محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798760932
فرهنگ عاشورا(16)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
فرهنگ عاشورا(16) نويسنده:حجت الاسلام جواد محدثی لا يوم كيومك يا ابا عبد الله«علیه السلام» اى ابا عبد الله!هيچ روزى همچون روز تو(عاشورا)نيست.مضمون سخنى اززين العابدين«ع»است.روزى امام سجاد«ع»به پسر عباس«ع»نگاه كرد و گريست.ياد ازروز احد كرد كه حمزه در آن كشته شد،سپس ياد از موته كرد كه جعفر بن ابى طالب آنجا بهشهادت رسيد. سپس فرمود:«لا يوم كيوم الحسين،ازدلف اليه ثلاثون الف رجل يزعمونانهم من هذه الامة كل يتقرب الى الله عز و جل بدمه و هو بالله يذكرهم فلا يتعظون حتىقتلوه بغيا و ظلما و عدوانا...»،[1] هيچ روزى چون روز حسين«ع»نيست،كه سى هزار نفربر ضد او گرد آمدند كه همه خود را از اين امت مىپنداشتند و همه با ريختن خون او بهخدا تقرب مىجستند.او آنان را به ياد خدا مىانداخت،اما آنان پند نمىگرفتند،تا آنكه اورا از روى ستم و تجاوز و دشمنى كشتند.خداوند،«عباس»را رحمت كند كه ايثار كرد وامتحان داد و جان خويش را فداى برادرش كرد...»[2] امام حسن مجتبى و امير المؤمنين«ع» نيز خطاب به سيد الشهدا«ع»فرمودهاند:«لا يوم كيومك يا ابا عبد الله»[3] گر چه همه شهادتهاو مصيبتهاى اهل بيت پيامبر،سنگين و اندوهبار است،اما آنچه در كربلا گذشت، بالاترينداغ و سوگ بود و هيچ حادثهاى به دلخراشى عاشورا و هيچ امامى و شهيدى به مظلوميتابا عبد الله«ع»و فرزندان او نيست.اين است كه از جمله فوق،بعنوان تسلاى خاطرداغديدگان هم استفاده مىشود و اين توصيه ائمه است كه هر گاه مصيبتى براى شما پيشآمد،از عاشورا و مصائب اهل بيت«ع»ياد كنيد،تا تحمل داغ بر شما آسان شود. مرثيهخوانان نيز،هر گاه از هر امامى روضه بخوانند،يا از هر مصيبت جانگدازى ياد كنند،در پايان با نقل جمله بالا،گريز به كربلا مىزنند،كه بالاترين سوگهاست و بحق،با توجه بهمصائب اهل بيت در كربلا،هر غم و مصيبتى كوچك و قابل تحمل مىشود. *********لعبت هاشم بالملك از جمله سخنانى است كه نشان دهنده كفر باطنى و كينه يزيد نسبت به پيامبر«ص» است.اشعارى است كه پس از شهادت حسين«ع»،هنگامى كه عترت او را به اسارت بهشام آورده بودند،يزيد با غرور و سرمستى خواند و آرزو كرد كاش نياكانش كه در جنگبدر كشته شدند،زنده بودند و خونخواهى و انتقام يزيد را مىبيند(ليت اشياخى ببدرشهدوا...)تا آنجا كه به انكار وحى و رسالت پرداخته و مىگويد: لعبت هاشم بالملك فلاخبر جاء و لا وحى نزل[4] هاشميان با حكومت بازى مىكردند،نه خبرى(از آسمان غيب)آمده و نه وحى نازلشده است.اصل شعر از«ابن زبعرى»است،ولى خواندن آن توسط يزيد در چنانموقعيتى،هم عقيده بودنش را با مضمون آن نشان مىدهد،در پى زمزمه كردن اين اشعاركفرآميز بود كه زينب«ع»خطبه خويش را با آيه«ثم كان عاقبة الذين اساءوا السواى انكذبوا بآيات الله و كانوا بها يستهزؤن»[5] آغاز كرد(سرانجام بدكاران،آن شد كه آيات الهىرا تكذيب و مسخره كردند!)و نيز در ادامه،آيه«و لا تحسبن الذين كفروا انما نملى لهم...»[6]را خواند(كافران مپندارند كه اگر به آنان مهلت مىدهيم،برايشان خوب است،بلكهگناهانشان افزوده مىشود و براى آنان عذاب خواركنندهاى است)و سراسر خطابه آنبانو،اثبات خروج يزيد از حريم اسلام و بىاعتقادى او به دين و اثبات كفر و فسق او درملا عام و حضور همگان است.در واقع،حادثه كربلا،كفر پنهان امويان را آشكار و چهرهواقعى آنان را براى مردم و تاريخ، روشن ساخت و اين از ثمرات مهم عاشورا بود. *********لعنت بر يزيد از سنتهاى شيعى،فرستادن درود و سلام بر حسين«ع»و لعنت بر قاتلان او هنگام آبنوشيدن است.لعن به معناى طرد از رحمت و دور كردن است.عرب،هر گاه كسى تمردمىكرد،او را از خود طرد مىكردند تا گناهان او دامنگيرشان نشود.[7]امام صادق عليه السلام،به نقل داود رقى،آب خواست و نوشيد و چشمانش اشگبارشد،سپس فرمود:لعنتخدا بر قاتل حسين، هرگز بندهاى نيست كه آب بنوشد و حسينرا ياد كند و قاتل او را لعنت كند،مگر آنكه خداوند،براى او صد هزار حسنه مىنويسد وصد هزار سيئه از او محو مىكند...:«ما من عبد شرب الماء فذكر الحسين و لعن قاتله الا كتبالله له مائة الف حسنة و حط عنه ماة الف سيئة... »[8] و اين،جزء فرهنگ عاشورايى مردمشده است و بر سقاخانهها مىنويسند:«آبى بنوش و لعنتحق بر يزيد كن».لعنت بر يزيدو ابن زياد و شمر و ديگر عاملان و مباشران و زمينهسازان حادثه عاشورا و قتل امامحسين«ع»در زيارتنامههاى متعددى از جمله در زيارت عاشورا و وارث آمده است: «اللهم العن يزيد خامسا و العن عبيد الله بن زياد و ابن مرجانة و عمر بن سعد و شمرا و آلابى سفيان و آل زياد و آل مروان الى يوم القيامة».[9]*********لعنت و برائت اسلام،دين تولى و تبرى است،در كنار محبت و دوستى با خاندان پيامبر و مودتنسبت به آنان و سلام و درود،در زيارتنامهها نسبت به اولياء خدا،عنصر برائت و بيزارى ونفرت و نفرين نسبت به ظالمان و دشمنان حق است.بىتفاوت نبودن در برابر جنايتكارانو همسويى با رسول خدا،ايجاب مىكند كه يك شيعه عاشورايى نسبت به ستمگران،بغض و عداوت و تبرى داشته باشد و كسانى را كه قرآن لعن كرده است،مورد لعن قراردهد.لعن،نشان اوج تنفر و انزجار از چهرههاى ملعون است. در لعنتها و برائتهايى كه در زيارتنامه شهدا و ائمه آمده،با بيان زشتيها،فسادها،تحريفها، ستمها،گردنكشيها،صفآرايى در مقابل جناح حق،نپذيرفتن طاعت ائمه ومخالفت با رهبران الهى آميخته است و لعن آنان،طرد نمايندگان اين خط در هميشه و همهجاى تاريخ است. در حادثه كربلا،كسانى در قتل دست داشتند،كسانى هم راضيان،ساكتان، هتكحرمتكنندگان،زمينهسازان،فرمانبرداران بودهاند و همه ملعون و مطرودند،و نيز آنان كهحسين بن على«ع»را خوار كردند و ندايش را شنيدند و پاسخ ندادند.در فراز ديگرى پايهگذاران ظلم به اهل بيت،كنار زنندگان اهل بيت از جايگاه اصلىشان،قاتلان اهل بيت، زمينهسازان آن قتل،پيروان و هواداران قاتلان،لعنتشدهاند:«اسرجت،الجمت،تهيات...»در زيارتى،لعن بر ظالمين آل محمد،لعن بر ارواحشان،ديارشان و قبورشانشده است:«و العن ارواحهم و ديارهم و قبورهم».(زيارت عاشوراى غير معروفه،مفاتيح الجنان) موالات با حسين و برائت از ظالمان به او،پايه تقرب به خدا و رسول و امير المؤمنين وفاطمه و حسن و حسين«عليهم السلام»است:«يا ابا عبد الله!انى اتقرب الى الله و الىرسوله و الى امير المؤمنين و الى فاطمة و الى الحسن و اليك بموالاتك و بالبرائة ممن اسساساس ذلك...».[10]*********لهفان ستمديده،مضطر دادخواه،اندوهگين،ملهوف.[11] لهفان از القاب سيد الشهدا«ع»استكه در حديث امام باقر«ع»آمده است:«ان الحسين صاحب كربلا قتل...لهفانا»[12]*********لهوف «اللهوف على قتلى الطفوف»،به معناى آه و ناله بر كشتگان كربلا،نام كتاب مقتلىاست در باره شهداى كربلا كه از تاليفات مشهور سيد بن طاووس،على بن موسى بنمحمد بن طاووس(589-664 ه)مىباشد.اين كتاب به فارسى نيز ترجمه شده است،بهنام«آهى سوزان بر مزار شهيدان»از سيد احمد فهرى. *********ماتم ماتم به معناى عزادارى و مصيبت و عزاست.اصل آن به معناى محلتجمع زنان و مردان در غم و شادى است،[13] اما به مراسمى هم كه در سوگوارى امامحسين«ع»برگزار مىشود،مىگويند.به محل عزادارى،عزاخانه،ماتم سرا و ماتمكده همگفته مىشود.به برگزار كردن آيين سوگوارى،ماتم گرفتن و به ماتم نشستن مىگويند.درآداب اسلامى،اقامه عزا براى متوفى و رسيدگى به بازماندگان و تغذيه داغديدگان آمدهاست.[14] درباره سيد الشهدا«ع»روايات بسيارى آمده است كه براى آن حضرت در ملكوتاعلا ماتمها برگزار شد.در زيارت مىخوانيم:«و اقيمت عليك المآتم فى اعلى عليين».[15]اسيران اهل بيت«ع»چون به شام برده شدند و وارد دربار يزيد گشتند،خاندان اموى همبراى شهداى كربلا ماتم بر پا كردند.[16] ام سلمه نيز،پس از خبر يافتن از شهادت امامحسين«ع»توسط آن شيشه پر از خاك كه به خون تبديل شده بود،آن روز را روز ماتم ونوحه بر حسين«ع»قرار داد.[17] به روايت امام صادق«ع»،پس از شهادت ابا عبد الله،همسر اوماتم براى او بر پا داشت و از مادهاى براى اشكبار شدن چشمانش استفاده مىكرد.[6]عظيمترين ماتم تاريخ،همان حادثه جانگداز كربلاست كه هرگز از شور و سوز آن كاستهنمىشود.به قول محتشم: باز اين چه شورش است كه در خلق عالم استباز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم استايام عاشورا براى شيعه،فصل گريستن و به عزاى حسينى نشستن است و اين سنتدينى مايه بقاى ياد حماسهسازان عاشورا گشته است.عاشورا براى پيروان اهل بيت،روزغم و اندوه و براى جفا كاران مخالف عترت،روز شادى بوده است.سرزمين شام و عراقدر اين زمينه دو روش مخالف هم داشته است،سيد رضى در يكى از اشعارش ازسوگواريهاى سرزمين عراق ياد مىكند كه شاميان،همانها را روز عيد و جشن مىدانستند: كانت ماتم بالعراق تعدهااموية بالشام من اعيادها[18]حضرت سجاد«ع»نيز در شعرى از سختيهاى روزگارشان پس از عاشورا و محنتهاىجانكاه آن روزگار سخن مىگويد،از جمله مىفرمايد: يفرح هذا الورى بعيدهمو نحن اعيادنا ماتمنا[19]اين مردم به عيدشان خوشحال مىشوند،در حالى كه عيدهاى ما،سوگ و ماتم ماست. اين مضمون همان سخن معروف است كه:«بنى اميه براى ما عيد نگذاشتند». *********ماهيت قيام كربلا براى حفظ هويت نهضت عاشورا و اهداف آن،بايد«ماهيت»آن را خوب شناخت. ماهيت قيام امام حسين«ع»را از منابع مستند و خدشه ناپذير زير مىتوان شناخت: الف:خطبههاى امام و اهل بيت،كه در مكه و بين راه حجاز و عراق و در كربلا وپس از آن در كوفه،شام و مدينه ايراد شده است. ب:سخنانى كه امام،در پاسخ به پرسشها،پيشنهادها و خيرخواهيهاى اين و آن،درطول نهضت بيان كرده است. ج:رجزهايى كه امام و اصحاب او،روز عاشورا در مقابل دشمن خواندهاند و همهآنها در مآخذ معتبر ثبتشده است. د:نامههايى كه ميان امام و مردم كوفه و بصره رد و بدل شده است،نامههاى يزيد بهابن زياد، ابن زياد به يزيد و عمر سعد،نامههاى عمر سعد به ابن زياد،ابن زيادبه حاكم مدينه و.... از مجموع اين منابع و اسناد مكتوب و موجود،مىتوان اهداف،ماهيت،ديدگاههاىطرفين را به دست آورد.در عين حال مىتوان گفت نهضت امام حسين«ع»چهار بعدداشت:ويران كردن، ساختن،تجديد و آفريدن و ابداع.اما توضيح مختصر اين ابعاد: «ويران كردن»:در هم شكستن و ويران كردن هيكل و اسكلتى كه به امويان امكان دادهبود به اسم«دين»،ستمگرى كنند و به نام خلافت،كاخهاى عياشى خود را بر استخوانها وجمجمههاى محرومان و آزاديخواهان بنا كنند و آزاد مردان را از صحنه كنار بزنند يا بهشهادت برسانند. انقلاب كربلا،بنيان ستم و تحميق و تزوير را در هم شكست و پايههاىآن را متزلزل ساخت. «ساختن»:دميدن روح شهامت و بيدارى در كالبد جامعه اسلامى و پروراندن نسلىخداجوى و شهادت طلب و ستيزهگر با سلطه ستم،به دليل حركتهاى انقلابى پس ازعاشورا. «تجديد»:ارزشهاى اسلامى كه با نقشهها و توطئههاى بنى اميه كهنه و فراموش شده ومفاهيم دينى كه به دست آنان تحريف گشته بود،دوباره احيا شد.ديدگاه اصلى دين دربارهحكومت و حاكم و بيت المال و حقوق مردم مطرح گشت و بناى عقيده و ايمان، روحىتازه يافت و تحريفها زدوده گشت و روحهاى كوچك،آن عظمت را يافتند كه در برابرطاغوت بايستند و امر به معروف و نهى از منكر كنند. «ابداع»:نمونههاى زنده و بزرگ و قهرمان براى بشريتساخته شد كه همواره خار سرراه متجاوزان به حقوق محرومان بودند و ايجاد يك خط آزاديبخش كه با روح تقوا واخلاص خدايى اشباع شده بود،خطى كه در طول تاريخ،خواب از چشم جباران متكبرربوده،و بستر نرمشان را خشن ساخت.اين خط،در سايه ايجاد هويت جديد انسانى واسلامى در جامعه پديد آمد و امام حسين«ع»به همه انسانها،حتى غير مسلمانان،درسآزادگى و غيرت داد. ماهيت قيام كربلا،امر به معروف و نهى از منكر و احياء سنت پيامبر«ص»بود.نيز جهاددر راه مبارزه با جهالت و گمراهى و سرگردانى،كه در زيارت آن حضرت مىخوانيم: «و بذل مهجته فيك حتى استنقذ عبادك من الجهالة و حيرة الضلالة».[20] دستيافتن به اينهدف،نثار«خون»لازم داشت كه در عاشورا انجام يافت.و تفسير«خون»و رسواگرىظالم لازم داشت كه با برنامه اسراى اهل بيت تحقق يافت.در خون شهداى كربلا وسيد الشهدا«ع»، قيامت و رسالت و آزادگى نهفته بود.و اين محتوا چه خوب در اين اشعار«حسين الاعظمى»بازگو شده است: شهيد العلى ما انت ميت و انمايموت الذى يبلى و ليس له ذكر و مادمك المسفوك الا قيامةلها كل عام يوم عاشوره حشر و مادمك المسفوك الا رسالةمخلدة لم يخل من ذكرها عصر و مادمك المسفوك الا تحررلدنيا طغت فيها الخديعة و المكر و هدم لبنيان على الظلم قائمبناه الهوى و الكيد و الحقد و الغدر[21]و اين اهداف و آرمانها در فارسى چنين سروده شده است: بزرگ فلسفه قتل شاه دين اين استكه مرگ سرخ به از زندگى ننگين است حسين مظهر آزادگى و آزادى استخوشا كسى كه چنينش مرام و آيين است نه ظلم كن به كسى نى به زير ظلم بروكه اين مرام حسين است و منطق دين است همين نه گريه بر آن شاه تشنه لب كافى استاگر چه گريه بر آلام قلب تسكين است ببين كه مقصد عالى وى چه بود اى دوستكه درك آن سبب عزو جاه و تمكين است ز خاك مردم آزاده بوى خون آيدنشان شيعه و آثار پيروى اين است[22]يكى از زيباترين سرودههايى كه ماهيت و حوادث و چهرهها را در قيام عاشورا ترسيمكرده است،از حبيب الله قاآنى شيرازى(م 1208)به صورت سؤال و جواب است: بارد چه؟خون!كه؟ديده،چه سان؟روز و شب!چرا؟از غم،كدام غم؟ سلطان كربلا! نامش چه بد؟حسين!ز نسل كه؟از على!مامش كه بود؟فاطمه!جدش كه؟مصطفىچون شد؟شهيد شد!به كجا؟دشت ماريه كى؟عاشر محرم!پنهان؟نه،بر ملاشب كشته شد؟نه،روز،چه هنگام؟وقت ظهر شد از گلو بريده سرش؟نى،نى،از قفا!سيراب كشته شد؟نه!كسى آبش نداد؟داد! كه؟شمر،از چه چشمه!از سر چشمه فنا!مظلوم شد شهيد؟بلى!جرم داشت؟نه! كارش چه بد؟هدايت!يارش كه بد؟خدااين ظلم را كه كرد؟يزيد!اين يزيد كيست؟ زاولاد هند،از چه كس؟از نطفه زناخود كرد اين عمل؟نه،فرستاد نامهاى نزد كه؟نزد زاده مرجانه دغاابن زياد،زاده مرجانه بد؟نعم از گفته يزيد تخلف نمود؟ لا!اين نابكار كشتحسين را به دستخويش؟ نه،او روانه كرد سپه سوى كربلامير سپه كه بد؟عمر سعد!او بريد حلق عزيز فاطمه؟نه،شمر بىحياخنجر بريد حنجر او را نكرد شرم؟ كرد،از چه پس بريد؟نپذيرفت از او قضابهر چه؟بهر آنكه شود خلق را شفيع شرط شفاعتش چه بود؟نوحه و بكاكس كشته شد هم از پسرانش؟بلى،دو تن ديگر كه؟نه برادر!ديگر كه؟اقرباديگر پسر نداشت؟چرا داشت،آن كه بود؟ سجاد!چون بد او؟به غم و رنج،مبتلاماند او به كربلاى پدر؟نى،به شام رفت با عز و احتشام؟نه،با ذلت و عنا!تنها؟نه با زنان حرم،نامشان چه بود؟ زينب،سكينه،فاطمه،كلثوم بينوابر تن لباس داشت؟بلى،گرد روزگار بر سر عمامه داشت؟بلى،چوب اشقيابيمار بد؟بلى!چه دوا داشت؟اشك چشم بعد از دوا غذاش چه بد؟خون دل غذاكس بود همدمش؟بلى اطفال بىپدر ديگر كه بود؟تب،كه نمىگشت از او جدااز زينت زنان چه به جا مانده بد؟دو چيز طوق ستم به گردن و خلخال غم به پا!6666 گبر اين ستم كند؟نه!يهود و مجوس؟نه هندو؟نه!بت پرست؟نه!فرياد از اين جفا«قاآنى»است قايل اين شعرها؟بلى خواهد چه؟رحمت.از كه؟ز حق!كى؟صف جزا[23]*********مجالس حسينى محفلها و مجلسهايى كه در سوگ حسينى و براى احياى خاطره عاشورا،در مساجد وحسينيهها و منازل،در ايام عاشورا يا در روزهاى ديگر در طول سال برگزار مىشود و ازپر بركتترين آثار شهادت ابا عبد الله«ع»و زمينه مناسبى براى تبليغ و موعظه و تقويتآگاهى مردم به دين و علايق مذهبى است و در روايات نيز تاكيده شده كه چنين مجالسىهمواره برپا شود.طبق روايات،براى سيد الشهدا«ع»مجالس متعددى از سوى فرشتگان،جنيان،كروبيان، انبياى پيشين،رسول خدا و ائمه(ص)برگزار شده كه بر شهادت مظلومانهآن حضرت گريستهاند.همچنين مجالسى كه پس از حادثه عاشورا در كربلا،كوفه،شام،دير راهب،مدينه، مكه و...در همان سال حادثه برگزار شده است.مرحوم شيخ جعفرشوشترى بطور مبسوط،به توضيح اين مجالس پرداخته است و در هر كدام،مرثيه خوان،گريه كننده،زمان و محل آن را توضيح داده است.[24] كل اين مجالس را به پنج دسته،تقسيمكرده است: -مجالسى كه قبل از خلقت آدم،برگزار شده است. -مجالسى كه بعد از آدم و قبل از تولد امام حسين«ع»برگزار شده است. -مجالسى كه قبل از شهادتش برگزار شده است. -مجالسى كه بعد از شهادتش در دنيا برگزار شده است. -مجالسى كه پس از فناى دنيا،در قيامت بر پا خواهد شد. «مجالس حسينى»نيز،نام كتابى از على محمد على دخيل است(ترجمه مصطفىخبازان)كه مجموعهاى از مقالات،درباره چهارده معصوم و معارف اهل بيت«ع»است. همچنانكه«مقتل»نام نوعى از كتابها در شهادت امام حسين«ع»است،مجلس و مجالسنيز نوعى كتب است كه بخش بخش به بيان فضايل و مسايل مربوط به سيد الشهدامىپردازد و براى وعاظ نوشته مىشود كه از روى آن منبر روند و مطالبش را براىحاضران بگويند،به اين نام كتب متعددى نگاشته شده است.از جمله«المجالس الحسينية» كه كتابى فارسى در اسرار شهادت امام حسين«ع»است.از نظام العلماء ميرزا رفيع تبريزى(م 1336).[25]*********مجلس محل نشستن،مدت زمان نشستن،در اصطلاح وعظ و مرثيه خوانى،محفلى كه در آنبه سخنرانى،وعظ و ذكر مصيبت مىپردازند(مجالس حسينى)و در اصطلاح تعزيهو شبيه خوانى،بخشى از مقتل و واقعه عاشورا يا صحنههاى ديگر تاريخ اسلام،كه در يكنوبت بصورت نوحه خوانى و تعزيه،اجرا مىشود.چون اجراى تعزيه در يك تكيه يامجلس بوده،يك صحنه از وقايع عاشورا كه نمايش داده مىشد به آن مجلس مىگفتند وتدوين كننده و محرر اينگونه متون را«مجلس نويس»مىخواندند و گوينده و خواننده آنمباحث و مجالس را«مجلس خوان».مجلس دو طفلان مسلم،مجلس قاسم،مجلسحضرت عباس،مجلس غارت خيمهها و... از اينگونه مجالس است. *********محاصره امام حسين«علیه السلام» هدف امام حسين«ع»رسيدن به كوفه و پيوستن به هواداران در آن شهر بود،تا بر ضدامويان قيام كنند.ابن زياد(والى كوفه)هم مىدانست كه اگر امام،پاى به كوفه بگذارد،كنترل شهر از دست بيرون خواهد شد.اين بود كه مانع ورود امام به كوفه شد.سپاه هزارنفرى را به فرماندهى حر بن يزيد سر راه آن حضرت فرستاد،پس از گفتگوها،كاروان امامو سپاه حر همچنان پا به پاى هم پيش مىآمدند.چون به«نينوا»رسيدند،پيكى از كوفهرسيد كه فرمان محاصره را همراه داشت،كه امام حسين«ع»نه راه برگشت داشته باشد،نهراه پيش،فرمان چنين بود كه:«اما بعد فجعجع بالحسين...»با رسيدن نامه و قاصدم،حسين«ع»را در محاصره و تنگنا قرار بده و او را جز در سرزمين بىآب و علف و دور ازپناهگاه فرود نيار،به قاصدم دستور دادم تا همراه تو باشد و از تو جدا نگردد.تا خبراجراى اين فرمان را برايم بياورد.و السلام. در پى آن دستور بود كه امام به اجبار در آن منطقه فرود آمد.اين حادثه در روز پنجشنبهدوم محرم سال 61 هجرى بود.فرداى آن روز،عمر سعد با چهار هزار نفر از كوفهرسيدند.[26] در پى اين محاصره،از پيوستن افراد به گروه ياران امام نيز جلوگيرى مىكردند وماهها كنترل مىشد،برخى كه از كوفه خود را به امام رساندند،با استفاده از تاريكى شب يااز بيراهه بود. *********محبت اهل بيت«علیهم السلام» محبت،دوست داشتن و عشق ورزيدن،به زندگى انسان جهت مىدهد و اگر اينعلاقه و محبت،به انسانهاى پاك و والا باشد،بيمه كننده انسان از كششهاى انحرافى است. خداوند،دوستى و مودت خاندان پيامبر«ص»را در قرآن،اجر رسالت آن حضرت قرارداده و واجب ساخته است:«قل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة فى القربى».[27] امام شافعىنيز به اين فرض بودن محبت اهل بيت«ع»اشاره دارد: يا اهل بيت رسول الله حبكمفرض من الله فى القرآن انزله كفاكم من عظيم القدر انكممن لم يصل عليكم لا صلاة له[28]و همين محبتخاندان رسول،مرز حركت در خط صحيح دين است. تولاى شما فرض خدايى استقبول و رد آن مرز جدايى است ديانت بى شما كامل نگرددبجز با عشقتان دل،دل نگردد هر آن كس را كه در دين رسول استولايت،مهر و امضاى قبول است[29][30] دوستدار اين خانواده،دوستدار خداست و دشمنان آنان،دشمن خدايند. تاكيد به دوست داشتن اهل بيت،استفاده از اهرمى نيرومند در جهتسازندگى انسان وحركت تربيتى و اجتماعى اوست.آنكه طعم محبت اهل بيت را بچشد،محبتهاى ديگربرايش جذاب نيست.رشته محبت اين دودمان،تا درون خانههاى شيعيان كشيده شده وهمه جا را روشن و گرم مىسازد.اتصال به اين رشته محبت،مايه گرمى جان و روشنايىدل است و محب آنان،محبوب خدا مىشود.محبتحسين«ع»در اين ميان،ويژگى خاصى دارد. رشته الفت بود در بين ما،كز قعر چاهكى بدون رشته آب بىحساب آيد برونپيامبر خدا«ص»فرمود:«حسين منى و انا من حسين،احب الله من احب حسينا».[31] ودرباره حسن و حسين«ع»و ثمره دوستى و محبت اين دو ريحانه رسول،فرمود:«مناحب هذين الغلامين و اباهما و امهما فهو معى فى درجتى يوم القيامة».[32] هر كس اين دونوجوان و پدر و مادرشان را دوست بدارد،روز قيامت در رتبه من همراهم خواهد بود. اين كشش قلبى نسبت به سيد الشهدا«ع»را خداوند در دلها قرار داده و غم شهادتشهم بزرگترين غمهاست و سوز آن هرگز فرو نمىنشيند.رسول خدا«ص»فرمود:«ان لقتلالحسين«ع»حرارة فى قلوب المؤمنين لا تبرد ابدا».[33] محبت اهل بيت و عشق بهابا عبد الله«ع»هم در دنيا رشد دهنده و كمال آفرين است،هم در آخرت نجاتبخش است. به قول ابن حماد: شربت من ماء الولاء شربةفاورثتنى النسك قبل الفطام ولاح نجم السعد فى طالعىاذ صرت مولى لاناس كرام لال ياسين الذى حبهمينجوبه المؤمن يوم الخصام فمثل مولاى الحسين الذىبالطف مدفون عليه السلام... هذا شهيد الطف هذا الذىحبى له يمحو جميع الاثام هذا الامام ابن الامام الذىمنه لنا فى كل عصر امام هذا الذى زائره كالذىحج الى الكعبة فى كل عام[34]آنكه از سرچشمه اين محبتسيراب شود و عشق ابا عبد الله و اهل بيت«ع»،حلاوتزندگيش گردد،بيمه شده است،چون روح دين،محبت و مودت و ولايت اهل بيت است وبدون آن، اسكلتى بىجان از دين مىماند. بنيان دين بىمهرتان سست و خراب استعالم جدا از عشقتان خواب و سراب است[35]*********محتشم كاشانى شمس الشعرا،محتشم كاشانى،شاعر اوايل عهد صفوى كه بيشتر به سرودن مدايح ومراثى اهل بيت پيامبر مىپرداخت،وى در سال 996 هجرى بدرود حيات گفت.[36] از آثاربرجسته و معروف وى،تركيب بند پر سوز و محتواى اوست كه در ايام عزادارىسيد الشهدا«ع»،مساجد، تكايا و مجالس سوگوارى را با كتيبههايى كه اين اشعار،بر روىآنها نقش بسته است، سياهپوش مىكنند.شهرت محتشم،بيشتر به خاطر همين تركيب بنداو درباره حادثه عاشوراست كه در دوازده بند،سروده شده و بارها به صورتهاى مختلفچاپ شده است.ديگران هم به تبعيت از او،به سرودن تركيب بندهايى درباره حماسهكربلا پرداختهاند.بند اول از تركيب بند محتشم چنين است: باز اين چه شورش است كه در خلق عالم استباز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است باز اين چه رستخيز عظيم است كز زمينبى نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است اين صبح تيره باز دميد از كجا كزوكار جهان و خلق جهان جمله درهم است گويا طلوع مىكند از مغرب،آفتابكاشوب در تمامى ذرات عالم است گر خوانمش قيامت دنيا بعيد نيستاين رستخيز عام كه نامش محرم است در بارگاه قدس كه جاى ملال نيستسرهاى قدسيان همه بر زانوى غم است جن و ملك بر آدميان نوحه مىكنندگويا عزاى اشرف اولاد آدم است خورشيد آسمان و زمين،نور مشرقينپرورده كنار رسول خدا حسين[37]*********محرم نام نخستين ماه از ماههاى دوازده گانه قمرى.علت نامگذارى اين ماه به محرم،آنبوده كه در ايام جاهليت،جنگ در اين ماه را حرام مىدانستند و روز اول محرم را اول سالقمرى قرار مىدادند.اما بنى اميه با ريختن خون سيد الشهدا در اين ماه و پديد آوردن حادثهكربلا،احترام ماه حرام را نگه نداشتند.امام رضا«ع»فرمود:در جاهليت،حرمت اين ماهنگاه داشته مىشد و در آن نمىجنگيدند،ولى در اين ماه،خونهاى ما را ريختند و حرمتما را شكستند و فرزندان و زنان ما را اسير كردند و خيمهها را آتش زدند و غارت كردند وحرمت پيامبر را درباره ذريهاش رعايت نكردند.[38] به گفته سيد حميرى: فى حرام من الشهور احلت حرمة الله و الحرام حرام[39]در دوم ماه محرم الحرام سال 61 هجرى،كاروان ابا عبد الله«ع»وارد كربلا شد و اردوزد. بتدريج بر سپاه كوفيان كه آن حضرت را محاصره كرده بودند افزوده شد.روز نهم ماهمحرم«تاسوعا»نام دارد و روز دهم آن«عاشورا»،روز شهادت سيد الشهدا و ياران وفرزندانش در كربلاست. از آنجا كه ماه محرم،يادآور حادثه كربلا و عاشوراست،فرا رسيدن آن دلها را پر از غممىسازد و پيروان و شيفتگان امام حسين«ع»،از اول محرم،محافل و مجالسى را سياهپوشكرده،به ياد آن امام شهيد به عزادارى مىپردازند.محرم همچون عاشورا،رمز احياىخاطره حماسههاى كربلاست و نقش اين ماه در حفظ دستاوردهاى نهضتحسينى مهماست و در اين ماه،سراسر كشورها و شهرهاى شيعهنشين،به ياد شهيدان كربلا اشكمىريزند و از عاشوراييان درس مىگيرند.امام خمينى«ره»فرموده است:«محرم،ماهنهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياء خداست كه با قيام خود در مقابل طاغوت،تعليمسازندگى و كوبندگى به بشر داد و راه فناى ظالم و شكستن ستمكار را به فدايى دادن وفدايى شدن دانست.»[40]خيز و جامه نيلى كن،روزگار ماتم شددور عاشقان آمد،نوبت محرم شد ماه خون گواه آمد،جوش اشك و آه آمدرايتسياه آمد،كربلا مجسم شد پاى خون دل واكن،دست موج پيدا كنرو به سوى دريا كن،ساحلى فراهم شد هر كه رو به دريا كرد،آبروى ساحل شدخنده را ز خاطر برد،گريه محرم شد[41]*********محمد حنفيه فرزند امير المؤمنين«ع»و برادر سيد الشهدا«ع».مادرش خوله،دختر جعفر بن قيسملقب به حنفيه بود.وى از دلير مردان شيعه و در جنگ جمل علمدار سپاه على«ع»بود.درجنگ نهروان هم حضور داشت.[42] در مدينه مىزيست.هنگامى كه سيد الشهدا«ع»پس ازامتناع از بيعت با يزيد،قصد خروج از مدينه به سوى مكه را داشت،محمد حنفيه از كسانىبود كه اصرار داشت ابا عبد الله«ع»نرود و پيشنهاد مىكرد دور از نيروهاى وابسته بهحكومت باشد.امام نيز اصرار خويش را بر رفتن به مكه به او گفت و در وصيتنامهاىخطاب به محمد حنفيه،آن سخنان معروف خويش را(لم اخرج اشرا و لا بطرا...) نوشت.[43] در حادثه كربلا،همكارى نداشت. دهخدا مىنويسد:«بعد از شهادت امير المؤمنين«ع»مانند ساير بنى هاشم گوشه گير ومنزوى بود.پس از يزيد،مختار بن ابى عبيده او را امام خواند و به نام او بر عراق مستولىگرديد.در سال 66 هجرى عبد الله بن زبير كه خود مدعى خلافت بود،وى را به بيعت ومتابعتخويش،اكراه مىكرد و او تن در نمىداد...فرقه كيسانيه او را امام خويش دانند وگويند به جبل رضوى زنده باشد.»[44] وى در سال 81 در ايام عبد الملك در مدينه از دنيارفت و در بقيع به خاك سپرده شد.[45]پی نوشتها:1- ناسخ التواريخ،ج 4،ص 73(به نقل از امالى صدوق)،بحار الانوار،ج 22،ص 274. 2- معالى السبطين،ج 2،ص 10،مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 86. 3- همان. 4- حياة الامام الحسين،ج 2،ص 187،ج 3،ص 377. 5- روم،آيه 10. 6- آل عمران،آيه 178. 7- مجمع البحرين. 8- اسرار الشهادة،فاضل دربندى،ص 77،مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 87. 9- زيارت عاشورا،مفاتيح الجنان،ص 458. 10- زيارت عاشورا،از جمله ر.ك:صلوات خاص امام حسن و امام حسين«ع»بحار الانوار،ج 91، ص 5. 11- لغتنامه دهخدا. 12- كامل الزيارات،ص 168. 13- مجمع البحرين،طريحى. 14- ر.ك:«بحار الانوار»،ج 79،ص 71 تا 113«باب التعزية و الماتم»كه به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزيت گويى وسوگوارى پرداخته است. 15- بحار الانوار،ج 98،ص 241 و 323. 16- همان،ج 45،ص 143 و 155. 17 همان،ص 170،فروع كافى،ج 1،ص 466. 18- بحار الانوار،ج 45،ص 250. 19- همان،ج 46،ص 92. 20- مفاتيح الجنان،ص 448(زيارت امام حسين در عيد فطر و قربان). 21- ماساة الحسين«ع»،عبد الوهاب الكاشى،ص 29. 22- خوشدل تهرانى. 23- معصوم پنجم،جواد فاضل،ص 337. 24- الخصائص الحسينيه،شوشترى،ص 102 تا 137. 25- الذريعة الى تصانيف الشيعه،ج 19،ص 359. 26- كامل،ابن اثير،ج 2،ص 555. 27- شورى،آيه 23. 28- حياة الامام الحسين،ج 1،ص 69(نقل از الصواعق المحرقه/88). 29- از مثنوى«اهل بيت آفتاب»از نويسنده. 30- زيارت جامعه كبيره. 31- حياة الامام الحسين،ج 1،ص 94. 32- سفينة البحار،ج 1،ص 257. 33- جامع احاديث الشيعه،ج 12،ص 556. 34- مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 76. 35- از نويسنده. 36- معارف و معاريف،ج 4،ص 1990. 37- گلواژه،ج 2،ص 131،منتخب التواريخ،ص 333. 38- بحار الانوار،ج 46،ص 283 و 285،مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 86. 39- مناقب،ج 4،ص 86. 40- صحيفه نور،ج 2،ص 11. 41- گلواژه،ج 2،ص 130. 42- سفينة البحار،ج 1،ص 319. 43- حياة الامام الحسين،ج 2،ص 262. 44- لغت نامه،دهخدا.(كلمه ابن حنفيه). 45- مروج الذهب،ج 3،ص 116. منبع: فرهنگ عاشورا
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 322]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها