تور لحظه آخری
امروز : جمعه ، 10 فروردین 1403    احادیث و روایات:  پیامبر اکرم (ص):ای على! عقل چيزى است كه با آن بهشت و خشنودى خداوند رحمان به دست مى‏آيد.
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

خرید ووچر پرفکت مانی

تریدینگ ویو

خرید اکانت اسپاتیفای

کاشت ابرو

لمینت دندان

وکیل اصفهان

لیست قیمت گوشی شیائومی

آیسان اسلامی

خرید تجهیزات صنعتی

دستگاه جوش لیزری اتوماتیک

دستگاه جوش لیزری اتوماتیک

اجاق گاز رومیزی

تور چین

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

لوله پلی اتیلن

دانلود سریال سووشون

دانلود فیلم

ناب مووی

مرجع خرید تجهیزات آشپزخانه

خرید زانوبند زاپیامکس

رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید

کلاس باریستایی تهران

تعمیر کاتالیزور

تعمیر گیربکس اتوماتیک

دیزل ژنراتور موتور سازان

سرور اختصاصی ایران

سایت ایمالز

تور دبی

سایبان ماشین

جملات زیبا

دزدگیر منزل

ماربل شیت

تشریفات روناک

آموزش آرایشگری رایگان

طراحی سایت تهران سایت

آموزشگاه زبان

اجاره سند در شیراز

ترازوی آزمایشگاهی

رنگ استخری

فروش اقساطی کوییک

راهبند تبریز

قطعات لیفتراک

خرید مبل تختخواب شو

وکیل تبریز

خرید اجاق گاز رومیزی

آموزش ارز دیجیتال در تهران

شاپیفای چیست

فروش اقساطی ایران خودرو

دانلود رمان

واردات از چین

قیمت نردبان تاشو

وکیل کرج

تعمیرات مک بوک

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

سیسمونی نوزاد

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1793527490




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
archive  refresh

خاستگاه حقوق بشر از ديدگاه امام علي(ع)


واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
خاستگاه حقوق بشر از ديدگاه امام علي(ع)
خاستگاه حقوق بشر از ديدگاه امام علي(ع)   نويسنده:سيدجمال الدين دين پرور(1)   چکيده   در زمان حکومت امام علي(ع) مردم کوفه از حيث خوراک، سرپناه، مسکن و داشتن آب شرب در رفاه بودند. امام علي(ع) براي بازنشستگان و از پاافتادگان مسلمان و غيرمسلمان مستمري تعيين مي فرمود. حقوق زندانيان و اسيران را به رسميت مي شناخت و آن را به کامل ترين شکل رعايت مي کرد. خاستگاه حقوق بشر از ديدگاه امام علي(ع) ايمان به خداوند است و ضامن تحقق عدالت در جامعه انساني و رعايت حقوق بشر مسئول بودن انسان در قبال خداوند است. واژه هاي کليدي:   حقوق بشر، عدالت، حق زندانيان، حق بازنشستگي، ايمان به خداوند *استناد: دين پرور، سيد جمال الدين(تابستان 1389)، خاستگاه حقوق بشر از ديدگاه امام علي(ع)، فصلنامه پژوهش هاي نهج البلاغه، ص92-102. «اي روزگار تو را چه مي شد اگر تمام نيروهاي خود را بسيج مي کردي و در هر عصر و زماني بزرگ مردي به نام «علي» را به آن عقل و به آن قلب به آن زبان و شمشير انسانيت عطا مي کردي...» « جرج جرداق»، کتاب « الامام علي(ع) صوت العدالة الانسانية، ص 47» مقدمه   امام اميرالمؤمنين علي(ع) محصور و منحصر به زمان خودش نبوده است، او امام همه زمانها و همه انسان ها در طول تاريخ است. آن حضرت در زمان حکومتش« حقوق بشر» را در عمل نهادينه کرده و افزون بر تبيين جايگاه انسان و حقوق او، در دوران خلافت ظاهري و کوتاهش، به فلسفه و ديدگاهش درباره عدالت و حقوق بشر نيز تحقق بخشيد و عليرغم تحميل سه جنگ خانمانسوز و به نسبت طولاني، حقوق بشر و عدالت را جامه عمل پوشاند، به طوري که مورخان نوشته اند. ما اصبح بالکوفه احل الا ناعماً ان ادناهم منزله ليل کل البر و يجلس في الظل و شرب من ماء الفرات( وسائل الشيعه، 49/11) همه مردم کوفه در رفاه و آسايش بودند و حداقل هرکس بهره کافي از گندم، سرپناه و آب سالم آشاميدني( آب فرات) داشت. و در رعايت حقوق اقليت هاي ديني با لحني عجيب با کارگزارانش برخورد مي کرد و رسيدگي نکردن و عدم رعايت حقوق آنها را در حکومت اسلامي و علوي غيرمنتظره و شگفت مي ديد: مر شيخ مکفوف کبير يسأل. فقال اميرالمؤمنين(ع) ما هذا؟ قالوا يا اميرالمؤمنين(ع)؛ نصراني، فقال عليه السلام استعملتموه حتي اذ اکبر و عجز منعتموه؟! انفقوا عليه من بيت المال( وسائل الشيعه، 49/11. باب ان نفقة النصراني اذ اکبر عجز عن الکسب من بيت المال) امام عبور مي کرد. پيرمرد نابينايي را ديد که گدايي مي کرد. امام پرسيد اين چيست؟ گفتند اي اميرمؤمنان(ع) او نصراني است. حضرت فرمود از او کار کشيديد تا پير و ناتوان شد رهايش کرديد؟ از بيت المال حقوق او را پرداخت کنيد. در اين کلام امام- درود خدا بر او- چند نکته جلب توجه مي کند: 1- تعجب آن حضرت از پديده « گدايي» در جامعه مسلمين و حکومت علوي، که با سؤال با کلمه « ما» در مقابل «من» بيان مي گردد؛ يعني نفرمود اين پيرمردي که سؤال مي کند، کيست؟ بلکه فرمود، اين چيست؟ کنايه ازاينکه چرا بايد در حکومت اسلامي نابينايي فقير پيدا شود که سر راه بنشيند و براي امرار معاش گدايي کند و چرا نبايد براي او و امثال او تشکيلاتي وجود داشته باشد تا حقوق آنها در دوران فقر و پيري رعايت شود.(2) 2- فرق نگذاشتن بين شهروندان از نظر بهره وري از منابع عمومي و بيت المال؛ 3- محکوم کردن تبعيض در جامعه بين مسلمانان و اقليت هاي ديني؛ 4- دستور صريح و سريع در ايجاد اداره بازنشستگي عمومي.(3) حقوق زندانيان   امام (ع)درباره زندانيان، حقوق آنها را به شدت مراعات نموده و دستور لازم را صادر مي فرمود: ... ان علي کان يطعم من خلد في السجن من بيت المال المسلمين(وسائل الشيعه، 69/11) امام (ع)دستور داده بود معيشت زندانياني که به حبس ابد محکوم اند از بيت المال تأمين شود. و از اين جالب تر آنکه: کان (ع)اطعام الاسير و الاحسان اليه حق واجب و ان قتلته من الغل(همان) اطعام و احسان اسير« حق واجب» اوست گرچه يک روز ديگر اعدام شود. ذکر اين نکته لازم است که حق واجب زنداني و اسير نه تنها « اطعام» بلکه « احسان» هم هست، يعني نيکويي و مهرباني کردن. اينک شما مقايسه کنيد اين دستورها را با زندان هاي امروزي از جمله « ابوغريب » و « گوانتانامو». از اين بالاتر و شگفت تر در مورد قاتل خودش که زنداني و از سوي مردم سخت مطرود و مغضوب بود. چنين سفارش مي فرمود: « ... قال للحسن و الحسين عليهما السلام: احسبوا لغدالان سير و اسقوه و احسنوا أساره»( مستدرک الوسائل79/11). پس از آنکه ابن ملجم ملعون شمشير بر فرق همايون امام وارد کرد و آن حضرت از هوش رفت پس از آنکه به هوش آمد به امام حسن و امام حسين فرمود: اين اسير را زنداني کنيد و غذا و آب دهيد و اسارت او را نيکو گردانيد. امام حسن ظرف شيري را براي پدر آورد و حضرت مقداري از آن را تناول کرد، سپس فرمود اين را براي اسيرتان ببريد و آنگاه به امام حسن فرمود: به حقي که من بر شما دارم غذا و آب خوب براي او ببريد و تا زنده ام نسبت به او مهرباني کنيد و از آنچه مي خوريد و مي آشاميد به او بدهيم تا از او کريم تر و بزرگوارتر باشيد. يعني شما بدي او را به خوبي پاسخ دهيد. و اين سيره و عمل اميرمؤمنان(ع)، محقق فلسفه حکومت و بيان او در نهج البلاغه است که در سخت ترين حالات و بيماري شديد بدان پايبند بود: و الله لأن ابيت علي حسک السعدان مسهداً و اُجر في الاغلال مصفداً احب الي من ان القي الله و رسوله يوم القيامه ظالماً لبعض العباد و غاصباً لشيء من الحطام...( نهج البلاغه: خطبه 215). به خدا سوگند، اگر در خارستان همه شب سر بر بالين خار نهم و از رنج و درد بيدار مانم و دست و پا در زنجير کشيده شوم، خوشتر از آنم که فرداي قيامت خدا و رسولش را شرمسارانه بينم که برخي از بندگان را مورد ستم قرار داده و چيزي از مال دنيا را از آنان غصب کرده باشم. و يا در فرازي ديگر مي فرمايد: و الله لو اعطيت الاقاليم السبعة بما تحت افلاکها علي ان اعصي الله في نملة اسلبها جلب شعيرة ما فعلته( همان) به خدا سوگند اگر اقليمهاي هفتگانه با آنچه در زير آسمانها است به من دهند که خداوند را با گرفتن پوست جوي از دهان مورچه اي نافرماني کنم هرگز نخواهم کرد، و اين دنياي شما از برک جويده اي که در دهان ملخي باشد، نزد من خوارتر و بي ارزشتر است. امتياز ندادن به خواص   نکته مهم در سيره و روش امام اين بود که بيت المال و غنائم را به طور مساوي و عادلانه تقسيم مي کرد و حقوق توده مردم را به خاطر افزون خواهي گروهي از خواص تضييع نمي کرد و در مقابل آن قاطعانه مي ايستاد به اين روايت زيبا و تکان دهنده توجه کنيد: امام «عمار ياسر» و « عبيد الله بن ابي رافع» و « ابوالهيثم بن تيهان» را دستور داد که مالي از بيت المال را بين مسلمانان تقسيم کنند و به آنها فرمود: اعدلوا بينهم و لا تفعلوا احداً علي احد( مستدرک الوسائل:9/11) بين مردم به عدالت تقسيم کنيد و کسي را بر ديگري برتري ندهيد. آنها مردم را خبر کرده و پس از محاسبه دقيق ديدند که به هر نفر از مسلمانان سه دينار مي رسد، بنابراين به هريک سه دينار دادند. در همين اثناء طلحه و زبير با پسرانشان آمدند و به هريک سه دينار دادند. آن دو گفتند در زمان عمر به ما اينگونه تقسيم نمي کردند. اما اين طرز قسمت کردن از شماست يا از دستور بزرگتان؟ مأموران پرداخت گفتند: اميرالمؤمنين(ع) به ما چنين دستور داده است. آن دو خدمت امام رسيدند در حالي که آن حضرت در آفتاب ايستاده بود و به کار کارگري که براي او کار مي کرد، نظارت داشت. به امير عرض کردند با ما به سايه بيا و امام به سايه تشريف برد. گفتند ما نزد کارگزارانت رفتيم تا سهميه خود را بگيريم و آنان به اندازه ديگران به ما دادند. امام فرمود پس چه مي خواهيد؟ گفتند در زمان عمر اينگونه با ما رفتار نمي شد. امام- درود خدا بر او باد- فرمود: در زمان پيامبر چگونه بود؟ و آن دو ساکت شدند. حضرت گفت مگر پيامبر اکرم(ص) اموال را به طور مساوي تقسيم نمي کرد؟ گفتند: آري. امام فرمود: پس سنت و روش پيامبر سزاوارتر به پيروي و کامل تر است يا روش عمر؟! گفتند: سنت پيامبر، ولي يا اميرالمؤمنين(ع) ما داراي سابقه و رنج و نزديکي هستيم، پس اگر اجازه دهي سهميه ما را با مردم يکسان قرار ندهند. امام فرمود: سابقه شما بيشتر است يا سابقه من؟ گفتند: سابقه شما. فرمود: نزديکي شما به پيامبر بيشتر است يا بستگي و نزديکي من؟ گفتند: نزديکي تو. فرمود: زحمات و خدمات من بيشتر و بزرگتر است يا زحمات و خدمات شما؟ گفتند: تو اي اميرمؤمنان(ع). آنگاه فرمود: فو الله ما انا و اجيري هذا في المال ان بمنزلة واحدة( مستدرک الوسائل، 9/11) به خدا قسم من با اين کارگرم در اين مال يکسان هستم؛ و به همان کارگري که در حضورش بود، اشاره کرد. عدالت راستين محصول ايمان به خداوند   محور اصلي اين مقاله توجه به يک نکته مهم در سيماي عدالت علي (ع)و تجلي حقوق بشر در حکومت آن حضرت و الگو گرفتن نسل ها در طول تاريخ ازآن بزرگوار است؛ و آن نکته، زيربناي تحقق عدالت و رعايت حقوق بشر در دنياست، يعني اعتقاد به خدا و توجه به دستور الهي در مورد رعايت حقوق بشر در نزد حاکمان است. درواقع اگر راهبران کشورها و جامعه ها خود را در برابر خداوند مسئول بدانند و بندگان خدا را امانت الهي احساس کنند که بايد حقوق آنها را به تمام و کمال ادا کرده و اگر کوتاهي کنند در پيشگاه او مؤاخذه خواهند شد، عدالت اجتماعي تحقق يافته و حقوق انسان ها استيفا خواهد گرديد. اينکه ما امروز در دنيا و کشورهاي که مدعي دموکراسي و رعايت حقوق بشر هستند شاهد اين همه ظلم و حق کشي هستيم به اين دليل است که اعتقاد به خدا و توجه به پاداش و عقوبت الهي از بين رفته و سردمداران ياغي و طاغي در فکر جاه طلبي و تبعيض ها و بهره وري هاي ظالمان و برتري دادن خواص هستند. دراين رابطه مطلبي در کتاب « الامام علي(ع) صوت العدالة الانسانية» از اديب و دانشمند لبناني آمده است که وقتي مي خواهد از اميرمؤمنان(ع) علي ستايش کند و زندگي آن حضرت را در اين رابطه تحليل و تفسير نمايد مي گويد: الايمان غبه علي (ع)کان نابعا من اصوله الانسانية و من نظرته العامة الي الحياة و الوجود...( الامام علي(ع) صوت العدالة الانسانية، ص 211) ايمان در نزد علي (ع)از اصول انسانيت او و از بينش عمومي وي نسبت به زندگي و هستي سرچشمه مي گيرد. درواقع عدالت و رعايت حقوق بشر را منتسب به انسانيت، و نشئت گرفته از پايگاه بشري مي داند. يعني خاصيت انسان بودن، عادل بودن و رعايت کردن حقوق ديگر انسان ها مي باشد!! در حالي که مسئله عميق تر از اين است و آن ايمان علي عليه السلام به خدا و روز جزا منشأ رعايت حقوق انسان ها و اجراي عدالت بوده است که اينک شواهد آن تقديم مي گردد: 1- اما و الذي فلق الحبة و برأ النسمة لو لا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله علي العلماء ان لا يقاروا علي کظة ظالم و لا سغب مظلوم لألقيت حبلها علي غاربها ( نهج البلاغه، خطبه 3) الا اي تاريخ! سوگند به شکافنده ي بذر و آفريننده جان، اگر نبود حضور فشرده مردم براي بيعت، و عهدي که خداي از عالمان گرفته است که بر شکمبارگي ستمگر و محروميت ستمديده«صحه» نگذارند، حتماً افسار خلافت را رها مي کردم... . همان طور که ملاحظه مي کنيد امام در اين فراز از خطبه علت پذيرش خلافت را پيمان الهي در رابطه با رعايت حقوق مظلومان معرفي مي کند. يعني اگر فرمان و پيمان خداوند نبود خلافت را نمي پذيرفت. امام نفرمود که من براي اقامه نماز و روزه و تهذيب اخلاق، خلافت را پذيرفتم که اين امور به انتخاب و اعتقاد مردم بستگي دارد و با اجبار سازگاري ندارد. ولي رعايت حقوق مردم که مهم ترين رسالت حکومت هاست بدون توسل به قدرت و قاطعيت امکان پذير نيست و ظالمان و ستمگران جز در مقابل اعمال قدرتمندانه قانون سر تسليم فرود نخواهند آورد. لذا فرمود براي اينکه جلوي پرخوري و تجاوز و سوء استفاده ستمگران و متجاوزين را بگيرم و گرسنگي و محروميت مظلومان را برطرف کنم و حقوق مردم را تأديه نمايم، حکومت را پذيرفتم. و اين کار را به خاطر امر و فرمان الهي انجام مي دهم. 2- آنگاه که درباره ايتام و رسيدگي به اوضاع زندگي آنان سفارش مي کند و يا درباره رعايت حقوق همسايگان هشدار مي دهد، از پايگاه اعتقاد به خدا و نظارت و فرمان الهي سخن مي گويد: ... الله الله في الايتام... الله الله في...(همان، نامه 53) و مهم تر آن گاه که ابن ملجم آن حضرت را ترور مي کند، امام دستور مي دهد که او را « مثله» نکنند. زيرا پيامبراکرم(ص) اين کار را ممنوع کرده، يعني حتي رعايت حق قاتل را به دستور خدا انجام مي دهد. 3- «... و إذا احدث لک ما انت فيه من سلطانک اُبهةً او مخيله فانظر الي عظم ملک الله فوقک و قدرته منک علي ما لا تقدر عليه من نفسک...»(همان) و چون از قدرتي که داري غروري در تو به هم رسد، به عظمت حاکميت خدا بر فراز قدرت خويش بنگر و تواناييش را نسبت به خودت در آنچه هيچ قدرتي بر آن نداري. 4- « .... انصف الله و انصف الناس من نفسک و من خاصة اهلک و ... فانک الا تفعل تظلم. و من ظلم عباد الله کان الله خصمه دون عباده، ... (همان) انصاف را در رابطه با خدا و مردم و در مورد خود و نزديکان و هوادارانت رعايت کن؛ که اگر چنين نباشي ستم کرده اي. خدا در کمين ستمبارگان است . و آن کس که بر بندگان خدا ستم کند، خداي از جانب آنان دشمن او خواهد بود و هرکه خدا با وي درافتد، منطقش را کوبد، و تا دست از ستم نکشد يا توبه نکند با خدا در جنگ خواهد بود... آري ظلم به بندگان خدا درواقع ظلم به خداست و خداوند ظالم را رها نمي کند و خصم او خواهد بود. يعني اصل اصيل در جلوگيري حاکم از ظلم و تجاوز، نهي و مؤاخذه شديد الهي است. 5- ثم الله الله في الطبقة السفلي من الذين لا حيلة... و احفظ الله ما استحفظک من حقه فيهم...( همان، نامه 53) و خداي را، خداي را در مورد قشر پايين از بينوايان و نيازمندان و گرفتاران و ناتوانان که بيچاره اند کوتاهي مکن... و براي خدا حقشان را که او به تو سپرده است پاس دار و... يعني رعايت امرالهي است که حاکمان را به اداي حقوق مردم وامي دارد. نتيجه گيري   1- در زمان حکومت اميرالمؤمنين(ع) مردم کوفه از حيث خوراک و سرپناه و آب شيرين در رفاه بودند. 2- اميرالمؤمنين(ع) براي بازنشستگان و از پا افتادگان مقرري معين مي کرد. 3- اميرالمؤمنين(ع) حقوق اسيران و زندانيان را به شکلي کامل ادا مي کرد. 4- در حکومت اميرالمؤمنين(ع) بين مردم مساوات برقرار بود و خواص از امتيازهاي ويژه بهره مند نبودند. 5- در ديدگاه اميرالمؤمنين(ع) خاستگاه حقوق بشر امري الهي بود که از ايمان به خداوند نشأت مي گرفت. پي‌نوشت‌ها:   1. رياست بنياد نهج البلاغه، محقق، نويسنده و مدرس حوزه. 2. در دوران جمهوري اسلامي گرچه نهاد کميته امداد امام خميني(ره) اقدام به کمک رساني به فقرا و درماندگان کرده است، ولي متأسفانه مسئله گدايي هنوز به قوت خود باقيست و ما در کوچه و خيابان شاهد متکدياني هستيم که به صورتهاي مختلف و ناراحت کننده به راحتي گدايي مي کنند. گرچه تعداد زيادي از آنها سرمايه دار و يا کارگزاران شرکت هاي بزرگي هستند که آنها را براي گدايي استخدام کرده اند، در هر صورت مهم تر از رسيدگي به فقرا، پاکسازي جامعه از متکديان و جلوگيري از سوء استفاده سودجويان از عواطف مردم است. در هر صورت کميته امداد و ديگر نهادهاي مربوطه بايد در يک حرکت جدي هماهنگ اقدامات و خدمات خود را به اتمام رسانده و به جمع آوري گدايان حرفه اي و تأمين زندگي از پا افتادگان و نيازمندان مستحق و محروم اقدام عاجل نمايند. 3. دستور صريح و سريع و برخورداري بازنشستگان و اجراي آن از نکات مهم است، متأسفانه بازنشستگان در کشور ما بايد ماهها در انتظار بنشينند تا اداره مربوطه حساب و کتاب آنها را برسد و پس از گذراندن عسر و سختي زياد حقوق مثله شده خود را دريافت کنند.   منابع: - قرآن کريم - الامام علي(ع) صوت العدالة الانسانيه؛ جرج جرداق، بيروت: دارالمکتبة الصعصعه. - بحارالانوار، محمدباقر مجلسي، بيروت: مؤسسه الوفاء، 1403ق. - مستدرک الوسائل، حسين بن محمدتقي نوري طبرسي، مشهد: آل البيت، 1407. - نهج البلاغه، شريف رضي، ترجمه سيدجمال الدين دين پرور، تهران: بنياد نهج البلاغه، 1384. - وسائل الشيعه، محمد بن حسين حر عاملي، بيروت: دار الاحياء التراث العربي، 1403ق. نشريه النهج، شماره 29. /ج  
#دین و اندیشه#





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 636]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


دین و اندیشه
پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن