محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845008765
نگاهى به سيره معصومين(علیه السلام) ازجنبه کار و فعاليتهاى اقتصادي
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نگاهى به سيره معصومين(علیه السلام) ازجنبه کار و فعاليتهاى اقتصادي منبع:روزنامه رسالت اشاره: با نگاهى به سيره معصومين(علیه السلام) در مىيابيم که تلاش و پرداختن به فعاليتهاى اقتصادى از برجسته‌ترين ويژگى‌هاى آن بزرگواران(علیه السلام) است. آنان با اين روش درس بزرگى و عزت نفس به پيروان راستين خود آموخته‌اند. اين نوشتارکه به قلم “اسماعيل نساجى زواره” توسط خبرگزارى فارس به نقل از “ماهنامه پاسدار اسلام “ منتشر شده نگاهى کوتاه به جنبه کار و فعاليتهاى اقتصادى در زندگى پيشوايان معصوم(علیه السلام) دارد.يکى از آموزه‌هاى مهم و اساسى براى پيشرفت و سعادت فرد و اجتماع اشتغال به کار و فعاليتهاى اقتصادى است. مکتب حيات بخش اسلام جهت نيل به اهداف مادى و معنوي، انسان را به تلاش مفيد و سازنده ترغيب مى‌نمايد و مى‌فرمايد: «و ان ليس للانسان الا ما سعي؛(1) انسان بدون کار و کوشش از چيزى بهره‌اى نمى‌برد.» با نگاهى به سيره معصومين(علیه السلام) در مىيابيم که تلاش و پرداختن به فعاليتهاى اقتصادى از برجسته‌ترين ويژگى‌هاى آن بزرگواران(علیه السلام) است. آنان با اين روش درس بزرگى و عزت نفس به پيروان راستين خود آموخته‌اند. اين نوشتار نگاهى کوتاه به جنبه کار و فعاليتهاى اقتصادى در زندگى پيشوايان معصوم(علیه السلام) دارد. ارزش کارکار و تلاش رمز بقاى يک جامعه است. در سيره پيشوايان معصوم(علیه السلام) فعاليتهاى اقتصادى افراد ارزش بالايى دارد. آن بزرگواران کارگران و توليد کنندگان را بسيار تشويق مى‌کردند. سيره عملى پيامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(علیه السلام) اين بوده است که بار زندگى خود را شخصا به دوش مى‌کشيدند و هيچگاه براى تامين ضروريات زندگي، خود را وابسته به ديگران نمى‌کردند، اين امر بيانگر نوع نگرش آن برگزيدگان به دنيا و رابطه آن با آخرت است و بر انديشه‌هاى انحرافى زهد مآبانه که کار و توليد را با کمالات معنوى و مصالح اخروى در تضاد مى‌دانستند و يا افکار باطل ارباب مآبانه که کار را وظيفه افراد پست و پايين جامعه مى‌دانستند، خط بطلان مى‌کشد. «انس بن مالک» مى‌گويد: هنگامى که رسول خدا(ص) از جنگ تبوک بر مى‌گشت، «سعد انصاري» - يکى از کارگران مدينه - به استقبال آن حضرت آمد. وقتى پيامبر(ص) با او دست داد، احساس کرد که دستان وى زبرو خشن است! نبى‌مکرم(ص) سوال کرد: چرا دستان تو اين قدر خشن و زبر است؟ عرضه داشت: يا رسول الله! اين خشونت و زبرى دستان من به خاطر کارکردن با بيل و طناب است تا مخارج خانواده‌ام را تامين کنم. پيامبر(ص) دستان او را بوسيد و فرمود: اين دستى است که آتش جهنم آن را لمس نخواهد کرد.(2) وقتى ابعاد گوناگون شخصيتى همچون حضرت علي(علیه السلام) را مورد مطالعه و بررسى قرار مى‌دهيم، مى‌بينيم که ايشان در عين حال که زاهدترين فرد زمان خود است، فعال‌ترين آنها نيز هست. شهيد آيت الله مطهري(ره) مى‌گويد: «شخصيت علي(علیه السلام) شخصيتى جامع الاضداد است. وقتى خلوت شب فرا مى‌رسد، هيچ عارفى به پاى او نمى‌رسد و روز که مى‌شود گويى اين آدم آن آدم نيست. با اصحابش که مى‌نشيند چنان چهره‌اش باز و خندان است که از جمله اوصافش اين است که هميشه قيافه‌اش باز و شکفته است.»(3) امام موسى بن جعفر(علیه السلام) به يکى از يارانش که کاسب و فروشنده بود، فرمود: «اغد الى عزک؛(4) صبح زود به سوى عزت و سربلندى خود بشتاب» منظور آن حضرت همان کسب و تجارت است. عزت انسان در سايه تلاش او در جهت توليد به دست مى‌آيد.از اين رو پيشوايان معصوم(علیه السلام) با تمام مشکلات و مسئوليت‌هاى طاقت فرساى اجتماعي، سياسى و فرهنگى در عرصه کار و تلاش‌هاى اقتصادى کوشا و فعال بودند و در کنار کارگران و غلامان به کار و توليد مى‌پرداختند. نکوهش افراد تنبلبيکارى نه تنها ضربه اقتصادى به فرد و جامعه مى‌زند، بلکه ضرر و خطر بزرگ‌تر آن متوجه آسيب‌هاى روحى و روانى فرد مى‌شود، زيرا انسان را از لحاظ حيثيت و شخصيت واقعى تنزل مى‌دهد و او را از خوشبختى و سعادت محروم مى‌سازد. در مکتب حيات بخش اسلام انسانى که صاحب حرفه است و از دسترنج خود مخارج خانواده‌اش را تامين مى‌کند، جايگاه والايى دارد: «ان الله يحب المحترف الامين»(5) و بر عکس آن کسى که توان کارکردن دارد و مخارج خود را بر ديگرى تحميل مى‌کند، ملعون خوانده مى‌شود. رسول گرامى اسلام(ص) در گفتارى حکيمانه افراد تنبل را مورد نکوهش و سرزنش قرار داده و مى‌فرمايد: «ملعون ملعون من القى کله على الناس ملعون ملعون من ضيع من يعول؛(6)ملعون است ملعون است! کسى که بار زندگى خود را به گردن مردم بيندازد. ملعون است ملعون است! کسى که خانواده‌اش را در اثر ندادن نفقه ضايع و تباه کند.» امام محمد باقر(علیه السلام) در نکوهش بيکارى و تنبلى مى‌فرمايد: «اياک و الکسل و الضجر فانهما مفتاح کل شر من کسل لم يود حقا و من ضجر لم يصبر على حق؛(7) به پرهيز از کاهلى و افسردگي، زيرا اين دو کليد تمام بدى هاست. آدم تنبل حقش را نمى‌تواند به دست آورد و آدم افسرده حال نمى‌تواند در کار حق بردبارى ورزد.» آن بزرگوار باز هم در مذمت تنبلى خاطرنشان نموده‌اند که: «انى لابغض الرجل ان يکون کسلان عن امر دنياه و من کسل عن امر دنياه فهو عن امر آخرته اکسل؛(8) همانا من دشمن مى‌دارم فردى را که در کارهاى خوب زندگى دنيوى‌اش تنبل است؛ زيرا هر کس در کار دنيوى کاهلى کند، نسبت به کار آخرتش کاهل‌تر خواهد بود.» تلاش در عرصه توليدبا مطالعه در رفتارهاى اقتصادى پيشوايان معصوم(علیه السلام) مى‌توان به اصول کلى در زمينه توليد دست يافت. آنان نه تنها خود علاقه زيادى به کارهاى توليدى و اقتصادى داشتند، بلکه با استفاده از فرصت‌هاى مناسب براى شکوفايى نيروهاى درونى و استعدادهاى نهفته افراد زمينه سازى مى‌نموده و از اين طريق در آنان انگيزه توليد و کسب درآمد را تقويت مى‌کردند. تاکيد آن بزرگواران بر توليد بيانگر آن است که اسلام اقتصاد بر محور توليد مخصوصا کشاورزى را بر ساير موارد ترجيح مى‌دهد. بررسى زندگى امام علي(علیه السلام) نشان مى‌دهد که آن حضرت در دوران 25 سال فاصله از امور حکومتي، بيش‌تر وقتشان را به باغدارى و کشاورزى و کارهايى مربوط به آن نظير حفر چاه و قنات مى‌گذراندند. اخبار و روايات متعدد تاريخى نشان مى‌دهد که مهم‌ترين و اصلى‌ترين منبع مالى امام موسى کاظم(علیه السلام) کشاورزى بوده است «على بن ابى حمزه» مى‌گويد: امام کاظم(علیه السلام) را ديدم که در زمين کشاورزى خود کار مى‌کرد و عرق مى‌ريخت. عرض کردم: قربانت گردم! پس کارگران کجا هستند؟ فرمود: اى علي! بهتر از من و پدرم در اين زمين با بيل کار مى‌کردند. عرض کردم: آنان را معرفى نما! حضرت فرمود: رسول خدا(ص)، اميرالمومنين(علیه السلام) و پدرانم همه با دست خود کار مى‌کردند. کشاورزى شغل پيامبران خدا و جانشينان آنان و مردان شايسته است.(9) حمايت از توليدکنندگان پيشوايان معصوم(علیه السلام) علاوه بر اينکه خود در عرصه توليد و تلاش‌هاى اقتصادى پيش گام بودند، از توليد کنندگان و کشاورزان حمايت مى‌کردند و به آسيب ديدگان و ورشکستگان و قرض دارانى که زندگى اقتصادى آنها به دليل مشکلات طبيعى مختل شده بود، کمک‌هاى فراوانى مى‌کردند. امام علي(علیه السلام) به توليد کنندگان و کشاورزان عنايت ويژه‌اى داشت. امام صادق(علیه السلام) در اين باره مى‌فرمايد: «کان اميرالمومنين يکتب و يوصى بفلاحين خيرا؛(10) اميرمومنان هميشه به عمال و کارمندانشان سفارش کشاورزان را مى‌نمود.» امام موسى کاظم(علیه السلام) از کشاورزان و توليد کنندگان مدينه زياد حمايت مى‌کرد، شخصى مى‌گويد: در نزديکى مدينه صيفى کارى داشتم. موقعى که فصل برداشت محصول نزديک مى‌شد، ملخ‌ها آن را نابود کردند. من خرج مزرعه را با پول دو شتر بدهکار بودم. نشسته بودم و فکر مى‌کردم. ناگهان امام موسى بن جعفر(علیه السلام) را ديدم که در حال عبور از آن جا بود و مرا ديد، فرمود: چرا ناراحتي؟ عرض کردم: به خاطر اينکه ملخ‌ها کشاورزى مرا نابود کرده‌اند. حضرت فرمود: چه قدر ضرر کرده‌اي؟ عرض کردم: يک صد و بيست دينار با پول دو شتر. حضرت به غلام خود فرمود: يک صد و پنجاه دينار به او بده سى دينار سود به اضافه اصل مخارج و دو شتر هم به وى تحويل بده! آن مرد مى‌گويد: وقتى اين کمک را تحويل گرفتم، عرض کردم: وارد زمين من شويد و در حق من دعا کنيد. حضرت وارد زمين شد و دعا کرد، سپس از رسول خدا(ص) نقل کرد و فرمود: از بازماندگان مشکلات محکم نگه دارى کنيد.(11) بدين سان امام به مسئولان و افراد جامعه مى‌آموزد که چگونه به افراد آسيب ديده کمک کنند. حضرت موسى بن جعفر(علیه السلام) در کمک به کشاورزى که زراعت او دچار خسارت شده بود، علاوه بر اصل سرمايه، مقدار سودى که انتظار داشت به او مى‌پردازد، ضمن اين که حمايت معنوى خود را نيز اعلام مى‌دارد و براى آن کشاورز دعا مى‌کند و با ذکر روايتى از پيامبر(ص) او را مشمول هدايت فکرى و معنوى خود قرار مى‌دهد. تامين نيازهاى محرومان گرفتارى‌ها و نيازمندى‌ها به طور طبيعى ممکن است به سراغ هر انسانى بيايد. در چنين مواقعى که فرد در جامعه دچار مشکل شده و به يارى ديگران نيازمند است، انتظار دارد افراد توانا و توانمند قدمى در جهت حل مشکل وى بردارند. اسلام نهايت کوشش و تلاش خود را به خرج مى‌دهد که در تمام جامعه اسلامى حتى يک فقير و نيازمند هم پيدا نشود، اما بدون شک در هر جامعه‌اى افرادى از کار افتاده آبرومند، کودکان يتيم، بيماران و مانند اين‌ها وجود دارند که بايد به وسيله بيت المال و نيز افراد متمکن با نهايت ادب و احترام تامين شوند. توجه به امور معيشتى فقرا و نيازمندان جامعه در سيره پيشوايان معصوم جايگاه ويژه‌اى دارد. حضرت علي(علیه السلام) حمايت از اقشار محروم و درمانده جامعه را جزء برنامه‌هاى اصلاحى خويش قرار داده بود. آن حضرت(علیه السلام) در عهدنامه خويش به «مالک اشتر نخعي» به وى ماموريت مى‌دهد که هيچگاه از اقشار محروم غفلت نورزد و نيازهاى آنان را تامين کند: ...«ثم الله الله فى الطبقه السفلي...»(12) امام متقين علاوه بر فرمان‌هايى که به کارگزاران خويش جهت تامين اجتماعى جامعه مى‌دهد، خود عملا نيز به تامين اين قشر در جامعه اقدام مى‌کند. آن حضرت خود را پدر يتيمان معرفى مى‌کند و همچون پدر با آنان رفتار مى‌نمايد.(13) در حديثى آمده است که امام سجاد(علیه السلام) در شب‌هاى تاريک از خانه خارج مى‌شد و انبانى را که در آن کيسه‌هاى درهم و دينار بود بر دوش خويش حمل مى‌کرد و بر در خانه فقرا مى‌آورد و به آنان مى‌بخشيد. زمانى که آن حضرت به شهادت رسيد و آن عطايا به مردم نرسيد، تازه متوجه شدند که آورنده آن بخشش‌ها امام سجاد(علیه السلام) بوده است.(14) «ابوهاشم جعفري» - يکى از اصحاب خاص امام حسن عسگري(ع- ) مى‌گويد: از فقر و تنگدستى به امام حسن عسگري(علیه السلام) شکايت کردم. آن حضرت با تازيانه خود خطى برروى زمين کشيد و شمشى از طلا که نزديک پانصد اشرفى بود از آن بيرون آورد و فرمود: اى اباهاشم! اين را بگير و ما را معذوردار(!15) «حسن بن کثير» مى‌گويد: در محضر امام محمد باقر(علیه السلام) از ندارى خويش و بى‌توجهى برادران شکايت کردم. حضرت خود دستور داد کيسه‌اى را که در آن هفتصد درهم بود، بياورند و فرمود: اين‌ها را خرج کن وقتى تمام شد، مرا با خبر ساز.(16) «صفوان بن ساربان» مى‌گويد: در محضر امام صادق(علیه السلام) بودم. مردى از اهالى مکه به نام «ميمون» نزد آن حضرت آمد و عرض کرد: کرايه راه سفر تمام شده، نياز به کرايه دارم. امام بى‌درنگ به من فرمود: برخيز و به کار برادرت رسيدگى کن. برخاستم و به حل مشکلات او پرداختم. خداوند کمک کرد و نياز او بر طرف شد. در اين هنگام به محضر امام صادق(علیه السلام) رسيدم، از من پرسيد: در مورد نياز و مشکل برادرت چه کردي؟ عرض کردم به يارى خدا مشکل او حل شد. آن حضرت فرمود: آگاه باش! که حتما برادر دينى ات را يارى کني. اين کار در نزد من محبوب‌تر و بهتر از آن است که يک هفته خانه کعبه را طواف نمايي.(17) اعتدال و قناعت در مصرف حد مطلوب بهره مندى و استفاده از نعمت‌هاى الهى آن است که همراه با رعايت اعتدال و به قدر کفاف باشد. اعتدال و قناعت در مصرف موجب بقاى نعمت و پديد آورنده زمينه مناسبى براى رشد صفات و کمالات معنوى در انسان است. از جمله آموزه‌هاى سيره معصومين(علیه السلام) اين است که انسان توليد و انفاق زياد داشته باشد ولى در مصرف شخصى به حداقل قناعت نمايد. روحيه توليد و تلاش در سيره آن بزرگواران چنان است که توليد را براى ارتقاى سطح معيشت مردم مى‌خواستند. آنان با توليد بيش‌تر کم‌ترين استفاده شخصى را مى‌نمودند. «ابن عباس» مى‌گويد: در زمان جنگ جمل هنگامى که در منطقه «ذى قار» براى جمع آورى نيرو اردو زده بوديم، يک روز به خيمه مولاى متقيان(علیه السلام) رفتم. ديدم حضرت مشغول دوختن کفش خويش است سلام کردم، امام جواب دادند. پرسيدند: ابن عباس! اين نعلين و صله خورده چقدر مى‌ارزد؟ گفتم: ارزشى ندارد. امام فرمودند: حکومت بر شما نزد من از اين نعلين بى ارزش‌تر است، مگر آنکه حقى را برپا سازم و يا باطلى را از ميان بردارم.(18) امام باقر(علیه السلام) در اين زمينه مى‌فرمايد: «من قنع بما رزقه الله فهو من اغنى الناس؛(19) هر کس به مقدار رزقى که خداوند به او داده قانع باشد پس او بى‌نيازترين مردم مى‌باشد.» امام کاظم(علیه السلام) در مورد اعتدال در مصرف مى‌فرمايد: «من اقتصد وقنع بقيت عليه النعمه و من بذر و اسرف زالت عنه النعمه؛(20) هر کس ميانه روى و اعتدال را رعايت کند و قانع باشد، نعمت براى او باقى خواهد ماند و هر کس اسراف کند، نعمت از دستش خواهد رفت.» نوع لباس، مرکب، منزل و غذاى آن حضرت نمونه‌اى عالى از اعتدال و ميانه روى بود و در برخى موارد امام تصريح مى‌کرد که علت انتخابش معتدل بودن آن بوده است. اجراى عدالت اقتصادىپيشوايان معصوم براى زدودن شرايط ناعادلانه زندگى و دستيابى به عدالت اقتصادى آن هم با توجه به بى‌عدالتى جامعه آنان، شعار عدالت اقتصادى را مطرح مى‌کردند و در راه تحقق آن سياست هايى را در پيش مى‌گرفتند. در زمان حضرت علي(علیه السلام) مهم‌ترين منبع درآمد حکومت، بيت المال بود که از راه‌هاى گوناگون مانند غنايم جنگى و اخذ ماليات به دست مى‌آمد، بنابراين بيت المال که به منزله درآمد ملى حکومت ايشان و وسيله رفاه مردم بود از ناحيه ايشان نسبت به آن دقت و دلسوزى مى‌شد، چنان که وقتى شبى «طلحه» و «زبير» بر او وارد شدند، امام چراغى را که در برابرش بود، خاموش کرد و فرمود تا چراغى از خانه برايش آوردند. طلحه وزبير سبب آن را پرسيدند. امام فرمودند: روغن چراغ از بيت المال است. سزاوار نيست با شما، با روشنايى آن همنشينى کنم.(21) امام متقين هرگز اجازه نمى‌دادند مسئولان حکومتى کوچک‌ترين تعرضى نسبت به اموال بيت المال مسلمانان داشته باشند. به «زياد بن ابيه» در اين مورد نامه نوشت و فرمود: «به خدا قسم! اگر به من خبر رسد که در اموال مسلمانان خيانتى کوچک يا بزرگ از تو سر زده است، چنان با تو برخورد خواهم کرد که خوار و ذليل و از هزينه زندگى درمانده و پريشان حال گردي»(22) آن حضرت از يک سو به زمامداران درباره توجه به اقشار توليد کنندگان، توزيع کنندگان و خدمتگزاران و مصرف کنندگان سفارش مى‌کردند و از سوى ديگر جهت امنيت اقتصادى و تامين همه جانبه زندگى مردم، نظارت مستقيم بر بازار را مورد تاکيد قرار مى‌دادند.(23) هم چنين به کارگزاران خود دستور دادند که نرخ‌ها را در سطحى نگه دارند که براى همه گروه‌هاى مردم قابل تحمل باشد و به فروشندگان نيز زيانى نرساند.(24) از ديدگاه اميرالمومنين(علیه السلام) درآمد حکومت اسلامى از آن خداست از اين رو حتى حاکم اسلامى نيز حق ندارد آن را بدون حساب به اطرافيان خود ببخشد، بلکه بايد در ميان بندگان مومن خدا يعنى مسلمانان به عنوان عيال الله به تساوى تقسيم شود. در اواخر دوران حکومت علي(علیه السلام) ياران آن حضرت به دليل سخت‌گيرى‌هاى آن بزرگوار در تقسيم بيت المال يکى پس از ديگرى از ايشان جدا شدند، برخى به معاويه و برخى ديگر به گوشه خانه‌هايشان خزيدند و دنبال زندگى شخصى خود رفتند، برخى از دوستان حضرت از اين وضع ناراحت بودند؛ بدين روى پس از تامل و چاره‌جويى از حضرت خواستند قدرى تسامح به خرج دهد و به قريش و اشراف عرب بيش از غير عرب و موالى حق بپردازد تا قدرى اوضاع حکومت سامان پيدا کند، سپس مطابق گذشته رفتار کند. حضرت در پاسخ آنها فرمودند: «آيا به من مى‌گوييد پيروزى را با ظلم بر کسانى که به ولايت و حکومت بر آنها برگزيده شده‌ام به دست آورم؟ و الله تا عمر دارم و شب و روز برقرار است و ستارگان آسمان در پى يکديگر طلوع و غروب مى‌کنند، چنين نخواهم کرد! اگر آن مال از آن من هم بود در ميانشان به صورت متساوى تقسيم مى‌کردم، چه رسد به اين که آن مال خداست.»(25) اين جملات صريحا نشان مى‌دهد که از منظر على بن ابى طالب و فرزندانش جلب رضايت خواص با اعطاى امتيازات ويژه از بيت المال به آنها خيانت به توده مسلمان و ستم در حق ساير اقشار مملکت است. جايگاه يک مسئول در نظام اسلامى چنان حساس است که حتى هنگام انفاق اموال شخصى خود به ديگران نيز بايد همه را به يک چشم بنگرد و اموالش را يکسان و عادلانه انفاق کند. پى‌نوشت‌ها:1. سوره نجم، آيه 39 2. اسدالغابه، ابن اثير، ج 2، ص 169 3. تعليم و تربيت در اسلام، شهيد مطهري، ص 410 4. مسند الامام الکاظم(علیه السلام)،عزيز الله عطاردي، ج 2، ص 359 5. وسايل الشيعه، حر عاملي، ج 12، ص 13 6. تحف العقول، ابن شعبه حراني، ص 37 7. همان، ص 295 8. الحکم الزاهره، على رضا صابرى يزدي، ترجمه محمد رضا انصاري، ج2، ص 469 9. بحارالانوار، مجلسي، ج 48، ص115 10. وسايل الشيعه، ج 13، ص 216 11. تاريخ بغداد، خطيب بغدادي، ج 15، ص 16 12. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، نامه 53، ص 582 13. اصول کافي، محمد بن يعقوب کليني، ج 1، ص 406 14. همان، ج 1، ص .389 15. مناقب آل ابى طالب، ابن شهرآشوب، ج 4، ص328 16. الارشاد، شيخ مفيد، ج 2، ص 166 17 . اصول کافي، ج 2، ص 198 18. بحارالانوار، ج 40، ص328 19. الحکم الزاهره، ج 1، ص650 20 .بحارالانوار، ج 87، ص 327 21. سياست نامه امام علي(علیه السلام)، محمد محمدى رى شهري، ترجمه مهدى مهري، ص 444 22. نهج البلاغه، نامه 20، ص 500 - 499 23. نک: نهج البلاغه،، نامه 53 24. همان 25 .نهج السعاده فى مستدرک نهج البلاغه، محمد باقر محمودي، ج 2، ص 452 - 450
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 278]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها