محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827738991
نوروز قم از هفت سبزی تا الک دو لک
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
نوروز قم از هفت سبزی تا الک دو لک قم- ایرنا - برجستگی ابعاد دینی، مذهبی و فرهنگی شهر قم شاید این تصور را نزد برخی ایجاد کرده است که مردمان یک شهر مذهبی توجهی به آیین های ویژه نوروز نداشته و ندارند.
به گزارش ایرنا، نگاهی به تاریخچه آیین های نوروزی در میان مردم قم نشان می دهد که چگونه قمی ها در دهه های گذشته، در کنار حفظ و تقویت ابعاد فرهنگی و دینی این شهر، توجه ویژه ای به آیین های نوروز داشته اند و از آن به گرمی هر چه تمام تر استقبال می کرده اند.
مردم قم نیز مانند دیگر اقوام ایرانی و شهرها و مناطق کشورمان، آیین ها، جشن و آداب و رسوم مختلفی در مراسم های غم و شادی خود داشته اند که این شهر را نسبت به دیگر نقاط مختلف کشور متمایز و متفاوت می کند.
آداب و رسوم هر ملت و جامعه ای ریشه در اعتقادات، باورها و فرهنگ آن مردم دارد که در گذر زمان دستخوش تغییراتی نیز می شود ولی باید نسبت به حفظ و پاسداشت این رسوم زیبا و قابل توجه به عنوان میراث گذشتگان خوش ذوق ایرانی و قمی خود حساس بود تا این زیبایی ها نیز به نسل های آینده منتقل شود.
با توجه به تغییر در سبک و نوع زندگی مردم و رسوخ آن در اغلب خانه های مردم نمی توان این آیین و سنن را که ریشه در باورهای مردم دارد را نادیده گرفت و بی مهابا در دنیای مدرن و سرد صنعتی امروز غرق شد و چشم بر این همه زیبایی هنرمندانه بست و از حفظ و احیای آن غفلت ورزید.
به لحاظ ریشه، اهالی قم از نژاد آریایی هستند و از برخی اقوام ایرانی چون عرب ها ، ترک ها و بختیاری ها در این منطقه زندگی می کنند.
خانواده قمی در گذشته متشکل از پدر، مادر ، فرزندان و پدربزرگ و مادر بزرگ خانواده بودند ولی امروزه در مناطق شهری ؛ خانواده ها به صورت جمعی زندگی نمی کنند و فقط در مناطق روستایی و عشایری بافت خانواده ها کم و بیش هم چون گذشته بزرگ و دسته جمعی است.
عشایر قم در شمال و جنوب منطقه قم در ایل های مختلفی چون کلکو ، شاهسون ، میش مست ، زند ، بختیاری و قاسملو زندگی می کنند و این ایل ها و عشایر از مسیرهای خاصی عبور کرده و به ییلاق و قشلاق می روند.
با وجود گذشت زمان و تغییرات بسیار، عشایر و روستاییان قم همچنان بخشی از آیین های ویژه خود درایام نوروز را حفظ کرده اند.
لباس های محلی جلوه ای دیگری از فرهنگ خاص قم بوده است.
زنان در روستاها لباس های بلند بر تن می کردند که تا زانوی آن ها می رسید و این لباس ها سفید گلدار بود و در زیر آن شلوار به پا می کردند و این لباس ها دو جیب داشت که در اطرافش دوخته شده بود.
زن ها همیشه حتی در خانه روسری (چارقد) سفید بر سر داشتند و چارقد را به صورت مثلثی تا می کردند و بر سر می زدند و برای محکم کردن آن یا گره می زدند یا با سنجاق آن را وصل می نمودند.
بعضی از آن ها در دو طرف سنجاق پارچه کوچک سبزی که با یکی از زیارت های ائمه یا امامزادگان متبرک شده بود را قرار می دادند.
خانه تکانی و دید و بازدید:
طبق سنت همیشگی، مردم با تمیز کردن خانه های خود به استقبال بهار می روند و آن را برای یک سال جدید و نیز دید و بازدیدهای زنجیره ای روزهای عید آماده می کنند.
این رسم درقم درگذشته با وسواس بیشتری انجام می شد و تمام سقف و دیوارهای خانه از غبار پاک می شد و تمام فرش ها شسته شده و وسایل اضافی که درطول سال گذشته به کار نیامده و یا وسایلی که دیگر به آن نیازی نبود به بیرون منزل هدایت و دور انداخته می شد.
رسم خانه تکانی درشهر و روستاها با شور زیادی از دو تا سه هفته مانده به نوروز و سال جدید با همکاری همه اعضای خانواده انجام
می شد.
قاشق زنی :
مراسم قاشق زنی هر چند سالهاست در قم منسوخ شده اما درگذشته جوانان قم، به در خانهٔ همسایه ها رفته و با پنهان کردن روی خود و بدون آشنایی، خواستار هدیه ای می شدند و صاحب خانه نیز هدایایی چون نقل، آجیل، آب نبات در کاسه قاشق زن می ریخت.
چهارشنبه سوری:
یکی دیگر از آیین هایی که پیش از عید نوروز در کشور و قم بطور ویژه برگزار می شد، مراسم چهارشنبه سوری بود که اکنون با تغییر رویکرد و گونه های آن به صورتی نامناسب برگزار می شود و باعث مشکلاتی برای مردم شده است.
درگونه اصیل این مراسم جوانان برای آتش افروزی در غروب آخرین سه شنبه سال، بوته و خارهایی را از بیابان جمع آوری می کنند و با جمع آوری هفت پشته از آنها و آتش زدن به آن از روی آتش می پرند.
در مراسم چهارشنبه سوری روستایی برخی افراد به در منازل روستا رفته و دستمالی به آن خانه ها پرتاب می کنند و صاحب خانه داخل دستمال، پول و آجیل یا تخم مرغ رنگی می گذارد و صاحب دستمال آن را بر می دارد.
از دیگر رسم های قابل توجه و سازنده در خصوص مراسم چهارشنبه سوری در قم می توان به این نکته اشاره کرد که مردم در کنار برگزاری این مراسم کوزه ای را در گوشه ای قرار می دادند تا مردم بتوانند صدقات و هدایای نقدی خود را در آن بریزند و در پایان وجوه جمع آوری شده دراختیار نیازمندان قرار می گرفت.
چیدن سفره هفت سین:
هفت سین سفره ای است که ایرانیان هنگام نوروز می آرایند و قمی ها نیز در کنار مردم سایر نقاط ایران و در شکلی مشابه، به چینش آن می پردازند.
اعضای خانواده به شکل معمول لحظهٔ تحویل سال را در کنار سفرهٔ هفت سین می گذرانند و همه در کنار سفره هفت سین خانه بزرگ فامیل جمع شده و حلول سال نو را جشن می گیرند.
بعضی از خانواده ها سفره را در مدت سیزده روز نوروز نگه می دارند و در پایان این دوره، در روز سیزده نوروز، سبزه را به آب می دهند.
بر اساس برخی رسوم بجا مانده و اعتقادات فرهنگی آن دوره ، دختران جوان و دم بخت، برای این که زمینه ازدواجشان فراهم شود، سبزه ها را گره می زدند و در هنگام گره زدن آرزو می کردند و سبزه ها را به آب می سپردند.
سفرهٔ هفت سین منحصر به نوروز نیست و بعضی این سفره یا مشابهش را برای مراسم ازدواج یا شب چله نیز تهیه می کردند.
در سفرهٔ هفت سین هفت جز یا بیشتر که با حرف سین آغاز می شوند قرار می گیرد که معمولأً سیر، سیب، سبزه، سنجد، سرکه، سمنو، سکه انتخاب می شود.
از این سین ها و نیز اجزا دیگر این سفره به نماد مفاهیمی چون نوزایی، باروری، فراوانی، ثروت، و مانند آنها یاد می شود.
سبزه از اجزای اصلی سفره شمرده می شود و اغلب از گندم، یونجه، یا عدسِ سبز شده، است که برخی آن را بر روی کوزه های گلی سبز می کردند.
از دیگر اجزای خاص تر این سفره می توان از سمنو و سنبل نام برد که در مواقع دیگر سال کمتر دیده می شود.
مرسوم است اجزا دیگری هم در سفره چیده می شود و این اجزا ممکن است برای زینت یا کامل کردن مجموعه باشد.
از جمله این اجزا می توان از آینه، کتاب (قرآن، دیوان حافظ و شاهنامه فردوسی)، شمعدان (در بعضی سنت ها تعداد شمع ها به تعداد فرزندان خانواده است)، تخم مرغ رنگی، میوه، گل، شیرینی، آجیل، نان، شیر، ماست، پنیر، گلاب، عسل، شکر، تنگ یا کاسه آب (معمولاً حاوی برگ یا ماهی یا انار یا ترنج یا سایر مرکبات)، بیدمشک، بادبزن و سبزی خوردن نام برد.
آینه و کتاب در کنار آن هم از اجزایی است که در بسیاری از سفره های هفت سینی چیده می شود و برخی بر این باورند که سکه که نماد ˈداراییˈ وآب که نماد ˈپاکی و روشناییˈ است بهتر است در کنار هم قرار گیرند و سکه را درون ظرفی از آب سر سفره می گذارند، یا به امید ازدیاد ثروت، سکه را بر آینه می گذارند.
مراسم تحویل سال نو و ایام نوروز:
مردم قم از گذشته در هنگام تحویل سال به همراه زائران از سراسر کشور در حرم حضرت معصومه (س) حضور می یابند و با خواندن دعای تحویل، سال جدید را آغاز می کنند و در لحظه تحویل سال با پخش نقل و شیرینی و گلاب ، این ایام را به یکدیگر تبریک گفته و در نهایت مراسم گلباران ضریح مطهر را انجام می دهند.
این رسم در سال های گذشته هر چه قوی تر شده است بگونه ای که حرم و خیابان های اطراف آن با ازدحام بی سابقه مردم مواجه می شود.
درگذشته در اغلب خانواده های بزرگ قمی رسم بر آن بوده است که مراسم تحویل سال را در خانه بزرگ خاندان جمع می شدند و ساعات اولیه تحویل سال را درکنار یکدیگر با خوردن شیرینی، شکلات، کسمه(نوعی شیرینی محلی)، میوه، گندم و شاه دانه بو داده به شادی می گذراندند.
عیدی دادن از دیگر رسوم در استان قم است که اغلب با دادن پول و شیرینی به کوچکترها پاس داشته می شود و در گذشته جوانان و نوجوانان پس از دریافت عیدی، خود را به مغازه ای می رساندند و با عیدی خود نوشابه های لیمونادی می خریدند و روز اول عید با درب های این نوشابه ها بازیی با عنوان ˈدر لیمونادبازیˈ انجام می دادند.
روز اول عید نیز همه فامیل در خانه پسر بزرگ جمع می شدند و در روز دوم به خانه پسر دوم می رفتند و تا پایان عید مراسم عیددیدنی را به این شکل می گذراندند.
این رسم هنوز در برخی از خانواده های سنتی، اصیل و بزرگ قمی دیده می شود و برخی نیز برای بزرگداشت این رسم و با تلفیق با سبک های مدرن همه در سالنی گرد هم جمع می شوند و اقوام دور و نزدیک می توانند بعد از یک سال دغدغه کاری دید و بازدیدی با هم داشته باشند و دیدارها را تازه کنند.
برخی از این خانواده ها نیز برای بزرگداشت افرادی که در آن خاندان در طول سال گذشته فوت شده اند نیز عکس هایی را تهیه می کنند و درسالن نصب می کنند تا یاد و خاطره آن عزیزان از دست رفته نیز در اذهان بازماندگان باقی بماند.
همچنین می توان به برخی از رسوم مربوط به هدیه دادن در این ایام اشاره کرد که هدایایی به تناسب افراد و موفقیت هایی که در آن سال کسب کرده اند، مانند ازدواج، دانشگاه و یا فرزنددار شدن از سوی بزرگان فامیل در نظر گرفته می شود که در این روز به افراد داده می شود.
خانواده ها در گذشته با خوراکی های زیادی چون شیرینی کسمه، آجیل، جوزه قند، باسلوق و نخودچی و کشمش و میوه از میهمانان خود پذیرایی می کردند و امروز شیرینی های جدید و انواع آجیل ارزان و گران جای آن را گرفته است.
از دیگر رسومی که می توان در ایام نوروز در قم به آن اشاره کرد غذای شب عید است ، در گذشته خانواده های متوسط و مرفه شب عید سبزی پلو و برنجی با سبزی طبخ می کردند و خانواده های محروم نیز غذایی به اسم ˈدمپختکˈ برای خانواده خود آماده می کردند.
این درحالی است که غذای مردم قم در گذشته درطول سال نوعی آبگوشت بود و پختن برنج برای بسیاری از خانواده ها یک استثناء و مخصوص شب عید بوده و یک ضیافت خانوادگی محسوب می شده است.
همچنین غدایی با عنوان چنگال که اغلب در خانواده های کشاورز برای شب عید پخته می شد نیز در آیین های نوروز قم قابل ذکر است. این غذا ترکیبی از شیر، شکر، روغن حیوانی، نان خانگی، مغز گردو و کشمش است که به صورت خمیر می آوردند و برش می دادند بو به همان صورت مورد استفاده قرار می گرفت.
آیین نوروز در قم از زبان شعر:
ˈ دیزه پهن پز و اشکنه و آش آلوچه یه منجاب اماج می پخدیم توی غزغون یادته؟ˈ
(یادت هست که دیزی پهن و اشکنه و آش آلوچه و یک مقدار زیاد آش اوماج می پختیم توی یک دیگ بزرگ ؟)
ˈ انقذه یخننی و کال جوش می لافوندیم که همش بوی قونبید می مد از دهن آمون یادته ˈ
(یاد هست که آنقدر آبگوشت و کال جوش می خوردیم که بوی کلم قمی از دهانمان بیرون می آمد؟)
چقده چش می مالوندیم که شب عید بیاد و دم پختک و با نون تافتون، یادته؟ )
(یادت هست که چقدر چشم می مالوندیم و انتظار می کشیدیم که شب عید بیاید تا برنج با نان تافتون بخوریم؟)
ˈشبای دیگه دو جور خورد وخوراک بیشتر نبود یا که نون با آبگوشت یا آبگوشت و نون یادته؟!)
( یادت هست که شب های قبل از عید دو جور غذا بیشتر نبود یا نان با آبگوشت بود یا آبگوشت با نان؟!)
هفت سبزی:
هفت سبزی از رسوم ویژه و منحصر به فرد در قم بوده است، در این رسم خانواده هایی که باغ و سبزی کاری داشتند و از سطح مالی بالاتری برخوردار بودند مقدار زیادی سبزی تهیه می کردند و هفت نوع سبزی را در بسته های چند کیلویی بسته بندی می کردند و برای اقوام خود می فرستادند.
افرادی که این بسته ها را به دیگر خانواده ها می رسانند نیز انعام شامل پول و یا تحفه و هدیه ای دریافت می کردند همچنین این بسته ها بویژه برای خانواده عروس هایی که تازه به جمع خانواده پیوسته بودند به مناسبت ایام عید نیز فرستاده می شد.
بازی های محلی قم:
در ایام عید به دلیل فراغت بال بیشتر خانواده ها، اعضای خانواده فرصت بیشتری برای بازی نیز داشتند.
در قم بازی هایی با عنوان ˈدُرنا به خطˈ، ˈکول کولیتاˈ، ˈخرپشتکˈ، ˈبُل بگیر بالا (توپ بکش)ˈ، ˈشاطر نونت خمیرهˈ، قایم موشک (باشک)ˈ، ˈمره بازیˈ، ˈجوجو گندمˈ، ˈهفت سنگˈ، ˈالک و دولکˈ و ˈقاب بازیˈ انجام می شد که هنوز برخی از آنها زنده مانده است و طرفداران زیادی دارد.
بازی الک دولک ، یک بازی بسیار پر طرفدار در قم بود که نوجوان و جوانان قمی آن را در ایام مختلف سال حتی درکوچه پس کوچه ها تنگ و باریک محله های قدیمی هم انجام می دادند، اما در روز 13 بدر که خانواده ها به دامن دشت و طبیعت می رفتند، فضای بسیار مناسبی برای انجام این بازی فراهم می شد و حتی بزرگسالان خانواده را نیز به سوی خود می کشاند.
الک دو لک در سال های اخیر بار دیگر رفته رفته به بازی های روز 13 بدر در قم بازگشته است.
ˈ راسّی راسّی چه بازی های خرکی داشتیم، مخصوصا زنون زنون و کشون کشون، یادته؟ ˈ
(یادت هست که واقعا چه بازی های ناجور و بدی داشتیم، مخصوصا بازی زنون زنون و کشون کشون؟)
ˈیا شاطر نونت خمیره و خرپشتک و دُرنا به خط، حسن کول کولی تو، نون بده کباب بسون، یادته؟ ˈ
(یاد هست بازی شاطر نونت خمیره و خرپشتک، دُرنا به خط، حسن کول کولی تو و نون بده کباب بسون، می کردیم؟)
ˈ سر دَگ دَگه بازی ، یه ضرب می رفت تو دروازه، زیر قلی می زد می رفت تا براسون یادته ˈ
(یادت هست که دگ دگه بازی (شبیه یه قل دو قل) می کردیم و تو یک نوع الک دو لک، الک یک راست می رفت توی دروازه، و باز در بازی الک دو لک چنان ضربه ای از زیرپا به الک می زدیم که تا (دشت براسون در منطقه باجک قم می رفت؟).
ˈ یه ما چوق (چوب مخصوص الک در بازی الک دو لک ) و یه الک قنبلی و یه همینا بودند اسباب بازی هامون یادته ˈ
((یاد هست اسباب بازی های ما چیزی جز چوب مخصوص الک و یک الک دو سر مخروطی شکل، و سیم چرخ (لاستیک کهنه خودرو یا موتور سیکلت که با چوب به آن می زدند و آن را گردش در می آورند) نبود؟))
مراسم سیزده بدر:
آخرین روز مراسم نوروز، سیزده بدر است.
مردم قم نیز مانند سایر مردمان و اقوام ایرانی در این روز به صورت گروهی و یکپارچه به کنار آب و نواحی سر سبز و متنوع و یا زیارتگاه های پر تعداد اطراف شهر رفته و تا نزدیک غروب در آنجا می مانند.
این رسم تا گذشته های نه چندان دور چنان فراگیر بود که در روز سیزده بدر کمتر کسی را می شد در سطح شهر پیدا کرد و همه گیر بودن این سنت و باور به نحس بودن این روز چنان عمیق بود که هر کس سعی می کرد به هر ترتیبی که شده ، در شهر نماند.
این نوع نگاه خرافی به 13 بدر طی سالهای اخیر و با فرهنگ سازی و ترویج فرهنگ انس با طبیعت، دگرگون شده است و شهر قم در روز 13 بدر نیز همچنان پویا و سرزنده است.
در گذشته های نه چندان دور در روز 13 بدر در قم، عده ای هفت عدد سنگ را به داخل آب می انداختند به این نیت که درد و بلای آن سال را به آب بدهند. پایان .ک/4
گزارش از : فاطمه مداح نظری
/7402/ 550/
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 134]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها