محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803314058
مرورى بر سيره آموزشى و تبليغى مدرسه نراقى ها (2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مرورى بر سيره آموزشى و تبليغى مدرسه نراقى ها (2) نويسنده: سيدعباس رضوى الف) عقايد نراقى عقايد و پژوهش در باورها را اصلىترين دانشى مىشمارد كه بايد بدان همت گماشت. او براى شناخت هستى و آغاز و انجام جهان و شرايع آسمانى و پاسخ به شبههها ، هم دانستن علم كلام را لازم مىداند و هم آشنايى با فلسفه را. در نظر او عقل و دين تعارضى ندارند و براى فهم شريعت و راه و رسم درست زندگى از هر دو بايد بهره برد. نراقى افرادى را كه تنها به ظواهر آيات و روايات بسنده مىكنند و در فهم دين از نيروى عقلانيتبهره نمىگيرند و بدون بصيرت حكيمان را زنديق و بدكيش مىخوانند، ناآگاه مىخواند و آنان را به تدبر و انديشه ورزى بيشتر فرا مىخواند. و از آن سو، كسانى را كه تنها در پى سخنان فيلسوفان يونانىاند و غرق در آن گشتهاند و به ميراث اسلامى و متون روايى بىتوجهاند، نادان خطاب كرده و بر آن است كه خرد بىرهبرى شريعت ره به جايى نمىبرد. و اين دو، دو بال هدايت و پرواز انسان به سوى خدايند و در نهايت: ... و چون خواهى كه جامع ميان عقليات و نقليات باشى، بايد در هر دو وسط و ميانه را اختيار كنى. (21) ب) اخلاق ملامهدى نراقى دانش اخلاق و پرورش روح و روان را از واجبات عينى مىشمارد. ملااحمد هلاكت انسان را در واگذاشتن نفس مىداند و رستگارى او را در تهذيب آن. و بر هر كس لازم مىداند بخشى از فرصتهاى خود را به شناختن نفس و كمالات آن و راه درمان بيمارىهاى نفسانى اختصاص دهد. (22) او كسان بسيارى را ديده بود كه كوهى از دانش و اصطلاحات را در سينه خود انباشته بودند. ولى چون خود را نشناخته بودند، در دامن هوى و هوسها و آب و نان غلتيده بودند و سرانجام هم چون «بلعم باعورا» نردبانى گشتند تا ديگران به اهداف خويش ستيابند. و يا راحتطلبى و لذت جويى، آنان را به گوشهگيرى و رهان كردن مسئوليتها و رسالتهاى سنگين بر دوش روحانيت، كشاند و به جاى خدمت گزارى به مردم و مبارزه با فساد و منكر در گوشهاى آرام به زندگى كردن رو آوردند. از اين رو، به استادان و شاگردان مدرسه اندرز مىداد كه در كارها به خدا تكيه كنند و براى خدا درس بخوانند و براى خرسندى او تدريس كنند و اميدشان به خدا باشد : «.. معلم در تعليم قصد تقرب به خدا داشته باشد و غرض او از درس گفتن جاه و رياست و بزرگى و شهرت و مقصودش مجمع آرايى و منظورش خودنمايى نباشد. يا به طمع وظيفه سلطان يا مال ديگران، او را به تعليم نداشته باشد; بلكه منظور او به غير ارشاد و احياى دلهاى مرده و رسيدن به ثوابهاى پروردگار چيزى نباشد» . (23) پاسدارى از عزت نفس او تاكيد مىكند طلاب نفس خود را عزيز دارند و گوهر جان را به پاى دنيامداران نريزند و خود را ارزان نفروشند; از اين رو، همواره به قناعتسفارش مىكند و آنان را سفارش مىكرد كه با فرودستان و مؤمنان و خداجويان همنشينى كنند و از مجالستبا دنياپرستان و كسانى كه فكر و ذكر آنها رسيدن به دنياى بهتر و زندگى پر ناز و تنعم استبپرهيزند: «... از همراهى و همنشينى جاهلان و فرومايگان بپرهيز و از همنشينى كسانى كه دايما در پى نام و ناناند بگريز كه دلت را سياه مىكند... بر تو باد به قناعت و كفاف و دورى از اسراف كه قناعت گنجى پايانناپذير است» . (24) او بر آن است كه دستحاجتبه سوى دنيامداران زبان را الكن و گنگ مىسازد و زشت كارىهاى دارندگان، در ديده، زيبا مىنمايد و آدمى به جاى مبازه با مفسدان و ستيز با بدكاران، كار حرام خواران را توجيه مىكند و ياور ظلمه مىشود. نراقى، از رفتار اسفانگيز برخى از استادان ياد مىكند كه براى گرم كردن بازار خود به شاگردان و مريدان خود هديههاى ويژه مىبخشند و چون پشتوانه مالى مناسبى براى اين بريز و به پاشها ندارند به درگاه ارباب ثروت رو مىآورند و به نام كمك به نيازمندان و يا ترويج فرهنگ تقاضاى كمك مىكنند. اينان چون اين دست آوردههاى بادآورده را از راه رابطههاى ناسالم تحصيل كردهاند در توزيع آن نيز گرفتار مىشوند و نمىتوانند در پخش آن ميان پيرامونيان دادگرى كنند و در نهايتبه جاى گسترش مودت و دوستى، بر بدبينى و نفرتشان افزوده و اين غنايم ناچيز، آنان را چند گانه مىكند. (25) آن بزرگ مرد، اين راههاى درآمد را موجب فرهنگ زبونى و آزمندى در ميان اهل دانش شمرده و بر اين باور است كه براى لامتحوزه و پاس دارى از فرهنگ عزت و كرامتمندانه آن، با اين بساط بازىها بايد بستيزند. اخلاق آموزشى ملا احمد عقيده دارد كه محيط آموزشى و روابط استادان و شاگردان از نخستين مراحلى است كه طلاب اخلاق اسلامى را از خود بروز دهند و آداب و ارزشهاى اسلامى راتمرين كنند; چه، روابط گرم و دو جانبه استادان و شاگردان از زمينههاى مهم رشد و تكامل علمى انسانى و در محيطهاى آموزشى است. استاد، پدر معنوى شاگرد است و احترام او احترام خداوند و كمك به استاد مايه خرسندى خداوند و فروتنى در برابر او خاكسارى در برابر علم و دانش است: «... حقوق معلم خود را بشناسد و ادب او را نگه دارد و فروتنى و خشوع نسبتبه او به جا آورد و در برابر او سخنى را بر آورد نكند و به دل او را دوست دارد... زيرا كه او پدر معنوى و والد روحانى او است و حقوق او از ساير آبا بيشتر است. و هم چنين ادب و احترام ساير علما را بكند. خصوصا كسانى كه از كتب آنها منتفع شده و يا علم آنها به واسطه به او رسيده...» . (26) نراقى، به اين توجه دارد كه آزادى انديشه و نوآورى سبب رشد علم و فرهنگ است و اين از نقد و نظر و مناظره جدا نيست; ولى انتقاد و نقد استاد بايد با مدارا وآهستگى و ادب همراه باشد. طالب دانش، بردبار باشد و با تصور نادرستبودن انديشههاى گذشتگان به رد آن برنخيزد و زبان طعن و انكار بر آنان نگشايد و اگر پس از سعى و تلاش سخنى را ناصواب يافتبه نيكويى نادرستى آن را اثبات كند. استاد نيز بر جوينده دانش مشفق و مهربان باشد، او را بسان فرزندى خيرخواه بپروراند. به تعبير ديگر: رابطه استاد و شاگرد تنها در پيوند درسى خلاصه نگردد، بلكه استاد با شاگردان مانوس باشد. به درد دل آنان گوش فرا دهد و ايشان را گام به گام پيش برد و بر امور اخلاقى و تربيتى و تحصيلى آنان نظارت داشته باشد و تجربهها و دست آوردهاى معنوى خود را به آنان منتقل سازد. اگر در درس شبههاى مطرح شود كه استاد، پاسخ آن را به درستى نمىداند، سكوت كند و جواب آن را به فرصتى ديگر واگذارد و با پاسخهاى ناپخته و آشفته ذهن شنوندگان را به بى راهه نبرد و آنان را از رشد و پويايى باز ندارد. او در فصلى ديگر غرور علمى را مايه شكست و ركود علم مىداند. او از كسانى ياد مىكند كه در پى بى توجهى به تهذيب نفس و غرور علمى به همه كس بى اعتنايند و خود را افلاطون زمان مىشمارند و از اين راه است كه از كمال و رشد باز مىمانند. (27) ج) دانش فقه دانستن احكام و دستورهاى دين و آگاهى به شرايع از اولويتهاى ديگر آموزشى است. او به طلاب توصيه مىكرد: احكام فقهى را از روى اجتهاد و استنباط بياموزند و خود را از قيد و بند تقليد وارهانند. در طى طريق دچار خودبينى و غرور نشوند و با فهميدن مسئلهاى چند، خود را بىنياز از پژوهشگرى و تحقيق نپندارند. فقهى كه ملا احمد در پى آن بود، داراى چند ويژگى است: 1. پويايى : در نگاه نراقى، فقه برنامه زندگى است و ناظر بر زندگى و شرايط انسانها تنظيم و تشريع شده است. بسيارى از احكام و دستورهاى دينى به طور مطلق تشريع شدهاند و زمان و مكان و گذشت روزگار شيوه اجراى آن را دگرگون نمىسازد (28) ; ولى برخى از احكام و آموزههاى شرعى با توجه به شرايط تاريخى ويژهاى تشريع شدهاند و با تغيير زمان و مكان دگرگون مىشوند. و چه بسا باشد حكمى در يك زمان با مصلحتى سازگار باشد كه در زمان ديگر اقتضاى خلاف آن كند. (29) در كتاب معراج السعاده و ديگر كتابهاى اخلاقى و فقهى ملا احمد نمونههاى روشنى از تغيير احكام و شيوه انجام تكاليف و آداب به اقتضاى زمانها و مكانها ياد شده است. 2. فقه اجتماعى : ملااحمد فقه را دستور زندگى و قانون اداره جامعه مىداند. او بر اين عقيده است كه احكام اسلام دايمى هستند و براى همه امور زندگى مردم از اقتصاد و سياست و زمام دارى دستور و توصيه دارند. و طالب فقه بايد به همه اينها آگاهى پيدا كند. آن كسى كه تنها به احكام فردى دين توجه دارد و از راه كارهاى اقتصادى و سياسى آن روى گردان است، اسلام و انسان را تجزيه كرده است و در فهم مطالبات فردى دين نيز به مشكل دچار مىشود. نراقى به برخى از اين كسان كه دين را در بخشى از بايد و نبايدهاى عبادى مانند: نماز، روزه، احكام حيض و نفاس خلاصه كردهاند و از مطالبات اجتماعى مانند: امر به معروف و نهى از منكر، اصلاح اجتماع، فقرستيزى، عدالت اجتماعى و شيوه زمام دارى بيگانهاند، خرده مىگيرد و بر اين باور است كه اينان فقيه نبوده و تنها در پى بخشى از احكام ديناند: گوئيا نشنيده غير از فانكحوا طلقوا و فاغسلوا و امسحوا ما ان امروز عنا قد هلك ثلث ثلثان كرد بايد ما ترك (30) او عقيده داد كه فقيهان بايد رهنمودهاى اجتماعى اسلام را احيا كنند، و در برنامههاى درسى سخنان و روش پيامبر و امامان به ويژه روش حكومتى امام على و خطبههاى انسان ساز و آرمانى نهج البلاغه را در دستور كار قرار دهند، (31) و بر همين مبنا جامعه اسلامى سامان داده شود. دانشهاى مقدماتى عقايد و اخلاق و احكام در حوزه نراقىها از اولويتهاى آموزشى اند و ديگر دانشها مانند ادبيات، جنبه مقدماتى و ابزارى دارند كه بايد به قدر ضرورت و رساندن طلبه به مقصد، از آن استفاده گردد. علومى مانند ادبيات و منطق مقدمه هستند و نبايد وقت طلبه را چنان به خود مشغول دارند كه «ذىالمقدمه» را از ياد ببرد، و نه چنان به آن بى توجه باشد كه اين وسيله وا بزار او را از هدف باز بدارد. ادبيات عرب از دانشهاى بنيادين است كه بدون آن با زبان محاوره قرآن و حديث نمىتوان آشنا شد و مفاهيم قرآن جز در سايه فهم روش القاى سخن به مخاطب و دريافت فرهنگ محاورهاى نمىتوان به آن دستيافت. كسان بسيارى در اثر بى توجهى به عرف و زبان زمان نزول قرآن و صدور روايات، در درك قرآن و سنتبه خطا رفتهاند; ولى اين دانش با همه جايگاه بلندى كه دارد، مقدمه است: «... بايد به قدر ضرورت در آنها اكتفا كند و بسياراند كه عمر خود را صرف مسائل صرف و نحو كرده و در معانى و بيان به حد انتها رسيده و از مسائل شرعيه بىخبر» . (32) نراقى، درصدد اين مهم است كه رسيدن به روح قرآن و حديث هدف است و دانش قرائت و تدبر در مخارج حروف نيز به قدر ضرورت لازم. و صرف همت و ذهن و انديشه بيش از آن چه ما را به هدف قرآن برساند، و پيش از آن كه ابزار فهم قرآن باشد، ما را از هدف و معانى قرآن دور مىسازد. (33) دانش منطق و علم كلام نيز مقدمه درستسخن گفتن و دفاع از دين است و نبايد طلاب چنان در مقدمات آن خود را مشغول دارند كه از مسائل اصلى دين و آموزههاى آن جدا افتند و هدف فداى ابزار و راه گردد. به گفته نراقى: «... و از جمله مغرورين ايشان طايفهاى هستند كه اكثر عمر خود را صرف علم كلام و مجادلات نموده و اكثر اوقات خود را صرف تعليم آداب مناظره رسانيده در ايراد شكوك و شبهات، تاليفات ساخته و پرداخته، نه در عقايد دينيه از مرتبه پستترين عوام تجاوز نموده و نه يك مذهبى را پابرجا كرده» . (34) مقصود نراقى نكوهش دانش كلام نيست كه، آن را «فى الجمله» از علوم مقدماتى و لازم مىداند. و چه بسا براى دفع شبههها و ايرادهاى مخالفان دين و مذهب لازم است كسانى با اصول و قواعد مناظره و بحث آشنا شوند و با كمك دلايل يقينى و روش بحث راه را بر شبهه افكنان ببندند; چنان كه هم ملا مهدى و هم ملا احمد استاد سخن بودند و با مخالفان دين و مذهب مناظرهها كرده وكتابها نوشتهاند. او مىگويد: «... فايده بعضى از مسائل اين علم آن است كه اگر ملحدى يا صاحب بدعتى در مقام تخريب دين برآيد، ... صاحب علم و جدل، تشكيكات او را به قواعد علم مناظره دفع كند» . (35) نراقى نقد خود را متوجه آن دسته از كسانى مىكند كه خود با دين و مبانى آن آشنايى كامل ندارند و به سراغ شبههها و نقدهاى ديگران مىروند و به جاى آن كه ديگران را هدايت كنند، خود گمراه مىشوند. و يا چه بسا شبههها و مسائلى در گذشته وجود داشته است و الان در ميان مخالفان مطرح نيست و افرادى براى علم فروشى و خودنمايى به فضل و دانش به سراغ آنها رفته و آن را دوباره زنده مىنمايند و عمر خود و ديگران را ضايع و تباه مىسازند; چنان كه امروز افرادى مثلا به جاى پرداختن به شبهههاى كلامى نو و جديد و پاسخ دادن به اشكالات مخالفان پيرامون اساس وحى و رسالت و قلمرو دين و... به سراغ شبهه «ابن كمونه» بروند و عمر و فرصتهاى تاريخى خود را در مسائل بى فايده و بى مصرف به پايان رسانند. پي نوشت ها : 21. معراج السعاده، ص 95. 22. معراج السعاده، ص 116. 23. معراج السعاده، ص 108. 24. عوائد الايام، ملا احمد نراقى، ص 69. 25. خزائن، ملا احمد نراقى، تحقيق علامه حسن زاده آملى، ص 538، انتشارات قيام، قم. 26. معراج السعاده، ص 108. 27. معراج السعاده، ص 108. 28. عوائد الايام، ص 570. 29. سيف الامه، ملا احمد نراقى، ص281، چاپ سنگى، 1330. 30. مثنوى طاقديس، ملا احمد نراقى، ص 118، اميركبير. 31. عوائد الايام، ص 83 . 32. معراج السعاده، ص 117. 33. همان، ص 781. 34. معراج السعاده، ص 579. 35. همان، ص 580. منبع:www.naraqi.com ادامه دارد... /ع
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 360]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها