محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798448728
نگاهي به ماموريت فونيكس در قطب شمال مريخ ققنوسي كه از خاكستر خود برخاست
واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: نگاهي به ماموريت فونيكس در قطب شمال مريخ ققنوسي كه از خاكستر خود برخاست
گروه علم؛ فضاپيماي فونيكس كه ساعت 26/5 روز شنبه 13 مرداد 1386 به وسيله موشك دلتاي دو به فضا پرتاب شده بود، بامداد روز دوشنبه هفته گذشته (6/3/1387) با موفقيت بر سطح مريخ فرود آمد و ارسال عكس و داده ها را آغاز كرد. اكنون كه اين كاوشگر مسير 700 ميليون كيلومتري فاصله زمين تا مريخ را در 10ماه طي كرده و به سلامت به مقصد رسيده ، هيجان دوستداران برنامه هاي فضايي به اوج رسيده است و بي صبرانه منتظر خبرهاي جديد از اين كاوشگر و سياره سرخ هستند. گفتني است فونيكس ششمين كاوشگري است كه به سلامت بر سطح مريخ نشسته است. پيش از اين حدود پنجاه درصد از ماموريت هاي مريخ با شكست روبه رو شده بود كه وايكينگ يك و دو، رهياب مريخ و مريخ نوردهاي روح و فرصت كاوشگرهاي موفق و بيگل و قطب نشين هاي مريخ از جمله ماموريت شكست خورده مريخ بودند. با توجه به تعداد زياد ماموريت هاي شكست خورده مريخ، دانشمندان از مريخ به عنوان غولي ياد مي كنند كه مسافران خود را مي بلعد. اما گويا اين بار ققنوس اين پرنده افسانه يي بر اين غول چيره شده است. فونيكس (ققنوس) نام پرنده يي است افسانه يي كه پس از سوختن، پرنده ديگري از خاكستر آن برمي خيزد. دليل نامگذاري اين كاوشگر به نام ققنوس نيز آن است كه ايده كلي اين ماموريت و همچنين طراحي بسياري از بخش هاي اين كاوشگر از طرح هاي شكست خورده قبلي گرفته شده است و به اين ترتيب به نظر مي رسد از خاكستر ماموريت هاي شكست خورده پيشين، ققنوسي تازه سربرآورده است. با اين توضيح نگاهي داريم به جزييات اين برنامه اكتشافي در سياره سرخ.فونيكس نخستين فضاپيمايي است كه در قطب شمال مريخ فرود آمده و امكان مشاهده و شناسايي كلاهك قطبي اين سياره را فراهم كرده است. هدف از اين برنامه بررسي تركيبات موجود در كلاهك يخي قطب شمال مريخ و پژوهش درباره وجود حيات ميكروبي در گذشته مريخ يا زمان حاضر در اين بخش از سياره است.اين كاوشگر برخلاف مريخ نوردهاي روح و فرصت كه به چرخ و سامانه حركت مجهز هستند و در نتيجه مي توانند در سطح مريخ جابه جا شوند، بدون چرخ و سيستم حركتي است و پس از فرود روي سه پايه ثابت مستقر مي شود و هيچ گونه حركتي ندارد. به همين دليل روح و فرصت را مريخ نورد و فونيكس را مريخ نشين مي نامند.ايسنا براي بررسي اهداف اين ماموريت مهم با دكتر فيروز نادري دانشمند برجسته ايراني و معاون آزمايشگاه پيشرانش جت ناسا (كه طراحي، برنامه ريزي و اجراي ماموريت فونيكس را انجام داده است) گفت وگو كرده است و در آن گفت وگو از اهداف و دستاوردهاي احتمالي اين ماموريت، مراحل مختلف آن، چگونگي حركت و كنترل مسير پرواز فضاپيما و نحوه فرود آن و برنامه هاي آن براي كاوش در مدت ماموريت پرسيده است.وي در مورد پروژه فونيكس گفت ناسا در سال 2000 دو فضاپيما را به مريخ فرستاد كه هر دو با شكست مواجه شد و آن موقع از من خواستند رياست ماموريت هاي مريخ ناسا را بر عهده بگيرم. در آن زمان دو فضاپيما را براي پرتاب به مريخ آماده كرده بودند، اما من به دليل حوادث پيش آمده، پرواز يكي از آنها را كه قرار بود در مريخ فرود بيايد، متوقف كردم تا علت شكست ماموريت هاي قبلي را بفهميم و از حادثه ديگري پيشگيري كنيم، اما ديگري را كه يك مدارگرد بود به فضا فرستاديم. اكنون به علت شكست ماموريت هاي قبلي پي برديم و با رفع اشكال هاي آنها، فضاپيماي ديگري را طراحي كردم كه همانند ققنوسي از خاكستر فضاپيماهاي قبلي خود سربرآورده است.مراحل اصلي ماموريت فونيكسدكتر نادري در تشريح روند اجراي ماموريت فونيكس گفت؛ ماموريت مريخ نشين فونيكس شامل سه مرحله اصلي است؛ اول پرتاب به مداري در نزديكي زمين، دوم رسيدن فضاپيما به مقصد و فرود آن در قطب شمال مريخ و مرحله آخر كاوش هاي علمي در سطح مريخ. وي با اشاره به اينكه موشك دلتاي دو فونيكس را به فضا پرتاب كرد، گفت؛ خود راكت دلتاي دو كه حامل مريخ نشين فونيكس بود نيز بسيار جالب توجه است. ارتفاع اين راكت به اندازه يك ساختمان 13 طبقه است و حدود 230 تن وزن دارد. اين در حالي است كه وزن فضاپيمايي كه در نوك اين موشك نصب شده است، تنها 700 كيلوگرم است كه اين نشان مي دهد چه سوخت عظيمي نياز است تا جسم 700 كيلوگرمي را به فضا پرتاب كند.دكتر نادري يادآور شد اين موشك يك موتور اصلي دارد كه با سوخت مايع كار مي كند و 9 كمك راكت دارد تا انرژي بيشتري فراهم آورند. شش كمك راكت همزمان با موتور اصلي روي زمين روشن مي شود كه پس از يك دقيقه از پرتاب، از بدنه موشك جدا مي شود و به اقيانوس سقوط مي كند. سه كمك راكت ديگر نيز پس از كاهش وزن راكت در فضا روشن مي شوند كه آنها هم پس از سه دقيقه سوخت شان تمام مي شود و به اقيانوس سقوط مي كنند. موشك 10 دقيقه پس از پرتاب در مداري در 200 كيلومتري زمين رسيد و مقداري در اين مدار دايره يي حركت كرد و بعد از آن رهسپار مريخ شد.وي تاكيد كرد كه حركت فضاپيما به سوي مريخ همانند حركت هواپيما در هوا نيست كه پيوسته سوخت مصرف كند، بلكه از انرژي اوليه يي كه به آن داده شده است، استفاده مي كند و بقيه مسير را با همين سرعت اوليه ادامه مي دهد. از آنجايي كه در فضا جو وجود ندارد و فضاپيما با اصطكاك مواجه نمي شود، مي تواند با همين سرعت به سمت مقصد حركت كند. البته از آنجا كه ممكن است در طول مسير چند بار ناچار شويم جهت آن را تصحيح كنيم، مقدار كمي سوخت در فضاپيما وجود دارد كه البته فقط براي تصحيح مسير احتمالي به كار مي رود، نه حركت دادن فضاپيما.فضاپيماي فونيكس براي رسيدن به مريخ نه ماه و نيم در راه بود و 700 ميليون كيلومتر را طي كرده است. دكتر نادري در تشريح اين موضوع مي گويد فاصله زمين تا مريخ در زمان پرتاب فضاپيما كمتر از 700 ميليون كيلومتر بود، ولي ما آن را مستقيم به سمت مريخ نفرستاديم، بلكه آن را به سمت مكاني از مسير حركت مريخ در مدارش فرستاديم، به طوري كه فضاپيما در زماني خاص به مريخ مي رسد. وي تاكيد كرده است كه طي مدت نه ماه و نيم مسير حركت فضاپيما به دقت در شش نوبت كنترل شد و اصلاحات لازم به عمل آمد تا فضاپيما در مسير درست حركت خود باشد.مرحله دشوار فروددكتر نادري تاكيد كرده است كه مشكل ترين مرحله ماموريت فونيكس، فرود فضاپيما در سطح مريخ است. جو مريخ مرز مشخصي ندارد ولي از ارتفاع 125 كيلومتري سطح مريخ را جو مريخ محسوب مي كنند. فضاپيماي فونيكس با سرعت نزديك به بيست هزار كيلومتر به فاصله 125 كيلومتري مريخ مي رسد. مشكل اصلي كاهش اين سرعت بسيار زياد در مدت هفت الي هشت دقيقه است، زيرا در غير اين صورت فونيكس به شدت به سطح برخورد مي كرد و عمرش به پايان مي رسيد. هر چند فشار جو مريخ يك صدم فشار جو زمين است، با اين حال اصطكاك حاصل از همين جو رقيق مي تواند تا حد زيادي از انرژي فضاپيما بكاهد. در چهار تا پنج دقيقه اول اصطكاك بين بدنه فضاپيما و جو سياره باعث مي شد 90 درصد از سرعت فضاپيما كاسته شود و سرعت آن به حدود دو هزار كيلومتر در ساعت برسد. البته در اين مرحله اصطكاك باعث مي شود دماي فضاپيما به حدود 1700 درجه سانتيگراد برسد، اما وجود سپر حرارتي محافظ باعث مي شود به كاوشگر فونيكس آسيبي نرسد.اكنون سرعت فضاپيما به شدت كاهش يافته است و كاوشگر حدود 14-13 كيلومتر با سطح مريخ فاصله دارد و سرعت آن هم حدود دو هزار كيلومتر بر ساعت است. در اين مرحله چتر نجات فضاپيما باز مي شود و باز هم از سرعت آن مي كاهد. اين چتر نجات حدود دو تا سه دقيقه فضاپيما را نگه مي دارد تا آنكه فضاپيما به ارتفاع 600 متري سطح مريخ مي رسد. در اين مرحله چتر نجات از فضاپيما جدا مي شود تا آنكه در 30 ثانيه آخر مرحله فرود موشك كوچك تعبيه شده در فضاپيما به كار مي افتد يا سرعت فضاپيما باز هم كاهش مي يابد تا فونيكس به سلامت فرود آيد.يكي از مهم ترين مشكلاتي كه فونيكس را تهديد مي كرد، فرود در منطقه يي نامناسب بود. وقتي كه به ياد آوريم فونيكس برخلاف مريخ نوردها داراي چرخ و سيستم حركتي نيست و در صورت فرود نامناسب نمي تواند تغيير مكان دهد، به اهميت موضوع فرود در مكان مناسب بيشتر پي مي بريم.اين كاوشگر روي سه پايه ثابت مستقر مي شود و در صورت فرود در مكاني سنگلاخي با مشكل بسيار (از جمله ناتواني در باز كردن صفحه هاي خورشيدي كه تامين كننده انرژي كاوشگر است) روبه رو مي شد. همچنين در صورت واژگون شدن، امكان تغيير وضعيت يا استقرار مناسب وجود نداشت. به همين دليل دانشمندان اين ماموريت با استفاده از كاوشگرهاي موجود در مدار مريخ (همانند مدارگرد اكتشافي مريخ) بهترين مكان فرود را مشخص كردند تا فونيكس در آن منطقه فرود آيد.هر چند به رغم همه محاسبه ها، مكان فرود در بهترين حالت يك بيضي با قطرهاي 14 در 100 كيلومتر پيش بيني شد كه البته فونيكس هم در همين منطقه پيش بيني شده فرود آمد.ابزارهاي علمي فونيكسبراي آنكه فونيكس بتواند ماموريت هاي علمي خود را به بهترين شكل انجام دهد به ابزارها و دستگاه هاي بسياري مجهز است كه از جمله آنها مي توان به يك بازوي دومتري مشابه بازوي انسان اشاره كرد. اين بازو داراي شانه و آرنج است، اما به جاي انگشت بيلچه يي دارد كه مي تواند تا عمق نيم متري سطح مريخ را بكاود. از ديگر تجهيزات علمي موجود در اين كاوشگر مي توان به دو دوربين اشاره كرد كه در ارتفاع دومتري مريخ نشين نصب شده است كه فاصله و قدرت ديد آنها همانند چشم انسان و وضوح تصويرهاي آنان يك مگاپيكسل است. يك دوربين هم در انتهاي بازوي فونيكس قرار دارد تا محدوده اطراف بيلچه را بررسي كند. دكتر نادري دانشمند برجسته ناسا در ادامه تشريح ابزارهاي علمي فونيكس به دو ميكروسكوپ نوري و اتمي با قابليت تشخيص تا يك هزارم قطر موي انسان و يك سيستم هواسنج با قابليت بررسي دما و فشار جو در طول شبانه روز اشاره مي كند. اين هواسنج مي تواند با بررسي انعكاس پرتوهاي تابيده شده به سمت جو مريخ، اطلاعات هواشناسي را به دست آورد.اما دكتر نادري تاكيد مي كند كه مهم ترين ابزارهاي فونيكس دو آزمايشگاه كوچك شيمي است كه مي تواند نمونه هاي خاك و يخ زير سطح مريخ را بررسي كند. اين آزمايشگاه ها داراي هشت اجاق كوچك استوانه يي شكل به طول يك سانتيمتر و قطر دوتا سه ميلي متر است و مي تواند نمونه هاي جمع آوري شده را تا هزار درجه سانتيگراد حرارت دهد و با بررسي دماي ذوب يخ، تبخير آب و شاخص هاي ديگر به نوع مواد و تركيب هاي موجود در خاك مريخ پي ببرد.يكي از عنصرهايي كه به ويژه براي دانشمندان مهم است و فونيكس نيز به دنبال آن مي گردد، كربن است زيرا كربن براي تشكيل حيات (به گونه يي كه مي شناسيم) بسيار مهم است. يكي ديگر از ابزارهاي اين آزمايشگاه كوچك شيمي PH متر است. PH متر مي تواند ميزان اسيدي بودن نمونه ها را اندازه بگيرد. فونيكس براي انجام اين كار نمونه خاك مريخ را درون آبي كه به همراه برده است حل مي كند و سپس PH آن را اندازه مي گيرد. جست وجوي شرايط حياتفونيكس براي يك ماموريت 90 روزه در مريخ طراحي و ساخته شده است. گفتني است مريخ نوردهاي روح و فرصت نيز براي يك دوره 90 روزه طراحي شده بودند، اما پس از گذشت 90 روز، همچنان به كار خود ادامه مي دادند. اكنون نيز كه حدود چهار سال از زمان فرود مي گذرد، به فعاليت خود ادامه مي دهند. البته بايد به خاطر داشت كه مريخ نوردها در منطقه استوايي و به نسبت گرم تر فرود آمده اند، اما فونيكس در منطقه يي نزديك قطب شمال اين سياره فرود آمده است و پس از فرارسيدن زمستان و سرماي شديد هوا سطح فضاپيما پوشيده از يخ مي شود و فضاپيما از كار مي افتد.دكتر نادري در مورد وضعيت منطقه فرود به ايسنا گفته است وجود آب يخ زده در منطقه فرود مريخ نشين مسجل است و هدف اصلي ما بررسي اين موضوع است كه آيا اين منطقه قابليت ميزباني حيات (به شكل موجودات تك سلولي) را دارد يا نه. لازمه تشكيل حيات وجود آب به صورت مايع و همچنين كربن است. فونيكس نيز وجود اين دو عامل موثر در حيات را بررسي مي كند. البته دكتر نادري تصريح مي كند كه فونيكس قادر به تشخيص وجود موجودات زنده احتمالي نيست و تنها وجود اين دو شرط مهم براي حيات را بررسي مي كند. وي يادآوري مي كند كه در صورت وجود احتمالي حيات در مريخ و برجاماندن شاخص هايي از فعاليت آنها، احتمال تشخيص حيات وجود دارد، ولي هدف اصلي از اين ماموريت، كشف موجودات زنده احتمالي در مريخ نيست، بلكه تخمين قابليت اين منطقه براي وجود حيات است. ما نمي دانيم حيات احتمالي در مريخ به چه صورتي است و چگونه خود را نشان مي دهد بنابراين ابزارهايي كه بتواند مستقيماً آن را كشف كند، در اختيار نداريم.دكتر نادري در پاسخ به اين پرسش كه با توجه به سرماي شديد هوا در قطب شمال مريخ چرا جست وجوي حيات احتمالي در مريخ در مناطق گرم تر (همانند مناطق استوايي) انجام نمي شود، گفت؛ علت انتخاب قطب شمال مريخ اين است كه از وجود آب در زير سطح آن مطمئن هستيم، اما در جاهاي گرم تر مريخ مشخصاً آب پيدا نكرديم، لذا احتمال يافتن حيات هم در آنجا بسيار كم است. موضوع مهم در بررسي احتمال وجود حيات، وجود آب است نه دماي بالا.وي در پاسخ به اين پرسش كه با توجه به يافته هاي سال هاي اخير كه احتمال وجود حيات را در مريخ و ديگر سياره هاي منظومه شمسي به شدت كاهش داده است، جست وجوي حيات تا چه حد در پيشبرد ماموريت هاي مريخ موثر است و خود دانشمندان با چه ديدگاهي اين طرح ها را دنبال مي كنند، گفت؛ اصولاً اين پرسش كه آيا حيات در دنيا تنها مختص زمين است يا در جاي ديگري هم وجود دارد، شايد يكي از بزرگ ترين پرسش هاي علمي بشر باشد كه اين پرسش را با انجام يكي، دو ماموريت و بررسي يكي، دو مكان نمي توان پاسخ داد. ما جواب اين پرسش را از چند محور دنبال مي كنيم كه بررسي مريخ يكي از آنهاست. ما همچنين با استفاده از تلسكوپي عظيم مشغول بررسي ستاره هاي بزرگ در وراي منظومه شمسي هستيم تا وجود سياره هايي مشابه زمين در پيرامون آنها را بررسي كنيم و هرچند كه با علم و فناوري كنوني امكان سفر به چنين سياراتي را نداريم، اما احتمال وجود حيات در آنجا را بررسي كنيم.
يکشنبه 12 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[مشاهده در: www.tabnak.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 279]
-
گوناگون
پربازدیدترینها