واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نمايى از زندگانى حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) نويسنده: احمد ترابىمنبع:زندگى سياسى امام باقر (ع) ابو جعفر، امام محمد باقر (ع) پنجمين آفتابى است كه بر افق امامت، جاودانه درخشيد.زندگيش سراسر دانش و ارزش بود، از اين رو باقر العلوم ناميده شد، يعنى شكافنده دشواريهاى دانش و گشاينده پيچيدگيهاى معرفت. خصلت آفتاب است كه هماره گام بر فرق ظلمت مىنهد و در لحظههاى تاريك، بر افق زمان مىرويد تا ارزشهاى مهجور و نهان شده در سياهى جهل و جور را، دوباره جان بخشد و آشكار سازد. او نيز در عصر حاكميت جور و تشتت انديشههاى دينى امت اسلام، تولد يافت تا پيام آور معرفت و احياگر اسلام ناب محمدى (ص) باشد.ولادت حضرت ابو جعفر، باقر العلوم، در شهر مدينه تولد يافت.و بر اساس نظريه بيشتر مورخان و كتابهاى روايى، تولد آن گرامى در سال 57 هجرى بوده است. (1) اين نقل، با رواياتى كه نشان مىدهد امام باقر (ع) به هنگام شهادت جد خويش ـ حسين بن على (ع) ـ در سرزمين طف حضور داشته و سه سال از عمرش مىگذشته است هماهنگى دارد. (2) در روز و ماه ولادت آن حضرت نيز نقلهاى مختلفى ياد شده است: الف ـ سوم صفر 57 هجرى. (3) ب ـ پنجم صفر 57 هجرى. (4) ج ـ جمعه اول رجب 57 هجرى. (5) د ـ دوشنبه يا سه شنبه اول رجب 57 هجرى. (6) بيشتر محققان با ترجيح نظريه نخست، يعنى سوم صفر آن را پذيرفتهاند. تبار والاى امام باقر (ع) امام محمد باقر (ع) از جانب پدر و نيز مادر، به شجره پاكيزه نبوت منتهى مىگردد. او نخستين مولودى است كه در خاندان علويان از التقاى دو بحر امامت (نسل حسن بن على و حسين بن على عليهما سلام) تولد يافت: (7) پدر: على بن الحسين، زين العابدين (ع) .مادر: ام عبد الله، فاطمه، دختر امام حسن مجتبى (ع) (8) مادر گرامى امام باقر (ع) نخستين علويهاى است كه افتخار يافت فرزندى علوى به دنيا آورد . (9) براى وى كنيههايى چون ام الحسن و ام عبده آوردهاند، اما مشهورترين آنها، همان ام عبد الله است. در پاكى و صداقت، چنان نمونه بود كه صديقهاش لقب دادند. (10) امام باقر (ع) مادر بزرگوار خويش را چنين توصيف كرده است: «روزى مادرم كنار ديوارى نشسته بود، ناگهان ديوار ريزش كرد و در معرض ويرانى قرار گرفت، مادرم دست بر سينه ديوار نهاد و گفت، به حق مصطفى (ص) سوگند، اجازه فروريختن ندارى.ديوار بر جاى ماند تا مادرم از آن جا دور شد.سپس ديوار فرو ريخت. (11) نام و كنيه نام آن حضرت محمد است.اين نامى است كه رسول خدا (ص) از دير زمان براى وى برگزيده بود . جابر بن عبد الله انصارى يار ديرين پيامبر (ص) افتخار دارد كه سلام رسول خدا را به امام باقر (ع) ابلاغ كرده است.از بيان او ـ كه بتفصيل خواهد آمد ـ استفاده مىشود كه نامگذارى امام باقر (ع) به وسيله پيامبر اكرم (ص) صورت گرفته است.كنيه آن گرامى ابو جعفر (12) است و جز اين كنيهاى براى وى نقل نكردهاند. (13) القاب براى امام باقر (ع) اين القاب ياد شده است: 1 ـ باقر. اين لقب مشهورترين القاب آن حضرت بشمار مىآيد و بيشتر منابع بدان تصريح كردهاند. (14) در بيان فلسفه تعيين اين لقب براى وى، آمده است: ـ شكافنده معضلات علم و گشاينده پيچيدگيهاى دانش بود. (15) ـ به دليل گستردگى معارف و اطلاعاتى كه در اختيار داشت، باقر ناميده شد. (16) ـ بدان جهت كه در نتيجه سجدههاى بسيار، پيشانيش فراخ گشته بود. (17) ـ احكام را از متن قوانين كلى، استنباط و استخراج مىكرد. (18) 2 ـ شاكر 3 ـ هادى 4 ـ امين ـ شبيه، به جهت شباهت آن حضرت به رسول خدا (ص) (19) . همسران در منابع تاريخى، براى امام باقر (ع) دو همسر و دو «ام ولد» (20) نام بردهاند. همسران عبارتند از: 1 ـ ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر. او هر چند از نسل ابو بكر بود، اما همانند پدرش قاسم بن محمد حق امامان را مى شناخت و اهل ولايت معصومين (ع) بود، چنان كه در روايتى از امام رضا (ع) آمده است كه روزى نام قاسم بن محمد نزد آن حضرت برده شد، امام فرمود: او به ولايت و امامت اعتقاد داشت. (21) 2 ـ ام حكيم دختر اسيد بن مغيره ثقفى. فرزندان براى امام باقر (ع) هفت فرزند ياد كردهاند، پنج پسر و دو دختر. 1 ـ جعفر بن محمد الصادق (ع) . وى مشهورترين، ارجمندترين و با فضيلت ترين فرزند امام باقر (ع) مىباشد كه از ام فروة زاده شد و نسل امامت از طريق او استمرار يافت. 2 ـ عبد الله بن محمد.او يگانه برادر امام صادق (ع) بشمار مىآيد كه هم از ناحيه پدر و هم از ناحيه مادر با آن حضرت متحد است.مورخان وى را صاحب فضل و صلاح دانستهاند و متذكر شدهاند كه فردى از بنى اميه به او سم خورانيد و او را به شهادت رساند. (22) 3 ـ ابراهيم بن محمد، از ام حكيم. 4 ـ عبيد الله بن محمد، از ام حكيم. 5 ـ على بن محمد. 6 ـ زينب بنت محمد، اين دو (يعنى زينب و على) از يك مادرند كه ام ولد بوده است. 7 ـ ام سلمه، مادر وى را نيز ام ولد دانستهاند. (23) برخى از منابع، تنها شش فرزند براى امام باقر (ع) نام بردهاند و بر اين باورند كه امام باقر فرزندى به نام عبيد الله نداشته است. (24) گروهى ديگر گفته اند: امام باقر (ع) دو دختر نداشته است، بلكه زينب و ام سلمه در حقيقت دو نام براى يك دختر است. (25) پىنوشتها: 1 ـ در سال تولد امام باقر (ع) جهار نقل وجود دارد كه عبارتند از: سالهاى 56، 57، 58، 59 هجرى در اين ميان نقل دوم، يعنى سال 57 از پشتوانه تاريخى و حديثى بيشترى برخوردار است.برخى از منابعى كه سال 57 را ياد كردهاند عبارتند از: دلائل الامامة 194 اصول كافى 2/372، ارشاد مفيد 2/56، مصباح المتهجد 557، اعلام الورى 259، مناقب ابن شهر آشوب 4/210، روضة الواعظين 1/207، كفاية الطالب 455، وفيات الاعيان 4/..174.و منابعى كه سال 58 را سال ولادت امام باقر (ع) دانستهاند عبارتند از: اثبات الوصية 150 ـ 153، عيون المعجزات 75 و منابعى كه سال 59 را نقل كرده اند چنينند: فرق الشيعة 61، عمدة الطالب 138 ـ 139، بحار 46/217 به نقل از مصباح كفعمى. 2 ـ ر.ك: سبائك الذهب 74، عيون المعجزات 75، اخبار الدول و آثار الاول .113 ـ كشف الغمة 2/318، الفصول المهمة 211، مصباح كفعمى 522، نور الابصار شبلنجى 142، و... 4 ـ تذكرة الائمة، لاهيجى .1255 ـ دلائل الامامة 94، مصباح المتهجد 557، اعلام الورى .2596 ـ اعيان الشيعة 1/ .6507 ـ انه اول من اجتمعت له ولادة الحسن و الحسين (ع) .رك: مناقب ابن شهر آشوب 4/208، عمدة الطالب 138 ـ 139، نور الابصار، مازندرانى .518 ـ برخى منابع، ام عبد الله، فاطمه را فرزند حسن مثنى (حسن بن حسن) دانسته اند مانند : تذكرة الخواص 302، وفيات الاعيان 4/174.اما بيشتر منابع وى را فرزند بى واسطه امام حسن مجتبى (ع) به شمار آوردهاند مانند: تاريخ يعقوبى 2/320، فرق الشيعة، نوبختى 61، دلايل الامامة 95، اصول كافى 2/372، اثبات الوصية 150، اعلام الورى 259، تذكرة الخواص 302، البداية و النهاية 9/309، اخبار الدول و آثار الاول ...1119 ـ هى اول علوية ولدت علويا.دلائل الامامة .9510 ـ همان. 11 ـ عيون المعجزات 75، اثبات الهداة 5/270، بحار 46/217، نور الابصار، مازندرانى 44، الانوار البهية .11512 ـ مثير الاحزان، جواهرى 237، تاريخ ابن خلكان 2/23، تاج المواليد، طبرسى/39، المعارف 215، سير اعلام النبلاء، 4/401 و... 13 ـ الفصول المهمة 211، بحار 46/216، سيرة الائمة الاثنى عشر 2/ .20014 ـ سبائك الذهب 74، عيون الاخبار، ابن قتيبه 1/312، ارشاد مفيد 2/156، تذكرة الخواص 302، مرآة الجنان 1/248، تاريخ ابن وردى 1/248، روض الرياحين 67، الصواعق المحرقة 210، شذرات الذهب 1/ .14915 ـ تاريخ يعقوبى 2/302، سير اعلام النبلاء 4/402، الفصول المهمة 211، شذرات الذهب 1/ .14916 ـ تاج المواليد 39، كشف الغمة 2/318، تذكرة الخواص 302، اعيان الشيعة 1/ .65017 ـ تذكرة الخواص 302، اعيان الشيعة 1/ .65018 ـ البداية و النهاية 9/ .30919 ـ اين القاب در منابع زير آمده است: دلائل الامامة 94، تاج المواليد 39، كشف الغمة 2/318، تذكرة الخواص 5/302، احقاق الحق 12/165 و... 20 ـ ام ولد به كنيزى گفته مىشود كه از مولاى خود صاحب فرزند شده باشد. 21 ـ ذكر عند الرضا (ع) القاسم بن محمد...و سعيد بن المسيب فقال: كانا على هذا الامر ...قرب الاسناد 210، بحار 46/ .366لازم به يادآورى است كه در متن حديث قاسم بن محمد دايى امام موسى بن جعفر (ع) ياد شده كه جد مادرى به جاى آن صحيح است و آنچه مىنمايد كه مراد از قاسم بن محمد همان جد مادرى است، ذيل حديث مىباشد. 22 ـ الفصول المهمة .22123 ـ برخى از منابع كه اين هفت تن را ياد كردهاند عبارتند از: ارشاد مفيد 2/172، تاج المواليد 118، مناقب 4/210، تذكرة الائمة .21624 ـ طبقات ابن سعد 5/236، تذكرة الخواص .30625 ـ اعلام الورى 265، كشف الغمة 2/322، الفصول المهمة 221، بحار 46/ .365
#دین و اندیشه#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 494]