محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798007597
آرمان گرایی یا واقع گرایی؟
واضح آرشیو وب فارسی:دولت بهار: دولت بهار: یکی از مهم ترین تصمیم ها در زندگی ، گزینش میان آرمان گرایی و واقع گرایی است. اهمیت این گزینش از آن روست که سایر تصمیم ها و انتخاب ها را تحت الشعاع خود قرار می دهد.صحنه اول داخل مسجد پیامبر(ص) همه به انتظار نشسته اند. بعد از یک فصل کشمکش و درگیری، چند روزی است که مدینه آرامشی نسبی به خود یافته است. خلیفه پیشین به قتل رسیده و معترضان به خواست خویش رسیده اند. اکنون حق به حق دار رسیده و علی(ع) داماد پیامبر(ص) بر مسند خلافت نشسته است. همه به انتظار نشسته اند تا علی(ع) زمامداران و امیران جدید را برگزیند. ناگاه خبر دهان به دهان می پیچد: نام زیاد بن ابیه نیز در میان امیران جدید حکومت است! آنان که او را می شناسند، نیک می دانند که این چهره نه چندان خوش نام فاقد معیارهای موردنظر خلیفه جدید است. او نه نسبی نیکو دارد و نه حسبی مناسب، اما از سوی دیگر همه می دانند که او فرمانروایی توانمند است که با حضور وی، مخالفان حکومت، قدرت عرض اندام در منطقه تحت سلطه اش را از دست خواهند داد. آیا در انتخاب او مصلحت اندیشی شده است؟ آیا خلیفه جدید اهل مصلحت اندیشی است و می خواهد از آرمان های خویش کوتاه بیاید و حکومت خود را بر اساس واقعیت های موجود اداره کند؟ صحنه دوم زمان تقسیم بیت المال فرا رسیده است. همه خوشحالند که حیف و میل بیت المال به پایان رسیده و از بخشش های خلیفه پیشین که برای نمونه، خمس آفریقا را به مروان بخشیده بود، خبری نیست. این روزها صحبت از عدالت است، اما همه می دانند که اجرای عدالت برای حکومت نوپای علی علیه السلام چه مشکلاتی را به بار خواهد آورد. همه به خلیفه حق می دهند که با اندکی بذل و بخشش، حداقل دل طلحه و زبیر را به دست آورد. نارضایتی این دو که به شدت اسیر درهم و دینارند، می تواند طومار حکومت عدالت را درهم پیچد و تمام آرزوهای عدالت طلبان را بر باد دهد. بیت المال تقسیم می شود. به آن دو همان مقداری می رسد که موالیان و بندگان دریافت کرده اند. طلحه و زبیر از ناراحتی دندان ها را بر یکدیگر می فشرند. به نظر می رسد خلیفه جدید حاضر نیست به هیچ قیمتی از آرمان های خویش کوتاه بیاید. آیا او آرمان گراست؟ سؤال: آرمان گرایی یا واقع گرایی؟ یکی از مهم ترین تصمیم ها در زندگی ، گزینش میان آرمان گرایی و واقع گرایی است. اهمیت این گزینش از آن روست که سایر تصمیم ها و انتخاب ها را تحت الشعاع خود قرار می دهد. بر اساس آرمان گرایی، انسان باید همواره به آرمان های خویش پای بند باقی بماند، هر چند این پایبندی هزینه ها و مشکلات فراوانی را برای او در پی داشته باشد. بر اساس واقع گرایی، مطلوبیت آرمان ها وابسته به شرائط و امکانات است و در صورتی که این پایبندی باعث بروز مشکلات ناخواسته گردد، شخص باید از آرمان های خویش دست کشد. ذکر مثال ذیل که ناظر به شرائط امروز جامعه ماست، می تواند روشنگر اهمیت این مساله باشد. اجرای حدود اسلامی همچون اعدام، سنگسار و شلاق درباره مجرمان، یکی از دستورات شریعت مقدس اسلام است که اجرای آن در شرائط کنونی می تواند بازتاب هایی منفی را برای حکومت اسلامی به دنبال داشته باشد. خدشه دار شدن چهره حکومت اسلامی شاید یکی از آن ها باشد. بر اساس آرمان گرایی، حکومت اسلامی باید به هر قیمتی، این مجازات ها را اجرا کند و نگران پیامدهای منفی آن نباشد. اما بر اساس واقع گرایی، اجرای این حدود مشروط به آن است که هزینه ای برای حکومت اسلامی ایجاد نکند. اکنون سؤال این است که نسخه پیچیده شده دین برای پیروان خویش کدام است: آرمان گرایی یا واقع گرایی؟ برای پاسخ به این سؤال باید ابتدا به سراغ سؤالی بنیادین تر رفت: تکلیف گرایی یا نتیجه گرایی؟ بر اساس تکلیف گرایی که «کانت» یکی از طرفداران برجسته آن است، پایبندی انسان به دستورات اخلاقی از این روست که آن عمل، پسندیده است و از این رو نباید هیچ توجهی به نتایج برآمده از آن عمل شود. برای نمونه، انسان باید همیشه راستگو باشد از آن رو که راستگویی عملی پسندیده است؛ نه بدین سبب که راستگویی به مصلحت است. بر اساس تکلیف گرایی، حتی مصالح اخروی نیز نباید مورد توجه قرار گیرد و در غیر این صورت، عمل اخلاقی ارزش خود را از دست می دهد. بر این اساس، دیگر نمی توان از اخلاقی بودن دروغ مصلحت آمیز سخن گفت. اما آیا به راستی می توان به تکلیف گرایی پای بند بود؟ اگر راستگویی به قتل انسانی بی گناه بینجامد، آیا باز هم می توان از نیک بودن راستگویی دم زد؟ در صورت تعارض میان دو دستور اخلاقی که ناچار از انتخاب یکی از آن دو باشیم، تکلیف گرایان چه راه حلی پیشنهاد می کنند؟ در مقابل تکلیف گرایی، نتیجه گرایی یا همان غایت گرایی قرار دارد. بر اساس نتیجه گرایی، اخلاقی بودن عمل بر اساس نتایج آن تعیین می شود. مطابق این دیدگاه، راستگویی عملی پسندیده به شمار می آید، نه از آن رو که ذاتا پسندیده است، بلکه از آن رو که نتایجی مفید را در پی خواهد داشت. البته در این که نتیجه مفید چیست، میان مکاتب مختلف اختلاف وجود دارد: برخی لذت حسی، عده ای لذت عقلی و گروهی دیگر سود را غایت مطلوب هر عمل پسندیده می دانند. نظام اخلاقی اسلام نیز در زمره نظام های نتیجه گرا قرار می گیرد که غایت مطلوب در آن را می توان قرب الی الله دانست. از این رو هر عملی که موجب شود جامعه توحیدی به این هدف نزدیک شود، پسندیده محسوب خواهد شد. از همین روست که امکان دارد در شرایطی یک عمل، مصداق عمل اخلاقی و در شرایط دیگر مصداق عمل غیراخلاقی قرار گیرد. اکنون می توان با بصیرت بیش تری میان آرمان گرایی و واقع گرایی دست به انتخاب زد. برای این انتخاب باید منظور از آرمان را مشخص ساخت. اگر منظور از آرمان، آن هدف نهایی نظام اخلاقی باشد که پایه تمام تصمیم های انسان می باشد، جز آرمان گرایی هیچ گزینه دیگری مطرح نخواهد بود. به عنوان مثال در شریعت اسلامی که غایت نهایی قرب الی الله است، نمی توان به خاطر شرائط و مصالح، عملی را توصیه نمود که ما را از این هدف دور سازد. اما اگر منظور از آرمان، هدف نهایی نظام اخلاقی نباشد، بلکه دستورات اخلاقی و اهداف نزدیکی باشد که مطلوبیت آن ها از آن روست که در مسیر نیل به هدف نهایی قرار می گیرد، دیگر نمی توان به صورت مطلق آرمان گرا بود؛ بلکه گاه لازم است به سبب شرایط و مصالحی از این سنخ آرمان ها دست کشید. برای مثال، گاهی لازم می شود به سبب مصالحی مانند اصلاح میان مؤمنین، از راستگویی که یک آرمان در نظام اخلاقی اسلام است، دست کشید و در این زمان دروغ مصلحت آمیز مجاز می شود. مشابه این امر را در فریضه حج می توان مشاهده کرد؛ فریضه ای که از آرمان های شریعت اسلامی است و ترک آن گناه کبیره محسوب می شود. در شرایط خاص ممکن است ترک این فریضه دارای چنان مصلحتی باشد که از مصلحت انجام آن بیش تر باشد، در این صورت، نه تنها وجوب خود را از دست می دهد، بلکه حرام می شود، چنان که بعد از فاجعه کشتار حاجیان ایرانی توسط رژیم سعودی، حضرت امام(ره) دستور ترک حج را صادر کردند. دستور العمل عمومی برای تعیین تکلیف آن است که مجموع مصالح و مفاسد در یک عمل را سنجید و برآیند آن دو را به دست آورد. اگر کفه مصالح بر مفاسد چربید، عمل مورد توصیه قرار می گیرد که گاه در حد استحباب است و گاهی واجب می شود. به عکس، چنان چه کفه مفاسد بر مصالح بچربد، عمل گاه مکروه و گاهی حرام می شود. نکته اساسی که باید در این محاسبه مدنظر قرار گیرد، مصالح و مفاسد اخروی است که تاثیر بسیار بیش تری از مصالح و مفاسد دنیوی دارد. از این روست که بسیاری امور که ضرر دنیوی سنگینی دارند، به سبب وجود مصلحت اخروی واجب می شوند. جهاد فی سبیل الله نمونه بارز این امور است. این سنخ از واقع گرایی به معنای کوتاه آمدن از آرمان ها نیست. در بسیاری از موارد، هر چند وفادار ماندن به آرمان ها موجب دشواری های فراوان باشد، انسان همچنان باید وفادار به آرمان ها باقی بماند؛ چراکه باید برآیند نهایی منافع و مضرات را در نظر داشت. برای نمونه، می توان گفت که اجرای برخی اقسام حدود باعث وضع برخی تحریم های خاص برای جامعه اسلامی می شود، اما سطح تحریم ها به گونه ای است که در مجموع به نفع جامعه اسلامی خواهد بود. ولی در مصداقی دیگر امر به گونه ای است که در مجموع باید از اجرای آن صرف نظر نمود. راه تشخیص چگونه می توان تشخیص داد که برآیند مصالح و مفاسد یک عمل به کدام سمت است؟ برخی امور فاقد پیچیدگی است، به گونه ای که هر فردی توانایی تشخیص تکلیف در آن را دارد. برای نمونه، هر چند حفظ حریم مالکیت شخصی یک آرمان می باشد، اما اگر بدانیم که کودکی در منزل پدری خویش در حال تلف شدن است، هر انسان عاقلی به خود اجازه می دهد که این حریم را بشکند و جان کودک را نجات دهد. در موقعیت فوق الذکر، همه اذعان می کنند که مصلحت حفظ جان کودک از مفسده نقض مالکیت خصوصی بالاتر است. اما در بسیاری امور دیگر بخصوص مسائل اجتماعی، تشخیص این که مصلحت عمل بالاتر است یا مفسده آن، آسان نیست و به همین سبب در این موارد اختلاف نظر جدی میان اهل اندیشه وجود دارد. به عنوان مثال، در سال های گذشته در مورد قطع دست دزدان هیچ گاه توافقی وجود نداشته است. چنین اموری را باید به ولی فقیه واگذار کرد تا او که هم با حقیقت احکام ودستورات دینی آشناست و هم شرائط زمانه را خوب می شناسد، با مشاوره کارشناسان به تشخیص مصلحت بپردازد. تلاش برای بازگشت به تکلیف هر چند در مواردی که مفسده یک تکلیف شرعی، بالاتر از مصلحت باشد می توان به ترک آن اقدام کرد، اما این بدان معنا نیست که می توان آرمان ها را یکسره کنار گذاشت، بلکه لازم است جامعه مؤمنان تلاش کنند تا شرائط بازگشت به اجرای تکلیف شرعی را فراهم سازند. به عنوان مثال، چه بسا لازم باشد که در شرایطی خاص به منظور جلوگیری از تبلیغات سوء جهت خدشه دار نمودن چهره اسلام، اجرای برخی اقسام حدود اسلامی تعلیق گردد. در این زمان لازم است که کارشناسان و متخصصان برای تبیین کارآیی نظام حقوقی اسلام تلاش کرده، محاسن اجرای این حدود در جامعه را برای عموم بازگو کنند و ضمن تبلیغات مناسب، شرایط را برای اجرای مجدد تکلیف شرعی و جلوگیری از فوت مصالح موجود در آن فراهم سازند. از همین روست که نمی توان توصیه اسلام را آرمان گرایی محض و یا واقع گرایی محض دانست، بلکه می توان گفت اسلام به دنبال یک واقع گرایی آرمان گرایانه است که در عین توجه به واقعیت ها و شرایط موجود، تلاش خویش را برای رسیدن به آرمان ها کم رنگ نمی کند، چنان که مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند: بعضی ها اشتباه مى کنند که درمقابل آرمان گرایى، واقع بینى را مطرح مى کنند. در نظر این ها واقع بینى نقطه مقابل آرمان گرایى است. این خطاى بزرگى است؛ چون آرمان گرایى، خودش واقعیت ها را در جامعه مى سازد. یک مجموعه با آرمان و داراى هدف هاى بلند مى تواند واقعیت ها را طبق آرمان خود شکل دهد و به وجود آورد. محسن انبیایی ماهنامه فرهنگ پویا-28
چهارشنبه ، ۲۲مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دولت بهار]
[مشاهده در: www.dolatebahar.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8]
-
گوناگون
پربازدیدترینها