زمان باشند و يا خارج از آن و اين روشنگر آن است كه روز قيامت و روز جزا و حساب اكنون وجود دارد; زيرا اگر خداوند اكنون صاحب روز قيامت است پس بايد آن روز اكنون موجود باشد. براى آن كه سازگارى اين فهم قرآنى را با دريافتهاى عقلى نشان دهد مى نويسد: (ان يوم القيامة اذا كان معدوماً فلايكون عالم القبر برزخاً ضرورة ان البرزخية لايتصور بين المعدوم والموجود فقوله تعالى: [ومن ورائهم برزخ الى يوم يبعثون] دليل على ذلك.74 اگر روز قيامت اكنون نباشد نمى توان عالم قبر را برزخ دانست زيرا ميان نيستى و هستى برزخ تصور نمى شود پس اين سخن خداوند: [و از پى آنان برزخ است تا روزى كه برآنگيخته شوند] دليل بر موجود بودن قيامت است. (الحاجز والحدّ بين الشيئين.)75 برزخ يعنى: مانع و فاصله ميان دو چيز. درصورتى كه به فاصله ميان دو چيز (برزخ) مى گويند پس بايد آن دو موجود باشند تا فاصله اى را پديد آورند; اما اگر تنها يك چيز وجود داشته باشد (فاصله) و (ميان) معنى پيدا نمى كند و (برزخ) ترسيم نمى شود. پس از اين كه قرآن فاصله ميان (دنيا) و (روز قيامت) را (برزخ) ناميد به دست مى آيد كه هم اكنون (قيامت) بسان (دنيا) يك امر وجودى است. از سخنان حكيمانى چون: ملاصدرا و علامه طباطبايى بر مى آيد كه روز قيامت اكنون وجود دارد. در مقوله قيامت حكيم الهى صدرالمتألهين شيرازى سخن بسيار دارد. سخنِ برگزيده زير همسانى باور و دريافت او را از قيامت با ديدگاه ياد شده مى نماياند: (اعلم ان القيامة… داخل حجب السموات والارض… ان الرّجل مادام خارج الحجب فالقيامة سرّ على علمه فاذا قطع الحجب وتبحبح فى حضرة العنديّة صارت القيامة علانية عنده بعد ما كانت غيباً عنه.)76 قيامت درونِ حجابهاى آسمانها و زمين است. تا هنگامى كه انسان در اين حجابها باشد قيامت از فهم او به دور است. پس اگر آن حجابها را فرو نهد و مقام عنداللهى بيابد قيامت بر او آشكار مى شود پس از آن كه بر او پنهان بود. پس از اين سخن به معراج پيامبر(ص) اشاره مى كند و مى نويسد: (هنگامى كه پيامبر حجابهاى آسمانها وزمين را كنار زد قيامت بر او نموده شد و حقايق را ديده و آن گاه كه به درون اين حجابها بازگشت قيامت و حقايق آن بر او پنهان شد.) وى درباره بهشت و دوزخ نيز بر همين رأى است. زندگى انسانى كه دنيا او را مشغول و مغرور كرده پر از آتشِ دوزخ مى داند كه قلب و روح او را مى سوزاند: (الاّ انّ بينه و بين ادراك حرقها و أَلَمِها حجاب فاذا رفع الحجاب بالموت أدركها بعين اليقين وهذا النار موجودة اليوم كما دل عليه قوله تعالى:77 (وانّ جهنّم لمحيطة بالكافرين.)78 مگر آن كه چنين انسان از درك سوختن و درد خويش در حجاب است پس هرگاه با مردن اين حجاب برداشته شود. آنها را آشكارا و از روى يقين خواهد دانست. و اين آتش دوزخ اكنون وجود دارد همان گونه كه خداوند متعال مى فرمايد: و درباره بهشت مى نويسد: (انها محجوبة عن هذه الحواس لإنغمارها فى البدن الذى هو ايضاً من الدنيا.)79 بهشت بر حواسِ مدركه انسان پنهان است به سبب قرار داشتن آنها در بدن كه خود يكى از حجابهاى دنياست. پس به رأى وى قيامت وحقايق آن اكنون موجودند ولى چون پرده هاى مادى فهمِ انسان را فراگرفته و راههاى شناختِ او را محدود كرده اند آن حقايق ناپيدا مانده اند. از سخنان علامه طباطبايى نيز دانسته مى شود كه قيامت حقيقت ثابتى است كه چون انسانها از فهم و درك آن ناتوانند پنهان است: (والساعة الموعودة… هى من غيب السماوات والارض وحقيقتها المستورة عن الأفهام اليوم فهى مما استقرّ عليه ملكه تعالى وله أن يتصرّف فيه بالإخفاء يوماً وبالاظهار آخر.)80 روز قيامت از جمله غيبِ آسمانها و زمين است و در اين جهان حقيقت و واقعيت آن بر فهم انسانها پوشيده است. پس روز قيامت حقيقتى است كه مالكيت خداوند بر آن قرار دارد و مى تواند آن را يك روز [در دنيا] پنهان بدارد و روز ديگر [در آخرت] آشكار كند. نيز مى نويسد: (انّ حقيقة المعاد ظهور حقيقة الإشياء بعد خفائها.)81 بى گمان حقيقتِ معاد و قيامت عبارت از آشكار شدن حقيقتِ پنهان چيزهاست. در اين فراز علامه طباطبايى از پنهان بودنِ روز قيامت و پوشيده بودن آن بر فهم انسانها سخن مى گويد. اين سخن باور آن عالم الهى را به اكنون بودن قيامت نشان مى دهد; چه آن گاه مى توان گفت: (قيامت اكنون بر ما پنهان است و در جهان ديگر نمايان خواهد شد) كه آن را اكنون موجود بدانيم. موجود بودن بهشت و جهنم از دير باز اين بحث ميان متكلمان مطرح بوده است كه آيا بهشت و جهنم آفريده شده اند و اكنون موجودند و يا خداوند آنها را پس از رستاخيز خواهد آفريد؟از آن جا كه اين بحث نظريه (موجود بدون روز قيامت) را از زاويه اى ديگر نشان مى دهد و در حقيقت بيان و تعبيرى ديگر از همين نظريه دانسته مى شود به گونه فشرده و اشاره وار آراى شمارى از عالمان و پاره اى از استنادهاى قرآنى و روايى را ياد مى كنيم. شيخ صدوق مى نويسد: (واعتقادنا فى الجنة والنار انّهما مخلوقتان و انّ النبيّ(ص) قد دخل الجنة ورأى النار حين عرج به.)82 ما اعتقاد داريم كه بهشت و جهنم آفريده شده اند و پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) در سفر معراج به بهشت درآمده و جهنم را ديده است. شيخ طوسى مى نويسد: (والسّمع دلّ على أنّ الجنة والنّار مخلوقتان الآن والمعارضات متأوّلة.)83 از روايات دانسته مى شود كه بهشت و جهنم اكنون وجود دارند و آنچه با اين فهم ناهمسان باشد بايد به نيك ترين وجه جهت داده شود. عبدالرزاق لاهيجى مى نويسد: (وخلاف است در اين كه جنّت و نار موجودند الآن يا موجود خواهند شد در روز قيامت. اكثر بر مذهب اوّلند و بعضى از معتزله بر مذهب ثانى. و حق مذهب اول است بنا بر دلالت ظواهر آيات و احاديث بر آن.)84 وى پاره اى دليلهاى مذهبِ مخالف را مطرح مى كند و به آنها پاسخ مى گويد.85 استناد به قرآن كسانى كه بر اين عقيده اند بهشت و جهنم آفريده شده و اكنون وجود دارد به آياتى از قرآن مانند آيات زير استناد جسته اند: 1 . (… أُعدّت للمتقين.)86 … [بهشت] براى پرهيزكاران آماده شده است. 2 . (عندها جنّةُ المأوى).)87 [پيامبر] آنجا همان بهشتى را ديد كه جايگاه اوست. 3 . (وبرّزت الجحيم للغاوين.)88 و دوزخ براى بيراهه رفتگان آشكار شد. 4 . (وأُزلفتِ الجنة للمتقين.)89 و بهشت به سوى پرهيزكاران نزديك شد. اينان برآنند كه اين جمله ها به زمان گذشته (ماضى) بيان شده است و اگر معناى زمان گذشته را به معناى زمان آينده (مستقبل) برگردانيم قرآن را برخلاف ظاهر آن معنا كرده ايم بى آن كه قرينه دينى و يا ضرورت عقلى بر اين كار باشد.90 علامه طباطبايى در تفسير اين آيه قرآن: (وبرّزت الجحيم لمن يرى)91 مى نويسد: (والآية ظاهرة فى انّ الجحيم مخلوقةٌ قبل يوم القيامة وانما تظهر يومئذٍ ظهوراً بكشف الغطاء عنها.)92 آشكارا از آيه دانسته مى شود كه پيش از برپايى قيامت جهنم هست و هويدا شدن آن در روز قيامت به كنار رفتن پرده از روى آن است. استناد به روايات در اين نوشتار مجال پرداخت به همه روايات مورد استناد نيست از اين روى از باب نمونه به يك روايت بسنده مى كنيم:93 اباصلت هروى از امام رضا(علیه السلام) مى پرسد: (يابن رسول اللّه فأخبرنى عن الجنّة والنار أَهُما اليوم مخلوقتان؟ فقال: نعم. وان رسول اللّه0ص) قد دخل الجنة ورأى النار لمّا عرج به الى السماء قال: فقلت له: ان قوماً يقولون: إنّما اليوم مُقدَّرتان غير مخلوقَتَين فقال(ع): لاهُم منّا ولانحن منهم من أنكر خلق الجنة والنّار فقد كذب النبى(ص) وكذبنا…)94 اى فرزند رسول خدا! مرا درباره بهشت و دوزخ راهنمايى كن آيا آن دو اكنون وجود دارند؟ امام(ع) فرمود: بله و بى گمان پيامبر(ص) در سفر معراج به بهشت درآمد و دوزخ را ديد. اباصلت مى گويد: به امام گفتم: گروهى مى گويند: بهشت و دوزخ اكنون وجود ندارند بلكه مقدّر شده است. امام فرمود: اينان از ما نيستند و ما نيز از آن گروه نيستيم كسى كه موجود بودن بهشت و دوزخ را نپذيرد بى گمان پيامبر(ص) و ما را تكذيب كرده است. دراين سخنِ امام(علیه السلام) كه از جهت سند مورد اعتماد است باور به آفريده شدنِ بهشت و جهنم و اين كه آن دو اكنون وجود دارند ايمان به پيامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امامان(علیهم السلام) شمرده شده است. از همين روى علامه حلّى درشرحِ رأى شيخ طوسى كه مى نويسد: (بهشت و دوزخ اكنون وجود دارند.) وقتى مخالفان اين رأى را بر مى شمارد از عالمان شيعه كسى را ياد نمى كند. به هر روى حقايق و پديدارهايى مانند بهشت و دوزخ كه در متون دينى از پديدارهاى قيامت شمرده شده اند اگر چه براى انسانها پس از رستاخيز و آغاز زندگى درجهان ديگر نمايان خواهند شد اما از فهم آيات و روايات و بلكه از بيان روشن آنها فهميده مى شود كه آن حقايق اكنون وجود دارند و اين به نوبه خود تأييدى روشن و گواه استوارى است بر رأيِ استاد شهيد سيد مصطفى خمينى و درستيِ اين نظريّه كه روز قيامت اكنون وجود دارد. پي نوشت : 72 . (تفسير القرآن الكريم) ج336/1. 73 . همان مدرك355/. 74 . همان مدرك. 75 . (المفردات فى غريب القرآن) راغب اصفهانى43/ دارالمعرفة بيروت; (مجمع البيان) طبرسى ج4 172/18 دارالمكتبة الحياة بيروت; (مجمع البحرين) طريحى ج430/2 المكتبة المرتضويه تهران. 76 . (اسرار الآيات) صدرالمتألهين171/ ـ 172. 77 . (اسرار الآيات)114/. 78 . سوره (توبه) آيه 49. 79 . (اسرار الايات)115/. 80 . (الميزان فى تفسير القرآن) علامه طباطبايى ج305/12 مؤسسة الاعلمى للمطبوعات بيروت. 81 . همان مدرك307/. 82 . (الاعتقادات) شيخ صدوق79/. چاپ شده در مصنفات الشيخ المفيد ج5 كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد. 83 . (تجريد الاعتقاد) نصيرالدين طوسى تحقيق محمد جواد حسينى جلالى309/ مكتبة الاعلام الاسلامى. 84 . (گوهر مراد) ملاعبدالرزاق لاهيجى تصحيح و تحقيق زين العابدين قربانى661/ سازمان چاپ و انتشار. 85 . همان مدرك661/ ـ 662. 86 . سوره (آل عمران) آيه 133. 87 . سوره (نجم) آيه 15. 88 . سوره (شعراء) آيه 91. 89 . همان مدرك آيه 90. 90 . (الرسائل الاعتقادية) محقق خاجوئى تحقيق سيد مهدى رجائى ج293/2 دارالكتاب اسلامى قم. 91 . سوره (نازعات) آيه 36. 92 . (الميزان فى تفسير القرآن) ج191/20 ـ 192. 93 . برخى از اين روايات در (الميزان) ج290/20 ـ 298 ياد و بررسى شده است. 94 . (عيون اخبار الرضا) شيخ صدوق تصحيح سيد مهدى حسينى لاجوردى ج116/1. ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : sm1372/س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 364]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها