محبوبترینها
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798092631
اوقات فراغت؛ زمان شكوفايي خلاقيت‌ها
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: اوقات فراغت؛ زمان شكوفايي خلاقيت‌ها
شايد شنيدن واژه فراغت، زمان‌هايي را به ياد ما آورد كه آسوده از هركار و فعاليت، رها از انجام هرگونه تكليف و بدون هيچ برنامه و هدف، زماني را بگذرانيم، در حالي كه اوقات فراغت از يك سو فرصت مناسبي براي شناخت استعدادها در زمينه‌هاي فني، ورزشي و هنري و از ديگر سو، تقويت توانايي‌هاي گوناگون فردي است.
به باور حسن نصيري قيداري ـ مدرس دانشگاه، اوقات فراغت زماني است كه انسان به خود واگذار شده است و مي‌تواند آزادانه عمل كند و كارهاي متعددي انجام دهد كه هدف از آن فعاليت‌ها، نوآوري و خلاقيت است.
وي مي‌افزايد: هدف از فعاليت‌ها در اوقات فراغت، كسب آرامش، لذت و مهارت است و فرد كاري را نه از روي اجبار و نه كسب منافع مادي، بلكه با هدف و در جهت آرزوها و خواسته‌هايش انجام مي‌دهد.
وي همچنين مي‌گويد: در لحظه‌هاي آغازين تاريخ جوامع، نوآوري و خلاقيت وجود نداشت و هوشمندي و درايت انسان در آن بود كه از برگ درختان و غارها به عنوان پوشش و سرپناه استفاده كند.
نخستين دستاورد زندگي بشر، تقسيم كار است كه براساس آن، زنان مديريت خانه، بهره‌برداري بهتر و حفظ و نگهداري از شكار و ارائه خدمات در برابر فعاليت شكار و يا تأمين غذا توسط مردان را برعهده داشتند.
ظهور دوران برده‌داري براي تعدادي از افراد، فراغت به بار آورد و براي اولين‌بار در جوامع، اوقات فراغت نصيب زنان شد و آنان در اين اوقات به راز شگفت‌انگيز كشت دانه‌ها پي بردند و جوامع اين‌گونه وارد دوران كشاورزي شدند كه سكناي بشر را به همراه آورد.
مفهوم اوقات فراغت
به گفته نصيري قيداري، اوقات فراغت و نحوه غني‌سازي آن از جمله مفاهيم نويني است كه در دوران فراصنعتي جوامع، به آن توجه زيادي شده است و با توسعه انواع فناوري و جايگزيني آن با نيروي انساني، عملاً فرصتي به عنوان اوقات فراغت براي طيف وسيعي از انسان‌ها ايجاد شده است.
وي با بيان تعاريفي از اوقات فراغت مي‌گويد: بنا به تعريف مفهومي، اوقات فراغت از ريشه لاتين licer به معني «اجازه دادن» و فراغت به معني «رخصت دادن» است و در فرهنگ جامع حييم نيز به معناي «وقت آزاد از كار و فعاليت‌هاي اضافي» آورده شده است.
در فرهنگ دهخدا به معناي آسايش و استراحت و در فرهنگ لاروس به معني سرگرمي‌ها، تفريحات و فعاليت‌هايي است كه افراد به هنگام آسودگي از كارهاي عادي، با شوق و رغبت به آنها مي‌پردازند.
اوقات فراغت از نظر جامعه‌شناسي
بعضي از كارشناسان بر اين باورند كه استفاده درست و بهينه از اوقات فراغت، چه در زندگي فردي و چه اجتماعي مي‌تواند در حال يا آينده انسان، به دوراني اثرگذار تبديل شود. بر همين اساس از ديدگاه اكثريت جامعه‌شناسان، اوقات فراغت وقتي نيست كه بي‌هدف و به بطالت بگذرد، بلكه فرصتي است كه در آن فرد از الزامات عملي آزاد است و مي‌تواند فعاليتي را انتخاب كند كه موجب رشد استعداد و آرامش و رضايت او شود.
نصيري قيداري در اين باره مي‌گويد: سه نظريه متمايز در اين مورد، اوقات فراغت از ديدگاه زماني، اوقات فراغت به معني فعاليت و اوقات فراغت به معني حالتي از بودن است. فراغت از ديدگاه زماني به منزله وقت آزادي است كه پس از پرداختن به ضروريات عملي زندگي، باقي مي‌ماند و انسان چنين وقتي را آن‌طور كه مايل است مي‌گذراند. اما فراغتي كه به معني فعاليت است، شامل مجموعه كارهاي آموزنده و آگاهي بخش مانند پياده‌روي، كارهاي باغباني و انواع ورزش و مطالعه است و فراغت در دسته‌بندي سوم، في‌نفسه حالتي از بودن و نوعي طرز فكر و حالت روحي ـ رواني و به گونه‌اي رها بودن از ضرورت‌هاي زندگي روزمره است.
اوقات فراغت در دوره باستان
اين مدرس دانشگاه با اشاره به وجود طبقات مختلف اجتماعي در دوران باستان مي‌گويد: طبقه حاكم در اين دوران امتيازهاي ويژه‌اي و از جمله اوقات فراغت را براي خود قايل بودند و به منظور حفظ آن امتيازها، چه براي خود و چه آيندگان‌شان، حتي به زور متوسل مي‌شدند.
وي مي‌افزايد: يونانيان باستان عقيده داشتند زندگي انسان متشكل از 2 بخش است؛ بخش اول كه «كار» نام دارد و با رنج و مشقت همراه است و بخش دوم همان «اوقات فراغت» است و انسان به فعاليت‌هايي مي‌پردازد كه مطابق خواست او است. از اينرو اوقات فراغت و و تفريح را شرط اوليه و لازمه زندگي سعادتمند مي‌دانستند، و جامعه روم قديم هم اولين جامعه‌اي بود كه اوقات فراغت سازماندهي شده‌اي را با تأسيس پارك‌هاي بزرگ، سالن‌هاي عمومي و انواع ورزشگاه‌ها، بنا نهاد.
اوقات فراغت و آموزه‌هاي اسلام
نصيري قيداري با اين اعتقاد كه ميل به تفريح يكي از نيازهاي طبيعي انسان است، مي‌گويد: براساس آموزه‌هاي دين مبين اسلام، اين نيازهاي طبيعي با سرشت انسان آميخته است و از آغاز تا پايان زندگي همواره وجود دارد، به‌طوري كه در دوران كودكي به شكل بازي و در بزرگسالي به اعتبار شرايط اجتماعي و خانوادگي، به اشكال گوناگون محقق مي‌شود و به همان اندازه كه انسان به امور عبادي هدايت شده، توجه به اوقات فراغت نيز به او توصيه شده است و فرد مسلمان نه فقط نبايد نسبت به آن بي‌اعتنا باشد، بلكه بايد نهايت بهره روحي و معنوي را از آن ببرد.
اسلام به جهت‌گيري عملي انسان توجه دارد و او را مكلف مي‌كند تا نسبت به گذراندن اوقات فراغتش احساس مسئوليت كند.
وي با بيان حديثي مي‌گويد: پيامبر اكرم(ص) درباره اهميت اين فرصت‌ها، براي جلب توجه مسلمانان بدن را شخصيتي مستقل و صاحب حق قرار داده‌اند و مي‌فرمايند: «بدن تو حقي دارد كه بايد آن را ادا كني.» آن حضرت همچنين در حديث ديگري فرموده‌اند: «بيشتر مردم در دو خصلت دچار گمراهي و ضلالت هستند، يكي در مورد سلامت و ديگري در مورد فراغت».
اوقات فراغت و صنعتي شدن
در دوران صنعتي شدن، هر لحظه از استراحت، فرصت خوبي براي تجديد قوا بود و افراد در اولين فرصت‌هاي بين استراحت كاري، به طرف غذاخوري يا خانه‌هاي‌شان هجوم مي‌بردند.
نصيري قيداري با بيان اين مطلب مي‌افزايد: به اين ترتيب كارگران با حداكثر توانايي كار مي‌كردند و طبقه اشراف به امكانات تفريحي و گذراندن اوقات فراغت دسترسي داشـتند و زمان فراغت آن قدر كـوتاه بود كه تنها براي طي مسافت بين محل كار و خانه و صرف غذاي مختصر و بهداشت صرف مي‌شد.
اما با كاهش ساعات كار در اوايل قرن بيستم ميلادي به زمان فراغت افزوده شد و كافه‌ها و رستوران‌هايي ابتدا در شهرها و سپس در مناطق روستايي به وجود آمد و با آغاز دهه 90 ميلادي، اوقات فراغت نسبت به كار، اهميت بيشتري پيدا كرد.
اوقات فراغت، بطالت نيست
اين مدرس دانشگاه با بيان اين مطلب كه اوقات فراغت در كشور ما به درستي درك نشده است و عده‌اي آن را اوقات مازاد مي‌دانند، مي‌افزايد: ما در بحث اوقات فراغت كارشناسان و يا مديران متخصص نداريم و از اينرو اوقات فراغت به پديده‌اي كاملاً جدي تبديل نشده است و ضعف‌ها و نارسائي‌هايي دارد و به همين دليل امروزه اوقات فراغت متأسفانه گذران سرگردان لحظه‌ها، بي‌هدفي و بي‌برنامگي معني پيدا كرده است.
از آن جايي كه ما صرفاً كار را معطوف به هدفي مي‌دانيم، بر اين باوريم كه اوقات فراغت چنين نيست، بنابراين نبايد با داشتن هدف آن را خراب كرد، چون قرار نيست كه ما در زمان فراغت مانند لحظه‌هاي كار و اشتغال به چيزي برسيم. در حالي كه مديران متخصص اوقات فراغت سعي مي‌كنند كار و فراغت را به هم پيوند دهند و اين در حالي است كه در ايران اين 2 مقوله از هم جدا است. يعني فراغت براي بزرگسالان در مقابل كار است و براي بچه‌ها در قبال مدرسه!
وي مي‌افزايد: نظام آموزشي ما از دبستان تا سطوح دانشگاه، كاملاً نظام‌مند است. درس‌ها با تكاليف سنگين همراه است و اين بدان معني است كه وقتي كلاس درس تمام مي‌شود، همه آزادند در آن فرصت هركاري كه مي‌خواهند، انجام دهند و در واقع فراغت معني رهايي و وارفتگي پيدا مي‌كند.وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا ميان آموزش و اوقات فراغت مي‌تواند پيوندي صورت گيرد، مي‌گويد: در بعضي از مدارس ژاپن و فرانسه يكي از شرط‌هاي ثبت‌نام در سال جديد تحصيلي، نحوه گذراندن اوقات فراغت در فصل تابستان است.
يعني دانش‌آموزان موظف هستند كه در طول تابستان از مكان‌هاي ديدني بازديد كنند و سپس از فعاليت‌هاي اوقات فراغت خود، گزارشي ارائه دهند.
يكي از راهكارهاي موجود در اين بخش، ايجاد چارچوب منسجم در مدارس است كه بايد طي سال برنامه‌هايي را براي بچه‌ها طراحي كنند كه هم جنبه آموزشي و هم جنبه فراغتي داشته باشد. در واقع با ايجاد تعاملي بين اين دو بخش به جاي كلاس جدي و خشك دروسي مثل رياضي، فيزيك و جغرافيا، با استفاده از وسايل كمك آموزشي مناسب مثل فيلم‌ها و روش‌هاي نوين مي‌توان آنها را با اوقات فراغت ادغام كرد.فرضاً براي درس جغرافيا علاوه بر كلاس‌هاي مدرسه، از فيلم‌هاي آموزشي ويديوئي و برگزاري تورهايي در سراسر ايران، استفاده كرد، حتي اگر اين برنامه‌ها يك بار در سال انجام شود.وي همچنين مي‌گويد: چه اشكالي دارد كه بعضي از دروس با توجه به موضوع‌هايشان، در فضاي باز و با نوعي مديريت قوي برگزار شود. در نظام آموزشي ما تصور بر اين است كه اين دو موضوع از هم جدا هستند و نبايد آموزش را داخل در اوقات فراغت كرد. يعني جاي آموزش در مدرسه است و اوقات فراغت مكاني ندارد. يكي از راه‌هاي گذران اوقات فراغت تماشاي تلويزيون است كه باعث تقويت روحيه انزواطلبي و افزايش خستگي و دغدغه‌هاي جوانان مي‌شود و گذراندن اين اوقات اصطلاحاً «غيرفعال» نام دارد كه نتيجه و هدفي براي آن نيست.
دانش‌آموزان گاهي روحيه اجتماعي پاييني دارند و يا با قوانين اجتماعي آشنا نيستند و منافع جمعي را درك نمي‌كنند. جامعه‌شناسان در بسياري مواقع در محل‌هايي كه درگيري و خشونت‌هاي جمعي وجود دارد، از طريق برنامه‌ريزي اوقات فراغت و گروه درماني، موجب كاهش خشونت مي‌شوند و اين بدان معنا است كه از طريق برنامه‌ريزي و سازماندهي اوقات فراغت، مي‌توان به حل معضلات و مسائل اجتماعي، دست يافت.
نقش اوقات فراغت در تكامل انسان
كارشناسان علوم اجتماعي، اوقات فراغت را معيار مناسبي براي تشخيص سلامت و استحكام ساختارهاي تربيتي جامعه مي‌دانند و از اينرو بهره‌برداري شايسته از زمان‌هاي فراغت، جامعه را به سوي سازندگي اخلاقي و شكوفايي اقتصادي و در مقابل، استفاده نامناسب از اين فرصت‌ها، جامعه را به سمت ناهنجاري‌هاي اجتماعي، سوق مي‌دهد.
نصيري در ادامه گفت و شنود با روزنامه اطلاعات، يادآور مي‌شود: در جامعه ما ميان موضوع اوقات فراغت و جوانان، ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. دوران نوجواني و جواني كه آميزه‌اي شگرف از شور و شعور، انديشه و احساس و تلاش و فعاليت براي رسيدن به آرزوها و هدف‌ها است، از مهم‌ترين روزهاي زندگي يك فرد به شمار مي‌رود.
جوانان، شريان گرم و حياتي جوامع آگاه و بيدار و بازوان كارآمد دولت‌ها هستند و از اينرو براي بهره‌گيري مناسب از توانمندي‌هاي آنان و فراهم كردن وسايل آرامش‌شان، نياز به برنامه‌ريزي‌هاي دقيق و سودمندي است تا اوقات‌شان مفيدتر سپري شود.
اگرچه به اين امر توجه مي‌شود، ولي آن‌گونه كه براي بهره‌مندي جوانان لازم است، تلاشي صورت نگرفته است. معمولاً اهميت اوقات فراغت و نقش سازنده و تربيتي آن ناديده گرفته مي‌شود و با وجود اهميت آن، بي‌توجهي به اين امر مي‌تواند آسيب‌ها و انحرافات فراواني به بار آورد.
كاركردهاي اوقات فراغت
يكي از كاركردهاي اساسي اوقات فراغت، رفع خستگي و تأمين استراحت افراد است، چرا كه كار مداوم و بدون زماني براي رفع خستگي، موجب پايين آمدن بازدهي عمل و برهم خوردن سلامت رواني افراد مي‌شود. ولي هدف از اين فرصت‌ها، اوقات بطالت نيست، بلكه نياز به تفريح هم از احتياجات انسان است كه پس از انجام كار، اوقاتي را صرف تفريح كند.از كاركردهاي ديگر اوقات فراغت، شكوفايي استعدادها است كه اگر اين استعدادها در شرايط مساعدي قرار گيرند، به فعل تبديل مي‌شود. همچنين اوقات فراغت علاوه بر تأثيرات فردي، به رشد اجتماعي انسان نيز كمك مي‌كند و در واقع شركت افراد در شبكه‌هاي اجتماعي موجب بهبود روابط اجتماعي آنان مي‌شود.
برنامه‌ريزي براي اوقات فراغت
اگر برنامه‌هاي اوقات فراغت در جهت سالم و سودمندي انتخاب شود، نه تنها سبب درمان بسياري از نابساماني‌هاي روحي و جسمي انسان خواهد شد، بلكه مي‌تواند در زمينه‌هاي مختلف شكوفايي خلاقيت‌هاي فردي و اجتماعي را به همراه آورد.به باور اين مدرس دانشگاه، رشد و تعالي انسان‌ها در غني‌سازي اوقات فراغت معنا مي‌يابد.وي همچنين مي‌گويد: برنامه‌هاي جامع به لحاظ شرايط و ويژگي‌هايشان، نقش مؤثري در اين امر دارد و اين لحظه‌ها، فرصت كميابي است كه انسان مي‌تواند به ارزيابي عملكرد گذشته خود بپردازد، عادت‌هاي ناپسند گذشته را با رضايت و انگيزه باطني ترك كند، برنامه‌هاي ناتمام خود را به انجام برساند و به دور از فشارهاي روحي و رواني و جسمي روزانه، با نشاط باطني و روحيه‌اي عالي درصدد كسب عادت‌ها و صفت‌هاي نيك باشد. چنان‌كه در روايت‌ها توصيه شده است، «رستگار كسي است كه كارهاي امروز خويش را اصلاح و زياده‌روي‌ها و نقصان‌هاي ديروزش را جبران كند.» در واقع اوقات فراغت فرصتي است كه امكان رشد، تعالي و تغييرات روحي و رواني را براي انسان فراهم مي‌سازد.
پيامدهاي منفي بي‌برنامگي در فراغت
به عقيده حسن نصيري قيداري، نبود برنامه‌اي جامع براي گذران اوقات فراغت براثر غفلت يا بي‌توجهي انسان، مي‌تواند عاملي براي انحراف و ارتكاب لغزش‌ها و همين‌طور كاهلي و بي‌ارادگي باشد، چرا كه زمينه بروز انحراف‌هاي اخلاقي و رفتاري، براي انسان بيكار فراهم مي‌شود.
وي در ادامه سخنانش مي‌گويد: امام علي(ع) مي‌فرمايد «سزاوار نيست كه انسان زماني را داشته باشد و به هيچ كاري مشغول نباشد.» بنابراين، نداشتن برنامه براي اين زمان، يا فرد را به تنهايي و سردرگمي كامل مي‌كشاند و يا زمينه‌هاي روابط ناسالم را براي او فراهم مي‌سازد. به هر رو فراغت بدون برنامه مُدّون، جوانان را در دام بيگانگان و طراحان جنگ‌هاي فرهنگي، قرار مي‌دهد.
محتواي فراغت
يكي از برنامه‌هايي كه مي‌تواند اوقات فراغت را غني سازد، ورزش است.نصيري قيداري با بيان اين نكته ادامه مي‌دهد: در اسلام به ورزش و به ويژه ورزش‌هايي مانند تيراندازي، اسب‌دواني، شكار و شنا، كه هم بنيه فردي و هم روحيه اجتماعي افراد را تقويت مي‌كند، توصيه شده است. از برنامه‌هاي ديگر اوقات فراغت، سفر و گشت و گذار در طبيعت و مناظر ديدني و تاريخي است. سفالگري و نقاشي افزون بر تقويت مهارت‌هاي جسمي و حركتي و نيز پرورش قواي تخيلي فرد، زمينه ورود انسان را به صحنه اجتماع فراهم مي‌آورد. همچنين مطالعه كتاب و نشريه‌هاي مفيد نيز وسيله مناسبي براي گذران اوقات فراغت است.
وي با اشاره به وجود كتابخانه‌ها به عنوان عامل تأثيرگذار در جذب جوانان به مطالعه مي‌افزايد: تعداد كتابخانه‌ها و كتابخوان‌ها در هر جامعه، رابطه مستقيمي با فرهنگ و رشد و توسعه همه جانبه آن دارد. بنابراين عواملي مانند كاهش قيمت كتاب، انتخاب عناوين درست، عرضه كتاب‌ها منطبق با نيازهاي افراد، جذابيت نوع چاپ و تجهيز فضاي كتابخانه‌ها تا حد زيادي مي‌تواند در فرهنگ‌سازي اين امر مؤثر باشد. تحقيقات به عمل آمده نشان مي‌دهد يكي از عوامل مهم بزهكاري نوجوانان، نبود برنامه‌هاي مدون براي گذران اوقات فراغت است كه سبب رويكرد آنان به اعتياد و جرايم مختلف مي‌شود. كمال مطلوب اجتماعي در اين مورد آن است كه تمامي وسايل مادي و معنوي و فضاي سالم براي استفاده‌هاي عمومي آماده شود و با حذف زمينه‌هاي فقر اقتصادي، فرهنگي و تربيتي، انگيزه‌هاي سالم در ميان طبقات مختلف جامعه، پرورش يابد.
طاهره خليلي كسمايي
سه|ا|شنبه|ا|21|ا|خرداد|ا|1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 74]
-
گوناگون
پربازدیدترینها