محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829613583
امام حسين(ع) و امام رضا(ع) به روايت ادبيات
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: امام حسين(ع) و امام رضا(ع) به روايت ادبيات
چه زيباست روايت آيينه در آيينه، و چه شگفت و شورانگيز است روايت نور، آنگاه كه سخن از دو خورشيد فروزان و بي‌غروب است؛ خورشيد سرخ كربلا و خورشيد پر فروغ خراسان.
داغ جانگداز شهادت مظلومانه حضرت سيدالشهداء امام حسين بن علي(ع) و آنچه بر اصحاب و خاندان بزرگوار آن حضرت گذشت، واقعه‌اي است كه هرگز از ذهن و ضمير تاريخ بشريت محو نخواهد شد و گرماي آن خون مقدس كه به ناحق بر خاك تشنه و تفديدة نينوا فرو ريخت، تا هميشة تاريخ گرمابخش قلب‌هاي آزادگان و حق باوران جهان خواهد بود.
در تاريخ حيات بشريت، بي‌ترديد دهم محرم سال شصت و يكم هجري، نقطة عطف بزرگ و سرنوشت‌سازي است. آن‌گونه كه اين روز شگفت و سرشار از حماسه و ايثار، همواره مورد يادآوري و تجليل بوده است و اگرچه در تعظيم اين روز بزرگ بسيار سخن گفته شده است، باز هم گفتني‌ها در اين باره پاياني نمي‌شناسد.
تلاش و تأكيد خاندان پاك وحي ـ عليهم‌السلام ـ بر زنده نگاهداشتن نام شريف حضرت امام حسين(ع) و نهضت الهي و رهايي بخش آن حضرت، بيانگر واقعيت بزرگي است كه همانا ابلاغ پيام قيام سرخ آن حضرت، و رمز ماندگاري و پويايي آيين مبين اسلام است. در واقع حضرت سيدالشهداء(ع) با نهضت سرخ خود اين حقيقت را به اثبات رساند كه در عرصة جدال هميشة حق با باطل، شكستي وجود ندارد و يگانه راه رهايي، ايستادگي در برابر باطل است.
دفاع از حريم مقدس امامت و ولايت و تبيين اهداف والاي قيام الهي حضرت سيدالشهدا بلافاصله پس از واقعة عاشورا از سوي حضرت امام سجاد(ع) و حضرت زينب كبري(س) و ديگر خاندان آن حضرت آغاز شد و با جديت تمام و بي‌نظيري تداوم يافت؛ چنان‌كه با مطالعه زندگاني پيشوايان مكتب نوراني تشيع اين واقعيت به عينه آشكار مي‌شود كه تمامي آن بزرگواران با استفاده از تمامي امكانات موجود به بهترين شكل ممكن سعي در معرفي و ابلاغ پيام سرخ نهضت حسيني و گراميداشت آن داشته‌اند. و لذا از همان تاريخ، نهضت‌هاي فراواني در مبارزة با ظلم و جور به وقوع پيوسته كه الهام‌بخش آنها قيام جانانه و جاودانة عاشورا بوده است.
محققان تاريخ، بزرگترين علت انقراض حكومت بني اميه را قيام عاشورا به شمار آورده‌اند كه مشروعيت اين دستگاه را براي هميشه زير سؤال برد و امويان عليرغم همة تلاشهايشان هرگز نتوانستند در زير بار اين ننگ دامنگير و رسواگرانه، قد علم كنند.حكومت بني‌عباس، اگرچه با داعية خويشاوندي با پيامبر(ص) قدم به ميدان گذاشت، اما در عمل ثابت كرد كه در غصب خلافت و رهبري مسلمانان، نه تنها دست كمي از امويان ندارد، بلكه براي حفظ مقام و منصب از هيچ جنايتي فروگذار نيست.
جسارت‌ها و گستاخي‌هاي خلفاي بني‌عباس به ساحت مقدس حضرت امام حسين(ع) و هراسي كه از نام آن حضرت و حتي از مزار آن حضرت داشتند و در كتاب‌هاي تاريخي به ثبت رسيده است، نشانگر ماهيت پليد آنان و روشن‌ترين دليل بر بطلان ادعاهاي آن بر وابستگي و محبت و خويشاوندي با خاندان رسول اكرم(ص) است.
حضرت امام علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) در يكي از دشوارترين دوره‌هاي تاريخي كه همزمان با اوج و اقتدار حكومت بني‌عباس است، پرچم پيام سرخ عاشورا را برافراشته نگاهداشته و از هر فرصتي براي يادآوري اين حماسه‌ي نجات‌بخش و پاسداشت آن سود جستند.
امام رضا(ع) از خانداني برخاسته بود كه وارثان اصلي و حقيقي حضرت سيدالشهداء(ع) بودند و نسل به نسل بر آرمانها و ارزشهاي به يادگار مانده از آن حضرت جانفشاني كرده و در مقابل حكام سياهكار و ستم پيشه، لحظه‌اي از ايستادگي و مبارزه عقب ننشسته بودند، و اگر سخن از حسين(ع) و راه و رسم او به ميان مي‌آوردند، اين سخن سرشار از ايمان و اعتقاد بود و سراسر زندگي آنان با اين مفهوم عظيم و الهي در هم آميخته بود؛ چنان‌كه در روايتي از امام رضا(ع) در خصوص احوال پدر ارجمندشان حضرت امام موسي بن جعفر(ع) نقل شده است كه: «چون ماه محرم فرا مي‌رسيد، هيچ كس پدرم را خندان نمي‌ديد... و چون روز دهم فرا مي‌رسيد، آن روز، روز عزاداري و گريه و اندوه او بود.»
(وسايل الشيعه، ج10، ص505)
حضرت ثامن‌الائمه، خود نيز چنين مرامي داشتند، و با فرا رسيدن ماه محرم احوال آن حضرت به نحو كاملاً آشكاري دگرگون مي‌شد و آثار حزن و اندوه بر سيماي ملكوتي آن حضرت پديدار مي‌گشت و كسي خنده بر لبان آن حضرت نمي‌ديد.
در روايات آمده است كه امام رضا(ع) در ايام ماه محرم، مجلس عزاداري ترتيب داده و از شاعران متعهد دعوت مي‌كردند تا با حضور در اين مجالس اشعار خود در ذكر مصائب جد گرامي‌شان حضرت سيدالشهدا(ع) قرائت كنند و در غير اين صورت، آن حضرت خود به ذكر مصيبت پرداخته و ضمن گريستن بر اين فاجعة عظما، ديگران را نيز مي‌گرياندند.اين شهر آشوب نقل كرده است كه حضرت امام رضا(ع) در خصوص ماه محرم فرموده‌اند: «ماه محرم ماهي است كه در دوران جاهليت جنگ در آن را حرام مي‌شمردند، اما (پس از اسلام) در اين ماه خون ما را حلال به شمار آوردند، حرمت ما را در هم شكستند، و در اين ماه فرزندان و زنان ما را به اسارت درآوردند و خيمه‌هاي ما را به آتش كشيدند و هرچه در درون خيمه‌ها بود چپاول كردند، و حرمت پيامبر خدا را درباره ما رعايت ننمودند. روزي كه حسين(ع) به شهادت رسيد، ديدگان ما مجروح و اشك از چشم‌هاي ما سرازير شد.»
(مناقب آل ابي‌طالب، ج2، ص89)
حضرت امام رضا(ع) دربارة واقعة جانسوز كربلا چنان سخن مي‌گويد كه گويي آن حضرت خود در آن واقعة تأثرانگيز حضور داشته‌اند و با ذكر عرف عرب دربارة حرام بودن جنگ و قتال در اين ماه، و يادآوري نسبت حضرت امام حسين(ع) و خاندان مكرم آن حضرت با پيامبر اكرم(ص)، به قتل و غارت وحشيانه لشكريان بني‌اميه، برخلاف تمام آداب و اصول رايج اجتماعي اشاره مي‌فرمايند كه اوج اين جنايت، نشانه رعايت نكردن حرمت عترت گرامي پيامبر رحمت(ص) و تيغ كشيدن بر روي سبط آن حضرت است كه همگان به مقام و منزلت و محبوبيت او آگاهي داشتند
امام رضا(ع)، دعبل و مرثيه براي امام حسين(ع)
دعبل بن علي بن رزين از قبيلة مشهور خزانه بود. او شاعري شجاع و توانا و دلباختة خاندان پاك رسالت بوده كه دشوارترين روزگار شعر خود را در خدمت بيان حقايق و دفاع از آل‌الله قرار داد؛ چنان كه علامة حلي دربارة او گفته است: «دعبل در ميان عالمان و متفكرين شيعي به كمال ايمان و علو منزلت و بزرگي شأن اشتهار يافته است.»
(خلاصه الاقول في معرفه الرجال، ص 70)
پس از اينكه حضرت امام رضا(ع) به امر مأمون از مدينه به خراسان آمد و ولايتعهدي مأمون را پذيرفت، دعبل به همراهي ابراهيم بن عباس صولي (شاعر نامدار شيعي) عازم زيارت آن حضرت گرديد.
هر دو شاعر در «مرو» به نزد او بار يافتند و دعبل قصيدة «تائيه» را در حضور آن حضرت قرائت كرد كه بسيار موردتوجه امام قرار گرفت و ايشان را گريان ساخت. امام(ع) ده هزار درهم و جبه‌اي از جامه‌هاي شخصي خود را به او بخشيدند.
(دانشنامه شعر عاشورايي، ج2، ص 100)
ابوالفرج اصفهاني در كتاب «الاغاني» به ذكر يكي از مجالس مرثيه سرايي كه در پيشگاه حضرت امام رضا(ع) برگزار شده و دعبل خزاعي نيز در آن افتخار حضور و شعرخواني داشته، پرداخته و چنين آورده است:
«خدمت سرورم امام رضا(ع) رسيدم، ديدم آن حضرت به همراه يارانش غمگين و اندوهناك نشسته است. هنگامي كه مشاهده فرمود مرا كه به سمت ايشان مي‌آمدم، فرمود: مرحبا به دعبل. آفرين بر كسي كه با دست و زبان خود ما را ياري مي‌رساند. آنگاه آن حضرت من را در كنار خود نشانده و فرمود: اي دعبل! از تو مي‌خواهم شعر بسرايي، به جهت آن كه اين روزها براي اهلبيت، روزهاي غم و اندوه است و براي دشمنان ما، خصوصاً بني اميه روزهاي شادي و سرور مي‌باشد.
اي دعبل! هر آن كس كه بر مصيبت ما اشكي بريزد و يا كسي را بگرياند ـ حتي يك نفر را ـ پاداش او با خداوند است.اي دعبل! هر كس ديدگانش بر مصيبت ما بگريد، همراه با ما و در زمرة ما محشور خواهد شد.
اي دعبل! هر كس بر مصيبت جد من حسين(ع) اشك بيفشاند، البته خداوند گناهانش را مورد عفو قرار خواهد داد.
سپس آن حضرت امر فرمود تا بين ما و اهل حرم پرده‌اي برافراشتند و فرمودند كه در پس پرده‌ها بنشينند و بر عزا و مصيبت جدّ خود گريه و ناله سر دهند. و به من نيز امر فرمودند كه اي دعبل! بر حسين(ع) مرثيه‌اي بخوان. مادامي كه تو زنده‌اي، يار و مدح‌كنندة ما هستي؛ پس تا جايي كه مي‌تواني از ياري ما دريغ نكن. در اين حال من به گريه افتادم و اشعاري در رثاي خاندان نبوت و ماجراي شورا قرائت كردم.»
(الاغاني، ج2، ص 148)
اين روايت به طور متواتر در كتاب‌هاي متعددي مانند «جامع احاديث الشيعه» (ج12، ص 567) نقل شده است و از آنجا كه قصايد دعبل بسيار مطول بوده است، غالباً در اين روايات به تناسب، برخي از ابيات كه برخي از محققان آن را بيش 130 بيت ذكر كرده‌اند، آورده شده است.
دعبل در رثاي حضرت سيدالشهدا قصايد متعددي سروده است كه در اين مجال نقل اين چكامه‌هاي بلند ميسر نيست، ليكن فرازهايي از اشعار عاشورايي او را مرور خواهيم كرد.
يكي از مشهورترين اشعار دعبل، قصيدة تائيه است كه ياقوت حموي آن را از بهترين نوع شعر و بلندترين نمونة مدايح برمي‌شمارد كه دربارة دودمان پيامبر اكرم(ص) سروده شده و بر حضرت علي بن موسي الرضا(ع) عرضه شده است.
(معجم الادبا، ج4، ص 196)
اين قصيده را «مدارس آيات» نيز نام نهاده‌اند و سبب آن بيتي است كه شاعر در آن چنين سرده است و در برخي منابع بيت مطلع ذكر شده است:
مدارس و آيات خلت من تلاوه
و منزل وحي مقفر العرصات...
يعني: خانه‌هاي اهلبيت، مدارس آيات الهي و منزلگاه وحي است كه بي‌كس مانند بيابان‌هاي خشك و خالي مانده است.
(عيون اخبار الرضا، ج2، ص 318)
در روايات است كه دعبل اشعار دردآلود خويش را با صداي بلند مي‌خواند و امام رضا به شدت مي‌گريست تا اين كه به اين بيت رسيد:
اري فياهم في غير هم متقسماً
و ايديهم من فيئهم صفرات
يعني؛ حق ايشان (عترت) را در دست‌هاي خائنان ديگر مشاهده مي‌كنم، در حالي كه به تاراج مي‌رود و بين غاصبان بيگانه تقسيم مي‌شود؛ در صورتي كه دست اين مظلومان از حق خود تهي مانده است.
امام رضا(ع) در اينجا به سخن درآمد و فرمود: «راست گفتي اي خزاعي!»
دعبل همچنان شعر خود را ادامه داد و به فرازهاي عاشورايي ديگري رسيد:
... و آل رسول‌الله تدمي نحورهم
و آل زياد آمنوا السربات
و آل رسول الله تسبي حريمهم
و آل زياد ربه الحجلات
اذا و تروا مدوا الي اهل و اتريهم
اكفا عن الاوتار منقبضات
يعني: سرهاي خاندان پيامبر بريده و خون‌آلود است و گله‌هاي آل زياد آسوده مي‌چرند.
حرمت حريم پيامبر دريده و اهل حرمش به اسارت درآمده، و آل زياد، حجله‌هاي سرور مي‌آرايند.
فغان و درد، هنگامي كه خون بني‌هاشم به ناحق ريخته مي‌شود، در حالي كه دست‌هاي آنان تهي از حربه و بسته است.
در اين هنگام امام رضا(ع) در حالي كه كف دو دستش را مي‌چرخانيد و زير و رو مي‌كرد، فرمود: «آري اين‌چنين است، به راستي كه دست‌هاي ما بسته است!»
(عيون اخبار الرضا، ج2، ص 650)
دعبل باز هم ادامه داد:
فيا عين بكيهم و جودي بعبره
فقد آن لاتسكاب و الهملات
لقد خفت في الدنيا و ايام سعيها
و اني لارجو الامن بعد وفات
يعني: اي ديدگان اشكبار! در اندوه آن عزيزان اشك ببار كه اكنون هنگام آن است كه در اين ماتم جانكاه سيلاب اشك را روانه كني. همواره در طول زندگي از هراس دشمنان اهلبيت نياسوده‌ام، اما اميد من اين است كه پس از مرگ در ساية شفاعت اهلبيت از عذاب در امان باشم.
در اين حال امام رضا(ع) رو به دعبل فرمود: «خداوند تو را از فزع اكبر كه قيامت است، در امان دارد.»
(عيون اخبار الرضا، ج2، ص650)
عاشورا از نگاه امام رضا
حضرت امام رضا(ع) از عاشورا به عظمت و شكوهي بي‌مانند ياد مي‌فرمودند و اجر همدلي و همراهي در اين طريق را بي‌همانند مي‌دانستند.
اگرچه از زمان وقوع واقعة عاشورا تا روزگار آن حضرت، زمان بسيار زيادي سپري شده بود، اما آن حضرت هرگاه در خصوص مصائب و شدايد اين روز سرشار از بلا سخن مي‌گفتند، از كلمة «ما» استفاده مي‌كردند؛ آن‌گونه كه گويي زماني از اين واقعه سپري نشده و آن حضرت نيز در آن واقعه حضور داشته و در آن مصائب شريك و سهيم بوده‌اند.
امام رضا(ع) همانند ديگر پيشوايان عاليقدر مكتب تشيع، زنده نگاهداشتن نهضت عاشورا و سوگواري بر حضرت امام حسين(ع) را مؤثرترين و عالي‌ترين روش براي مبارزه با دشمنان اسلام و اهلبيت(ع) مي‌دانستند و محبان و شيعيان را به برپايي مجالس ذكر و گريستن بر مصائب حضرت سيدالشهدا(ع) ترغيب مي‌فرمودند.
شيخ صدوق از آن حضرت نقل كرده است كه: «هركس متذكر مصيبت‌هاي ما اهلبيت شود و گريه كند يا بگرياند، چشم او نگريد در روزي كه تمامي چشم‌ها گريان است. و كسي كه در مجلسي كه امر ما زنده شود بنشيند و علوم ما را فرا گيرد و تعليم دهد، دلش در روزي كه تمامي دلها مي‌ميرند، نمي‌ميرد. هركس كه روز عاشورا، روز مصيبت و غم و اندوه او باشد، خداوند روز قيامت را روز شادي و سرور او قرار دهد و چشمش را در باغ‌هاي بهشت به وجود ما روشن سازد.هركس در روز عاشورا كارهاي خود را ترك گويد و شغل خود را واگذارد، خداوند نيازهاي دنيوي و اخروي او را برآورده سازد.
هر آن كس كه روز عاشورا را روز بركت بنامد و در آن روز در خانة خود، چيزي را ذخيره كند، آن چيز بر او مبارك نباشد.
اگر مي‌خواهيد اشك بريزيد، بر حسين بن علي(ع) اشك بريزيد كه او را همچون برة قرباني سر بريدند و هيجده مرد از خاندان او را كه همانندي نداشتند، با او به شهادت رساندند و آسمان‌هاي هفتگانه و تمام زمين بر شهادت آن حضرت گريستند و چهار هزار ملائكه از آسمان براي ياري رساندن به ايشان به زمين نزول كردند كه آن حضرت به آنان اذن نداد. پس آن ملائك در جوار مزار آن اما مظلوم همواره زلف آشفته و غبارآلودند تا هنگامي كه قائم آل‌محمد(عج) ظهور كند و از ياران او باشند و شعار و نشانة آنان در آن روز اين است: «يالثارات الحسين».
اگر آن‌قدر بر حسين گريه كرديد كه اشك ديدگانتان بر چهره شما روانه شد، پروردگار گناهاني را كه از شما سرزده، مورد عفو و بخشش قرار خواهد داد.
اگر قصد ملاقات خداوند را داريد، در حالي كه هرگز گناهي نداشته‌ايد، به زيارت حسين بشتابيد. اگر آرزوي محشور شدن با پيامبر(ص) در بهشت را داريد، به قاتلان حسين(ع) لعنت بفرستيد. اگر در پي ثواب كساني هستيد كه با حسين(ع) به شهادت رسيدند، وقتي به ياد او مي‌افتيد بگوييد: يا ليتني كنت معكم (اي كاش با شما بودم).اگر دوست داريد كه در مراتب والاي بهشت با ما باشيد، پس به خاطر غم و اندوه ما اندوهناك و محزون، و به علت شادي ما مسرور باشيد كه اگر هر كس سنگي را دوست داشته باشد، خداوند در روز رستاخيز او را با همان سنگ محشور خواهد ساخت.
(عيون اخبار الرضا(ع)، ج1، ص11)
بي‌گمان امام رضا(ع) با چنين شيوه‌اي هدفي جز مبارزه سياسي و اعتراض به دستگاه خلافت و سياهكاري‌هاي آنان نداشته‌اند.
سيماي امام حسين در مدايح و مراثي رضوي
حضرت امام رضا(ع) در دوران حيات پربار خويش شاعران را به سرودن شعر در رثاي جد بزرگوار خويش حضرت امام حسين(ع) و مصائب آن حضرت در واقعة عاشورا ترغيب مي‌فرمودند كه اين نكته پس از شهادت آن حضرت نيز ادامه يافت و لذا در بسياري از مدايح و مراثي رضوي، شاهد آن هستيم كه شاعر، گاه در كنار مدح و منقبت، و يا مرثيه‌سرايي براي حضرت ثامن‌الائمه(ع)، عرض ارادتي نيز به پيشگاه حضرت خامس آل‌عبا داشته است كه اين نكته به تحقيق امري بسيار جذاب و شايان توجه است و نشانگر تداوم همان خط سرخ مبارزه است.
در اين مجال، مروري گذرا خواهيم داشت به آثار سخن‌سرايان نامدار ادبيات فارسي از قرون گذشته تا به حال، و به ذكر ابياتي از اين دست اكتفا خواهيم كرد:
* آمنه دولت‌آبادي:
... آن روز پيغام تو را بردم به شهر كربلا
امروز پيغام سلام از كربلا آورده‌ام
(گلدسته‌هاي عشق، ج1، ص78)
*مولانا خالد نقشبندي:
ـ ديگر به خون ناحق سلطان كربلا
كز وي كنار چرخ به خونا به احمر است...
(آيينه رجاء، ص201)
* محمدحسين بهجتي (شفق):
در كوي تو نغمه‌ي خدا مي‌شنوم
بوي شهداي كربلا مي‌شنوم
از پردگيان عرض، گرد حرمت
آواي خوش رضا رضا مي‌شنوم
(آيينه‌ي رجاء، ص324)
* ملك‌الادب صبوري اصفهاني:
... پنجمين شمع شبستان حسين‌بن‌علي(ع)
ششمين خندة اول گل باغ زهراست...
(آيينه رجاء، ص379)
* احمد مشجري (محبوب كاشاني):
... هاتفي دوش اين ندا در داد
كه رضا منبع سخا اينجاست
آنكه هر روز اشك غم مي‌ريخت
بهر سلطان كربلا اينجاست...
(آيينه، ص565)
* محمود منشي كاشاني:
... بوي حسين مي‌شنوم، يا حسين، اگر
در كربلا شهيد شدي، اين چه مقبر است؟!
آيينه رجاء، ص625)
* وصال شيرازي:
گرچه عزا، عزاي شهيدان كربلاست
حاشا كه حق به ترك عزاي رضا رضاست
در كربلا شهادت و اندوه و كربت است
انصاف مي‌دهم كه خراسان چو كربلاست
آنجا حسين نشسته لب و تيغ آبدار
اينجا رضاي خونجگر و زهر جانگزاست
آن را جگر گداخته از زهر جانگسل
وين را گلو شكافته از تيغ اشقياست
آن زير سم مركب و آن زار سم كين
بر آن خدا رضا نه و نه زين خدا رضاست
(آيينه رجاء، ص722)
* صالح سجادي:
... سومين حبه بودكه انگار جگرت داشت مشتعل مي‌شد
تشنه‌ات بود و اين عطش مي‌خواست پردة ديگري نشان بدهد
قصر در لحظه‌اي بيابان شد، ماه افتاد و نيزه‌باران شد
پدرت نيزه‌اي به گردن كرد، تا سرش را به آسمان بدهد
سومين حبه را فرو بردي، از نديمان يكي به «مأمون» گفت:
شمر اذن دخول مي‌طلبد تا به تو نامة امان بدهد
(آسمان هشتم، دفتر2، ص16)
*خواجه عصمت بخاري:
هر صبحدم ز خون شهيدان كربلا
خورشيد مي‌كشد علم آل مصطفي
مي‌سازد از مصيبت اولاد مرتضي
بر قد صبح پيرهن خون‌چكان قبا
اجزاي روح مي‌شد از اين غم زهم جدا
بهر دواي اين الم آمد به شهر ما
سلطان هشتمين علي موسي‌رضا
كاندر بر زمانه تنش روح ديگرست
(مدايح رضوي در شعر فارسي، ص40)
* سيدمحمدعلي رياضي يزدي:
... واي فردا اگر امروز ز من دست نگيري
اي كه خود دست خدا و پسر خون خدايي
(مدايح رضوي در شعر فارسي، ص229)
* و ...
امام رضا در نگاه امام حسين
تقدم حضرت امام حسين(ع) بر امام رضا(ع) در نگاه نخست اين باور را ايجاد مي‌كند كه نمي‌توان انتظار داشت كه آن حضرت سخني دربارة امام رضا(ع) داشته باشند، اما يكي از نكات شگفت در اين باره رواياتي است كه در اينباره در برخي از كتاب‌ها وجود دارد و اين پيشگويي‌هاي اعجاب‌انگيز، بيانگر علم الهي معصومين است.
در كتاب عيون اخبارالرضا(ع) روايتي نقل شده است از حضرت امام حسين(ع) به نقل از حضرت اميرالمؤمنين كه حديث كرد از رسول اكرم(ص) كه فرمودند: «پاره‌اي از تن من در سرزمين خراسان به خاك سپرده مي‌شود، كه هيچ دردمندي او را زيارت نمي‌كند «الا نفس‌الله كربته»، مگر اين كه خداوند ناراحتي وغم او را برطرف مي‌كند، و هيچ گنهكاري نيست كه به زيارت او نايل شود، جز اين كه خداوند از گناهان او درگذرد.»
(عيون اخبارالرضا(ع)،ج2، ص635)
همچنين در روايات مربوط به حضرت ولي عصر(عج) و اين كه آن حضرت از فرزندان حضرت سيدالشهدا(ع) مي‌باشند، به نام حضرت امام رضا(ع) نيز اشاره شده است. در اين روايات كه غالباً از يكي از ائمه به نقل از امامان پيشين در منابع آمده است، حضرت امام حسين(ع) يكي از شمار راويان حديث مي‌باشندكه فرموده‌اند پس از آن حضرت، 9 امام به امامت خواهند رسيد و از حضرت علي‌بن‌موسي‌الرضا(ع) به عنوان امام هشتم شيعيان ياد شده است.
همچنين روايت رسيده در خصوص اين نكته كه نام چهار تن از امامان «علي» است، و لذا علاقه‌مندان به اين موضوع را ارجاع مي‌دهيم به فصل «پيشوايان دوازده نفرند» از كتاب «غيبت نعماني» اثر شيخ اجل‌ابن ابي‌زينب.
(غيبت نعماني، ص89)
فضيلت خاصه زيارت امام رضا(ع)
مرقد شريف و مطهر حضرت امام حسين(ع) در كربلاي معلّي و امام علي‌بن موسي‌الرضا(ع) در مشهد طوس خراسان از عزيزترين مراقد مقدس جهان اسلام به شمار مي‌آيند كه همواره شمار فراواني از دلباختگان خاندان عصمت و طهارت به زيارت اين مكان‌هاي شريف نايل مي‌آيند و به گواه آمار و مستندات، اين رويكرد شگفت و دل‌انگيز همواره رو به فزوني داشته است.
و اما از علي‌بن مهزيار روايت شده است كه به ابوجعفر امام جواد(ع) عرض كردم: «زيارت حضرت رضا(ع) افضل است يا زيارت ابي عبدالله‌الحسين(ع)؟» مي‌فرمودند: «زياره ابي‌افضل، لانه لايزروه الا‌الخواص من‌الشيعه)
يعني: ثواب زيارت پدرم (امام رضا) بيشتر است. زيرا امام حسين را تمامي مردم مسلمان زيارت مي‌كنند. ولي پدرم را جز جمعي از خواص شيعه زيارت نمي‌كنند.
(عيون اخبارالرضا(ع)، ج2، ص644)
همچنين از حضرت عبدالعظيم‌بن عبدالله‌الحسني روايت شده است كه گفت: به ابوجعفرامام جواد(ع) عرض كردم: متحير مانده‌ام كه قبر سالار شهيدان ابوعبدالله‌الحسين(ع) را زيارت كنم يا به طوس رفته و قبر پدرت امام رضا(ع) را زيارت نمايم، نظر شما چيست؟ آن حضرت فرمود: اندكي صبر كن و همين جا بايست تا بازگردم. بعد به اندرون خانه رفت و با چشمي گريان كه اشك بر رخسار مباركش مي‌ريخت بيرون آمد، و گفت: زوار قبر ابي عبدالله(ع) كثيرون، و زوار قبر ابي(ع) به طوس قليون
يعني: زايران مزار ابي عبدالله‌الحسين(ع) بسيارند، ولي زوار مزار پدر من در طوس اندكند.
(عيون اخبارالرضا(ع)، ج2، ص630)
نتيجه:
گريستن و عزاداري در مكتب تشيع از فلسفه بسيار عميق و گسترده‌اي برخوردار است كه يكي از جلوه‌هاي اين مبارزة سياسي عليه ظالمان و سياهكاران است و حضرت امام رضا(ع) در دشوارترين روزگار كه به سبب فشار و خفقان شديد دستگاه سفاك بني‌عباس، امكان هيچگونه بيان حقايق و اعتراض عليه ظلم وجور وجود نداشت، از اين سلاح به عنوان وسيله‌اي براي نشر حقايق و اشاعة عالي‌ترين انديشه‌ها استفاده نمودند.
برپايي مجالس سوگواري به منظور ايام محرم، گريستن و نوحه‌خواني بر سالار شهيدان و ياران با وفاي آن حضرت، اظهار حزن و بيتابي بر مصايب اهلبيت(ع) و جنايات رژيم فاسد بني اميه و ستمي كه بر عترت رسول اكرم(ص) پس از رحلت آن حضرت روا شد، مبارزه‌اي تمام عيار عليه غصب خلافت و انحراف بزرگي بود كه همچنان در دوران بني عباس ادامه داشت و امام رضا(ع) از اين طريق روشنگرانه، سعي در آگاهي بخشيدن به جامعه و دعوت آنان به تعمق و انديشيدن داشت.
دعوت امام رضا(ع) از شاعران متعهد شيعي براي مرثيه‌سرايي در رثاي حضرت سيدالشهدا(ع) و بيان حقايق قيام سرخ و جاودانة آن حضرت، جلوة ديگري از مبارزة سياسي آن حضرت بود؛ زيرا در آن دوران شعر، لسان برتر و مؤثرترين رسانه براي انتقال پيام به خواص و عوام بود و علاوه بر جلب توجه افكار عمومي، قابليت ثبت و ماندگاري قابل ملاحظه‌اي داشت.
از اين رو دستگاه خلافت بني عباس، همواره از قصايدي كه به دفاع از خاندان پاك وحي(ع) سروده مي‌شد، در هراس بود. زيرا اين اشعار به سرعت دهان به دهان مي‌چرخيد و در ذهن‌ها و سينه‌ها ثبت و ضبط مي‌شد، و تأثير و سرعت انتشار آن شگفت و فوق‌العاده بود.
گريستن، نوحه‌سرايي و عزاداري، آموزة سياسي بزرگ امام رضا(ع) به شيعيان و در اوج تهديد و خفقان حاكم، فرياد اعتراضي بود كه هيچ حد و مرزي نمي‌شناخت و به شهادت زمان تا هميشة تاريخ، امتداد يافت.
اهم منابع:
ـ ابن ابي زينب، محمدبن ابراهيم النعماني/ غيبت نعماني، ترجمه: محمدجواد غفاري، تهران: نشر صدوق، چاپ اول 1363
ـ ابن شهرآشوب مازندراني، ابي جعفر رشيدالدين محمدبن علي/ مناقب آل ابي طالب(ع)، قم: نشر علامه، چاپ اول 1381
ـ احمدي بيرجندي، احمد و سيدعلي نقوي‌زاده/ مدايح رضوي در شعر فارسي، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي، چاپ دوم 1372
ـ اصفهاني، ابوالفرج/ الاغاني، مصر: دارالكتب‌المصريه، 1327 هـ ق
ـ الحرالعاملي، محمدبن‌الحسن/ وسايل‌الشيعه، بيروت: داراحياء التراث‌العربي1391 هـ ق، حلي، حسن‌بن يوسف/ خلاصه‌الاقوال في معرفه‌الرجال، مصحح: محمدصادق بحرالعلوم، نجف اشرف: مطبعه‌الحيدريه، 1402 هـ ق
ـ شاهرخي، محمود و مشفق كاشاني، آيينه رجاء، تهران: نشر اسوه، چاپ اول 1372
ـ صدوق، ابوجعفر محمدبن علي‌بن‌الحسين‌بن بابويه/ امالي، ترجمه: محمدباقر كمره‌اي، تهران، نشر كتابچي، چاپ اول 1370
ـ صدوق، ابوجعفر محمدبن علي‌بن‌الحسين‌بن بابويه/ عيون اخبارالرضا(ع)، ترجمه: حميدرضا مستفيد و علي اكبر غفاري، تهران: دارالكتب اسلاميه، چاپ چهارم 1387
ـ قمي، عباس/ مفاتيح‌الجنان، ترجمه: مهدي الهي قمشه‌اي، تهران: نشر ساز و كار، چاپ اول 1387
ـ گنجعلي، جواد/ گلدسته‌هاي عشق، مشهد: به نشر، چاپ اول 1390
ـ محمدزاده، مرضيه/ دانشنامه شعر عاشورايي، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، چاپ دوم 1383
ـ مظهري، حميد/ آسمان هشتم (دفتر دوم)، كرمان: نشر فانوس، چاپ اول 1387
ـ ياقوت حموي، شهاب‌الدين ابي عبدالله/ معجم‌الادبا، مصر (قاهره): مكتبه‌القراء
چهارشنبه 4 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 138]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها