واضح آرشیو وب فارسی:فارس: علامه فرنگديده
ميرزا محمدخان قزويني، معروف به علامه قزويني سال 1294 قمري در تهران متولد شد. پدر وي مرحوم ميرزا عبدالوهاب قزويني معروف به ملاآقا از فضلا، دانشمندان و اديان عصر خود و يكي از نويسندگان چهارگانه كتابنامه دانشوران در تهران بوده كه ترجمه احوال نحويان و لغويان و اديبان و فقيهان غالبا به عهده وي بوده است.
محمد قزويني تحصيلات علوم متدواله اسلامي را در تهران گذراند. وي ابتدا صرف و نحو را زير نظر پدر آغاز كرد. سپس در محضر استاداني همچون ميرزا حسن آشتياني، حاج شيخ فضل الله نوري و امثال آنها شاگردي كرد و در تمام علوم اسلامي از مقدمات صرف و نحو و معاني و بيان و بلاغت و لغت، فقه و اصول و منطق و هيات و علوم رياضي و علوم ادبي از قبيل تاريخ ادب و رجال و عروض و قافيه متبحر و سرآمد شد.
اوايل سال 1322 قمري، آقا ميرزا احمد خان وهابي، برادر علامه قزويني كه در لندن به سر مي برد و از شوق برادرش به ديدن نسخ كمياب كهن آگاه بود، از او خواست كه سفري به لندن و از كتابخانه بزرگ پايتخت بريتانيا ديدن كند. علامه قزويني در سفر به لندن و پس از مشاهده عظمت كتابخانه آن شهر و تامل در آن همه نفايس كتب كمياب از عربي و فارسي و... شوق مطالعه چنان به وي غلبه كرد كه با از ياد بردن خانواده و وطن، اقامت او دو سال طول كشيد. آشنايي و صحبت با خاورشناساني مانند ادوارد براون و چند مستشرق و فاضل ديگر باعث شد تا مقام علمي او بر انديشمندان غربي پوشيده نماند و آنها به استفاده از او پرداختند كه از جمله كارهاي ابتدايي وي در لندن، طبع چهار مقاله نظامي عروضي سمرقندي بود كه با حواشي عالمانه او منتشر شد. بعد از سال ها علامه قزويني از لندن به پاريس رفت و در آنجا اقامت گزيد و با بعضي خاورشناسان فرانسه نيز آشنايي يافت. اواخر 1333 قمري به واسطه بروز جنگ جهاني اول كه در جريان امور وقفه حاصل شده بود و ادامه كارهاي ادبي و تاريخي ممكن نبود به پيشنهاد آقاي حسين قلي خان نواب كه در پاريس بود و در همان اوقات به سمت وزير مختار ايران در آلمان منصوب شده بود از پاريس حركت كرد و وارد برلين شد. بعد از جنگ جهاني بار ديگر وارد پاريس شد و به كارهاي گذشته ادامه داد و به ادامه طبع تاريخ جهانگشاي جويني مشغول شد. با شروع جنگ جهاني دوم ميرزا محمدخان ناگزير شد كه اروپا را ترك كرد، از راه خشكي اروپا و از طريق تركيه و عراق وارد تهران گردد، تهراني كه وي در بيست و هفت سالگي آن را ترك كرده و به اروپا رفته بود و اينك در شصت و دو سالگي با آن همه كار و خدمت براي فرهنگ اين مرز و بوم به كشورش باز مي گشت.
علامه قزويني هنگام بازگشت به ايران و با تاثير از زندگي در فرنگ و همنشيني با انديشمندان و عالمان غربي، در كارهاي علمي همت گماشت و در زمينه علم رجال و تاريخ و شناخت فرق اسلامي محققي بي مانند شناخته شد. علامه قزويني در اقامت خود در ايران به ادامه كارهاي علمي و تحقيقي خويش از جمله تصحيح ديوان حافظ پرداخت، تا آنجا كه روز جمعه ششم خرداد 1328 شمسي به سبب بيماري در گذشت و در مقبره ابوالفتوح رازي مجاور زاويه حضرت عبدالعظيم به خاك سپرده شد.
علامه را پيشواي اهل تحقيق در روزگار ما دانسته اند و ترديدي نيست كه در تصحيح و تنقيح متون مربوط به فرهنگ و تاريخ ايران پيشوايي مسلم است.
مشهورترين آثار مرحوم علامه قزويني عبارتند از: تصحيح و طبع زبان نامه سعدالدين وراويني، تصحيح و طبع و تحشيه و طبع چهار مقاله نظامي عروضي سمرقندي، تصحيح و طبع و تنقيح ديوان حافظ شيرازي، با دكتر قاسم غني ...
علي فراهاني / جام جم
پنجشنبه 5 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]