واضح آرشیو وب فارسی:مهر: فهم صحيحي از علوم انساني نداريم/ سه شرط اساسي براي تحول علوم انساني
يك استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي با اشاره به اينكه مهمترين تلاش ما درباره تغيير مباني علوم انساني بايد اين باشد كه مباني اي بر اساس آموزه هاي جامعه خودمان بر اساس ظرفيت هاي عقل و بر اساس انديشه ها و آموزه هاي ديني فراهم آوريم گفت: فهم صحيحي از علوم انساني در كشور شكل نگرفته است.
دكتر قاسم پورحسن در مورد اينكه مباني علمي و فلسفي تحول در علوم انساني چيستند به خبرنگار مهر گفت: سه مسئله پر اهميت درباره مباني تحول علوم انساني وجود دارد كه اگر بدرستي به آنها توجه نكنيم ورق مهم كه تحول است شكل نخواهد گرفت. مسئله اول اين است كه فهم صحيحي از علوم انساني داشته باشيم. معتقد نيستم در اين چند سالي كه مناقشه اي بر سر علوم انساني مطرح كرده ايم اين فهم صحيح شكل گرفته باشد.
وي افزود: به عبارت ديگر گروهي در ايران تمام علوم انساني را سكولار مي دانند. اين فهم نادرست از علوم انساني است. گروهي هم علوم انساني را به طور كلي مطلوب مي دانند كه تنها بايد در برخي از مباني آن تغييراتي صورت بگيرد. اين فهم هم فهم كامل نيست. حقيقت اين است كه علوم انساني علاوه بر اين كه محصول عقل جمعي بشر است تاريخي هم هستند در بسترها و زمينه هايي شكل گرفته اند كه متناسب با هم هستند. بنابراين معتقدم كه بايد پيش از دست زدن در هر تحولي از جمله تحول در علوم انساني با توجه به مبادي آن فهم درست از علوم انساني صورت بگيرد. نكته دوم اين است كه دو تغيير مهم را در علوم انساني مد نظر داريم يكي مباني علوم انساني است و يكي روشها و غاياتي است كه در علوم انساني جستجو مي كنيم.
دكتر قاسم پورحسن تصريح كرد: معتقد نيستم كه اين حوزه ها از همديگر تفكيك پذير هستند يعني نمي شود در مباني علوم انساني خواهان تغيير باشيم، اما روشها همان روشها باشد. يعني روش ها لزوماً روشهاي اثبات گرايانه باشند نه روشهاي انتقادي و تفسيري يا چندان به غايت علوم اهميت ندهيم و تمام توجه امان را به مباني معطوف كنيم. مسئله سوم اين است كه هنوز نمي دانيم كه ضرورت تغيير در مباني علوم انساني مهمتر است يا ضرورت تغيير در روشها. اين بحث، بحث بسيار مهمي است.
اين نويسنده و مترجم آثار فلسفي عنوان كرد: معتقدم كه روشها همگاني و عام هستند، مهمترين توجه ما بايد معطوف به تغيير در مباني باشد. با توجه به اين سه نكته به نظر مي رسد مهمترين تلاش ما درباره تغيير مباني علوم انساني بايد اين باشد كه مباني اي بر اساس آموزه هاي جامعه خودمان بر اساس ظرفيت هاي عقل و بر اساس انديشه ها و آموزه هاي ديني فراهم آوريم. مجموعه اين سه شرايط مي تواند به عنوان مقدمات و تمهيدات به عنوان تغيير در مباني علوم انساني به ما كمك كنند.
اين محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه درمورد اينكه آيا اين مباني در جامعه علمي ما تدوين شده است هم تصريح كرد: هنوز تلاش جدي اي را براي شكل دادن به صورت مباني منسجم براي تغيير علوم انساني صورت نداده ايم چه مباني فلسفي چه ديني چه اجتماعي نتوانسته ايم تدوين كنيم. اگر چه به صورت پراكنده مفرداتي از اين مباني بيان شده ازجمله مباني اي كه در حوزه انسان شناسي داريم اما اين مقدار كفايت نمي كند. مبادي اي كه در حوزه ديني داريم به اينكه غايات علوم همه شان ديني باشند اين سخن، سخن كلي و مبهمي است.
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي افزود: اعتقاد ندارم كه درباره تدوين منطقي كه از انسجام دروني برخوردار باشد درباره علوم انساني موفق هستيم يا شده ايم. مفرداتي از اين مباني را تعريف كرده ايم. اين اجزاء مي تواند معرفت شناسي و انسان شناسي ديني باشند اما همه اينها را به صورت كلي و مبهم بيان كرديم. سخن اين است زماني اينها ثمر بخش هستند و مي توانند در تحول علوم انساني به درد ما بخورند كه يك پيكره منظم و منسجمي از اين مباني را سامان دهيم.
اين استاد دانشگاه علامه طباطبايي بيان كرد: ترتب آنها بر يكديگر را بشناسيم. اهميت و جايگاه آنها را بتوانيم درست تبيين كنيم لذا ذكر كليات به نحو مُجمل درباره اين مباني نمي تواند چاره ساز باشد.
پورحسن در مورد اينكه چه نهادها و سازمان هايي بايد عهده دار تدوين مباني علمي و فلسفي تحول علوم انساني باشند هم تصريح كرد: امروزه متأسفانه بسياري از سازمان ها و مراكز خود را عهده دار تحول در علوم انساني مي دانند. دانشگاه ها و پژوهشگاه ها و شوراها مهمترين نهادها در تحول علوم انساني هستند. تنها در اين مدت به مسائل صوري توجه كرده ايم و تلاش هاي بسيار ناقص و سكته اي را سامان داده ايم. پژوهشگاه ها كه بايد توليد فكر كنند كار خود را درست انجام نمي دهند به اساتيد و متفكران توجه كافي نمي شود. با دستور و سخنراني و نسخه دادن و اين تلقي هاي خام نمي توانيم تحولي در علوم انساني شكل بدهيم.ثقل تغيير و تحول در علوم انساني اساتيد، پژوهشگران و متفكران هستند. غفلت وزارت علوم در دوره قبل و دانشگاه ها و پژوهشگاه علوم انساني بايد برطرف شود و مراكزي كه مي توانند مثمر ثمر باشند تغييرات اساسي در آنها صورت بگيرد.
وي درپايان يادآورشد: وزارت علوم بايد مركزي را به عنوان توليد فكر به خصوص درباب علوم انساني شكل دهد. انتظار اساتيد اين است كه معاونت پژوهشي وزارت علوم اين تغييرات مثبت را ايجاد كند زيرا بدون اين تغييرات، علوم انساني اي كه مطلوب ما باشد و هيچ تحولي در علوم انساني شكل نخواهد گرفت.
كد خبر: 2199911
تاريخ مخابره : ۱۳۹۲/۱۰/۳ - ۰۹:۱۸
سه شنبه 3 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]