محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826100744
ورزش در شاهنامه (10)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ورزش در شاهنامه (10)بخش دوم: ورزشهای شاهنامه ای فصل دوم: چوگان
اشارهفصل اول بخش ورزشهای شاهنامه ای، به ورزش شکار اختصاص داشت که طی سه شماره به کم و کیف انجام آن به روایت شاهنامه پرداختیم. اینک در فصل دوم، به سراغ چوگان می رویم، تا ببینیم از زبان شاهنامه، این رشته ورزشی در آن روزگاران چگونه برگزار می شده و چه کارکردهایی داشته و ... الخ. چوگانورزش چوگان یکی از قدیمی ترین ورزشهای جهان است و امروزه حتی صحبت از بازگشت آن به بازیهای المپیک در محافل ورزشی مطرح است.چوگان از بازیهای خاص ایرانی است و دارای این خاصیت بوده که به عنوان نخستین ورزش دسته جمعی (تیم به تیم) شناخته شده است. ورزشی که در آن برعکس ورزشهای زمان پیدایش آنها در عهد کهن نبرد انسانها علیه یکدیگر نبوده بلکه نبرد بر سر "توپ" یا "گوی" صورت گرفته است.بسیاری از قوانینی که در شاهنامه فردوسی در مسابقه چوگان آمده هنوز به قوت خود باقی است. در ضمن در یاد تاریخ هیچ مسابقه ای پیش از مسابقه سیاوش با تیم ایرانی در برابر تیم توران میان تیم های هیچ دو کشوری انجام نشده است.چوگان که از راه ایران با مرکز حکومت عباسی راه یافت و از آنجا راهی کشورهای دیگر شد. در هزار و چهارصد سال اخیر در اینجا و آنجا جریان داشته است. که این به دو جهت بوده است. یکی اینکه اسب یار دیرین انسان جزو زندگانی بشر بوده است و دیگر آنکه بازی یا جنگ بر سر جسمی بی جان به نام توپ یا گوی به طبع مردم مساله بیش از مسابقه یا جنگ بر سر جان آدمی دلپذیر بوده است.چوگان که از سال 1900 در بازیهای المپیک اجرا شده، در طول سالهای زندگانی المپیکی تا پیش از ظهور فوتبال بیشترین تعداد تماشاگر را به خود جلب کرده است. کما اینکه در المپیک 1936 برلین در دیدار پایانی آن پنجاه هزار تماشاگر حضور یافت، آن مسابقه میان دو تیم چوگان بریتانیا و آرژانتین انجام شد. پس از آن المپیک و جنگ دوم جهانی ورزش از صحنه المپیک ناپدید شد که این زیان به دلیل شرایط اجتماعی بعد از جنگ بود.بعد از جنگ جهانی دوم ماشین قدم به پهنه فعال زندگی نهاد و اندک اندک جای اسب را گرفت، تا جائیکه امروزه تنها در کوهپایه ها می توان اثر وجودی اسب را در زندگانی مردم پیدا کرد. از سوی ورزشهای مدرن چون فوتبال که همه جا در میان شهرها قابل اجرا و جالب تماشاگر بود، مکان از دست چوگان گرفت. از دیگر سو شرایط اقتصادی پا در میانی نمود و برگزاری مسابقات چوگان را به صورت منظم بین المللی دشوار ساخت، چنانکه حمل و نقل اسبان و نگاهداری و تیمار هزینه هایی دارد که نسبت به درآمد مسابقات آن قابل جبران و تحمل نمی نماید، ولی چوگان حیات خود را در میان بسیاری از ورزشها در نزد بسیاری از کشورها حفظ کرد و در این اواخر بر رونق خود افزود تا جایی که باز سخن از بازگشت آن به صحنه المپیک می رود.این بازگشت علاوه بر اینکه چوگان رونق دوباره یافته است، معلول این سیاست است که رهبران المپیک مایلند هر چه می توانند به جمعیت المپیک بیافزایند و چون چوگان نیز طرفداران خود را داشته در برنامه های تلویزیونی انگلستان، ایالات متحده، آمریکای جنوبی و استرالیا جا باز کرده است، می تواند مورد نظر این رهبران واقع شود.(1) دور، نزدیک کیهان ورزشی – 12/2/69- ص 26و 27طرز برگزاری این بازی بر حسن روایت گزنفون اینطور بوده است:در دو انتهای میدان وسیعی، دو دروازه از میله های سنگی درست می کرده و دو دسته 15 تا 20 نفری مشغول بازی می شدند و هر دسته ای که گو با چوگان از دروازه دسته دیگر خارج می ساخت برنده شناخته می شد. این بازی از لحاظ نشانه گیری و نشانه زنی و فائق آمدن بر حریف و پایداری و تلاش و دفاع از حدود دروازه خود از لحاظ چابک سواری و خم و راست شدن در حین تاخت و هنگام بازی اداری نتایج روحی و تربیتی و فوائد جسمی و ورزشی فراوان بوده است.(2) دکتر محمد اهنچی – ناصر نژند – ایران و بازیهای المپیک ص 134چوگان نیز از روشهای رایج در شاهنامه است و از ورزشهای معمول و مرسوم آن روزگار است ورزشی که امروز هم به حیات خود ادامه می دهد چوگان ورزشی عمومی است که با مطالعه شاهنامه نمی توان دریافت که متعلق به کدام ملیت و تبار است و خاستگاه آن کدام سرزمین است. در شاهنامه ملاحظه می شود که ایرانیان، تورانیان و رمیان، چوگان بازی کنند و به قوانین آن آشنایند و حتی قوانین آن در نزد همه یکی است به طوری که ملاحظه می شود سیاوش و یارانش به راحتی با تورانیان به بازی مشغول می شوند بدون اینکه از لحاظ مقررات بازی به اشکال برخورد کنند.همچنین چوگان بازی است که در تمام دوران شاهنامه یعنی از زمان کیانیان تا پایان دوران ساسانیان رواج دارد و در هنگام فراغت و جشن ها و ... به ویژه در نزد طبقات شهریاران بازی؟ و حتی به آن سفارش می شده است و در پندها و اندرزها، توصیه می شود که کودکان را باید چوگان آموخت.(3) فردوسی، شاهنامه، ص 365به علاوه در چوگان برخلاف شکار، کودکان می توانستند شرکت کنند. (اورمزد)(4) فردوسی، شاهنامه، ص 357- چوگان به صورت تیم به تیم و گروهی انجام می شده است یک گروه در مقابل یک گروه دیگر.- چوگان به عنوان یک هنر مطرح بوده است و در نامه گرسیوز و سوگ افراسیاب ملاحظه می شود که از خوب چوگان بازی کردن او به عنوان یک افتخار نام برده می شود. در کنار سواری و کمین و کمان و کمند و...چوگان به صورت سواره انجام می شده است. در باب فایده چوگان هم در شاهنامه سخن بسیار است و این ورزش را نقطه مقابل خصلتهای مذمومی همچون زن بارگی ... و قرار می دادند.(5) فردوسی، شاهنامه، ص 388اولین بار که نامی از گوی و چوگان برده می شود در شاهنامه صفحه 77 است که در تشبیه سرهای از تن جدا در جنگ بین رستم با سه شاه است که آنها را به "گوی" تشبیه می کند و می گوید:بسی سر فتاده، به میدان چوگویو بعد در چند بیت بعدی می سراید:ز زین بر گرفتش به کردار گویکه چوگان به زخم اندر آید به روی6- شاهنامه، ص 77و باز در صفحه 87 شعری با همین معنا و مفهوم:ز زین بر گرفتش به کردار گویکه چوگان زیاد اندر آید به روی7- شاهنامه، ص 87شکل برگزاری چوگانجمعی و تیم به تیم: که یاران گزینیم در زخم گویسپهبد گزین کرد گلباد راچو گرسیوز و جهن و پولاد را8- شاهنامه، ص 111چو پیران و نستیهن جنگجوی چو هومان که برداشتی ز آب گویبازی ظاهراً 8 به 8 انجام می شده است. طبق ابیات بالا، هفت نفر را افراسیاب بر می گزیند با خودش 8 نفر. در مورد تیم سیاوش هم می گوید:سیاوش از ایرانیان هفت مردگزین کرد شایسته اندر نبردهفت نفر+ سیاوش = 8 نفرتیم به تیم: ... زترکان به تندی ببردند گویسیاوش از ایرانیان شاد شد9- شاهنامه، ص 117یک به تیم: گشتاسب و سواران رمی:از ایشان یکی گوی و چوگان خواستمیان سواران در انداخت راست10- شاهنامه، ص 169سواران کجا گوی او یافتیزمانپگاه: که فردا بسازیم هر دو پگاه11- شاهنامه، ص 111صبح زود:چو خورشید تابنده بگشاد رازبه هر جا بنمود چهراز فراز12- شاهنامه، ص 117صبح زود:چو زرین شد آن چادر شبگویفروزنده بر چرخ بنمود روی13- شاهنامه، ص 398از ابیات مورد در شاهنامه که می توان از آنها زمان چوگان را دریافت چنین نتیجه می شود که چوگان نیز مثل شکار، صبح زود و بعد از طلوع آفتاب انجام می شده است.مکانتوران- میدان:همه روی میدان بیاراستند....14- شاهنامه، ص 111همان روز گردان به میدان شدندتوران- میدان:سیاوش از ایوان به میدان گذشتبه بازی همی گرد میدان بگشت15- شاهنامه، ص 117روم- میدان:بیامد به میدان قیصر رسیدهمی بود تا زخم چوگان بدید16- شاهنامه، ص269ایران- میدان:ابا کودکی چند و چوگان و گویبه میدان شاه آمد آن نامجوی17- شاهنامه، ص 357هند- میدان:شه هندوان باره را بر نشستبه میدان خرامید چوگان به دست18- شاهنامه، ص 398ایران- میدان:جهاندار با گوی و چوگان و تیربه میدان خرامید خود با وزیر19- شاهنامه، ص 460روم- میدان:گراید ونکه قیصر به میدان شود20- شاهنامه، ص 483ابزار و امکانات- میدان: فکندند گویی به میدان شاه- گوی: سپهدارگویی زمیدان بزد- اسب: سیاوش برانگیخت اسب نبرد- چوگان: زچوگان او گوی شد ناپدید21- شاهنامه، ص 111 و 112میدان، گوی، چوگان، اسب22- شاهنامه، ص 11723- شاهنامه، ص 361همه بزم و نخجیر بود کار اویدگر اسب و میدان و چوگان و گوی24- شاهنامه، ص 381شواهد موجود در شاهنامه موجود است، میدان، گوی، چوگان، اسب و عناصر انسانی از ابزار و امکانات لازم برای بازی چوگان بوده است.طبقهشهریاران:محل انجام میدان سلطنتی بوده است و بازی به درخواست شهریار تورانی (افراسباب) از شاهزاده- پهلوان ایران ( سیاوش) انجام شده است و بر پائی بازی به پهلوانان ربط نداشته و از آنان دعوت شده در بازی شرکت کنند.25- شاهنامه، ص 111پهلوانان:محل انجام کاخ سیاوش است و بازی به درخواست گرسیوز برادر افراسیاب و پهلوان تورانی انجام می شود با موافقت سیاوش پهلوان ایرانی در تبعید و با شرکت پهلوانان ایرانی و خود سیاوش.26- شاهنامه، ص 117پهلوانان:بازی بین پهلوانان قیصر و گشتاب غریبه ایرانی در روم.27- شاهنامه، ص 269کودکان:بفرمان شیر بنده شهریاربزد گوی و افکند پیش سوار28- شاهنامه، ص 356دوان کودکان از پس او چو شیرزپیش پدر گوی بر بود و بردچو شد دورتر کودکان را سپردکودکان:بزد کودکی تیز چوگان ز راهبشد گوی گردان به نزدیک شاه29- شاهنامه، ص 357اورمزد در اینجا 7 ساله بود است که چوگان بازی می کرد:چنین تا بر آمد این 7 سالببود اورمزد از جهان بی همسالشهریاران:شه هندوان باره را بر نشستبه میدان خرامیدن چوگان به دست30- شاهنامه، ص 398شهریاران:جهاندار با گوی و چوگان و تیربه میدان خرامید خود با وزیر31- شاهنامه، ص 460پهلوانان:سپهبد بیامد به میدان شاهابا جوشن و گرز و رومی و کلاهنبودش هنرهای نیکو گمانبه گرز و به چوگان و تیرو کمان32- شاهنامه، ص 483شهریاران: گراید ونکه قیصر به میدان شود33- شاهنامه، ص 111کارکردورزش و تفریح:ابا گوی و چوگان به میدان شویمزمانی بتازیم و خندان شویم34- شاهنامه، ص 111البته هدف اصلی بازی و ورزش است و کارکرد این بازی در اینجا تنوع و سرگرمی است ولی مثل هر پدیده دیگری این بازی کارکردهای پنهانی هم دارد. در همین بازی بین تیم افراسیاب و تیم سیاوش، ایرانیان و تورانیان سعی می کنند هر کدام برتری و اقتدار ملیت و نژاد خود را به وسیله پیروزی در بازی به رخ یکدیگر بکشانند و در نتیجه ملاحظه می شود که در همین بازی کار به خشونت کشیده می شود:سیاوش غمی گشت از ایرانیانسخن گفت با پهلوانی زبانکه میدان بازی است یا کارزار35- شاهنامه، ص 111و بعد چون ایرانیان حساب تورانیان را مغلوب خود می کنند سیاوش دستور می دهد که بگذرند ترکان هم صاحب گوی شوند و ایرانیان کمی "شل" بیابند:چو میدان سرآمد بتابید رویبه ترکان سپارید یکبار گویسواران عنانها کشیدند نرمنکردند از آن پس یکی اسب گرم36- شاهنامه، ص 117ملا حظه می شود که چوگان فراتر از بازی کارکردهای دیگری هم دارد که به جای خودش بسیار حساس و مهم هم هست:ورزش و تفریح با کارکردهای پنهان: ( تفوق ملیت در بازی مابین یاران گرسیوز و یاران ایرانی سیاوش در سیاوش کرد.کارکرد: مسابقه برای ابراز لیاقت (گشتاسب بر در خواست کتایون در مقابل قیصر به هنرنمایی می پردازد تا لیاقت خود را به قیصر بشناساند. او در این راه از جمله میدان چوگان قدم می گذارد.تفریح زمان آسودگی و صلحهمه بزم و نخجیر بود کار اویدگر اسب و میدان و چوگان و گوی37- شاهنامه، ص 381ورزش مشغله اصلی پهلوانانی جوان (بهرام گور در زمان تعلیم دیدن):جز از گوی و میدان نبودیش کارگهی زخم چوگان و گاهی شکار38- شاهنامه، ص 375کارکردسلامت و تندرستچو چوگان کن گوژ بالای راستز کار زمان چند گونه بلاست39- شاهنامه، ص 389تفریح:شه هندوان باره را بر نشستبه میدان خرامید چوگان به دست40- شاهنامه، ص 389هنرنمایی و ابراز لیاقت (بهرام چوبینه در نزد شاه هند):نمودش هنرهای نیکو گمانبه گرز و چوگان و تیر و کمان41- شاهنامه، ص 460مقاصد سیاسی:ترور بهرام چوبینه در بازی چوگان که عقیم ماند.42- شاهنامه، ص 481تفریح و آسودگی خاطربه چوگان و مجلس به دشت شکارنرفتی مگر کو بدی غمگسار43- شاهنامه، ص 493تعلیم و تربیت:همه کودکان را به چوگان فرستبیارای گوی و به میدان فرست44- شاهنامه، ص 356 ورزش در شاهنامه (9) ورزش در شاهنامه (8) ورزش در شاهنامه(7)
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1607]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها