واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: حذف نام ايران از نقشه جهاني زيستفناوري
تحقيقو توليد- سپيده سمائي:
يك بار ديگر نام ايران از يك نقشه جهاني حذف شد. اين بار اما نه دست دشمنان قسمخورده ايران در كار است و نه شيطنت امثال گوگل.
ما خودمان كاري كردهايم تا نام ايران از فهرست كشورهاي توليدكننده محصولات تراريخته حذف شود؛ «آبان سال ۱۳۸۴ دكتر خلقاني معاون آموزش و تحقيقات وزارت جهاد كشاورزي در كنفرانسي در بانكوك با افتخار اعلام داشت كه ايران به فناوري توليد انبوه گياهان تراريخته دستيافته و برنج تراريخته براي اولين بار در جهان در كشور ما به توليد انبوه رسيده است.
به دنبال اين سخنراني موسسه بينالمللي دستيابي و استفاده از بيوتكنولوژي كشاورزي (ISAAA) در گزارش سال ۲۰۰۵ خود نام ايران را به عنوان تنها كشور مسلمان صاحب اين فناوري در ميان نام كشورهاي توليدكننده محصولات تراريخته قرار داد، اما سياستهاي برخي مسئولان داناييستيز و فناوريگريز باعث شد تا اثري از ايران در نقشه ISAAA و در گزارشي كه اين موسسه در اوايل سال ۲۰۰۸ ميلادي منتشر كرد، باقي نماند.»
اين روايت دكتر بهزاد قرهياضي - مجري توليد برنج تراريخته در ايران- از كل ماجراست؛ ماجرايي كه سابقه آن به شهريور سال ۸۳ بازميگردد.
زماني كه دكتر عارف معاون اول رئيس جمهور وقت، با برداشت سمبوليك برنج تراريخته ايراني در مزرعهاي در رشت، آزادسازي اين محصول را درست در سال بينالمللي برنج به جهانيان اعلام كرد و به اين ترتيب ايران به عنوان اولين كشور صاحب فناوري توليد انبوه يك محصول تراريخته در خاورميانه، آسياي ميانه و شاخ آفريقا شناخته شد.
اين موفقيت به شدت از سوي رسانههاي خبري جهان مورد توجه قرار گرفت و با عباراتي چون «ايران رهبري بيوتكنولوژي برنج جهان را در دست ميگيرد» در سايتهاي خبري انعكاس يافت.
اما به گفته دكتر خوشخلق سيما، عضو هيات مديره انجمن بيوتكنولوژي، مناقشه ميان سازمان محيط زيست و وزارت جهاد كشاورزي دولت هشتم و به دنبال آن مخالفتهاي وزارت جهاد كشاورزي دولت نهم با توليد اين محصول باعث شد تا اين دستاورد ملي چنان كه بايد در كشور خودمان مورد توجه قرار نگيرد و در نهايت از فهرست ISAAA هم حذف شود.
فرصتسوزي قانوني!
محصولات تراريخته اولين بار در سال ۱۹۹۵ در چين توليد شد و به اين ترتيب پنبه اولين گياهي بود كه به صورت تراريخته به توليد انبوه رسيد. سال ۹۶ آمريكا نيز به چين پيوست و سطح زيركشت محصولات تراريخته در جهان به ۱.۷ ميليون هكتار رسيد.
از آن زمان تاكنون سطح زيركشت اين محصولات تقريبا ۹۰ برابر شده و آمارهاي ISAAA موسسهاي كه عمدهترين مسئوليت آن پايش تحولات در عرصه مهندسي ژنتيك و كشت انبوه محصولات تراريخته در جهان است، نشانگر آن است كه در پايان سال ۲۰۰۷ اين رقم به ۳.۱۱۴ ميليون هكتار رسيده است.
دكتر ملبوبي، رئيس انجمن بيوتكنولوژي ايران در اين زمينه به همشهري ميگويد: اكنون ۲۳كشور همچون فرانسه، آلمان، اسپانيا، چك، روماني، آمريكا، كانادا، آرژانتين، چين، هندوستان، فيليپين و ...
كشت گياهان تراريخته را انجام ميدهند و بيش از ۸۰ كشور به طور رسمي و مابقي به صورت غيررسمي مصرفكننده اين محصولات هستند و به اين ترتيب تجارتي ميلياردي در دنيا شكل گرفته است.
در اين ميان ايران كشوري كه قرار بود مطابق مصوبه هيات وزيران ۰.۵ درصد از سطح زير كشت محصولات تراريخته دنيا را به خود اختصاص دهد، اگرچه با قفلي كه مسئولان وزارت جهاد كشاورزي بر انبارهاي برنج تراريخته زدند، عملا فرصت شركت در اين رقابت را از دست داد، اما جالب اينجاست كه حالا يكي از بزرگ ترين بازارهاي هدف براي واردات اين محصولات است.
دكتر ملبوبي ميافزايد: ما هنوز قانون ايمنيزيستي نداريم و به اين بهانه ۳ سال است كه توليد گياهان تراريخته ممنوع شده است، اما از آنجاكه كنترلي بر روي محصولات وارداتي نداريم و قانوني براي تشخيص تراريخته بودن يا نبودن اين محصولات نداريم، عملا مصرفكننده عمده اين محصولات هستيم و فقط توليد داخلي را ممنوع كردهايم.
اين نكته از سوي دكتر قرهياضي هم مورد تاييد قرار ميگيرد، البته با استدلالي متفاوت: عمدهترين محصولات تراريخته در جهان، سويا، ذرت، كلزا و پنبه هستند كه از تمام اين گياهان براي استحصال روغن خوراكي استفاده مي شود؛
ضمن اينكه آرد ذرت و آرد سويا به عنوان ماده غذايي استفاده ميشود و در تامين غذاي دام و طيور هم كاربرد دارند.
وي ادامه ميدهد: ۹۰ درصد روغن يا دانههاي روغني مورد استفاده ما وارداتي هستند و آمارها بيانگر آن است كه سال گذشته ۳ ميليون تن ذرت وارد ايران شده است،بنابراين سادهانگاري است ايران را كه يكي از بزرگترين واردكنندههاي مواد غذايي به خصوص دانههاي روغني و خوراك دام است، يكي از مقاصد نهايي محصولات تراريخته به شمار نياوريم.
پاك پاكيم!
كارشناسان در حالي از عدم صدور مجوز توليد گياهان تراريخته در ايران شكايت ميكنند كه محمدرضا اسكندري وزير جهاد كشاورزي در تازهترين اظهارنظر خود در مورد برنج تراريخته اعلام كرد: «كار تحقيقي اين برنج انجام ميشود، ولي اجازه رهاسازي نميدهند.»
وي كه در سفر اخير خود به گيلان در جمع خبرنگاران سخن ميگفت، با بيان اينكه محصولات تراريخته تابع قانون ايمني زيستي هستند و هر كشوري بايد قوانين و مقررات خاص خود را تسريع كند از ارائه لايحه قانون ايمني زيستي از سوي دولت به مجلس خبر داد و گفت: بعد از تصويب قانون محصول تراريخته در چارچوب قانون انجام ميشود و در حال حاضر محصول تراريخته به عنوان يك پتانسيل تحقيقي در مدار پژوهش قرار دارد و در محيط كنترل شده است.
اينكه تصويب اين قانون در مجلس چه مدت زمان ميبرد و تا آن هنگام تكليف دانشمندان ما چيست، مسئلهاي است كه اسكندري به آن اشارهاي نميكند.
اما دكتر خوشخلقسيما با اشاره به آن ميگويد: مقصر اينكه ما قانون نداريم چه كسي است؟ آيا اين تقصير متوجه محققان است كه شما به بهانه نبود قانون جلوي علم و فناوري را ميگيريد؟ اگر قانون لازم است چرا در اين ۳ سال اين كار را نكردهايد و حال در سال نوآوري تاوان ندانمكاري شما را بايد متخصصان و محققان بپردازند؟
وي با بيان اينكه ما با اين كارهايمان مجامع بينالمللي را دچار سردرگمي كردهايم، ميافزايد: قانون كه عطف به ما سبق نميشود و هنگامي كه ما در سال ۸۳ برنج تراريخته را رهاسازي كردهايم و اين مسئله را در تمام مجامع بينالمللي اعلام كردهايم، دليلي وجود ندارد كه حالا به بهانه نبود قانون مسئولان وزارت كشاورزي در سخنرانيهاي داخلي و نشستهاي خارجي خود از پاك بودن زمينها از محصولات تراريخته سخن بگويند.
اين متخصص حذف نام ايران از مجموعه كشورهاي توليدكننده محصولات تراريخته را نتيجه اقداماتي از اين دست ميخواند و به همشهري ميگويد: رشته مهندسي ژنتيك يك (High Tech) است و ايران تنها كشور مسلمان آسيا و شمال آفريقاست كه داراي اين فناوري است و اين مسئله نه تنها از نظر علمي بلكه از نظر سياسي هم از اهميت ويژهاي برخوردار است و بايد مايه افتخار ما باشد نه اينكه بگوييم ما اين فناوري را نداريم!
دكتر ملبوبي نيز با تاييد اين مطالب و با همپايه دانستن فناوري هستهاي و فناوري توليد گياهان تراريخته و مهندسي ژنتيك خاطرنشان ميكند: ما صاحب اين فناوري هستيم اما متاسفانه راه بسته شده است و در سالي كه قيمت جهاني غذا بالا رفته ما براي توليد از داخل مشكل داريم هرچند كه ممكن است منبع اصلي اين مشكل خارجياني باشند كه نميخواهند ما پيشرفت كنيم.
الف- سطح زيركشت جهاني محصولهاي تراريخته از سال ۱۹۹۶ تا انتهاي ۲۰۰۵ (به ميليون هكتار) افزايش ۱۱.۹ درصدي معادل ۹ ميليون هكتار در سال 2005 نسبت به سال ۲۰۰۴.
منبع: جيمز كلايو، ۲۰۰۵.
وضعيت جهاني محصولهاي زراعي تراريخته در سال ۲۰۰۵ گزارش خلاصه شماره. ۳۴. ISAAA
ب: سطح زيركشت جهاني محصولهاي تراريخته از سال ۱۹۹۶ تا انتهاي ۲۰۰۶ (به ميليون هكتار) افزايش ۱۳ درصدي معادل ۱۳ ميليون هكتار در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال ۲۰۰۵.
منبع: جيمز كلايو، ۲۰۰۶.
وضعيت جهاني محصولهاي زراعي تراريخته در سال ۲۰۰۶ گزارش خلاصه شماره. ۳۵. ISAAA.
ج:سطح زيركشت جهاني محصولهاي تراريخته از سال ۱۹۹۶ تا انتهاي ۲۰۰۷ (به ميليون هكتار)
منبع: جيمز كلايو، ۲۰۰۷.
وضعيت جهاني محصولهاي زراعي تراريخته در سال ۲۰۰۷ گزارش خلاصه شماره. ۳۷. ISAAA.
چنانچه ۳ تصوير فوق به وضوح نشان ميدهد، ايران تا سال ۲۰۰۶ اولين و تنها كشور مسلمان و منطقه بود كه محصولات تراريخته (برنج تراريخته) را بهصورت تجاري كشت ميكرد (الف و ب).
اما در سايه سياستهاي بازدارنده پژوهشكده بيوفناوري كشاورزي و قفل و زنجير بذور توليد شده و گسترش اظهارات غيرعلمي وزير جهاد كشاورزي مبني بر نبود هرگونه برنامهاي براي كشت برنج تراريخته نام ايران از سال ۲۰۰۷ از اين فهرست حذف شد (ج) تا گامي ديگر در عدمتحقق اهداف سند چشمانداز توسعه نظام در افق ۱۴۰۴ ابلاغي مقام معظم رهبري برداشته شود.
تقارن اين اتفاق در سالي كه به نام « نوآوري و شكوفايي» مزين است بيشتر محل تامل است.
تاريخ درج: 24 خرداد 1387 ساعت 22:47 تاريخ تاييد: 25 خرداد 1387 ساعت 20:17 تاريخ به روز رساني: 25 خرداد 1387 ساعت 18:39
شنبه 25 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]