محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845668303
بازكاوى هدايت و ضلالت در قرآن(3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
بازكاوى هدايت و ضلالت در قرآن(3) نویسنده : محمد امامى قابليت درونى انسان انسان بر اساس فطرت خود به سوى كمال گرايش دارد و نيروهايى از قبيل حسّ حقيقتجويى و حس خداپرستى او را در اين راه تحريك مىكنند. با وجود اين، انسان مجبور به پيروى از اين گرايشهاى درونى نيست، بلكه غريزههايى از قبيل شهوت، غضب، قدرتطلبى و خودخواهى نيز در طبيعت انسان هستند كه هر يك منشأ برخى از رفتارها در انسان مىباشند. اين غرايز با اين كه سرمنشأ خير بوده، هر يك به گونهاى به هستى و رشد انسان كمك مىكنند، اما توجه بيش از حد به يكى از آنها و تقويت آن موجب خروج انسان از حدّ اعتدال مىگردد. بدين گونه انسان مىتواند در تعيين سرنوشت خود مؤثر باشد و از اين روست كه قرآن بسيارى از مشكلات انسان را ناشى از اعمال خود او مىداند چنان كه مىفرمايد بسيارى از گرفتاريهاى شما چيزهاى است كه خود شما در ايجاد آن نقشى داشتهايد.(شورى/ 30) تفسير نمونه در بيان آيه شريفه مىفرمايد: «هدايتها و ضلالتهايى كه در اين مورد به اراده خدا نسبت داده مىشوند، در حقيقت پاداش و كيفرهايى است كه در مقابل انجام اعمال نيك و بد به بندگان مىدهد.»(1) حال كه سخن به اين جا رسيد، مناسب است به فهرست اعمال و كردار انسانى و موضعگيرىهاى او كه در گمراهى و سقوط او نقش دارند و موجبات آن را فراهم مىآورند، اشارهاى گذرا داشته باشيم. اين اعمال عبارتند از: 1. پيروى از هوى و هوس اگر انسان غرايز خود را تعديل نكند و بيش از حد به ارضاء آنها بپردازد از خط اعتدال خارج شده، به ورطه انحراف سقوط خواهد نمود. قرآن كريم مىفرمايد: «افرأيت من اتخذ الهه هواه و اضلّه اللّه على علم و ختم على سمعه و قلبه...»(جاثيه/ 23) در اين آيه گمراه شدن بنده توسط خداوند معلول پيروى بدون چون و چرا از خواهشهاى نفسانى است. وقتى انسان هواهاى نفسانى را معبود و مُطاع خود قرار دهد بر چشم و گوش و قلب او مهر زده مىشود؛ زيرا انسان چيزى را جز همان خواهشهاى درونى خود نمىبيند و در چنين شرايطى درك حقيقت برايش غيرممكن مىشود و اين حالت به منزله مُهر زدن بر قلب و چشم شخص گمراه بيان شده است. 2. دوست ناباب اگر انسان دوست ناباب و گمراهى را برگزيند و قدرت هدايت و راهنمايى او را نداشته باشد، در صورت ادامه دوستى با او خودش ممكن است تحت تأثير واقع شود. اين مسأله امروزه از مشكلات اصلى جامعه ما است. از سوى ديگر يك دوست خوب مىتواند موجب هدايت و كمال انسان باشد. قرآن در مورد نقش دوستان مىفرمايد: «و يوم يعضّ الظالم على يديه يقول يا ليتنى اتّخذت مع الرّسول سبيلاً. يا ويلتى ليتنى لم اتخذ فلانا خليلاً» (فرقان/ 28 27) 3. پيروى نسنجيده از بزرگان يكى از عوامل اصلى مشكلات كشورهاى جهان سوم و نيز كشورهاى اسلامى پيروى حساب نشده سياستمداران و رهبران آنها از بيگانگان از جمله سياستمداران برجسته جهان است. اين مسأله سبب بىتوجهى به تعاليم اسلام و مصالح جوامع اسلامى مىشود و نيز موجبات گمراهى انسان را فراهم مىآورد. انسانى كه مطيع بزرگان جامعه خود باشد مصالح و سرنوشت خود در روز قيامت را فراموش مىكند و از آن غافل مىشود. قرآن مىفرمايد: عدهاى از افرادى كه روز قيامت دچار عذاب شوند بهانه مىآورند كه خدايا ما از بزرگان پيروى كرديم و گمراه شديم.(احزاب/ 66) از سوى ديگر پيروى از تعاليم رسولان و فرستادگان الهى موجب هدايت انسان و حركت او در صراط حق مىباشد و كسى كه از فرزانگان و عارفان پيروى كند به كمال مقصود خود خواهد رسيد. 4. پيروى حساب نشده از اجداد تقليد و پيروى كوركورانه، همان گونه كه در گذشته سبب گمراهى افراد مىشده و بسيارى از افراد اعتقادات اجداد و نياكان خود را بدون تحقيق در مورد صحّت و حقانيت آنها مىپذيرفتند، امروزه نيز بر جوامع انسانى سايه افكنده است و پيروان بسيارى از اديان به گونهاى موروثى و بدون هيچ گونه جستجو معتقد به باورهاى نياكان خود بوده، از آن دفاع مىكنند. در پارهاى از موارد حتى پيروان يك دين در مرحله عمل نيز با تقليد از نياكان خود به تعاليم واقعى آن دين توجه نمىكنند كه اين حالت از نظر قرآن مردود شمرده شده است. حتى قرآن اطاعت از پدر و مادر را در صورتى كه موجب گمراهى انسان باشند نهى كرده است: «و ان جاهداك على ان تشرك بى ما ليس لك به علم فلاتطعهما» (لقمان/ 15) 5. احساس بىنيازى اگر انسان خود را در مقابل حضرت حق بىنياز پندارد و احساس كند تمام امور خود را مىتواند حل و فصل كند و به قدرت الهى نياز ندارد، دچار گمراهى شده، طغيان خواهد كرد. لذا در تعاليم اسلامى همواره نياز انسان و وابسته بودن او به منبع پرفيض الهى تذكر داده مىشود. قرآن يكى از علل گمراهى افراد را غفلت و فراموشى تعاليم الهى و ياد خداوند مىداند.(فرقان/ 18-17) 6. پيروى از اكثريت يكى ديگر از عوامل اصلى گمراهى بشر پيروى از اكثريت است كه در طول تاريخ موجب مخفى ماندن حق و نشر باطل گرديده است. بشر امروزى نيز از اين مشكل رنج مىبرد و برخى از ملتها در اثر پيروى از رأى اكثريت دچار مشكلات روحى و معنوى بسيارى شدهاند. يكى از شبهاتى نيز كه امروزه عليه مكتب اهل البيت عليهمالسلام مطرح مىشود، اين است كه اگر اين مكتب بر حق است چرا پيروان آن در اقليت هستند؟ در پاسخ بايد گفت كه اكثريت يا اقليت بودن نمىتواند معيار حق و باطل باشد، بلكه گاهى اكثريت بر حقند و در بسيارى از موارد نيز اقليت بر حق مىباشند و اكثريت بر كفر، فساد و ضلالت؛ چنان كه قرآن كريم در موارد متعددى بدان اشاره كرده است و گاهى مىفرمايد اكثر آنها نمىدانند، يا اكثر آنها تعقل نمىكنند، يا مىفرمايد اگر از اكثريت پيروى كنى از راه خدا منحرف خواهى شد و علّت آن را اين مىداند كه آن اكثريت بر اساس حدس و گمان تصميمگيرى مىكنند.(انعام/ 116) 7. پرستش بتها پرستش بتها گر چه خود معلول گمراهى و انحراف است، اما در عميقتر شدن ضلالت انسان تأثير دارد: «ربّ انهنّ اضللن كثيرا من الناس...» (ابراهيم/ 36) در اين آيه مشاهده مىكنيم كه حضرت ابراهيم عليهالسلام گمراهى بسيارى از مردم را به خاطر بتها مىداند. نقش شيطان در ضلالت انسان يكى از اصليترين عوامل گمراه كننده انسان شيطان است. نه تنها شيطان، بلكه شياطين انس و جن به شيوههاى مختلف انسان را فريب داده، از راه سعادت خارج مىكنند. در سوره فصّلت مىفرمايد، كفار در روز قيامت از خدا مىخواهند اجازه دهد شياطين جنّ و انس را زير پاى نهند، به اين دليل كه علّت گمراهى خود را در وجود آنان مىبينند و اكنون در روز جزا به فكر انتقام مىباشند.(فصّلت/ 29) قرآن كريم اين سخن را از سوى آنان نقل مىنمايد و آن را رد نمىكند و اين مشخص مىسازد كه شيطان در ضلالت انسان نقش داشته است. در عرف مردم نيز انجام بسيارى از كارهاى نامطلوب به عنوان عمل شيطانى مطرح است. در قرآن نيز در سرگذشت آدم و حوا از شيطان بتفصيل بحث شده است. چگونگى حيلههاى شيطانى اغوا كردن، وسوسه و تزيين امور دنيوى براى انسان راههاى عمده نفوذ حيلههاى شيطانى در قلب انسان است. شيطان امور مادى از قبيل زن و فرزند و اموال و پست و مقام را به گونهاى براى انسان مهم و زيبا جلوه مىدهد كه توجه انسان به آنها كاملاً جلب شده، از امور معنوى غافل مىگردد. قدرت وسوسههاى شيطان به حدى زياد و مؤثر است كه حتى در شخصى همچون آدم ابوالبشر كه از انبياء الهى است نفوذ مىكند. هر چند شيطان نتوانست بر قلب آدم مسلط شود و زمام حيات او را در كف گيرد، اما او از وسوسههاى شيطان متأثر گرديد: «فوسوس لهما الشيطان... فدلاّهما بغرور فلمّا ذاقا الشجرة بدت لهما سوءتهما» (اعراف/ 22) زمينهها و شرايط هدايت و ضلالت تاكنون در مورد عوامل هدايت و ضلالت، يا هادى و مُضلّ بحث كرديم. اكنون بايد ديد اين عوامل در چه شرايطى و با وجود چه زمينههايى در وجود انسان كارايى دارند. فايده اين بحث در اين است كه انسان مىتواند با ايجاد زمينههاى هدايت در سرنوشت آينده خود ايفاء نقش نمايد و نيز دوستان و اطرافيان خود را بشناسد، جبهه حق و عدالت را از جبهه باطل تشخيص دهد و خود را از نيروهاى اهريمنى حفظ نمايد. در ادامه، اين زمينهها يكايك مورد بررسى قرار خواهد گرفت. يكى از زمينههاى هدايت «تقوا» است كه انسان با ايجاد آن مىتواند از تعاليم الهى استفاده نموده، نسبت به آينده خود مطمئن گردد. «ذلك الكتاب لاريب فيه هدى للمتقين» (بقره/ 2). تقوا شرط هدايت ثانويه الهى است؛ يعنى هدايت عام شامل تمام افراد است و هر كس مىتواند از نعمت فطرت و عقل و تعاليم انبياء استفاده كند، اما مراحل خاص هدايت از قبيل توفيق شرايط خاصى دارد كه يكى از آنها تقواست و كسانى كه كفر ورزند و به دنبال فسق باشند، از آن محروم هستند. يكى ديگر از شرايط هدايت «ايمان» است. قرآن در موارد متعددى به اين مطلب اشاره دارد و مىفرمايد كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند به خاطر ايمانشان خداوند آنان را هدايت مىكند. به نظر مىرسد كه مراد از هدايت در اين گونه آيات هدايت خاص يعنى همان توفيقات رحمانى باشد؛ چه اين كه راهنمايى و نشان دادن راه سعادت اختصاص به افراد خاصى ندارد. از ديگر شرايط هدايت اين است كه انسان پذيراى حق و حقيقت باشد، گوشى شنوا و فكرى فعال داشته باشد، نظرات و اقوال متفاوت را مطالعه كرده، پس از ارزيابى، آن را كه حق است بپذيرد: «الذين يستمعون القول فيتّبعون احسنه اولئك الذين هداهم اللّه...»(زمر/ 18) اين آيه اعم از هدايت عام الهى و توفيقات خاص او باشد. توضيح آيه در مورد هدايت عامه چنين است كه خداوند راه صحيح و كلمه حق را براى همه بيان كرده، اما آن كس كه حق را نپذيرد از آن بهرهاى نبرده و مىتوان مجازا گفت خدا او را هدايت نكرده است و در مورد هدايت خاصه روشن است كه افراد متعصب كه حاضر نشوند به نظرات ديگران گوش فرا دهند و خود را بهترين افراد بپندارند، از الطاف حق محروم شوند و توفيقات الهى شامل آنها نشود. ديگر از اعمالى كه زمينه هدايت را فراهم مىآورد جهاد با اموال و انفس و هجرت فى سبيل اللّه است. جهاد به معناى كار دشوار و سخت است.(2) و علت نامگذارى اين اعمال به «جهاد» دشوار بودن آنهاست، بلكه بايد گفت اين دشوارترين كارهاست؛ چه اين كه انسان از بهترين سرمايه يعنى جان خود مىگذرد و براى رضايت حضرت حق و قرب پروردگار آن را در طبق اخلاص مىنهد، يا مال خود را كه شب و روز براى گردآورى آن تلاش كرده تقديم حضرت حق مىكند. هجرت نيز كه در جريان آن انسان ممكن است خانواده، فرزندان، اقوام و دوستان و يا اموال خود را رها كند و به ديار غربت روانه شود، كارى است بسيار دشوار. چنين شخصى از وصل ياران چشم مىپوشد تا به وصل جانان نايل آيد و اين هنرنمايى نه كار هر كس، بلكه هنر شخصى است كه اسير اشاره معشوق شده است و عشق در قلبش جلوهگر شده باشد: «و الذين آمنوا و هاجروا و جاهداوا فى سبيل اللّه باموالهم و انفسهم اعظم درجةً عنداللّه و اولئك هم الفائزون» (توبه/ 20). بلى رسيدن به منبع فيض الهى كه نهايت سير انسان مىباشد در پرتو مجاهده و هجرت امكانپذير است. همان طور كه برخى از اعمال و رفتار انسان به هدايت او كمك مىكند، بعضى از رفتارها و موضعگيرىهاى او موجب محروم شدن از اين فيض عظيم الهى و افتادن در ورطه گمراهى مىگردد. هر چند فطرت انسان بر گرايش به سوى خداوند آفريده شده و ذاتا به حق و حقيقت تمايل دارد و عوامل درونى هدايت برايش در نظر گرفته شده و علاوه بر آن انبياء الهى هم براى راهنمايى او آمدهاند، اما سلوك در اين راه به صورت حتمى و جزمى نيست، بلكه چه بسا به خاطر عواملى عارضى انسان از صراط حق منحرف شود: «انّا هديناه السبيل امّا شاكرا و اما كفورا»(انسان/ 3) اين عوامل در زمينهها و شرايط خاصى مىتوانند مؤثر باشند و فطرت خداجوى انسان را مخدوش سازند. لذا شناخت اين زمينهها اهميت ويژهاى دارد و با دانستن آنها انسان مىتواند خود را از سقوط در وادى ضلالت حفظ نمايد و تلاش عوامل گمراهى از قبيل شيطان را خنثى نمايد. در ادامه، اين شرايط را يكايك مورد بررسى و مطالعه قرار خواهيم داد: 1 عدم تفكر يكى از چيزهايى كه از ديدگاه اسلام ارزش بسيارى دارد تفكر مىباشد. از نظر قرآن كسانى مىتوانند از آيات الهى بهره ببرند و عبرت بگيرند كه اهل تفكر باشند: «انّ فى ذلك لآيات لقوم يتفكرون» (رعد/ 3) «و كذلك يبيّن لكم الايات لعلّكم تتفكّرون» (بقره/ 219) در روايات نيز توجه خاصى به تفكر شده و به تعليم و تعلم و تفكر اهميت ويژهاى داده شده است. امام هشتم عليهالسلام مىفرمايد: «ليس العبادة كثرة الصلاة و الصوم، و انّما العبادة التفكر فى امر اللّه عزّوجل.»(3) تفكر ركن اصلى قوام انسان و زندگى اجتماعى اوست، به گونهاى كه اگر اين ركن خدشهاى بردارد انسان در ادامه راه خود دچار مشكلاتى خواهد شد و قوام خود را نمىتواند حفظ كند و نتيجه آن، انحراف و گمراهى است: «ام تحسب انّ اكثرهم يسمعون او يعقلون ان هم الا كالانعام بل هم اضلّ سبيلاً» (فرقان/ 44) از آن جا كه شنيدن كلام معقول و تعقل و تفكر و سپس پذيرش كلام حق، راه رسيدن به حق مطلق و كمال نهايى است و گروه مورد بحث در اين آيه از اين ويژگى به دور هستند، لذا آنها در جامعه انسانى جاى نمىگيرند. و همانند چهارپايان بلكه بدتر هستند؛ زيرا چهارپايان ذاتا از چنين نعمتى محروم بودهاند، اما به اين افراد چنين موهبتى عطا شد، ولى از آن استفاده نكردند؛ لذا شايستگى ملامت و سرزنش دارند. همچنين در موردى كه انسان از ديگر استعدادهاى خدادادى خود استفاده نكند اين مسئله صدق مىكند؛ مثلاً چنانچه قوه تعلم يا تفحص از حقيقت و تلاش و كوشش در انسان به خاموشى گرايد، او شايسته سرزنش است، در صورتى كه حيوان كه از ابتدا فاقد آن بوده، سرزنش نمىشود. 2 بىاعتقادى نسبت به قيامت بىاعتقادى به روز جزا از موجبات و زمينههاى ضلالت است؛ زيرا انسان در چنين شرايطى انگيزهاى براى كنترل رفتار خود و پيروى از معيارهاى الهى ندارد. قرآن نيز در بسيارى از موارد مشركان و كفار را به خاطر اعتقاد نداشتن به معاد سرزنش مىكند. خداوند متعال در سوره هود مىفرمايد: «و يبغونها عوجا و هم بالآخرة هم كافرون»(هود/ 19) و نيز مىفرمايد: «فالذين لايؤمنون بالآخرة قلوبهم منكرة و هم مستكبرون»(نحل/ 22) در مقابل، آياتى وجود دارند كه در آنها يقين داشتن به آخرت عامل تقوا و در نهايت هدايت انسان و رستگارى او بيان مىشود. اين واقعيت در آيات اول سوره بقره بيان شده است: «و بالآخرة هم يوقنون» (بقره/ 4) 3 رضايت به زندگى اين دنيا و اطمينان به آن در سوره يونس به يكى ديگر از شرايط عارض شدن گمراهى اشاره شده و آن عبارت است از رضايت به زندگى اين جهان و اطمينان داشتن به بقاء آن: «و رضوا بالحيوة الدنيا و اطمأنّوا بها» (يونس/ 7) اين فكر موجب غفلت انسان از امور معنوى و الهى مىشود. بدينسان كسانى كه مىپندارند زندگى آنان در اين دنيا خلاصه مىشود و تنها بايد براى تأمين نيازهاى اين دنيا تلاش كنند و به فكر تأمين نيازهاى دنياى ديگر نيستند، در معرض انحراف و گمراهى قرار دارند و معمولاً چنين افرادى براى دستيابى به اهداف و خواستههاى خود دست به هر عملى مىزنند. ريشه بسيارى از اعمال ضد انسانى كه در طول تاريخ انجام شده در اين گونه طرز فكر جاى دارد. مگر يكى از عواملى كه همواره در طول تاريخ براى جامعه انسانيت مشكل آفريده است فكر توسعهطلبى و كشورگشايى نبوده است؟ مگر نه اين است كه كشورگشايى يعنى اهتمام بيش از حد به دنياى مادى: «الذين يستحبّون الحيوة الدنيا على الآخرة... اولئك فى ضلالٍ بعيدٍ»(ابراهيم/ 3) 4 غفلت اگر انسان آيات خداوند را فراموش كند و از آنها غافل گردد، از نعمت هدايت محروم خواهد شد؛ چنان كه قرآن كريم مىفرمايد: «و الذين هم عن آياتنا غافلون»(يونس/ 7) البته اين امرى است طبيعى و بر خلاف انتظار نمىباشد؛ چه اين كه در امور دنيوى نيز غفلت موجب محروم شدن انسان از يك موهبت يا امتياز مىگردد؛ مثلاً انسانى كه تصميم دارد از تسهيلات دولتى براى كار خاصى استفاده كند بايد متوجه باشد كه در چه زمان و تحت چه شرايطى اين كار شدنى است و چگونه و در چه موقعيتى تقاضاى خود را مطرح كند. حال چنين شخصى اگر با بىتوجهى و غفلت از كنار مسائل ياد شده بگذرد يقينا به هدف خود نخواهد رسيد. امور معنوى و دينى نيز همينگونه است و راه يافتگان كسانى هستند كه دچار غفلت نشدهاند. 5 كفر به خداوند و بىاعتقادى به روز قيامت از نظر يك فرد بىايمان، زندگى به همين دنياى مادى محدود مىشود و از غيب و قيامت خبرى نيست و طبيعى است كه رفتار چنين فردى آنگونه كه دين انتظار دارد نباشد و در راهى كه قرآن ارائه مىدهد حركت نكند. از آن جا كه چنين شخصى به معاد و روز حساب نيز معتقد نيست تكاليف و دستورات دينى از نظر او پوچ و بىمفهوم مىباشد؛ زيرا در اين دنيا مشاهده نمىكند كه نتيجهاى بر آنها بار شود و مترتب شدن نتيجه در روز قيامت را نيز قبول ندارد. از اين رو، در پندار او اين تعاليم مردود و غيرقابل قبول مىنمايد. حتى اگر در ميان جوامع الهى و نيز جامعه اسلامى تحقيق كنيم، به اين جا مىرسيم كه اكثر افرادى كه مرتكب اعمال خلاف شرع مىشوند و حقوق ديگران را نقض مىكنند، در اعتقاد به روز واپسين و محاسبه كردار و گفتار آدمى در آن روز سست مىباشند. از اين روست كه چنين افرادى بيشتر در معرض گمراهى هستند و معمولاً براى رسيدن به آرزوهاى خود دست به هر كارى مىزنند. قرآن كريم در مورد كافران مىفرمايد خواه آنها را هشدار دهى يا هشدار ندهى، آنها ايمان نمىآورند.(بقره/ 6) 6 شبههافكنى و صدّ عن سبيل اللّه در تعليمات قرآن ايجاد شك و شبهه در قلوب ديگران و نيز جلوگيرى از حركت در راهى كه خداوند ترسيم كرده از عواملى شمرده مىشود كه زمينه ضلالت انسان را فراهم مىآورد. قرآن كريم در اشاره به اين دو نكته مىفرمايد: «الذين يستحبّون الحيوة الدنيا على الآخرة و يصدّون عن سبيل اللّه و يبغونها عوجا اولئك فى ضلال بعيد»(ابراهيم/ 3) در اين آيه ابتدا توجه به حيات دنيا و اصل قراردادن آن بيان شده و آن گاه دو عنصر ديگر، يعنى صد عن سبيل اللّه و شبههافكنى در اذهان ديگران مطرح مىشود و بصراحت آن دو را از عوامل گمراهى مىداند. برخى از نويسندگان سه نكته مذكور در اين آيه را سه درجه متفاوت از ضلالت مىدانند كه هر يك مترتب بر ديگرى است: اول انتخاب زندگى دنيوى و بىتوجهى به آخرت، دوم صد عن سبيل اللّه و جلوگيرى مردم از گرايش به حق و سوم القاء شك و شبهه در ميان مردم و منحرف كردن قلوب آنان از راه حق.(4) اما به نظر مىرسد اين ترتيب مورد عنايت آيه قرآن نباشد؛ چه اين كه معمولاً مرتبه القاء شبهه قبل از صدّ عن سبيل انجام مىشود و معمولاً دشمنان حق بعد از آن كه در شبههافكنى شكست مىخورند و از اين راه نمىتوانند مانع گرايش مردم به حق شوند، دست به حركتهاى نظامى مىزنند و عملاً از حركت مردم به سوى حق جلوگيرى مىكنند. پي نوشت : 1. ناصر مكارم شيرازى و ديگران، تفسير نمونه، ج5، ص229. 2. ابن منظور، لسان العرب، بيروت، دار صادر، ماده جهد. 3. ميزان الحكمه، ج3، كتاب الايمان و الكفر، باب تفكر، ص92. 4. منيژه سيار اطراش لنگرودى، هدايت و ضلالت در قرآن، كلام و فلسفه، تهران، سازمان تبليغات اسلامى، ص94. منبع:فصلنامه الهيات و حقوق، شماره/س
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 221]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها