تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835182613
تعلیق و تعطیل حج از سوی حاکم اسلامی - بخش دوم و پایانی ولایت بر تحریم و تعطیلی حج
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تعلیق و تعطیل حج از سوی حاکم اسلامی - بخش دوم و پایانی
ولایت بر تحریم و تعطیلی حج
چنانچه مصلحتی مهمتر از مصلحت خالی‌نشدن خانه خدا از زائر اقتضاء کند، می‌تواند به تعلیق یا تعطیلی آن حکم کند.
تحریم حج و تعطیلی آن توسط حاکم اسلامی آنچه از مطالب پیشین به‌دست آمد، آن است که ولی امر مسلمانان، در قبال تعطیلی حج مسؤول و مکلف است. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا حاکم اسلامی می تواند حج را بنا به عللی تعلیق یا تعطیل کند؟ آیا این مسأله، پیشینه تاریخی دارد؛ به این بیان که برخی فقهاء چنین حکمی صادر کرده باشند؟ و اگر چنین است، تحت چه معیاری صورت گرفته و با وظیفه حاکم در قبال تعطیلی حج چگونه تبیین می شود؟ پیشینه تاریخی تعطیلی حج همانگونه که به برخی از گزارشات تاریخی اشاره گردید، فقدان امنیت جانی و مالی در راه حج، یکی از عوامل تعطیلی حج است. بر این اساس، برخی از فقهاء سفر حج را نسبت به پاره ای از اماکن و راه ها تحریم نموده اند. به عنوان نمونه، «میرزای قمی» که به سال 1212هجری قمری به حج رفته بود، سال‌ها بعد با دریافت گزارش رفتار وهابیان با شیعیان در مسیر حج، در پاسخ به استفتای یکی از دانشوران معاصر خود، امنیت را از شروط حج دانسته؛ هر چند وجود امنیت را از موضوعات وابسته به تشخیص مکلف می‌داند، تصریح می‌کند که در آن وضعیت، نه خود به حج می‌رود و نه به دیگری اجازه سفر می‌دهد. چنانچه می‌نویسد: «... به هر حال، اگر خودم بالفرض، حج در ذمه‌ام مستقر باشد، در این سال نمى‌روم و کسى را هم اذن نمى‌دهم که برود. شما خود بهتر مى‌دانید» (میرزای قمی، 1413ق، ج1، ص326-331). همچنین شیخ «فضل‌الله نوری» به سال 1319هجری قمری سفر به حج را از راه جبل تحریم کرد. وی که خود از این مسیر به حج رفته بود، در بازگشت، نه تنها سفر حج از این راه را حرام دانست، بلکه مراجع تقلید شیعه را نیز قانع کرد که سفر از این راه را تحریم کنند. این فتاوا در کتاب «فتاوی العلماء فی حرمه السفر الی الحج من طریق الجبل» گرد آمده است (آقابزرگ تهرانی، بی‌تا، ج16، ص102؛ جعفریان، 1388-1378، ج9، ص38 و 42). نمونه دیگر، می توان به ماجرای قتل «ابوطالب یزدی» در روز بعد از 14 ذی‌حجه مقابل چشمان مردم در برابر کوه مروه با ضرب شمشیر، به اتهام آلوده‌ساختن خانه خدا و رفتار نامناسب «آل سعود» با حاجیان ایرانی، به سال 1342ق/1322ش، اشاره کرد. این جنایت هولناک، موجی از خشم و ناراحتی و اعتراض را در میان شیعیان جهان پدید آورد و بسیاری از علمای جهان اسلام از جمله آیهالله «سیدابوالحسن اصفهانی» که آن هنگام در «کربلا» مقیم بود، انزجار خود را از این عمل ابراز و در نامه‌ای به شاه ایران، سکوت او را ناروا دانست و خواهان واکنشی مناسب شد (حجازی، 1387، ص285؛ قاضی عسگر، 1388، ص14-13). آیهالله «شبیری زنجانی» از والد معظّمشان نقل می کند که گفته است: «پس از تسلط آل سعود بر سرزمین حجاز، برای تشرف به حج عازم عتبات شدم، اما در آنجا با تحریم حج توسط حضرات آیات سیدابوالحسن اصفهانی و شیخ «محمدحسین نائینی» روبه رو گشتم. شاید اعتراض مراجع شیعه که در قالب تحریم حج مطرح شده، موجب شود که وهابیان از ادامه اینگونه حرکات منصرف شوند. لذا برای رعایت حرمت این حکم به ایران بازگشتم و سال بعد به حج مشرف شدم» (ورعی، ش24، تابستان 1381). نمونه دیگر از جنایت آل سعود در مراسم برائت از مشرکین، در سال 1366شمسی رقم خورد. وقتی در این جنایت، حدود 275 تن از حجاج ایرانی به دست وهابیون آل‌سعود به شهادت رسیدند، حکومت اسلامی ایران که با رهبری امام خمینی(ره) اداره می شد، رابطه خود را با دولت سعودی قطع و حج ایران به حکم ایشان برای مدتی تعطیل گردید. لازم به ذکر است، در نمونه های مذکور، تحریم حج به صورت کلی صورت نگرفته است؛ به نحوی که هیچ مسلمانی حج نگزارد، بلکه تحریم، تنها مربوط به منطقه ای خاص؛ مثل ایران و یا نهایت، تمام شیعیان؛ اعم از ایرانی و غیر ایرانی بوده است. بنابراین، تعطیلی کلی حج و خالی‌ماندن کعبه معظمه از مسلمانان، حتی اهل سنت و اهالی مکه تا کنون گزارش نشده است (الذهبی، 1410ق، ج23، ص374؛ بردی، 1392ق، ج3، ص227؛ الرشیدی، 1980م، ص107). ولایت بر تحریم و تعطیلی حج آنچه از بررسی ادله اثبات‌کننده ولایت فقیه به منظور تبیین محدوده اعمال ولایت و وظایف و اختیارات او به‌دست می آید، آن است که بنا بر دلیل عقلی، تمام اختیارات پیامبران و امامان(ع) که به سعادت جامعه مربوط می شود و در حیطه امور حکومتی است، به فقهاء منتقل شده است؛ زیرا همان دلیل عقلی که برای اثبات نبوّت و امامت مطرح می شود، برای اثبات ولایت فقهاء نیز مطرح است (جوادی آملی، بی‌تا، ص159). بنا بر دلیل نقلی، مقبوله «عمربن حنظله» اختیارات امام(ع) بما هو حاکم را برای فقیه ثابت می کند (بروجردی، 1416ق، ص79). به بیان دیگر، عبارت «فإنّی قَد جَعَلتُهُ عَلَیکُم حاکِماً» تمام آنچه را که برای حاکم و والی ثابت می‌داند، برای فقیه نیز ثابت می داند. امام(ع) در این روایت، فقیه را به عنوان حاکم تعیین کرد. بنابراین، مثلاً تمام اختیاراتی را که مالک اشتر، ـ حاکم منصوب امیرالمؤمنین علی(ع) در مصر ـ دارا بود، داراست؛ یعنی همه وُلات منصوب خاص امیرالمؤمنین تمام اختیارات خود امام(ع) را داشتند؛ چون قطعاً منصوبین ائمه(ع) نمی‌توانسته‌اند برای تک تک کارها از حضرت اجازه بگیرند. فقیه نیز همین‌گونه است و در زمان عدم بسط ید ائمه(ع) والی و حاکم است. فقط تفاوت در این است که ولات منصوب، تنها در جغرافیای خاصی حق اعمال ولایت داشتند، اما فقهاء در هر محدوده‌ای که بسط ید داشته باشند ولایت دارند. روایت مستفیض «اللّهمّ ارحم خلفائی» (صدوق،1413ق، ج 4، ص420) نیز با توجه به اینکه فقهاء را جانشینان پیامبر اکرم(ص) معرفی می کند، از لحاظ محدوده، تمام اموری که رسول خدا(ص) از جهت حکومت داشته را شامل می شود(1). با توجه به عبارت «فإنّهم حجّتی علیکم» (حر عاملی، 1409ق، ج 27، ص140) در توقیع شریف نیز مشخص می شود تمام اختیارات حکومتی امام(ع) برای فقهاء جعل شده است. بنابراین، هر آنچه شأن امام معصوم از جهت حاکم‌بودن و حکومت‌کردن بر امت اسلامی است، برای فقیه نیز ثابت است و هر آنچه مربوط به شؤون عصمت و امامت است، منحصر به وجود و حضور خود ایشان می باشد. به عبارت دیگر، محدوده ولایت ولیّ امر و حاکم اسلامی شامل تمام اختیارات حکومتی پیامبر و ائمه(ع) می‌شود و تمام اموری که حفظ اسلام و جامعه اسلامی منوط به آن است، تحت اختیار ولی فقیه است. از طرف دیگر، خداوند تبارک و تعالی بر اساس مصالح و مفاسد، برخی اعمال را واجب و برخی را حرام نموده است. بنابراین، روشن و واضح است که شارع مقدس بر تعطیلی بدون قید و شرط احکامِ دارای مصالح و مفاسد ملزمه، راضی نیست. بنابراین، حکم به تحریم و تعطیلی حج، حکم حکومتی و ولایی است که در صورت تزاحم احکام اولیه با مصالح جامعه اسلامی توسط حاکم اسلامی رخ می دهد و می دانیم شارع مقدس به تعطیلی موقت احکام خود بنا بر مصلحت اسلام و مسلمانان رضایت دارد. ولی‌فقیه می‌تواند بر اساس مصالح اهم اسلام و مسلمین، موقتاً حکم به تعطیلی یک حکم شرعی ـ اعم از عبادی و غیر عبادی ـ نماید. البته باید دقت داشت مصلحتی که موجب تعطیلی امر عبادی، یا غیر عبادی می‌شود، باید از طریق کارشناسی و تخصصی ثابت شود که از مصلحت موجود در آن امر عبادی یا غیر عبادی مهمتر باشد. مثلاً حفظ حرمت و نفوس شیعیان در مقطع خاص، موجب می شود که فقیه، حکم به تعطیلی حج نماید؛ همانگونه که در حکم میرزای قمی نیز چنین آمده است. در این صورت، اتیان حج، نه تنها وجوب ندارد، بلکه حرام تکلیفی است؛ هرچند که ممکن است در صورت تخلف مکلف از عمل به حکم حکومتی و انجام حج، آن عمل را مجزی و کافی از حجهالاسلام دانست. در هر حال، مسأله از جهت کبروی قابل خدشه نیست که ولایت بر تحریم و تعطیلی حج بر عهده حاکم جامعه اسلامی است، منتها از جهت صغروی، تشخیص اهم‌بودن مصلحتِ تحریم و تعطیلی حج بر دیگر مصالح، مشکل است. هرچند گفته می شود رژیم سعودی از درآمدهای ناشی از حج که معادل فروش یک ساله نفت این کشور است، برای ترویج عقاید نادرست وهابیت و تخریب و تکذیب مذهب شیعه استفاده می کند و با بغض شدید با محبّان اهل بیت(ع) رفتار می کند و چهره واقعی ایشان را به گونه دیگری وانمود می کند، منتها یکی از ره‌آوردهای حج، تقویت امت اسلامی است. ظرفیت حج برای تقویت امت اسلامی را میتوان در دو عرصه «اتحاد سیاسی ـ اجتماعی» و «اتحاد اقتصادی» (حج(22): 28-27) مشاهده کرد و حاکم اسلامی از هر دو زمینه به منظور پیشبرد اهداف عالی اسلام استفاده می کند. توجه به دشمن مشترک، یکی از عوامل وحدت‌بخش و موجب تقویت انسجام جبهه داخلی مسلمانان است. حاکم اسلامی، مسلمانان را متوجه دشمن مشترک کرده و مانع اختلافات مذهبی و فرقه‌ای در درون جامعه اسلامی می‌شود، تا از دشمن حقیقی خود غافل نشوند. حاکم اسلامی با تکیه بر محور توحید و مشترکات امت اسلامی، راه دستیابی به عزت و سربلندی جامعه اسلامی را به مسلمانان نشان می دهد و این در سایه انجام هر ساله حج است. حج، بستری برای شناخت حقایق، آن هم شناختی عمیق و غیر سطحی است؛ چنانچه امام رضا(ع) ضمن بیان علت تشریع حج فرموده‌اند: «... مع ما فیه من التفقه و نقل أخبار الائمه(ع) الى کل صُقع و ناحیه» (حر عاملی، 1409ق، ج11، ص12)؛ از برکات حج، تفقه در دین و نقل و بیان اخبار ائمه(ع) به هر منطقه و ناحیه‌ای است. امروزه علاوه بر تبلیغات غیر مسلمانان علیه شیعه و ایجاد موج گسترده شیعه‌هراسی در جهان، برخی از نویسندگان مسلمان نیز با تدوین کتبی به زبان‌های مختلف، به تبلیغ علیه عقاید حقه شیعه (توسل و شفاعت و...) مشغولند و مبلّغان وهابی تلاش می‌کنند به روش‌های گوناگون و با بحث‌های خصوصی و چهره به چهره با مسلمانان کشورهای مختلف، مذهب جعفری را در تنگنا قرار داده و عقاید آن را شرک‌آلود جلوه دهند. حاکم اسلامی در ایام حج می تواند در راستای شناساندن و معرفی مکتب تشیع به مسلمانان جهان اقدام نموده و معارف عمیق اهل بیت(ع) را به علما، جوانان و فرهیختگان شرکت‌کننده در کنگره عظیم حج برساند و این جز با پرپایی حج و همراهی با دیگر مسلمانان در انجام اعمال امکان ندارد و اصولاً نفس حضور شیعیان در حرمین شریفین، موجب ترویج تشیع در میان سایر مذاهب و آشنایی آنها با مکتب حقه اهل بیت(ع) می‌شود. بنابراین، برپایی حج و تلاش برای بیداری جهان اسلام و آگاهی دیگر مسلمانان و شناخت ایشان از عقاید تشیع و اسلام ناب در خلال آن و به تبع آن، خنثی‌سازی توطئه های دشمنان و تبلیغات وهابیت، از مصالحی است که نمی توان به آسانی از آنها دست کشید و حتی می توان گفت با توجه به شرایط امروز، تعطیلی حج، محجوریت تشیع را در پی خواهد داشت. تقابل وظیفه حاکم اسلامی نسبت به اعزام مسلمانان به حج با تحریم حج توسط او چنانچه گفته شد، ولیّ امر و حاکم جامعه اسلامی در قبال تعطیلی حج، مسؤول و مکلّف است و باید با صرف بخشی از بیت المال، مسلمانان را به حج اعزام کند تا کعبه معظّمه تعطیل و خالی از حجاج نشود. از طرف دیگر، محدوده اعمال ولایت او که مستفاد از ادله است، اجازه تحریم و تعطیلی حج را به او می دهد. این تقابل و ناسازگاری در وظایف حاکم اسلامی که در بدو نظر به چشم می خورد، ناشی از خلط حکم اولیه و حکم حکومتی است. تکلیف ولی فقیه در قبال تعطیلی حج و اعزام مسلمانان به حج، از وظایف شرعیِ اولی برای حاکم اسلامی است. به عبارت دیگر، این حکم، حکم اولی است و تحریم و تعطیلی حج، بنا بر حکم حکومتی است. بنابراین، منافاتی با هم ندارند؛ یعنی اعزام حجّاج برای حج، به جهت تعطیل‌نشدنِ کعبه، عملی واجب است؛ البته به حکم اولی و بنا بر حکم حکومتی حاکم حرام است. نتیجه گیری حاکم اسلامی، بنا بر حکم اولی، مکلّف است فضای مناسبی برای انجام تکالیف دینی و عبادی از جمله حج را در جامعه اسلامی فراهم کند و بنا بر ادله، باید زمینه حج‌گزاری مسلمانان را فراهم کند؛ هرچند که از بیت المال در این مقصود هزینه کند و برخی را به خرج بیت المال به حج بفرستد؛ این حکم، شامل تمام موارد ترک حج توسط مسلمانان می شود؛ چه از باب ترس و ناامنی و چه از باب عدم استطاعت و یا سرکشی افراد مستطیع. از طرف دیگر، چنانچه حاکم اسلامی مصالح اهم اسلام و جامعه اسلامی را در این نگاه که حج به طور موقت تعطیل باشد، می تواند به تحریم حج حکم کند و حج را برای مقطعی تعطیل کند، اما تشخیص موضوع و موارد اهمّ، با توجه به شرایط امروزی مشکل است. تبلیغات مسموم دشمنان مکتب اهل بیت(ع)، همواره با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین امکانات و تجهیزات، با هدف مخدوش و بدنام‌‌کردن مذهب جعفری در ذهن سایر مذاهب اسلامی و ایجاد بدبینی نسبت به مکتب تشیع همراه بوده است. حج گزاری، بهترین راه تعامل با عموم مسلمانان و دیگر مذاهب اسلامی و تبلیغ افکار و عقاید ناب علوی است و می توان در این فرصت، بسیاری از کج‌اندیشی ها و تکفیرهای موجود در جهان اسلام را زِدود. پی نوشت: 1. این روایت، هم از طریق شیعه و هم از طریق اهل سنت به نحو مستفیض نقل شده است و موثق الصدور است؛ یعنی اگرچه تک تک روایات، ضعف سندی دارند، اما چون از چهار طریق متفاوت نقل شده که هیچ تداخلی بین آنها نیست و روات نیز اهل شهرهای مختلفی هستند، احتمال جعل، غیر قابل اعتناء شده و اطمینان به صدور حاصل می گردد (علی‌بن‌ابی‌بکر هیثمی، مجمع الزوائد، ج1، ص126؛ طبرانی، المعجم الاوسط، ج6، ص77؛ جلال‌الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج1، ص223؛ محمد‌بن‌علی‌بن‌بابویه (صدوق)، عیون اخبار الرضا7، ج2، ص37؛ همو، 1403ق، ص375؛ محمد‌بن‌الحسن حر عاملی، 1409ق، ج 27، ص92). منابع و مآخذ 1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه. 3. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج16، قم: نشر اسماعیلیان، بی‌تا. 4. ابن اثیر، على‌بن‌ابى‌الکرم ، الکامل فی التاریخ، ج4و9، بیروت: دار صادر، 1385ق. 5. ابن ادریس، محمدبن‌منصور‌بن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى ، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق. 6. ابن الجوزی، مرآه الزمان فی تاریخ الاعیان، به کوشش الهموندی، بغداد: الدار الوطنیه، 1369ق. 7. ابن فهد، عمربن‌محمد، اتحاف الوری، به کوشش عبدالکریم، ج2و3، مکه مکرمه: جامعه ام القری، 1408ق. 8. ابن قدامه، ابومحمدعبدالله‌بن‌احمد، المغنی، ج3، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا. 9. ابن کثیر، عمادالدین ابوالغداء اسماعیل‌بن‌عمر، البدایه و النهایه، به کوشش علی شیری، ج1، 11و12، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1408ق. 10. البتنونی، محمدلبیب، سفرنامه حجاز، ترجمه انصاری، تهران: مشعر، 1381. 11. الجبرتی، عبدالرحمن، عجائب الآثار، ج3، بیروت: دارالجیل، بی‌تا. 12. الحنبلی، مجیرالدین، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، به کوشش عدنان یونس، ج1، عمان: مکتبه دنیس، 1420ق. 13. الذهبی، محمدبن‌احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر، به کوشش عمر عبدالسلام، ج23، بیروت: دارالکتاب العربی، 1410ق. 14. الرشیدی، احمد، حسن الصفا و الابتهاج، به کوشش عبداللطیف، مصر: مکتبه الخانجی، 1980م. 15. السنجاری، علی‌بن‌تاج‌الدین، منائح الکرم، به کوشش المصری، ج4، مکه مکرمه: جامعه ام‌القری، 1419ق. 16. السیوطی، جلال‌الدین، الجامع الصغیر، ج1، بیروت: دارالفکر، 1401ق. 17. الفأسی، محمد، شفاء الغرام، به کوشش گروهی از علما، ج2، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1421ق. 18. امام خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، ج20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، بی‌تا. 19. بحرانى، یوسف‌بن‌احمد، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج14، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق. 20. بردی، یوسف‌بن‌تغری، النجوم الزاهره، به کوشش شلتوت و دیگران، ج3، قاهره: وزاره الثقافه و الارشاد القومی، 1392ق. 21. بروجردی، سیدحسین، البدر الزاهر فی صلاه الجمعه و المسافر، دفتر آیهالله منتظری، چ3، 1416ق. 22. جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، ج2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1379. 23. ----------، مقالات تاریخی، قم: دلیل ما، 1388-1387. 24. جمعی از نویسندگان، روزنامه کیهان، تهران: مؤسسه کیهان، ش13104، 26/5/1366. 25. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت، قم: انتشارات اسراء، بی‌تا. 26. حجازی، علیرضا، آهنگ حجاز، قم: فارس الحجاز، 1387. 27. حر عاملى، محمدبنحسن، وسائل الشیعه، ج11و27، موسسه آل البیت:، 1409ق. 28. حلّى، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی، تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، ج2، مشهد مقدس: مؤسسه آل البیت:، بی‌تا. 29. ------------------------، قواعد الاحکام، ج1، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1413ق. 30. ------------------------، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج13، مشهد مقدس: مجمع البحوث الإسلامیه، 1412ق. 31. دحلان، احمدبن‌زینی، خلاصه الکلام فی بیان امراء البلد الحرام، قاهره: المطبعه الخیریه، 1305ق. 32. دوغان، تاریخ حج‌گزاری ایرانیان، تهران: مشعر، 1389. 33. رفعت‌پاشا، ابراهیم، مرآه الحرمین، قم: المطبعه العلمیه، 1344ق. 34. سباعی، احمد، تاریخ مکه، مکه معظمه: نادی مکه الثقافی، 1404ق. 35. شارحان (امام خمینى، خویى، گلپایگانى، مکارم شیرازى)، العروه الوثقى مع التعلیقات، ج2، قم: انتشارات مدرسه امام على‌بن‌ابى‌طالب7، 1428ق. 36. شهید اول، محمدبن‌مکى‌عاملى، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق. 37. شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌علی، مسالک الافهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج2، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق. 38. صدوق، محمّد‌بن‌على‌بن‌بابویه، علل الشرائع، ج2، قم: کتابفروشی داوری، 1385ق. 39. --------------------، عیون أخبار الرضا7، ج2، تهران: نشر جهان، 1378. 40. --------------------، معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق. 41. --------------------، من لا یحضره الفقیه، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چ2، 1413ق. 42. طباطبایى، سیدعلى‌بن‌محمد‌بن‌ابى‌معاذ، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام، ج7، قم: مؤسسه آل البیت:، 1418ق. 43. طبرانی، المعجم الاوسط، ج6، قاهره: دارالحرمین، 1415ق. 44. طبرى، ابوجعفر محمدبن‌جریر، تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الملوک)، ج9، بیروت: دارالتراث، 1387ق. 45. طبسی، نجم‌الدین، فرقه‌ای برای تفرقه، تهران: مشعر، 1386. 46. طوسى، محمدبنحسن، المبسوط فی فقه الإمامیه، ج1، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، 1387ق. 47. ---------------، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت: دار الکتاب العربی، 1400ق. 48. فاضل هندی، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416ق. 49. قاضی‌عسگر، سیدعلی، ابوطالب یزدی؛ شهید مروه، تهران: مشعر، 1388. 50. کاشف‌الغطاء، شیخ‌جعفر، کشف‌الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق. 51. کلیفوردباسورت، ادموند، سلسله‌های اسلامی جدید راهنمای گاه‌شماری و تبارشناسی، ترجمه بدره‌ای، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1381. 52. کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، ج4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق. 53. محقق ثانى، على‌بن‌حسین عاملى کرکى، جامع المقاصد، ج3، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق. 54. محقق حلّى، نجم‌الدین‌جعفربن‌حسن، شرایع الاسلام، ج1، قم: المعارف الاسلامیه، 1415ق. 55. محقق سبزوارى، محمدباقربن‌محمدمؤمن، ذخیره المعاد فی شرح الإرشاد، ج3، قم: مؤسسه آل البیت:، بی‌تا. 56. محقق، علی، اسناد و روابط ایران و عربستان سعودی 1357-1304، تهران: وزارت امور خارجه، 1379. 57. مسعودی، ابوالحسن‌علی‌بن‌الحسین، مروج الذهب، به کوشش اسعد داغر، ج4، قم: دارالهجره، 1409ق. 58. مقدس اردبیلى، احمدبن‌محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج7، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق. 59. موسوی عاملى، محمدبن‌على، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج8، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1411ق. 60. مؤمن، محمد، الولایه الالهیه الاسلامیه أو الحکومه الإسلامیه، ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1425ق. 61. میرزای قمی، ابوالقاسم، جامع الشتات، به کوشش رضوی، ج1، تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق. 62. نجفى، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج17و20، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404ق. 63. نراقی، احمدبن‌محمدمهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج11و13، قم: مؤسسه آل البیت:، 1415ق. 64. نوایی، عبدالحسین، اسناد و مکاتبات سیاسی ایران، تهران: بنیاد فرهنگ، 1360. 65. نورى، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج1، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1408ق. 66. نووی، ابوزکریا محیی‌الدین‌بن‌شریف، المجموع (شرح المهذب)، ج7، بیروت: دارالفکر، بی‌تا. 67. هدایتی، محمدعلی، خاطرات سفر مکه، تهران: نشر مؤلف، 1343. 68. هیثمی، علی‌بن‌ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج1، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا. 69. ورعی، سیدجواد، «ولایت در اندیشه فقهی ـ سیاسی نائینی»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش24، تابستان 1381. 70. یزدی، سیدمحمدکاظم، العروه الوثقی، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چ2، 1409ق. محسن ملک‌افضلی اردکانی: دانشیار جامعه المصطفی(ص) العالمیه. مهدی درگاهی: سطح چهار حوزه و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی(ص). رضا عندلیبی: سطح چهار حوزه و پژوهشگر پژوهشکده حج و زیارت. فصلنامه حکومت اسلامی شماره 73. انتهای متن/
http://fna.ir/TN7KZD
94/10/23 - 04:58
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 83]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها