محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1847247057
مرجعیّت دینی و علمی اهل بیت (علیهم السلام)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مرجعیّت دینی و علمی اهل بیت (علیهم السلام) نويسنده:جواد محدّثی دربارۀ اهل بیت عصمت و خاندان پیامبر ، به ویژه امامان معصوم (علیهم السلام) ، از ابعاد مختلف می توان بحث کرد که هر کدام در خور توجه ، مطالعه و بررسی است و از پژوهش های سودمند به شمار می روند ؛ اما آن چه در این پژوهش مورد نظر است ، جایگاه علمی و مرجعیت دینی اهل بیت (علیهم السلام) و نقشی است که در هدایت دینی و فکری مسمانان دارند و باید داشته باشند و نیز وظیفه ای که امت محمدی در رجوع به این خاندان برای شناخت دین و قرآن و محور قرار دادن اهل بیت در زندگی و تبعیت و الگوگیری از آنان در همۀ امور خویش دارند . هم چنین این مقال به زیان هایی اشاره دارد که از ناحیۀ کنار گذاشتن اهل بیت از صحنۀ علمی و فکری و سیاسی از سوی قدرتهای حاکم و به تبع آنان از سوی مردم ، متوجه امت اسلامی شده است و می شود . مرجعیت دینی و علمی اهل بیت (علیهم السلام) معرفت دینی وآشنایی با احکام و معارف اسلامی ، برای مسمانان یک ضرورت است و هر کس دین شناس تر و دین دارتر باشد ، ارزش مندتر خواهد بود . مسمانان ، این معرفت و علم را در عصر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) از ایشان می آموختند ، اما پس از آن حضرت ، مجرا و مسیر زلال و مطمئن برای رسیدن به « معرفت دینی » و علم مفید و شناخت احکام خدا ، اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند . آنان ، مفسّران قرآن ، وارثان علوم انبیا و خازنان علم الهی و به تعبیر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) ،عِدل قرآن و « ثِقل اصغرند » . این حقیقت در روایات بسیاری مطرح شده است و از مجموع آنها بر می آید که خواستۀ خداوند و رسول خدا آن بوده که مردم در امور دینی ، علم به احکام خدا ، آموختن قرآن ، پیمودن صراط مستقیم و سلوک اخلاقی و معنوی ، با فروغ تابان اهل بیت پیش روند و آن حجت های الهی را الگو ، پیشوا و مرجع خود قرار دهند ، تا هم با دین صحیح آشنا شوند ، هم عملشان بر مدار حق باشد و هم نزد خداوند متعال حجت داشته باشند . اکنون به برخی از سرفصل های روایی که بیان کنندۀ این موضوع اند ، اشاره می کنیم : 1 – سؤال از اهل ذکر به گواهی عقل و به فرمودۀ وحی ، در هر مسئله ای باید به کارشناسان و آگاهان آن مسئله مراجعه کرد . قرآن کریم می فرماید : « فاسئلوا اهلَ الذّکر اِن کنتم لا تعلمون ؛1 اگر نمی دانید ، از دانایان و آگاهان بپرسید .» علامه طباطبائی می نویسد : آیه ، به یک اصل عمومی عقلایی اشاره دارد و آن این که جاهل به اهل خبره مراجعه می کند .2 اما این که در امور دین ، اهل ذکر و آگاهی کیست ، درروایات بر « اهل بیت » تطبیق شده است . حضرت علی (علیه السلام) می فرماید : « نَحنُ اهلُ الذّکر ؛3 اهل ذکر ، ماخاندانیم » .امام باقر (علیه السلام) نیز در ذیل آیۀ فوق می فرماید : « هم الائمَه مِن عِتره رسول الله ؛4 اهل ذکر ، امامان از خاندان پیامبر خدایند . » در برخی روایات هم بیان شده که « ذِکر» یعنی قرآن چون ائمه و اهل بیت نیز اهل قرآن و داناترین افراد به احکام کتاب الهی اند ، پس باید مرجع دینی مردم قرارگیرند . 2 – رجوع به حجت حجت ، هر شخص یا سخن و شاخصی است که برای دیگران « معیار » محسوب می شود .انسان باید برای کارها ، جهت گیری ها ، حرف ها و عقایدش « حجت » داشته باشد تا خداوند از او بپذیرد . حجت شناسی و عمل بر طبق حجت و برهان ، از وظایف یک مسلمان است . ما امامان و اهل بیت را حجت از سوی خدا می شناسیم . به همین دلیل گفتار ، کردار و فرمان آنان برای ما حجت و دلیل است . در دعای « اللّهم عرّفنی نفسک ... » از خداوند می خواهیم که حجت خود را به من بشناسان ، که اگر حجت تو را نشناسم ، از دینم گمراه خواهم شد : « اللّهم عرّفنی حجّتک ... ».5 در روایت معروفی که از امام زمان (علیه السلام) نقل شده است ، آن حضرت توصیه فرموده اند : در عصر غیبت ، در حوادث و پیش آمدها به راویان احادیث ما رجوع کنید که آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا هستم .» فانّهم حجّتی علیکم و انا حجّه الله .»6 در روایات فراوانی ، شناخت امام و حجت الهی و تعبّد و اطاعت در برابر او ، شرط اسلام و ایمان معرفی گردیده و مرگ بدون شناخت امام و حجت الهی ، « مرگ جاهلی » دانسته شده است.7 در زیارت جامعۀ کبیر نیز اهل بیت (علیه السلام) حجت های الهی بر بندگان خدا به شمار آمده اند : « حُججاً علی بریّته » . 3 – محوریّت در دانش علوم اهل بیت (علیه السلام) ، نشأت گرفته از دانش بی پایان الهی و به اصطلاح معروف ، « علم لدّنی » است ؛ علمی که نقص و خطا در آن نیست و چون آنان ، دانش آموختۀ علوم ربّانی اند ، پس در کسب دانش صحیح هم باید شاگرد آنان بود . این توصیه در روایات فراوانی آمده است : از جمله امام باقر (علیه السلام) می فرماید ک « شَرِّقا و غَرِّبا ، فلا تجدانِ علماً صحیحاً الاّ شیئاً خَرَجَ مِن عندِنا اَهلَ البیت ؛8 به شرق و غرب بروید ، هیچ دانش صحیحی نخواهید یافت ، مگر آن که از نزد ما خاندان بیرون آمده باشد .» این حدیث ، به یک واقعیت خارجی اشاره دارد .احادیثی هم دستور می دهد که به اهل بیت رجوع کنید ؛ از جمله این حدیث امام صادق (علیه السلام) : « اِذا اراتَ العلمَ الصحیحَ فَخَذَ مِنَ اَهلِ البیت ؛9 هر گاه در پی دانش صحیح بودی ، آن را از اهل بیت فرا گیر. » جای بسی تأسف است که با وجود ائمۀ اهل بیت ، که چراغ های روشن علم و هدایت بودند ، کسانی در پی دیگران راه افتادند و اهل بیت را رها کردند . غفلت نگر که پشت به محراب کرده ایم – در کشوری که قبله نما موج می زند 10 4 – راهنمای حق و هدایت در کشاکش حرف ها ، دعوت ها ، تبلیغ ها و تعلیم ها ، گاهی کسانی گمراه می شوند یا دنباله رو گمراهان می گردند . برای این که حق را گم نکنیم و در مدار حرکت های ضلالت بار و داعیه های بی اساس و باطل قرار نگیریم ، باید معیار و شاخص درستی داشته باشیم و به دستگیرۀ محکمی چنگ بزنیم که امواج ، ما را به این سو و آن سو نبرد . اهل بیت ، همان معیار صحیح و ستون استوار و حبل المتین محکم و چراغ راهنمایند . حضرت علی (علیه السلام) در سخنی ، اهل بیت را معیار راه درست و حق معرفی کرده و می فرماید : « أنظروا أهلَ بیتِ یُعیدوکم فی ردی ؛11 به خاندان پیامبر تان بنگرید ، همراه با روش و راه آنان باشید و از آنان پیروی کنید ؛ آنها نه شمارا از هدایت بیرون می کنند و نه در گمراهی وارد می سازند .» اگر خاندان پیامبر ، راهنمای حق و شاخص هدایت اند ، پس نباید آنان را رها کرد و به دیگران روی آورد . این ، نشانه و سبب گمراهی است . تاریخ هم گواه است که پس از پیامبر ، عده ای به بیراهه افتادند و گرفتار فتنه های گوناگون شدند ، زیرا اهل بیت را محور و معیار قرار نداند . حضرت امیر (علیه السلام) درگِله از بیراهه روی ها و فریب خوردگی های بخشی از مردم ، دردمندانه چنین می فرماید : « کجا می روید ؟ چگونه دروغ می بافید ؟ در حالی که هنوز نشانه ها برپاست و آیه ها روشن است و نور افشان ها استور و بر پا! کجا سرگردانتان می کنند ؟ بلکه چگونه حیرت زده می شوید ، در حالی که خاندان پیامبرتان میان شماست و آنان زمام داران حق و نشانه های دین و زبان های صدق اند ، پس آنان را به بهترین جای گاه های نزول قرآن فرود آورید و همچون تشنگان ، به آبشخور زلال آنان فرود آیید .»12 5 – وصایت و خلافت در احادیث بی شماری ، اهل بیت و امامان این خاندان ، « اوصیا » و « خلفا »ی پیامبر معرفی شده اند . همان گونه که پیامبر در عصر حیات خود ، مرجع علمی و دینی مردم بود ، پس از وفاتش نیز اوصیا و جانشینان او چنین نقشی دارند و مردم موظفند به آنان رجوع کنند . امام حسین (علیه السلام) در حدیثی می فرماید : خداوند بزرگ بنده اش محمد (صلی الله علیه و آله) را به نبوت برگزید و او را نزد خویش برد و ما خاندان او ، اولیای او ، اوصیای او ، وارثان او ، شایسته ترین مردم به جایگاه او در میان مردم بودیم ؛ اما دیگران افراد دیگر را به جای ما نهادند ... .»13 پیامبر خدا دربارۀ امیرا لمؤمنین (علیه السلام) فرمود : « یا علی ! انت وصیّیّ و خلیفتی علی اهلی و امّتی فی حیاتی و بعدَ موتی ؛14 یا علی ! تو وصیّ و جانشین من بر خانواده ام و بر امتم هستی ، چه در حال حیاتم و چه پس از وفاتم .» چنین احادیثی دربارۀ اهل بیت هم وارد شده و جز وصایت و خلافت ، برموّدت و محبت و ولایت آنان نیز تأکید شده و آن را ملاک قبولی اعمال و درستی مسیر و قبول پروردگار دانسته اند . 6 – اقتدار و تبعیّت دین ، فقط به رابطۀ فردی با خدا و آشنایی با احکام فردی اختصاص ندارد ؛ مسائل اجتماعی و سیاسی و شئون رهبری و رهروی نیز در قلمرو دین قرار دارد . از این رو امت پیامبر باید در خط سیاسی و عمل اجتماعی هم از این خاندان تبعیّت کنند . توصیه های فراوان شده که در مسائل دینی و اجتماعی ، نه از اهل بیت جلو بیفتد و نه از آنان عقب بمانیم ، بلکه همراه و هم رکاب آنان باشید و ببینید چه می گویند ، به همان نحو عمل کنید . پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرموده است : « اهلُ بیتی نُجُوم لاهل الأرض ، فلا تَتَقَدَّموهم و قدّموهم ، فَهُمُ الوُلاهَ بَعدی ؛15 اهل بیت من ، ستارگانی برای اهل زمین اند . از آنان جلو نیفتید و آنان را جلو بیندازید ، چرا که پس از من ، آنان سرپرستان شمایند .» در صلوات شعبانیه نیز دربارۀ جایگاه اهل بیت می خوانیم : این خاندان ، کشتی جاری در امواج متلاطم و دریاهای پرگرداب اند ؛ هر که بر این کشتی سوار شود ، ایمن می گردد و هر که جا بماند ، غرق می شود . هر که از آنان جلو بیفتد ، از دین بیرون می رود و هر که از ایشان عقب بماند ، نابود و تباه می شود و هر کسی ملازم و همراه آنها باشد ، به آنان ملحق می شود و به مقصد می رسد : « ... المتقّدم لهم مارِقُ ، و المتأخَرُ عَنهُم زاهِقُ ، و اللازّم لَهُم لاحِقُ ».16 7 – مرجع دین شناسی در طول تاریخ ، گرایش ها ، مسلک ها ، فرقه ها و مذهب های متفاوتی پدید آمده است که محور بسیاری از آنها ، به نوع فهم دین و برداشت از قرآن و حدیث بر می گردد . بسیاری از آنان نیز « چون ندیدند حقیقت ، ره افسانه زدند » . امروز نیزبه نام « قرائت های مختلف از دین » ، کج راه ها و انحرافاتی در فهم دین و برداشت از آیات و روایات دیده می شود ، مرجعیت دینی و علمی اهل بیت ، در این زمینه هم کار ساز است و جلوی بدعت ها و انحرافات را می گیرد . ماجرای حضرت عبدالعظیم و عرضۀ عقاید و باورهایش بر امام هادی (علیه ا لسلام) و در خواست از آن حضرت راجع به بیان اشکالات عقاید وی ، روشن ترین گواه « عمل درست » در دین آموزی از اهل بیت و معیار قرار دادن این خاندان است. حسین بن علی (علیه السلام) فرموده است : « نَحنُ الّذین عِندنا علمُ الکتابِ و بیانُ ما فیهِ ، وَ لَیسَ لاحدٍ مِن خَلَقَه ما عِندَنا ، لانَا أَهلُ سِرِّ الله ؛17 ماییم آنان که علم به کتاب خدا و بیان آن چه در آن است ، نزد ماست ، هیچ یک از بندگان خدا دانستنی ها و داشته های ما را ندارد ، چرا که ما رازداران خداوندیم .» افتخار شیعه آن است که دین را از این خاندان فرا می گیرد و پیرو معارف اهل بیت است . در زیارت جامعۀ کبیره که متن ان از امام هادی (علیه السلام) روایت شده است ، خطاب به اهل بیت عصمت می گوییم : « بِکُم عَلَّمَنا اللهُ مَعالِمَ دینِنا ... ؛ خداوند علوم و معارف اسلامی را به سبب شما به ما آموخته است .» اگر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در حدیث معروف « ثقلین » ، اهل بیت و قرآن را کنار هم و عدل یک دیگر قرار داده است ، اشاره به همین مرجعیت دارد . آن حضرت فرمود : من دو چیز نفیس و گران بها میان شما برجای می گذارم که اگر به هر دو چنگ زنید و تمسّک جویید ، هرگز گمراه نمی شوید و این دو هرگز از هم جدا نمی شوند تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند ؛ یکی ، « قرآن » ، دیگری ، « عترت » : « انّی تارَکُ فیکم الثَقَلَین ، ... کتابَ الله و عِترتی ... ». 18 همان گونه که قرآن در فرهنگ دینی ما ، یکی از منابع شناخت اسلام و معارف الهی است ، اهل بیت نیز در کنار قرآن و دوشادوش آن ، منبعی مطمئن و مستحکم برای درک صحیح از دین خداست . محورها و سرفصل های دیگری نیز وجود دارد که نشان می دهد ، اهل بیت (علیهم السلام) در شناخت دین و کسب علم در همۀ زمینه ها ، مرجع و ملاکند و خداوند متعال چنین نقش و جایگاهی را برای آنان در نظر گرفته است . این نشانه ها ، سند حقانیت و شایستگی آنان برای امامت مسلمین و هدایت بشر و تداوم خطّ انبیا و تفسیر دین الهی است . به همین مقدار بسنده می کنیم و علاقه مندان را به مطالعۀ کتاب های مفصّل تر ارجاع می دهیم . * محورهای پژوهش : 1 . چرا اهل بیت ، مرجع علمی و دینی مسلمانان هستند ؟ 2 . در چه مسائل و موضوعاتی می توان و باید به اهل بیت مراجعه کرد ؟ 3. چه آفت ها و آسیب هایی برای تمسّک به قرآن بدون تمسّک به اهل بیت وجود دارد ؟ 4 . علوم مختلف ائمه و آشنایی اهل بیت به همۀ زبان ها . 5 . چرا شیعه را پیرو « مذهب اهل بیت » می دانند ؟ 6 . رجوع به اهل بیت در مسائل دینی و سیاسی و نقش وحدت آفرینی آنان . 7 . علل بروز فرقه های مختلف در امّت اسلامی . 8 . کمال دین در سایۀ ولایت اهل بیت (علیهم السلام) . 9 . نقش سازندۀ محبت و ولایت خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) . 10 . میراث گران بهای علمی و فقهی امامان معصوم (علیهم السلام) . * منابع پژوهش : 1 .قرآن و نهج البلاغه . 2. اصول کافی ، ج 1 ( کتاب الحجّه ) . 3 . بحارالانوار ، ج 23 تا 27 . 4 . محمد حسین یعقوب ، اهل بیت ، محور وحدت ، ترجمۀ عباس جلالی . 5 . علامه سید مرتضی عسکری ، نقش ائمّه در احیاء دین ( 11 جلد ) . 6 . محمد محمدی ری شهری ، میزان الحکمه ، ( واژه های امامت ، اهل بیت ، عترت ، ... ) . 7 . شهید مطهری ، سیری در نهج البلاغه ، فصل 5 . 8 . شهید مطهری ، امامت و رهبری . 9 . محمد حسین حسینی طهرانی ، امام شناسی . 10 . محمد تیجانی ، آنگاه هدایت شدم . 11 . ابراهیم امینی ، بررسی مسائل کلی امامت . 12 . جایگاه اهل بیت در اسلام و امّت اسلامی ( مقالات چهاردهمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی .) 13 . محمد محمدی ری شهری ، اهل بیت در قرآن و حدیث . پی نوشت ها : 1. نحل (16) آیۀ 43 . 2. علامه طباطبائی ، المیزان ، ج 12 ، ص 275 . 3. ابن شهر آشوب ، مناقب ، ج 3 ، ص 98 . 4. محمد محمدی ری شهری ، اهل البیت فی الکتاب و السنّه ، ص 154 . 5. اصول کافی ، ج 1 ، ص 337 . 6. وسائل الشیعه ، ج 18 ، ص 101 . 7. ر. ک : اصول کافی ، ج 1 ، ( کتاب الحجه ، ابواب متعدّد این فصل ) . 8. اصول کافی ، ج 1 ، ص 399 . 9. بحارالانوار ، ج 26 ، ص 158 . 10. صائب تبریزی . 11. نهج البلاغه صبحی صالح ، خطبۀ 97 . 12. همان ، خطبۀ 87 ( فاین تذهبون ، و انّی تؤفکون... » . 13. محمد محمدی ری شهری ، اهل بیت فی الکتاب و السنّه ، ص 134 . 14. موسوعه الامام علی بن ابی الطالب (علیه السلام) ، ج 2 ، ص 145 . 15. احتجاج طبرسی ، ج 1 ، ص 198 . 16. مفاتیح الجنان ، اعمال مشترکۀ ماه شعبان . 17. ابن شهر آشوب ، مناقب ، ج 4 ، ص 52 . 18. معانی الأخبار ، ص 90 . مجله معارف اسلامی
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 633]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها