تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1805131773
چرا قرآن برخي از انسان‌ها را به حيوان تشبيه كرده است؟
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: چرا قرآن برخي از انسان‌ها را به حيوان تشبيه كرده است؟
گروه حوزه‌هاي علميه: برخي از انسان‌ها با انجام گناه از صورت انساني خارج مي‌شوند؛ اما در اين دنيا هويت حيواني آنها آشكار نيست، بنابراين خداوند نه قصد اهانت به بندگان خود را دارد، نه از اين آيات قصد انشاء دارد، بلكه اين‌گونه آيات اخباري است و صرفاً خبر از واقعيت مي‌دهد.
به گزارش خبرگزاري بين‌المللي قرآن (ايكنا)، آيت‌الله العظمي مظاهري در ادامه جلسات درس اخلاق خود در مورد سعد و نحس ايام بيان كرد: آياتي در قرآن كريم وجود دارد كه برخي از انسان‌ها را به حيواناتي نظير سگ يا الاغ تشبيه مي‌كند يا بعضي از افراد را مثل حيوانات و پست‌تر از آنها مي‌شمارد و حتي در جايي مي‌فرمايد: آنها از هر جنبنده‌اي پست‌تر هستند. دسته‌اي از مفسران، آن آيات شريفه را از باب تشبيه و يا از باب سرزنش شمردهاند، اما بايد گفت: اين آيات شريفه، از حقيقت شخصيت برخي انسان‌ها خبر مي‌دهد و با بيان واقعيات، هويت آن افراد را تبيين مي‌فرمايد. بنابراين خداوند متعال نه قصد اهانت به بندگان خود را دارد، نه از اين آيات قصد انشاء دارد، بلكه اين‌گونه آيات اخباري است و صرفاً خبر از واقعيت مي‌دهد.
بنا بر اين گزارش، متن كامل سخنان اين مرجع تقليد به شرح زير است:
در جلسه گذشته، راجع به سعد و نحس بعضي ماه‌ها و روزها و ساعات، مطالبي بيان شد و گفتم رواياتي درباره سعد و نحس وجود دارد كه نمي‌توان از آنها صرف‌نظر كرد.
همچنين بيان شد كه اگر نحوستي نيز در برخي اوقات وجود داشته باشد، با اعمالي نظير قرآن خواندن، صدقه دادن و توكل جدي بر خداوند متعال، مي‌‌توان نحوست آن را رفع كرد.
تأثير قطعي اعمال بر نحوست و سعادت
بحث به اينجا رسيد كه به جاي سعد و نحس ايام، بايد در خصوص سعادت و نحوست ناشي از اعمال انسان صحبت شود؛ اعمال انسان اگر زشت و ناپسند باشد، به همراه خود نحوست دارد و اگر خوب و نيكو باشد، ميمنت و مباركي به همراه خواهد داشت. اين بحث از نظر آيات و روايات بسيار ارزنده است. مثلاً قرآن كريم مي‌فرمايد: انسان بي‌نماز، زندگي ناراحت كننده‌اي دارد: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِن لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى»[1]. همچنين مي فرمايد: افراد متقي، زندگي بانشاط و آرامي خواهند داشت: «وَ مَنْ يَتقِ اللهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً، وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ»[2].
قرآن كريم در سوره انعام، ابتدا در مقام پرسش مي‌فرمايد: «فَأَي الْفَريقَيْنِ أَحَق بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»[3]، چه كسي استحقاق يك زندگي منهاي غم و غصه و منهاي دلهره و اضطراب خاطر را دارد؟ سپس خود پاسخ مي‌دهد: «الذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ»[4]. يعني آنكه مؤمن و متقي است و گناه در زندگي ندارد، لايق برخورداري از امنيت خاطر و هدايت است.
قطع نظر از اينكه قرآن جواب سؤال را مي‌دهد، تأكيد مي‌كند و مي‌فرمايد: «أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ»، سپس دوباره تأكيد مي‌كند و مي‌فرمايد: «وَ هُمْ مُهْتَدُونَ». شايد بتوان بيش از صد آيه با مضمون سعد و نحس اعمال، در قرآن كريم يافت.
به مناسبت بيان اين مبحث، لازم است اشاره‌اي به «تجسم عمل» بشود. تجسم عمل در قرآن كريم به سه گونه تصوير شده است كه يك نوع آن مربوط به دنياست و شكل ديگر آن مربوط به آخرت و نوع سوم آن، هم در دنيا و هم در آخرت وجود خواهد داشت.
معناي اول تجسم عمل
يك معنا از تجسم عمل آن است كه هر كاري انجام مي‌دهيم، چه خوب و چه بد، ولو در ظاهر نبينيم، اما در همين دنيا مجسم مي‌شود كه مردم به آن «مكافات عمل» مي‌گويند. اين معناي از تجسم عمل، همان سعد و نحس دنيوي اعمال است. كارهاى نيك آدمي موجب پيدايش حيات طيبه يعنى زندگى سالم و با ارزش و سعد مىشود و كارهاى بد او موجب حيات همراه با خباثت يعنى زندگى ناسالم و بى ارزش و به تعبير ديگر، زندگي نحس مي‌شود. در حقيقت در بيان معناي سعد و نحس، بايد گفته شود: اعمال بد انسان، نحس است و اعمال نيكو، سعادت و خوشبختي به همراه دارد. شرح اين معنا از تجسم عمل، در جلسه گذشته با عنوان «مكافات عمل» بيان شد.
معناي دوم تجسم عمل
معناي دوم تجسم عمل آن است كه هرچه انجام مي‌دهيم، از بين نمي‌رود و در قيامت بروز و ظهور آن را مي‌بينيم. اعمال خوب، هويدا و بارز مي‌شوند و اعمال بد نيز ظاهر و حاضر مي‌شوند: «يَوْمَ تَجِدُ كُل نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَد لَوْ أَن بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعيداً وَ يُحَذرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ وَ اللهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ»[5].
اعمال بد مونس انسان در قيامت است
هر چه در پرونده اعمال انسان باشد، چه خوب و چه بد، ولو ذره‌اي باشد، به عنوان مونسي در قيامت همراه انسان است. خداوند سبحان با رأفت و مهرباني خود، براي اين روز مهم، زنگ خطر مي‌زند و زودتر از قيامت، به انسان‌ها متذكر مي‌شود كه مواظب اعمال خود باشيد، زيرا آن اعمال در قيامت در كنار شما و با شما هستند. اعمال بد اطراف انسان را مي‌گيرند و اين صحنه به اندازه‌اي براي انسان شرم‌آور و موجب خجالت است كه مرتب مي‌گويد: اي كاش بين من و اعمالم فاصله بود. از آيه شريفه معلوم مي‌شود كه در قيامت، خجالت از ظهور اعمال، بيش از خجالت از جهنم و سوزندگي آن است.
آيه ديگري كه نظير آن در قرآن كريم فراوان است، مي‌فرمايد: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرةٍ خَيْراً يَرَهُ ، وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرةٍ شَرا يَرَهُ»[6]. بعضي از مفسرين در ذيل اين آيه گفته‌اند: انسان در قيامت، جزاي عمل را مي‌بيند، اما اين‌طور نيست، بلكه «يَرَهُ» مي‌رساند كه خود عمل را مي‌بينند. چنان‌كه در آيه ديگري مي‌فرمايد: خود اعمال به آنها نشان داده مي‌شود: «يَومَئِذٍ يَصْدُرُ الناسُ اشْتاتاً لِيُرَوا اعْمالَهُمْ»[7].
عمل خوب، رفيق و مونس خوبي براي انسان در قبر و برزخ و قيامت است و اگر عمل بد باشد، رفيق بدي در قبر و برزخ و قيامت است: اين سخن‌هاى چو مار و كژدُمت/ مار و كژدُم گشت و مىگيرد دُمت.
قرآن كريم هشدار مي‌دهد كه قيامت، روز رسوايي است و اعمال بد، به صورت وحشت‌ناكي همراه و كنار انسان هستند. بداخلاقي و بد رفتاري در زندگي، صورت بدي پيدا مي‌كند و اين صورت زشت و كريه، رفيق و همراه انسان، از قبر تا قيامت است.
ظهور و بروز اعمال در عالم قبر
پيامبر اكرم«صلي‌الله‌عليه‌وآله‌و‌سلم» فرمودند:«أَن الْقَبْرَ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النيرَانِ»[8] بر اين اساس، تجسم عمل آخرت از قبر انسان شروع مي‌شود. يعني اعمال هر كسي؛ چه خوب و چه بد؛ در عالم قبر، مثل يك رفيق و مونس هميشه همراه اوست و در اثر همراهي اعمال، قبر و عالم برزخ، مي‌تواند براي او باغي از باغ‌هاي بهشت يا گودالي از گودال‌هاي جهنم باشد.
يكي از علماي بزرگ اصفهان كه من به ايشان بسيار ارادت داشتم، مرد وارسته‌اي بود و در سير و سلوك، به مقاماتي دست يافته بود. ايشان هنگام تدريس، با گريه شديد فرموده بود: «در خواب ديدم مرگم فرا رسيده است؛ مردن را همان طورى كه براى ما توصيف شده است، در خواب يافتم؛ خويشتن را جدا از بدنم مىديدم، و ملاحظه مىكردم كه بدن مرا به قبرستان براى دفن حمل مىكنند. مرا به گورستان بردند و دفن كردند و رفتند. من تنها ماندم و نگران كه چه بر سر من خواهد آمد؟! ناگاه سگى سفيد را ديدم كه وارد قبر شد. در همان حال حس كردم كه اين سگ، تندخويى من است كه تجسم يافته و به سراغ من آمده است. مضطرب شدم. در اضطراب بودم كه امام حسين «سلام‌الله‌عليه» تشريف آوردند و به من فرمودند: غصه نخور، من آن را از تو جدا مىكنم.»
آن عالم رباني، با آنكه بسيار متقي و در علم و عمل، سرمشق ديگران بود، تجسم تندخويي خود را به آن صورت ديده بود. اما چون نسبت به توسل به حضرت سيدالشهداء«سلام‌الله‌عليه» علاقه و اهتمام فراواني داشت، آن حضرت به او كمك كرده بودند.
بهشت و جهنم از نظر قرآن اعمال خود انسان است
از نظر قرآن، بهشت و جهنم، اعمال خود انسان است. قيامت عالم حَيَوان است؛ همه چيز در آنجا جان و عقل و شعور دارد و حرف مي‌زند. در بهشت از جانب خداوند يا ملائكه يا از خود بهشت، به بهشتيان خطاب مي‌شود: نعمت‌هاي بهشت، از خودتان است و پيش از اين، خودتان فرستاده‌ايد: «كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيامِ الْخالِيَةِ»[9]. همچنين در جهنم وقتي آتش جهنم، افراد گناهكار را مي‌سوزاند و داد و فريادشان بلند مي‌شود، به جهنميان خطاب مي‌شود: آتش جهنم را خود ايجاد و درست كرده‌ايد: «ذلِكَ بِما قَدمَتْ أَيْديكُمْ وَ أَن اللهَ لَيْسَ بِظَلامٍ لِلْعَبيدِ»[10] بنابراين، اعمال انسان، مي‌تواند براي او بهشت‌ساز يا جهنم آفرين باشد.
مشابه اين دو آيه كه راجع به تجسم عمل بيان شد، در قرآن كريم فراوان است. در روايات نيز بر آن تأكيد شده و اهل معرفت از اين آيات و روايات استفاده فراواني كرده‌اند.
سعد و نحس اعمال در قيامت
قرآن مي‌فرمايد:«فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ»[11]«دست راستي‌ها، چقدر مبارك هستند». در واقع مي‌توانيم آيه را چنين معنا كنيم: «افرادي كه مباركند، در اثر اعمالشان مبارك و عالي هستند». همچنين، قرآن مي‌فرمايد: افراد شوم، چقدر شومند! «وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ»[12].
قرآن كريم، در ادامه، علت شومي اين افراد را بيان مي‌دارد و مي‌فرمايد: «في سَمُومٍ وَ حَميمٍ، وَ ظِل مِنْ يَحْمُومٍ ، لا بارِدٍ وَ لا كَريمٍ ، إِنهُمْ كانُوا قَبْلَ ذلِكَ مُتْرَفينَ ، وَ كانُوا يُصِرونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظيمِ»[13].
افراد شوم، يعني جهنميان، قبل از رفتن به جهنم، زير دود و هُرم جهنم هستند و خودشان اين وضعيت را براي خود درست كرده‌اند. آنان با گناه روي گناه، با اتراف و عياشي و ساير گناهان، اين‌چنين شوم شده‌اند. گناهان، شوم و نحس بودند و انجام آن اعمال نحس، موجب ايجاد نحسي براي آن افراد شده است؛ چنان‌كه سعد و سعادت نيز بر اثر اعمال خود انسان پديد آمده است. معمولاً بزرگان مانند علامه مجلسي در بحار الأنوار، تجسم عمل را همين‌گونه معنا مي‌كنند و بحث‌هاي مفصلي نيز روي تجسم عمل به اين معنا دارند.
معناي سوم تجسم عمل
شكل سوم تجسم عمل به اين معنا است كه اعمال انسان، تأثير به سزايى در تكوين هويت او دارد و عمل هركسي براى او «ملكه» مىسازد. اين هويت و شخصيت، در دنيا و آخرت همراه اوست. از نظر قرآن كريم و روايات، بلكه از نظر عقل، تناسخي در انسان‌ها وجود دارد و آن اين است كه اعمال او؛ خوب يا بد؛ به تدريج، شخصيت او را تغيير مي‌دهد. اين تناسخ، غير از آن تناسخِ باطل است و ربطى به آنندارد؛ زيرا به قول مرحوم صدرالمتألهين، پذيرش آن تناسخِ باطل، پذيرش تناسخ به معناي برگشت از فعل به قوه است و برگشت فعل به قوه محال است.
بزرگاني نظير مرحوم صدرالمتألهين، ضمن قبول دو معناي اول و دوم از تجسم عمل، بر شكل سوم آن پافشاري دارند و اين معنا از تجسم عمل را اصل مي‌دانند.
عادت به انجام گناه انسان را از صورت انساني خارج مي‌كند
بر اساس شكل سوم تجسم عمل، عادت به گناه و انجام اعمال زشت و ناپسند، انسان را از صورت انساني خارج مي‌كند و شخصيت دروني او را به يك حيوان تبديل مي‌كند. مثلاً پيروي از هوا و هوس، شهوت‌راني، اتراف و متوغل شدن در شهوات نفساني، او را به صورت ميمون درمي‌آورد. ظلم، جنايت، حق‌الناس و درنده‌خويي، او را مبدل به سگ مي‌كند. حقه بازي و نيرنگ، او را شبيه يك حيوان موذي و بدجنس مانند روباه مي‌سازد. اگر كسي در دنيا توبه نكند و درون خود را شستشو ندهد، كم كم تناسخ باعث مي‌شود به صورت يك حيوان درآيد.
همچنين اعمال صالح و شايسته، هويت و شخصيت دروني انسان را به يك انسان كامل تغيير مي‌دهد. بروز اين شخصيت، هم در دنيا و هم در آخرت است و در بهشت، حورالعين از عشق او حيران مي‌مانند. در حالي كه حورالعين از نظر زيبايي بي‌نظير هستند، اما در مقابل انسان كامل كه زيبايي خاصي دارد و از نظر روحي، منهاي صفات رذيله، منهاي جهل و مرض و نقصان است، متحير مي‌مانند.
تحليل تشبيه انسان به حيوانات در قرآن كريم
آياتي در قرآن كريم وجود دارد كه برخي از انسان‌ها را به حيواناتي نظير سگ[14] يا الاغ[15] تشبيه مي‌كند يا بعضي از افراد را مثل حيوانات و پست‌تر از آنها مي‌شمارد[16] و حتي در جايي مي‌فرمايد: آنها از هر جنبنده‌اي پست‌تر هستند[17]. دسته‌اي از مفسران، آن آيات شريفه را از باب تشبيه و يا از باب سرزنش شمردهاند، اما بايد گفت: اين آيات شريفه، از حقيقت شخصيت برخي انسان‌ها خبر مي‌دهد و با بيان واقعيات، هويت آن افراد را تبيين مي‌فرمايد. بنابراين خداوند متعال نه قصد اهانت به بندگان خود را دارد، نه از اين آيات قصد انشاء دارد، بلكه اين‌گونه آيات اخباري است و صرفاً خبر از واقعيت مي‌دهد.
يعني اگر افكار، گفتار و كردار انسان ناشايست و بد باشد، به تناسب آن اعمال، انسان به صورت حيوانى شهوت پرست يا بوزينهاى شكم پرست يا خوكى متكبر يا پلنگى ظالم يا سگى هار و خلاصه به صورتى زشت و پليد جلوه خواهد كرد. چنان‌كه اعمال نيكو و شايسته، از او انسان كامل مي‌سازد.
مثلاً قرآن كريم با بيان آيه «إِن شَر الدوَاب عِنْدَ اللهِ الصم الْبُكْمُ الذينَ لا يَعْقِلُونَ»[18]، خبر مي‌دهد: كسي كه تعقل ندارد، كسي كه كور باطن و كر باطن است، در قيامت، به صورت يك جنبنده پست و مانند يك ميكروب محشور مي‌شود.
در آيه ديگري مي‌فرمايد: «مَثَلُ الذينَ حُملُوا التوْراةَ ثُم لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الذينَ كَذبُوا بِآياتِ اللهِ وَ اللهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظالِمينَ»[19]. اين آيه نيز به بيان يك خبر مي‌پردازد و آن اينكه عالم بي عمل در قيامت به صورت الاغي وارد صف محشر مي‌شود. به بيان ديگر، آيه شريفه، علمِ عالم بي‌عمل را نظير بار كتاب يك الاغ مي‌داند كه براي او هيچ فايده‌اي ندارد.
گناهكاران در دنيا هم شخصيت حيواني دارند
همچنين در قرآن كريم مي‌خوانيم: «فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث»[20] آيا خداوند متعال در اين آيه قصد سرزنش بندگان و ناسزاگويي به آنان را داشته است؟ در اينجا هم بايد بگوييم: خداوند سبحان، ناسزا نمي‌گويد، بلكه هشدار مي‌دهد و با خبر دادن از يك واقعيت مي‌گويد: برخي افراد در اثر اعمال خود، به صورت يك سگ وارد محشر مي‌شوند.
اين اشخاص در دنيا هم هويت حيواني دارند، اما هويت آنان مخفي است و كساني كه چشم بصيرت دارند، مي‌توانند شخصيت حقيقي آنها را ببينند.
اين شكل از تجسم عمل هم با سعد و نحس، رابطه مستقيم دارد؛ يعني اعمال نيكو، هويت انساني و سعادت دنيا و آخرت به همراه دارد. چنان‌كه اعمال ناپسند، هويت و شخصيت انسان را به هويت حيواني و نحس مبدل مي‌سازد.
[1]. طه / 124
[2]. طلاق / 2و3
[3]. أنعام / 81
[4]. أنعام / 82
[5]. آلعمران / 30
[6]. زلزلة / 7و8
[7]. زلزال / 6
[8]. ارشاد القلوب، ج 1، ص 75
[9]. حاقة / 24
[10]. انفال / 51
[11]. واقعة / 8
[12]. واقعة / 9
[13]. الواقعة / 46-42
[14]. أعراف / 176
[15]. جمعه / 5
[16]. اعراف / 179
[17]. أنفال / 22
[18]. أنفال / 22
[19]. جمعه / 5
[20]. أعراف / 176
سه شنبه 3 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]
[مشاهده در: www.iqna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]
-
گوناگون
پربازدیدترینها