محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1842113342
مرورى بر سيره آموزشى و تبليغى مدرسه نراقى ها (2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مرورى بر سيره آموزشى و تبليغى مدرسه نراقى ها (2) نويسنده: سيدعباس رضوى الف) عقايد نراقى عقايد و پژوهش در باورها را اصلىترين دانشى مىشمارد كه بايد بدان همت گماشت. او براى شناخت هستى و آغاز و انجام جهان و شرايع آسمانى و پاسخ به شبههها ، هم دانستن علم كلام را لازم مىداند و هم آشنايى با فلسفه را. در نظر او عقل و دين تعارضى ندارند و براى فهم شريعت و راه و رسم درست زندگى از هر دو بايد بهره برد. نراقى افرادى را كه تنها به ظواهر آيات و روايات بسنده مىكنند و در فهم دين از نيروى عقلانيتبهره نمىگيرند و بدون بصيرت حكيمان را زنديق و بدكيش مىخوانند، ناآگاه مىخواند و آنان را به تدبر و انديشه ورزى بيشتر فرا مىخواند. و از آن سو، كسانى را كه تنها در پى سخنان فيلسوفان يونانىاند و غرق در آن گشتهاند و به ميراث اسلامى و متون روايى بىتوجهاند، نادان خطاب كرده و بر آن است كه خرد بىرهبرى شريعت ره به جايى نمىبرد. و اين دو، دو بال هدايت و پرواز انسان به سوى خدايند و در نهايت: ... و چون خواهى كه جامع ميان عقليات و نقليات باشى، بايد در هر دو وسط و ميانه را اختيار كنى. (21) ب) اخلاق ملامهدى نراقى دانش اخلاق و پرورش روح و روان را از واجبات عينى مىشمارد. ملااحمد هلاكت انسان را در واگذاشتن نفس مىداند و رستگارى او را در تهذيب آن. و بر هر كس لازم مىداند بخشى از فرصتهاى خود را به شناختن نفس و كمالات آن و راه درمان بيمارىهاى نفسانى اختصاص دهد. (22) او كسان بسيارى را ديده بود كه كوهى از دانش و اصطلاحات را در سينه خود انباشته بودند. ولى چون خود را نشناخته بودند، در دامن هوى و هوسها و آب و نان غلتيده بودند و سرانجام هم چون «بلعم باعورا» نردبانى گشتند تا ديگران به اهداف خويش ستيابند. و يا راحتطلبى و لذت جويى، آنان را به گوشهگيرى و رهان كردن مسئوليتها و رسالتهاى سنگين بر دوش روحانيت، كشاند و به جاى خدمت گزارى به مردم و مبارزه با فساد و منكر در گوشهاى آرام به زندگى كردن رو آوردند. از اين رو، به استادان و شاگردان مدرسه اندرز مىداد كه در كارها به خدا تكيه كنند و براى خدا درس بخوانند و براى خرسندى او تدريس كنند و اميدشان به خدا باشد : «.. معلم در تعليم قصد تقرب به خدا داشته باشد و غرض او از درس گفتن جاه و رياست و بزرگى و شهرت و مقصودش مجمع آرايى و منظورش خودنمايى نباشد. يا به طمع وظيفه سلطان يا مال ديگران، او را به تعليم نداشته باشد; بلكه منظور او به غير ارشاد و احياى دلهاى مرده و رسيدن به ثوابهاى پروردگار چيزى نباشد» . (23) پاسدارى از عزت نفس او تاكيد مىكند طلاب نفس خود را عزيز دارند و گوهر جان را به پاى دنيامداران نريزند و خود را ارزان نفروشند; از اين رو، همواره به قناعتسفارش مىكند و آنان را سفارش مىكرد كه با فرودستان و مؤمنان و خداجويان همنشينى كنند و از مجالستبا دنياپرستان و كسانى كه فكر و ذكر آنها رسيدن به دنياى بهتر و زندگى پر ناز و تنعم استبپرهيزند: «... از همراهى و همنشينى جاهلان و فرومايگان بپرهيز و از همنشينى كسانى كه دايما در پى نام و ناناند بگريز كه دلت را سياه مىكند... بر تو باد به قناعت و كفاف و دورى از اسراف كه قناعت گنجى پايانناپذير است» . (24) او بر آن است كه دستحاجتبه سوى دنيامداران زبان را الكن و گنگ مىسازد و زشت كارىهاى دارندگان، در ديده، زيبا مىنمايد و آدمى به جاى مبازه با مفسدان و ستيز با بدكاران، كار حرام خواران را توجيه مىكند و ياور ظلمه مىشود. نراقى، از رفتار اسفانگيز برخى از استادان ياد مىكند كه براى گرم كردن بازار خود به شاگردان و مريدان خود هديههاى ويژه مىبخشند و چون پشتوانه مالى مناسبى براى اين بريز و به پاشها ندارند به درگاه ارباب ثروت رو مىآورند و به نام كمك به نيازمندان و يا ترويج فرهنگ تقاضاى كمك مىكنند. اينان چون اين دست آوردههاى بادآورده را از راه رابطههاى ناسالم تحصيل كردهاند در توزيع آن نيز گرفتار مىشوند و نمىتوانند در پخش آن ميان پيرامونيان دادگرى كنند و در نهايتبه جاى گسترش مودت و دوستى، بر بدبينى و نفرتشان افزوده و اين غنايم ناچيز، آنان را چند گانه مىكند. (25) آن بزرگ مرد، اين راههاى درآمد را موجب فرهنگ زبونى و آزمندى در ميان اهل دانش شمرده و بر اين باور است كه براى لامتحوزه و پاس دارى از فرهنگ عزت و كرامتمندانه آن، با اين بساط بازىها بايد بستيزند. اخلاق آموزشى ملا احمد عقيده دارد كه محيط آموزشى و روابط استادان و شاگردان از نخستين مراحلى است كه طلاب اخلاق اسلامى را از خود بروز دهند و آداب و ارزشهاى اسلامى راتمرين كنند; چه، روابط گرم و دو جانبه استادان و شاگردان از زمينههاى مهم رشد و تكامل علمى انسانى و در محيطهاى آموزشى است. استاد، پدر معنوى شاگرد است و احترام او احترام خداوند و كمك به استاد مايه خرسندى خداوند و فروتنى در برابر او خاكسارى در برابر علم و دانش است: «... حقوق معلم خود را بشناسد و ادب او را نگه دارد و فروتنى و خشوع نسبتبه او به جا آورد و در برابر او سخنى را بر آورد نكند و به دل او را دوست دارد... زيرا كه او پدر معنوى و والد روحانى او است و حقوق او از ساير آبا بيشتر است. و هم چنين ادب و احترام ساير علما را بكند. خصوصا كسانى كه از كتب آنها منتفع شده و يا علم آنها به واسطه به او رسيده...» . (26) نراقى، به اين توجه دارد كه آزادى انديشه و نوآورى سبب رشد علم و فرهنگ است و اين از نقد و نظر و مناظره جدا نيست; ولى انتقاد و نقد استاد بايد با مدارا وآهستگى و ادب همراه باشد. طالب دانش، بردبار باشد و با تصور نادرستبودن انديشههاى گذشتگان به رد آن برنخيزد و زبان طعن و انكار بر آنان نگشايد و اگر پس از سعى و تلاش سخنى را ناصواب يافتبه نيكويى نادرستى آن را اثبات كند. استاد نيز بر جوينده دانش مشفق و مهربان باشد، او را بسان فرزندى خيرخواه بپروراند. به تعبير ديگر: رابطه استاد و شاگرد تنها در پيوند درسى خلاصه نگردد، بلكه استاد با شاگردان مانوس باشد. به درد دل آنان گوش فرا دهد و ايشان را گام به گام پيش برد و بر امور اخلاقى و تربيتى و تحصيلى آنان نظارت داشته باشد و تجربهها و دست آوردهاى معنوى خود را به آنان منتقل سازد. اگر در درس شبههاى مطرح شود كه استاد، پاسخ آن را به درستى نمىداند، سكوت كند و جواب آن را به فرصتى ديگر واگذارد و با پاسخهاى ناپخته و آشفته ذهن شنوندگان را به بى راهه نبرد و آنان را از رشد و پويايى باز ندارد. او در فصلى ديگر غرور علمى را مايه شكست و ركود علم مىداند. او از كسانى ياد مىكند كه در پى بى توجهى به تهذيب نفس و غرور علمى به همه كس بى اعتنايند و خود را افلاطون زمان مىشمارند و از اين راه است كه از كمال و رشد باز مىمانند. (27) ج) دانش فقه دانستن احكام و دستورهاى دين و آگاهى به شرايع از اولويتهاى ديگر آموزشى است. او به طلاب توصيه مىكرد: احكام فقهى را از روى اجتهاد و استنباط بياموزند و خود را از قيد و بند تقليد وارهانند. در طى طريق دچار خودبينى و غرور نشوند و با فهميدن مسئلهاى چند، خود را بىنياز از پژوهشگرى و تحقيق نپندارند. فقهى كه ملا احمد در پى آن بود، داراى چند ويژگى است: 1. پويايى : در نگاه نراقى، فقه برنامه زندگى است و ناظر بر زندگى و شرايط انسانها تنظيم و تشريع شده است. بسيارى از احكام و دستورهاى دينى به طور مطلق تشريع شدهاند و زمان و مكان و گذشت روزگار شيوه اجراى آن را دگرگون نمىسازد (28) ; ولى برخى از احكام و آموزههاى شرعى با توجه به شرايط تاريخى ويژهاى تشريع شدهاند و با تغيير زمان و مكان دگرگون مىشوند. و چه بسا باشد حكمى در يك زمان با مصلحتى سازگار باشد كه در زمان ديگر اقتضاى خلاف آن كند. (29) در كتاب معراج السعاده و ديگر كتابهاى اخلاقى و فقهى ملا احمد نمونههاى روشنى از تغيير احكام و شيوه انجام تكاليف و آداب به اقتضاى زمانها و مكانها ياد شده است. 2. فقه اجتماعى : ملااحمد فقه را دستور زندگى و قانون اداره جامعه مىداند. او بر اين عقيده است كه احكام اسلام دايمى هستند و براى همه امور زندگى مردم از اقتصاد و سياست و زمام دارى دستور و توصيه دارند. و طالب فقه بايد به همه اينها آگاهى پيدا كند. آن كسى كه تنها به احكام فردى دين توجه دارد و از راه كارهاى اقتصادى و سياسى آن روى گردان است، اسلام و انسان را تجزيه كرده است و در فهم مطالبات فردى دين نيز به مشكل دچار مىشود. نراقى به برخى از اين كسان كه دين را در بخشى از بايد و نبايدهاى عبادى مانند: نماز، روزه، احكام حيض و نفاس خلاصه كردهاند و از مطالبات اجتماعى مانند: امر به معروف و نهى از منكر، اصلاح اجتماع، فقرستيزى، عدالت اجتماعى و شيوه زمام دارى بيگانهاند، خرده مىگيرد و بر اين باور است كه اينان فقيه نبوده و تنها در پى بخشى از احكام ديناند: گوئيا نشنيده غير از فانكحوا طلقوا و فاغسلوا و امسحوا ما ان امروز عنا قد هلك ثلث ثلثان كرد بايد ما ترك (30) او عقيده داد كه فقيهان بايد رهنمودهاى اجتماعى اسلام را احيا كنند، و در برنامههاى درسى سخنان و روش پيامبر و امامان به ويژه روش حكومتى امام على و خطبههاى انسان ساز و آرمانى نهج البلاغه را در دستور كار قرار دهند، (31) و بر همين مبنا جامعه اسلامى سامان داده شود. دانشهاى مقدماتى عقايد و اخلاق و احكام در حوزه نراقىها از اولويتهاى آموزشى اند و ديگر دانشها مانند ادبيات، جنبه مقدماتى و ابزارى دارند كه بايد به قدر ضرورت و رساندن طلبه به مقصد، از آن استفاده گردد. علومى مانند ادبيات و منطق مقدمه هستند و نبايد وقت طلبه را چنان به خود مشغول دارند كه «ذىالمقدمه» را از ياد ببرد، و نه چنان به آن بى توجه باشد كه اين وسيله وا بزار او را از هدف باز بدارد. ادبيات عرب از دانشهاى بنيادين است كه بدون آن با زبان محاوره قرآن و حديث نمىتوان آشنا شد و مفاهيم قرآن جز در سايه فهم روش القاى سخن به مخاطب و دريافت فرهنگ محاورهاى نمىتوان به آن دستيافت. كسان بسيارى در اثر بى توجهى به عرف و زبان زمان نزول قرآن و صدور روايات، در درك قرآن و سنتبه خطا رفتهاند; ولى اين دانش با همه جايگاه بلندى كه دارد، مقدمه است: «... بايد به قدر ضرورت در آنها اكتفا كند و بسياراند كه عمر خود را صرف مسائل صرف و نحو كرده و در معانى و بيان به حد انتها رسيده و از مسائل شرعيه بىخبر» . (32) نراقى، درصدد اين مهم است كه رسيدن به روح قرآن و حديث هدف است و دانش قرائت و تدبر در مخارج حروف نيز به قدر ضرورت لازم. و صرف همت و ذهن و انديشه بيش از آن چه ما را به هدف قرآن برساند، و پيش از آن كه ابزار فهم قرآن باشد، ما را از هدف و معانى قرآن دور مىسازد. (33) دانش منطق و علم كلام نيز مقدمه درستسخن گفتن و دفاع از دين است و نبايد طلاب چنان در مقدمات آن خود را مشغول دارند كه از مسائل اصلى دين و آموزههاى آن جدا افتند و هدف فداى ابزار و راه گردد. به گفته نراقى: «... و از جمله مغرورين ايشان طايفهاى هستند كه اكثر عمر خود را صرف علم كلام و مجادلات نموده و اكثر اوقات خود را صرف تعليم آداب مناظره رسانيده در ايراد شكوك و شبهات، تاليفات ساخته و پرداخته، نه در عقايد دينيه از مرتبه پستترين عوام تجاوز نموده و نه يك مذهبى را پابرجا كرده» . (34) مقصود نراقى نكوهش دانش كلام نيست كه، آن را «فى الجمله» از علوم مقدماتى و لازم مىداند. و چه بسا براى دفع شبههها و ايرادهاى مخالفان دين و مذهب لازم است كسانى با اصول و قواعد مناظره و بحث آشنا شوند و با كمك دلايل يقينى و روش بحث راه را بر شبهه افكنان ببندند; چنان كه هم ملا مهدى و هم ملا احمد استاد سخن بودند و با مخالفان دين و مذهب مناظرهها كرده وكتابها نوشتهاند. او مىگويد: «... فايده بعضى از مسائل اين علم آن است كه اگر ملحدى يا صاحب بدعتى در مقام تخريب دين برآيد، ... صاحب علم و جدل، تشكيكات او را به قواعد علم مناظره دفع كند» . (35) نراقى نقد خود را متوجه آن دسته از كسانى مىكند كه خود با دين و مبانى آن آشنايى كامل ندارند و به سراغ شبههها و نقدهاى ديگران مىروند و به جاى آن كه ديگران را هدايت كنند، خود گمراه مىشوند. و يا چه بسا شبههها و مسائلى در گذشته وجود داشته است و الان در ميان مخالفان مطرح نيست و افرادى براى علم فروشى و خودنمايى به فضل و دانش به سراغ آنها رفته و آن را دوباره زنده مىنمايند و عمر خود و ديگران را ضايع و تباه مىسازند; چنان كه امروز افرادى مثلا به جاى پرداختن به شبهههاى كلامى نو و جديد و پاسخ دادن به اشكالات مخالفان پيرامون اساس وحى و رسالت و قلمرو دين و... به سراغ شبهه «ابن كمونه» بروند و عمر و فرصتهاى تاريخى خود را در مسائل بى فايده و بى مصرف به پايان رسانند. پي نوشت ها : 21. معراج السعاده، ص 95. 22. معراج السعاده، ص 116. 23. معراج السعاده، ص 108. 24. عوائد الايام، ملا احمد نراقى، ص 69. 25. خزائن، ملا احمد نراقى، تحقيق علامه حسن زاده آملى، ص 538، انتشارات قيام، قم. 26. معراج السعاده، ص 108. 27. معراج السعاده، ص 108. 28. عوائد الايام، ص 570. 29. سيف الامه، ملا احمد نراقى، ص281، چاپ سنگى، 1330. 30. مثنوى طاقديس، ملا احمد نراقى، ص 118، اميركبير. 31. عوائد الايام، ص 83 . 32. معراج السعاده، ص 117. 33. همان، ص 781. 34. معراج السعاده، ص 579. 35. همان، ص 580. منبع:www.naraqi.com ادامه دارد... /ع
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 370]
-
دین و اندیشه
پربازدیدترینها