واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
پرهیز از دوبارهکاری در ترجمه قرآن امروزه در بازار کتاب، شاهد وجود ترجمههای متعددی از قرآن هستیم. ترجمه به طور کلی کاری سلیقهای و انتزاعی است و مخاطبان با سلیقههای مختلف، دست به انتخاب ترجمه مورد پسند خود از قرآن میزنند. مثلا ترجمه مرحوم الهیقمشهای ترجمهای امانتدار است.ایشان تلاش کردهاند همه موارد را رعایت کنند.
در اهمیت این ترجمه باید گفت، زمانی به سرانجام رسیده که ترجمه قرآن کار ممنوعی بوده و حتی گاهی اوقات حکم اعدام برای مترجمان قرآن صادر می کردند زیرا بر این باور بوده اند که ترجمه کتاب های آسمانی موجب تحریف آن می شود و کلام حق در ترجمه آسیب می بیند. اکنون پس از باب شدن ترجمه های متعدد باید گفت، هنوز ترجمه مورد قبولی که همه مخاطبان را ارضا کند و باب سلیقه همگان باشد، وجود ندارد. حال اگر بر این ترجمه های متعدد بتوان نام رقابت گذاشت، باید گفت چنین رقابتی اتفاق بدی نیست زیرا هم سلیقه های مختلف مخاطبان ارضا می شود و هم شاید زمانی به ترجمه گلچین شده از محاسن تمام ترجمه ها و قابل قبول برای اکثریت مردم دست یابیم و از این طریق از دوباره کاری و همپوشانی جلوگیری کنیم. درباره قابل قبول بودن ترجمه قرآن لازم است به چند نکته اشاره کنم. حداقل در ترجمه های قرآن به زبان انگلیسی هنوز به هیچ ترجمه قابل قبولی دست پیدا نکرده ایم. برای مثال، من با کسانی مواجه شده ام که 23 سال از عمر خود را صرف ترجمه قرآن به زبان انگلیسی کرده اند، ولی خودشان در نهایت اقرار کرده اند که هیچ یک از ترجمه های انگلیسی معادل قرآن نیست و هنوز شمه ای از قداست قرآن را ندارد. از همین جاست که این مطلب مطرح می شود که افراد، بدون وضو نباید به آیات نوشته شده دست بزنند ولی طبق فتوای مراجع، مسج ترجمه آیات با دست بدون وضو بی اشکال است. پس از این لحاظ هم می توان گفت قرآن و ترجمه های آن با یکدیگر معادل نیستند. اگرچه سالیان سال است، افراد مختلف انرژی زیادی را صرف ترجمه قرآن کرده اند ولی هنوز مباحث زیادی وجود دارد که مغفول مانده است. یکی از مشکلاتی که در کار ترجمه وجود دارد، این است که متولی ندارد. ترجمه هایی که از آقایان خرمشاهی و آیتی و آیت الله مکارم باقی مانده است، همگی واقعا باارزش است و این مترجمان محترم عمری را در این کار صرف کرده اند ولی لازم است مترجمان قرآن ما زیر چتری قرار بگیرند که با یکدیگر هماهنگ کار کنند زیرا در بعضی جنبه ها آنقدر تفاوت زیاد می شود که حتی به متن ترجمه آسیب می رسد و سلیقه ای شدن ترجمه معنای واقعی پیدا می کند. مثلا ما ترجمه ای از قرآن براساس وزن شاهنامه داریم. به شعر درآوردن ترجمه آیات قرآن از یک سری جنبه ها، کار جالبی است و برای آن زحمت زیادی کشیده شده ولی مسلما در شعر به دلیل لزوم وفادار ماندن شاعر به وزن و قافیه و... برخی دقت های ترجمه خواه ناخواه از بین می رود. همین عامل موجب می شود، ترجمه زیر سوال برود گرچه مترجم و شاعر محترم، عمری برای این کار زحمت کشیده است. پیشنهاد خوب این است که ما اتحادیه و صنفی داشته باشیم که مترجمان بزرگ را کنار یکدیگر جمع کند و ترجمه های قرآن را زیر چتر حمایتی خود قرار دهد. با این کار می توان به ترجمه واحدی رسید که تا حد زیادی قابل قبول باشد. پس از آن، می توانیم با جزئی کار کردن روی بعضی کلیدواژه ها و نکات، فهم آیات را برای مخاطب آسان تر کنیم. گرچه قبول داریم در بعضی بخش ها به دلیل ترجمه بودن و به دلیل نگاه های متفاوت فقهی و... نمی توان به این سادگی ها به یک ترجمه واحد دست یافت و اختلافاتی باقی خواهد ماند. اگر بخواهیم مخاطب محور صحبت کنیم، شاید وجود این همه ترجمه های قرآن برای مخاطبان معمولی باعث سردرگمی شود بنابراین، مخاطب باید قبل از انتخاب ترجمه قرآن دست به تحقیق بزند و ترجمه ای مناسب سلیقه خود بیابد. ما برای تمام خریدهای خوب با پرس وجو دست به انتخاب می زنیم ولی بعضی اوقات برای انتخاب ترجمه مناسب قرآن وقت کافی صرف نمی کنیم در حالی که باید برای انتخاب آن، حوصله بیشتری بکنیم و از افراد صاحب نظر بیشتری درخواست کمک بگیریم. در این حوزه ارزش دارد حتی با چند نفر مشورت کنیم و در صورت توانایی مالی، چند ترجمه قرآن خریداری کنیم. این بهترین راه رها شدن از سردرگمی خرید قرآن است. این مساله دقیقا درباره ترجمه قرآن به زبان های دیگر نیز مصداق پیدا می کند. گرچه هنوز ترجمه قابل قبول از قرآن به زبان های دیگر نداریم ولی در کل، کسانی که سال هاست عمر خود را صرف این کار کردند، از میان ترجمه های موجود، مناسب ترین و کم خطاترین ترجمه را براحتی می توانند معرفی کنند. من حدود 20 سال است که در حوزه ترجمه آثار اسلامی به زبان انگلیسی مشغول کار هستم و در این سالیان متوجه کمبودهایی در این حوزه شده ام. ترجمه های قرآن به زبان انگلیسی کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. ترجمه ها پس از چاپ به کتابخانه ها رفته و زندانی شده اند. من اخیرا کتابی به نام «از خدا بپرس» به چاپ رسانده ام که در آن موضوعات قرآن را به هفت موضوع کلی و 226 موضوع جزئی دسته بندی کرده ام. تمام آیات مربوط به این موضوعات را کنار هم قرار دادم و ترجمه های انگلیسی آن را جمع آوری کردم بنابراین اگر فردی خارجی که با زبان انگلیسی آشناست، به کتاب «از خدا بپرس» مراجعه کند، می تواند براحتی تمام آیات مربوط به آن موضوعات را در کنار هم ببیند. این کار موجب شد تا هم نگاهی به دیگر ترجمه های انگلیسی زبان از قرآن داشته باشم و هم مخاطب ناآشنا با قرآن و موضوعات آن را از سرگردانی های رایج رهایی بخشم. این سبک کار کردن، موجب می شود تا مخاطب خارجی زبان و غیرمسلمان راحت تر با قرآن ارتباط برقرار کند، خصوصا که پیش از این هیچ کتاب مشابهی در ترجمه انگلیسی قرآن حتی به لحاظ نوع دسته بندی موضوعات نداشته ایم. چنین کارهایی حتی در ترجمه های فارسی کاربرد دارد زیرا بعضی کسانی که از قرآن در تحقیقات و امور معمول زندگی خود استفاده می کنند (یعنی کسانی که تخصصی به دنبال چنین مباحثی نرفته اند) الزاما تمام آیات و نکات را بررسی نکرده اند بلکه به صورت موضوعی فقط آن بخشی را مدنظر قرار داده اند که به آن نیاز داشته اند البته در این بخش نیز آثار زیادی در زبان فارسی نوشته شده که با یکدیگر همپوشانی دارند. اگر اتحادیه ای که بالاتر به آن اشاره کردم، تشکیل شود و چتر حمایتی و اطلاع رسانی خود را برای فعالان این حوزه بگسترد، مسلما با ذخیره انرژی و زمان، می توانیم تمرکزمان را بر مباحث کمتر کارشده یا کارنشده صرف کنیم. آن هنگام است که می توان حتی به سراغ دیگر منابع غنی اسلامی مانند نهج البلاغه و صحیفه سجادیه رفت و از گوهر های آنان استفاده کرد. دکتر پرویز مصلی نژاد - عضو هیات علمی دانشگاه
چهارشنبه 02 بهمن 1392 9:07
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 47]