تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1820511418
ورزش در شاهنامه(12)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ورزش در شاهنامه (12)بخش دومورز ش های شاهنامه ایفصل چهارم: تیر و کمان
مقدمهبدون تردید، بشر از ابتدای زندگی به پرتاب سنگ و چوب برای شکار، دفاع یا حمله آشنا بوده است. ناچار از ابتدای آفرینش قبل از استفاده از هر سلاحی به پرتاب سنگ و چوب آشنا بوده، بتدریج که تمدن بوجود آمده و اجتماعات روستائی و شهری پیدا شده از وسائلی که خود اختراع کرده برای پرتاب سنگ و چوب استفاده کرده است. ساده ترین وسیله تیراندازی فلاخن (سنگ قلاب) است که امروز دهقانان در اغلب روستاها از آن استفاده می کنند.تیر و کمان از سلاح های خیلی قدیمی بشر است و با این اسلحه می توانسته اند از دور دشمن را هدف قرار دهند.پیکان قبل از کشف آهن و فلزات از سنگ ساخته می شد، قدیمی ترین پیکان سنگی را مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح می دانند، در هزاره سوم مس اختراع شد و بعد برنز و از هزاره اول آهن مورد استفاده قرار گرفت، ایرانیان با این فلزات در فلات ایران پیکان می ساختند و هم اکنون در موزه تخت جمشید و موزه ایران باستان تعداد زیادی از پیکان های قدیمی موجود است (پانویس1)تیر عبارت از شی محکم یا بر عقاب بود که سرآن پیکان آهنی نوک تیر سه پهلوئی نصب شده و به ضرب کمان به سوی دشمن یا شکار پرتاب می شد.کمان عبارت بود از چوب خمیده ای که دو سرآن را بوسیله زه محکم به یکدیگر می بستند تا به شکل تقریباً تیم دایره در آید.نوک تیر آهنی چون به هدف اصابت می نمود، در گوشت بدن فرو رفته و تولید جراحات و ناراحتی می نمود. کثرت اصابت تیر، انسان یا حیوان را از پای در می آورد و قدرت دفاع را به کلی سلب می کرد.در نقوش تخت جمشید تیردان های سربازان پارسی که به پشت بسته می شده و از بسته بالایی آن شکل چند تیر آویزان گردیده است مشاهده می شود.تیرها انواع مختلف داشته، به اسامی: پیکان، سلک، ناوک، خدنگ.برای هر یک از تمرینات جنگی محل مخصوصی دایر بوده و یکی از آن موسسات آماج خانه است، آماج خانه تا زمان شاه سلیمان صفوی، به ویژه در اصفهان دایر بوده است، و در آن تمرین تیراندازی با کمان می کرده اند و چرخ مخصوصی به نام چرخ کمان برای این کار موجود بوده که تمرین کننده، پی در پی به وسیله ان تیراندازی می کرده است.برای اینکه تیراندازان مهارت لازم را بدست آورند تمرینات قپق اندازی می کرده اند. قپق چوب بلندی بود که در میدان بزرگ شهر برپا می کردند و بالای آن گوئی یا جامی از طلا و گاهی فیروزه، با سیب یا ظرفی پر از سکه طلا و نقره قرار می دادند، سپس تیراندازان چابک در حال تاخت آن را هدف قرار می دادند و هر کس که نشان را به تیر می زد جایزه می گرفت.صنعت کمانسازی و هنر کمانداری از دیر باز در ایران سابقه داشته و در تاریخ ایران نقش عمده ای را اجرا کرده است. ابداعات ایرانیان را در کمان سازی و کمانداری بایستی جزو ابداعات فنی عمده دنیای قدیم بشمار آورد و پیشرفت آنان را در این فن نمونه ای از درک مکانیکی سازندگان قدیم دانست.کمان به صورت یک وسیله مکانیکی طی قرون در جنگ و صلح بکار می رفته و علاوه بر آن کمانداری و تیراندازی خود الهام بخش بسیاری از آثار ادبی این سرزمین گشته است:گرچه تیر از کما همی گذرد از کماندار بیند اهل خردیا وفا خود نبود در عالم یا مگر کس درین زمانه نکردکس نیاموخت علم تیر از من که مرا عاقبت نشانه نکردامروز بکش چو می توان کشت که آتش چو بلند شد جهان سوختمگذار که زه کند کمان را دشمن که به تیر می توان دوختبرو با دوستان آسوده بنشین چو بینی در میان دشمنان جنگو گر بینی که با هم یک زبان اند کمان را زه کن و بر پاره بر سنگنیک سهلست زنده بیجان کرد کشته را با زنده نتوان کردشرط عقل است صبر تیرانداز که چو رفت از کمان نیاید بازآثار نقش های تاریخی نیز مبین قدمت کمان سازی و کمان داری در ایران است.شکی نیست که مشخصات فیزیکی کمان و نحوه ساختمان آن در تاریخچه کمان داری و تیراندازی نقش عمده ای داشته است ایرانیان دوره مادی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی کمان های مخصوصی می ساخته و آنها را به کار می برده اند.کمان های دوره مادی و هخامنشی و اشکانی و ساسانی از لحاظ شکل و مشخصات میکانیکی با کمان های ملت های دیگر مثل آشوری ها تفاوت زیاد داشته است.بدیهی است که طرح فرم کمان و انتخاب مصالح و نحوه ساختمان آن دخالت اساسی در کارآئی این وسیله داشته و ایرانیان با وقوف به این مطلب در ساختن کمان هایی که عمل تیراندازی را به بهترین وجه انجام دهند نکات فنی خاصی را رعایت می کرده اند، معرف موفق بودن آنها در طرح کمان های عالی از نظر مکانیکی به شمار می رود.مشخصات یک کمان خوب را که در گفته های قدیمی ایرانیان آمده است به شرح زیر می توان خلاصه نمود:1- قدرت زیاد پرتاب تیر.2- متناسب بودن طول کلی کمان با جای دست.3- تاب نداشتن.4- سائیدگی و خوردگی نداشتن.5- مناسب بودن جنس کمان وزه آن.6- دقت نشانه روی داشتن.7- زیاد شل و زیاد سفت نبودن.8- مناسب بودن وزن.کمان داران و کمان سازان باستانی با تجربه های فراوان در ساختن بهترین کمان ها تجربه یافته بودند و طرح و خلاقیت صنعتی به کمک تجربه و درک مکانیکی انجام می شده است.بررسی مکانیکی کمان های باستانی: با استفاده از اطلاعات علمی مکانیکی می توان کمان های باستانی را از نظر فیزیکی، حالت ارتجاعی و خصوصیت مکانیکی کمان ها مورد تجزیه و تحلیل قرار داد: پانویس21- مقطع کمان سکائی و مادی در طول تغییر می کرده، در نتیجه این کمان با وزن معین انرژی بیشتری را ذخیره می نموده است."شکل 1":2- کمان اشکانی از سایر کمان ها سبک تر بوده است و به علت انحنای بیشتر انرژی ارتجاعی اولیه کمان اشکانی از سایر انواع کمان ها بیشتر بوده است."شکل 2":3- انحناء نهائی کمان ساسانی بیشتر از سایر کمان ها بوده است."شکل 3":4- از طرفی انحنای نهایی در کمان ساسانی و مادی از کمانهای اشکانی (ایزری) بیشتر بوده است و با سختی خمشی معین این کمانها انرژی بیشتری ذخیره می کرده اند."شکل 4":کمانهای مادی (سکائی) و ساسانی دارای فرمی بوده که می توانسته تغییر انحناهای زیاد بوجود بیاورد، در نتیجه قابلیت ذخیره انرژی در این کمانها زیاد بوده است. شرایط تکیه گاهی (جای دست) در کمانهای مادی (سکائی) و ساسانی موجب می شده که جهت تیراندازی حفظ و دقت نهایی بالا برود.کمانهای ساسانی می توانسته اند زاویه مرکزی را با کشیدن کمان کوچک کنند، نتیجه این کار آن بوده که با کاهش زاویه مرکزی مولفه مفید نیروی کششی که در پرتاب موثر واقع می شده افزایش می یافته است.با اختراع باروت و ساختن و بکار بردن اسلحه های گرم، تیراندازی با کمان ارزش خود را از دست داد به طوری که امروز، جز در موارد تفننی و به صورت تفریح و بازی کمتر از آن استفاده می شود.
(تیر و کمان در شاهنامه)در شاهنامه تیر و کمان علاوه بر آنکه به عنوان یک سلاح اساسی در جنگها و در مصاف با دشمنان مورد استفاده قرار می گرفته، به عنوان یک هنر، یک ورزش، یک وسیله برای پر کردن اوقات سرگرمی و جشن ها و بالاخره یک ابزار مهم در تعلیم و تربیت در جامعه آن روزگار مطرح بوده است. تیر و کمان هم از ورزشهایی بوده که بیشتر توسط پهلوانان انجام می شده و شهریاران کمتر به این ورزش علاقه نشان می دادند و عملاً خود بدان می پرداختند.تیر و کمان در ورزشهایی همچون شکار از ابراز اساسی و از شرایط شکار کردن بود و به علاوه، خود به تنهایی نیز به عنوان یک ورزش مطرح بوده است و از هنرهای آموختنی آن روزگار پهلوانان به حساب می آمده است. تیرو کمان از هنرهای فردی بوده است. و در مکانهای خاصی (میدان تیراندازی) صورت می گرفته است. خارج از این میادین به هنگام شکار کاربرد داشته است و به صورت سواری و پیاده انجام می شد.لازم به ذکر است در این قسمت به مواردی اشاره شد که تیر و کمان مستقلاً به عنوان سلاح تیراندازی و هدف زنی موضوع ورزش بوده است نه در حکم وسیله ای از وسایل ورزشی دیگر مثل شکار که قبلاً به آن اشاره شده است.مکانایران- میدانبفرمود تا سنج و هندی درای به میدان در آرند با کرنایشاهنامه، ص 43کمان ها گرفتند و تیرخدنگ نشانه نهادند چون روز جنگتوران- اسپریس(میدان سوارکاری)به شبگیر کز خواب برخاستند همه روی میدان بیاراستندص 111نشانه نهادند بر اسپریس سیاوش نکرد هیچ با کس مکیسهند- میدانشه هندوان باره را بر نشست به میدان خرامید چوگان به دستص 398ببردند با شاه تیر و کمان همی تاخت بر آرزو یک زمانزمانصبح زود: چو بر زد زبانه ز کوه آفتابسرنامدار بر آمد زخوابص 43صبح زود: به شبگیر کز خواب برخاستندهمه روی میدان بیاراستندص 111صبح زود: چو زرین شد آب چادر مشکبویفروزنده بر چرخ بنمود رویص 318نشانه هادرخت:درختی کهن بد به میدان شاه گذشته بر او بر بسی سال و ماهص 43 شاهنامهبزد در میان درخت سهی گذاره شد آن تیر شاهنشهینشانه:نشانه نهادند بر اسپریس سیاوش نکرد ایچ با کس مکیسص111 شاهنامهیک تیر زد بر میان نشان نهاده بر او چشم گردنکشاننشانه:یکی تیر بگرفت و بگشاد دست نشانه بیکچو به بر هم شکستص 398 شاهنامهطبقه:پهلوانان:کمان را بمالید دستان سامبرانگیخت اسب و بر آورده نامص 43 شاهنامهشهریار- پهلوانسیاوش با پهلوانان تورانیص 111 شاهنامهپهلوان: بهرام گور که به صورت یک پهلوان در بارگاه شاه هند حاضر شده بود.ص 398 شاهنامهکارکردآزمون: هنر نمودن زال در پیش منوچهر برای ابراز لیاقت و اجازه گرفتن از او برای ازدواج بارودابه.ص 43 شاهنامهمسابقه در هنگام اوقات فراغت: مسابقه بین سیاوش و قهرمان تورانی (گرسیوز)ص 111 شاهنامهبه گرسیوز تیغ زن داد مه که خانه بمال و بر آور به زهبکوشید تا برزه آرد کمان نباید به زه خیره شد بدگماناز او شاه بستد به زانو نشست بمالید خانه کمان را به دستص 398هنوز نمودن در وقت تفریح و فراغتابزار و چگونگیتیر و کمان و اسب و نشانهکمان را بمالید دستان سام برانگیخت اسب و برآورده نامص43بزد در میان درخت سهمی گذارده شد آن تیر شاهنشهیبه صورت انفرادی و سوارهکمان ها گرفتند و تیرخدنگ نشانه نهادند چون روز جنگنشانه و اسب و تیر کمان. در این مسابقه از تیرهای چارپرص112(خدنگ چارپر) هم استفاده شد.(سواره و به صورت مسابقه).به صورت سواره و انفرادی، یعنی بدون حریف فقط زدننشانه هدف بوده است.تیر و نشانه و اسب و کمان:کمان را به زه کرد بهرام گرد عنان را به بور تکاور سپردیکی تیر بگرفت و بگشاد دست نشانه بیکچو به برهم شکست.پانویس 11- در سال 1328 در غار بیستون و تمتمه نزدیکی های کتیبه مهم و تاریخی بیستون پاره ای ابزار سنگی از قبیل پیکان- سرنیزه کارد سنگی یک لبه و دولبه، ابراز مخصوص تراش پیدا کردند که قدمت آنها بین 30 تا 35 هزار سال پیش تخمین زده اند، صفحه 1 و 2 تمدن هخامنشی جلد دوم تالیف علی سامی.پانویس21- برای کسب اطلاع بیشتر به صفحات 10، 11، 137، 138، 139 مجله دانشمند سال چهاردهم شماره 160 بهمن 2535 بررسی مهدی فرشاد استاد دانشگاه شیراز مراجعه شود. ورزش در شاهنامه(11) ورزش در شاهنامه (10)
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 612]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها