واضح آرشیو وب فارسی:پردیس گیم:
آیا جوکر آنارشیست بود؟ "به قلم محمد کاظمی" وقتی بحث از جوکر و دیالوگ معروف او که من مامور آنارشی هستم، به میان میآید سوالات زیادی مطرح میشود و بحثهای زیادی بالا میگیرد که آیا جوکر واقعا آنارشیست است؟
در مرحلهی اول برای حل این مسئله باید متغییرها و کلمات کلیدی سوال را به خوبی بشکافیم و شناسایی کنیم و این یعنی منظور از دو کلمهی جوکر و آنارشیست چیست؟ برای شناخت بهتر این دوکلمه با هم به بررسی این دو مفهوم میپردازیم تا به سوال نخست بازگردیم. جوکر کیست؟ توجه داشته باشید که وقتی ما از جوکر حرف میزنیم, از یک مفهوم ثابت سخن نمیگوییم، شناخت عامهی مردم از این شخصیت با بتمنهای نولان شکل گرفت اما این کارکتر در تاریخچهی خود بارها در سینما و تلویزیون در انواع مدیومها و چهارچوبها پدید آمده و در آیندهای نه چندان دور نیز باری دیگر در فیلم Suicide Squad دوباره پدید خواهد آمد اما نکته اینجاست که این تنها بخش کوچکی از ماجرای جوکر است و او چند صد بار در کمیکها, , بازیها و... نیز پدید آمده و طبق تجربه چندین داستان مختلف از خود ارائه داده است، یک نام او جک نایپر است و گانگستری روانی، یک بار مردی با نام مستعار رد هود، یک بار جاناتان کریز و یک بار آدمی مرموز بدون هیچ نام و نام مستعاری. درباب گذشتهی او نیز نمیتوان داستانی ثابت را گفت او نخستین بار در سال 1940 وارد مجموعهی بت من شده و بسیار زیاد در اطراف او در قالبهای مختلف برگ جوکر را که یکی از ریشههای اصلی ساخت این شخصیت در مرحلهی نخست بوده را میبینید. اما اگر بخواهیم از این طوفان سردرگمی خود را نجات دهیم باید ببینیم وقتی کسی سوال میپرسد آیا جوکر آنارشیست است؟ به واقع کدام جوکر را میگوید؟
جواب این سوال بسیار ساده است وقتی به این کارکتر در تاریخ نگاه میکنیم، به سادگی متوجه میشویم که قبل از شوالیهی تاریکی شبههای بر مبنای اینکه جوکر آنارشیست نبوده وجود نداشته، پس در این سوال تنها جوکری که میتواند شانس وجود داشتن را داشته باشد، جوکریست که هیث لچر در شوالیهی تاریکی نقش آن را بازی میکند. پس یکی از دو مجهول ما برای حل این دو معادله پیدا شد و الآن ما دارای یک معادلهی تک مجهولی هستیم که با جایگذاری جوابهای مختلف در آن, در آنسوی این معادله میتوانیم جوابهای مخلفی بگیریم. واما مجهول دوم: آنارشیسم چیست؟ اگر بخواهیم در بستر تاریخی به این سوال نگاه کنیم میتوان گفت جوابها به بینهایت میرسند: ما آنارشیسم را در میان جمهوریخواهان اسپانیا و انقلاب روسیه میتوانیم بیابیم تا یونان عصر طلایی و حتی پیش از آن. در زمینهی تئوری نیز این چنین است از باکنونین تا اشتبرتنر و... پس نمیتوانیم هیچ یک از این منشها را صرف آنارشیسم بدانیم اما اگر در یک جملهی ساده بخواهیم آنارشیسم را تعریف کنیم مینوانیم به مانند استالین در مقالهی مارکسیسم یا آنارشیسم بگوییم: آنارشیسم یعنی رهایی افراد از قید. در بیان دیگر عمدهی آنارشیستها از لحاظ آرمانی شباهتهای زیادی به عمدهی مارکسیستها دارند با این تفاوت که مارکسیستها شیوه ی رسیدن به این آرمان را از آنارشیستها متفاوت میدانند و یکی دیگر از تفاوتها این است که مارکسیسمها به رهایی جوامع از قید معتقدند و فرد را در بستهی جامعه در نظر میگیرند. به بیان دیگر در نظام سیاسی آنارشیسم یعنی نظام سیاسی بدون دولت و طبقات، و در اندیشههای اصلی خود به یک ملت واحد جهانی با همکاری داوطلبانه به جای اجبار میاندیشند.
اما کدام از ویژگیهای جوکر این مفاهیم را میرساند؟ دربارهی شخصیت جوکر شوالیهی تاریکی باید گفت این کارکتر دارای ابعاد قدرتمندی در زمینههای روانی و فیزیکی است، اگر جوکر را آنارشیست بپنداریم باید گفت در بعد ایدئولوژیک نمیتوان این پیرنگ خوب و کم نقص را دید. در هرجامعهای کلیشههایی دربارهی دیدگاههای مختلف وجود دارد. مثلا این کلیشه که میگوید کمونیستها همه از مردم آمریکا متنفرند و یا اینکه همهی کمونیستها عامل شوروی اند و... حال آنکه خود آمریکا نیز جمعیت زیادی کمونیست داشت و بخش زیادی از جریان چپ کمونیستی حتی به شدت بر ضد سیاستهای شوروی بودهاند نمونهی بارزش هم تروتسکیستها که معتقد بودند بعد از روی کار آمدن استالین شوروی تبدیل به یک قطب امپریالیستی شد. یا این کلیشه که همه مسلمانان تروریستند حال آنکه نزدیک به یک میلیارد مسلمان وجود دارد و مذهب هیچ چیزی را از آنان نشان نمیدهد و همانقدر که ممکن است یک مسیحی تروریست باشد ممکن است یک مسلمان نیز تروریست باشد و دین چیزیست که فقط از طریق جبرجغرافیا برای اکثریت انسانها انتخاب میشود. اما این سبک کلیشهها درباب آنارشیستها نیز وجود دارد و کلیشه این است که آنارشیسم یعنی بینظمی و هرج و مرج و آنارشیستها صرفا ضد اجتماع و روانی وغیرهاند برای مثال جایی از فیلم که جوکر مردمان شهر را دچار رعب و وحشت میکند و باعث میشود شهر را تخلیه کنند یا جایی که یک بیمارستان را منفجر میکند.
شخصیت جوکر شوالیهی تاریکی نیز تنها از این لحاظ به کلیشههای پیرامون آنارشیستها شبیه است. هرچند که نمیتوان این حرفرا درباب تمام سکانسهای این فیلم زد اما این تمامیتی که این کارکتر به شما میدهد. ربطی به آنارشیسم در جهان واقعیت ندارد درباب دیالوگی که جوکر خود را در آن مامور آنارشی مینامد نیز باید گفت این کلمه (آنارشی) چند کاربرد مختلف دارد, یکی از این کاربردها بیدولتی و وضعیتیست که آنارشیسم از آن یاد میکند, کاربرد دیگر این کلمه را آن+آرخه میتوان گفت که آن حالت نفی را در زبان لاتین, یونانی و... دارد و یکی از کاربردهای آرخه در زبان باستانی یونان نظم بوده و در نتیجه هنوز بعضا آنارشی به معنای هرج و مرج به کار میرود یا بینظمی پس نمیتوان این را دلیل بر این دانست که شوالیهی تاریکی خود نیز خواهان جوکری آنارشیست است. البته بخشهایی از داستان درباب جوکر در این فیلم همواره سوال برانگیز است که این قضیه در کارهای دیگر نولان نیز قابل رویت است، اینکه داستان سعی زیادی بر پیچیده کردن مسائل میکند و بخشهایی از این مسائل بیجواب و حتی بعضا غیر منطقی طبق منطق خود اثر به نظر میرسند اما این موضوع خود بحثیست جدا و ما سعی میکنیم وقتی به این سوال جواب نه را میگوییم، طبق آن اطلاعاتی این را بگوییم که در اخیتار داریم و میتوانیم در اختیار داشته باشیم.
25 بهمن 1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پردیس گیم]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]