واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: صنايع دستي، ميراث هزاران ساله ايلام
استان ايلام كه قدمتي به بلنداي تاريخ كهن ايران و سابقهاي درخشان در فرهنگ، هنر و تمدن جهان دارد، از ديرباز تاكنون از مراكز مهم توليد صنايع دستي مانند زيراندازهاي سنتي بوده است و از گذشته دور تا به امروز صنعتگران سختكوش و با ذوق ايلامي كوشيدهاند تا با توليد زيراندازهايي نظير قالي، گليم و دست بافتههايي ديگر چون سياه چادر و چيغ (چيت)، جاجيم و.... انديشهها و افكار، ذوق و خلاقيت و در نهايت ايمان خود به خالق هستي و اعتقاد به فرهنگ بومي را در قالب محصولي بيان كنند كه در عين زيبايي واجد ارزشهاي كاربردي و مصرفي باشد.
به گزاش باشگاه خبرنگاران؛زندگي عشيرهاي و سنتي در استان ايلام نيز باعث رشد و رونق مضاعف صنايع دستي مرتبط با آن شده است به گونهاي كه از دير باز بافت قالي كردي(قاليچه درشت بافت)، سياه چادر، چيغ(چيت)بافي، جاجيم بافي، گليم ساده، نمد مالي، احرامي بافي، گيوه بافي و عبا بافي در استان مرسوم بوده است.
در راستاي اهداف برنامههاي آموزشي پس از ارزيابي قابليتهاي توسعه آموزش رشتههاي مختلف بومي استان با اولويت مزيتهاي هر منطقه جهت پاسخگويي به سلايق مختلف، رشتههاي ديگري نظير گليم نقش برجسته، منبت چوب، سفالگري و طراحي روي سفال، قلمزني روي مس، و... در اين استان راه اندازي شده است و زمينه آموزش آنها فراهم شده است.
قالي بافي:مواد اوليه بكار رفته در اين گونه زير انداز عمدتاً از ابريشم بوده كه در بيشتر موارد به صورت تمام ابريشم و در پارهاي از مواقع از كرك و ابريشم با پشم در بافت فرش استفاده ميشود.
امروزه بخش عمده اي از زير اندازهاي سنتي كه در استان استفاده مي شود را فرش هاي گل ابريشم با رج شماره بالاي40 و در اندازه هاي ذرع و نيم(100×150) و قاليچه(140×220) تشكيل ميدهندكه عمدتاً در شهرستانهاي دره شهر و ايوان از توابع استان ايلام بافته مي شود.
گليم نقش برجسته: اين بافته از نظر اصالت و توليد مهمترين و شاخصترين صنعت دستي استان ايلام است كه زمينه آن گليم ساده و نقوش آن گره كامل قالي است كه طبيعتاً بعد از بافت نقوش آن برجسته تر از زمينه است در ساير مناطق ايران از جمله اراك،كرمانشاه و ... نيز بافت اين گونه گليم انجام مي شود ولي اصالت آن مختص به استان ايلام بوده و براي اولين بار بافت آن در روستاي زنجيره از توابع شهرستان شيروان چرداول استان ايلام شروع شده است.
نمد مالي: به دليل بافت عشايري اين استان و تامين مواد اوليه(پشم)مورد نياز در داخل منطقه، نمد مالي از رونق خوبي برخوردار است. البته به دليل تاثيرات جوي, اين حرفه فصلي بوده و از اول تابستان تا ابتداي ماه سوم پائيز به مدت پنج ماه در سال انجام مي گيرد و فرايند توليد شامل در هم تنيدن الياف طي مراحل حلاجي كردن پشم، لوله كردن و كوبيدن آن است كه در نهايت منجر به توليد نمد زير انداز، كلاه نمدي و پالتوي(كپنك)خواهد شد. اين حرفه عجين با سر انگشتان نمد مالان سخت كوش ايلام، ايوان، دهلران و آبدانان است.
احرامي بافي: يكي از دستبافته هايي است كه ماسوره اساس كار آن است و ماكو با الياف نخي در اين نوع بافته به كار مي رود و از خامه پشمي رنگرزي شده به عنوان مواد اوليه آن استفاده مي شود. بافت اين هنر-صنعت در ايلام، ايوان و مهران انجام مي شود و با توجه به تعيين شهر مرزي مهران به عنوان مسيري براي اعزام و تردد زائران كربلاي معلي, بافت اين گونه دست بافته ها براي سجاده اهميت بيشتري يافته است.
گيوه بافي:كوهستاني بودن منطقه و نياز به پاي افزار راحت و سبك، انگيزه بافت گيوه را فراهم آورده است. اين هنر-صنعت كه هم اكنون نيز رواج دارد طي سه مرحله زير ساخته و پرداخته مي شود:
1- آماده كردن رويه گيوه (آجيده) كه اين كار توسط تخت كش انجام مي شود .
۲- بافت رويه گيوه (گيوه بافي) كه معمولاً براي بافت ازنخ پنبه اي و ابريشمي استفاده مي شو
۳- دوختن رويه گيوه به تخت گيوه كه اين كار توسط فرد گيوه دوز انجام مي شود.
بافت اين پاي افزار از زمانهاي ديرين تا كنون در ايلام، ايوان و مهران رايج بوده است.
بافت سياه چادر: كه در اصطلاح محلي به آن ( دوار) گفته ميشود معمولاً توسط زنان عشاير در استان و با استفاده از موي بز بافته مي شود. از جمله ويژگيهاي سياه چادر ميتوان به خواص فيزيولوژي موي بز اشاره كرد كه بر خلاف بقيه مواد در گرما منقبظ و در سرما منبسط مي شود و اين به كاربرد ممتاز آن در سياه چادر كمك كرده تا در تابستان منافذ سياه چادر باز شده و هواي داخل سياه چادر خنك شود و در زمستان منافذ آن بسته تا از ورود سرما و باران جلوگيري شود.
بافت اين گونه پوشش حفاظتي در مناطق عشاير نشين كوچ روي استان ايلام انجام مي شود.
چيغ(چيت) بافي: «چيغ» از جمله متعلقات سياه چادر است كه همانند حصاري اطراف آن را در بر مي گيرد. چيغ با استفاده از الياف گياهي(ني) و همچنين موي بز و در پاره اي از مواقع با استفاده از نخ پشمي رنگي بافته مي شود ضمناً نقوش در چيغ به سبب ماهيت بافت آن به صورت هندسي است و ناگفته نماند كه امروزه تكنيك بافت چيغ به عنوان پارتيشن در خانه هاي آپارتماني كاربرد دارد. بهترين نوع اين دستبافته به صورت الوان در ايوان بافته مي شود يك نمونه از چيغ هاي اين شهرستان با نقش مايه هاي اصيل و سنتي, بعلت زيبايي كه از نظرتركيب بندي رنگ و كيفيت بافت دارد به عنوان سر در نمايشگاه صنايع دستي كشور نصب شده است.
جاجيم بافي: جاجيم بافته اي از پشم تابيده رنگي است كه اغلب بافت خشني دارد. در منطقه ايلام عموماً از الياف پشمي در بافت جاجيم استفاده شده كه به عنوان رختخواب پيچ كاربرد دارد. در اكثر خانواده هاي استان ايلام از اين نوع دستبافته ها براي پيچيدن يك دست رختخواب اضافي براي ميهمانان استفاده مي شود. لازم به ذكر است كه در گذشته هاي نه چندان دور از رختخواب هايي كه با جاجيم پيچيده و مرتب شده اند در كنار ديوار به عنوان تكيه گاهي مناسب براي ميهمانان استفاده مي شد.علاوه بر اين به دليل تنوع رنگي، جاجيم هاي ميهمان خانه زيبايي خاصي پيدا مي كرده است چنانچه از گفته هاي جاجيم بافان منطقه بر مي آيد حاكي از اين است كه هنر جاجيم بافي از دير باز در مناطق ايلام، ايوان و آبدانان رايج بوده است.
سفال گري: سفالگري هنري با پيشنه تاريخي است كه هنرمندان با استفاده از مواد اوليه فراوان و ارزان قيمت گل رس, با روشهاي دستي و چرخ سفالگري اقدام به تهيه و توليد انواع فرمهاي سفالي مي كردند. /س
چهارشنبه|ا|10|ا|اسفند|ا|1390
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 282]