واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مسئله فلسفه و ايمان به واقعيت تاريخي دلالت دارد تا نسبت عقل و ايمان
استاد گروه فلسفه دانشگاه تبريز گفت: طرفداران فلسفه يوناني و در رأس آنها كندي، فارابي و ابن سينا تا برسيم به مكتب اصفهان ميرداماد و ملاصدرا درواقع همه اعتقاد دارند كه سادگي نگاه از سوي مدعيان باصطلاح طرفداري از دين است كه به مخالفت با فلسفه دامن مي زند.
به گزارش مهر، نسبت فلسفه و ايمان در تاريخ فلسفه اسلامي مورد توجه بوده است. غزالي با خود فلسفه مخالفتي نداشت ولي معتقد بود كه فلسفه باعث تضعيف ايمان مي شود.
دكترحسن فتحي در مورد اينكه آيا روح پرسشگري با روح اطاعت و ايمان در تضاد است يا خير به خبرنگار مهر گفت: سابقه مسئله نسبت ميان فلسفه و ايمان به پيش از جهان اسلام و عملاً به جهان مسيحيت و اندكي جلوتر از آن به جهان يهوديت تعلق دارد. مسئله فلسفه و ايمان اندكي با مسئله عقل و اعتقاد يا عقل و ايمان تفاوت دارد. براي اينكه در جهان اسلام و جهان مسيحيت و جهان يهوديت نيز عقل جايگاه خودش را دارد اينكه عقل اول ما خلقَ الله است.
وي افزود: تعريف ما از عقل البته فرق مي كند. بنابراين مسئله فلسفه و ايمان بيشتر به يك واقعيت تاريخي دلالت مي كند تا به نسبت ميان دو مفهوم عقل و ايمان صرف نظر از آنچه كه در تاريخ داشته ايم، باز به تعبير روشن تر مسئله فلسفه و ايمان ناظر بر مسئله جهان بيني باصطلاح فلسفي موجود در يونان و رواج يافته در ميان فيلسوفان يوناني است. وقتي كه اين جهان بيني تلاقي يا تداخل با تعاليم اديان ابراهيمي در يهوديت سپس در مسيحيت و سپس در اسلام، پيدا مي كند. به عبارت ديگر مسئله فلسفه و ايمان مسئله نسبت ميان يونان و جهان اديان ابراهيمي است و اين مسئله از همان اول كه فلسفه يوناني در قلمروي دين مسيحيت شكل مي گيرد و رسولان و پدران مدافع مي خواهند موضع خودشان را در برابر ميراث يوناني مشخص كنند مسئله برجسته مي شود.
استاد گروه فلسفه دانشگاه تبريز ادامه داد: نسبت از كيف نسبت تضاد مطلق تا تطابق مطلق را، در ميان باصطلاح متكلمان مسيحي و سپس اسلامي ملاحظه مي كنيم. شعار معروف تاتيانوس و تر توليانوس كه اورشليم را با آتن چه كار، حاكي از تضاد ايندو است، فلسفه و دين، عقل يوناني با ايمان ابراهيمي كنار آمدني و موافق شدني نيست. اين يك ديدگاه است. و در برابر آن اينكه وحي چيزي است كه عقل معيار آن است درواقع عقل را بالاتر از وحي بدانيم يا بگوييم عقل در خدمت وحي باشد فلسفه كنيزك دين باشد يا توافق اينها باشد اين ديدگاههاي متفاوتي است كه به طور مبسوط در جاي خود بحث شده اند.
اين پژوهشگر حوزه فلسفه اظهارداشت: اما غزالي با فلسفه مخالف نبود غلط است بلكه با منطق مخالفتي نداشت با كاربرد عقل مخالف نبود وگرنه همانطور كه از اسم كتابش تهافة الفلاسفه بر مي آيد فيلسوفان را ياوه گو و تناقض گو مي دانست. او هم درواقع با ميراث يوناني در تلاقي اش با داده هاي سر راست و ساده جهان اسلام تعارض مي ديد. اين تعارضات همانطور كه در 20 مسئله تهافة الفلاسفه مي شود ديد كه يك موردش ناظر به نسبت ميان خدا و جهان است. جهان يوناني طبيعت بود قديم بود، خودش، خودش را اداره مي كرد، البته با حضور غايي صددرصد ضروري خداي آنها، اما اين تلقي را نگاه ساده ديني كه خدا جهان را گفت باش و جهان هم پيدا شد و هروقت اداره مي كند و ذره اي از علم خدا غايب نيست و هميشه خدا در يك ارتباط تنگاتنگ شخصي با مخلوقاتش است اين نگاه ها با نگاه بوناني نمي ساخت و اينها را در مخالفت غزالي با فلسفه و فيلسوفان مي بينيم مسئله جدي آفرينش يا حدوث و قدم، علم خدا بر عالم، جزئيات عالم همچنين سرنوشت انسان پس از مرگ يعني معاد شخصي، زنده ماندن و حيات اخروي شخصي و مشابه اينجهاني داشتن است.
اين نويسنده و محقق ادامه داد: اينها محل هاي اختلاف جدي بين متكلمان ديني چه در مسيحيت و چه در اسلام و طرفداران فلسفه يوناني است. طرفداران فلسفه يوناني و در رأس آنها كندي، فارابي و ابن سينا تا برسيم به مكتب اصفهان ميرداماد و ملاصدرا درواقع همه در ته دلشان اعتقاد دارند كه سادگي نگاه از سوي مدعيان باصطلاح طرفداري از دين است كه به اين مخالفت دامن مي زند. اگر يك نگاه عميقي داشته باشيم مخالفتي بين تعاليم فلسفي و تعاليم ديني وجود ندارد. مسئله آفرينش را با تمايزهاي مختلف ميان تعاريف مختلف حدوث و قدم مي خواهند حل كنند. برجسته تر از همه ميرداماد در كتاب قبسات خود مي خواهد اين مسئله را يكبار براي هميشه حل كند.
فتحي يادآور شد: مسئله معاد جسماني، حيات شخصي مشابه اين جهاني در جهان آخرت را ملاصدرا مي خواهد با همه تعليماتش كه همگي مقدمه اي براي حل اين مسئله مي تواند باشد حل كند. به هر حال به نظر مي آيد يك اختلافي در درجات فهم باشد و از همه اينها مشخصتر در ابن رشد مي بينيم كه در كتاب فصل المقال خود نسبت ميان حكمت و شريعت با قائل شدن به طبقات مردم و اختلاف فهم آن طبقات و اختلاف حكم اين مسئله با توجه به اين فهم ها مي خواست حل شود.
كد خبر: 2192454
تاريخ مخابره : ۱۳۹۲/۹/۲۲ - ۱۱:۰۰
جمعه 22 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]