واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: طلايهدار بيداري اسلامي
آيتاللهالعظمي حاج شيخ محمدتقي نجفي اصفهاني، مشهور به آقانجفي اصفهاني از فعالترين...
نویسنده : دكتر موسي نجفياصفهاني
آيتاللهالعظمي حاج شيخ محمدتقي نجفي اصفهاني، مشهور به آقانجفي اصفهاني از فعالترين، بانفوذترين و شاخصترين مراجع و علماي سياسي- اجتماعي دوران قاجاريه به شمار ميرود. چوني و چرايي اين مطلب موضوع اصلي پژوهشي را تشكيل ميدهد كه هم اينك درصدد معرفي آن به شما گراميان هستم. صورت مسائل و پاسخها هر دو در«حكم نافذ آقا نجفي» در قلمرو تاريخ است. چارچوب زماني وقايع و رخدادها حدود سه دهه اول قرن چهاردهم هجري (1330 ـ 1300) را شامل ميشود. اين دوره در يك كلام عصر انحطاط ايران و دوران نفوذ آرام و تدريجي فرهنگيان در ايران بوده است. مبلغان مذهبي اروپايي، تجار و كمپانيهاي خارجي، سياستمداران و مستشرقين، فرقههاي ضالّه و نيروهاي غربگرا هر يك در حوزه نفوذ خود به هويت و استقلال فرهنگي، اقتصادي و سياسي ايران ضربه ميزدند. حاكميت و حكومت آن روز ايران هم كه بايد حافظ ملت و نگهبان هويت و كيان كشور باشد به جهات مختلف ناتوان از اين مسئله بود و اساساً خود يكي از عوامل عقبماندگي كشور را تشكيل ميداد.
آقانجفي در صدر جرياني قرار دارد كه عليه اين انحطاط و زوال حركت ميكند و ما امروز آن را با نام «بيداري اسلامي» معرفي ميكنيم. درخشيدن نام وي در رديف رهبران تراز اول دو نهضت بزرگ تنباكو و مشروطيت عليه استعمار و استبداد مؤيد تاريخي سخن ماست. دو نهضتي كه از جلوههاي بارز و نمادهاي مهم بيداري اسلامي در ايران بودهاند. احكام و فتاوايي نيز كه از موضع مرجعيت صادر ميكرد در رديف اسناد و مداركي قرار دارد كه جهت فكري و عملياش اعتلا بخشيدن به هويت سياسي و فرهنگي شيعه در ايران بوده است، اما از آنجا كه هر چه تأثيرگذاري يك شخصيت در عرصه اجتماع بيشتر باشد به همان نسبت مخالفانش هم بيشتر خواهند بود، آقانجفي هم از اين قاعده مستثني نبوده و در زمان خود و بعد از آن هدف اتهامات متعددي از سوي افراد، گروهها و جريانهاي مختلف قرار گرفته است.
تأثيرات مهم انديشه و عمل آقانجفي در تاريخ معاصر ايران ما را بر آن داشت تا به تحقيق و نگارش درباره اين شخصيت بپردازيم. البته با توجه به كمبود آثار درباره اين شخصيت و نيز اتهامات و نسبتهاي ناروا و كذبي كه در برخي نوشتهها درباره ايشان انتشار يافته است، تلاش شد تا بيشتر به ذكر اسناد و گزارشهاي دست اول تاريخي و كمتر به تحليل پرداخته شود.
از سوي ديگر اين نوشتار گرچه با هدف معرفي و شناخت انديشه و عمل يكي از شخصيتهاي بزرگ و تأثيرگذار تاريخ معاصر ايران نگاشته شده است، اما ضمناً ميتواند موجب آشنايي و آگاهي بيشتر نسبت به تحولات اواسط و اواخر دوره قاجار، بهويژه در اصفهان شود. از همين زاويه مطالعه تحقيق حاضر و دقت و تعمق در اسناد و گزارشهاي دست اول تاريخي سؤال و ترديدي جدي درباره تواريخ رايج و مرسوم دوره قاجار و مشروطيت و ذهنيت شكل گرفته نسبت به مسائل، حوادث، رجال و... اين دوره خواهد شد.
چاپ دوم كتاب «حكم نافذ آقانجفي» پس از نزديك به دو دهه با تغييرات زياد منتشر ميشود. اين نكته طبيعي است كه با چاپ اول هر كتاب زمينه و افق جديدي پديد ميآيد كه به مرور زمان خود اين گام اوليه منجر به افقگشايي و ايجاد زمينههاي بالاتري درباره آن موضوع تحقيقي ميشود. در مورد مرحوم آقانجفي نيز همگام با رشد و عمق هر چه بيشتر انقلاب اسلامي و توجه پيدا كردن انقلاب به ذخاير و مواريث گرانقدر فكري و تاريخي ابعاد شخصيتي آن مرحوم نيز بيشتر مورد توجه و دقت قرار گرفته است و چاپ اسناد، مدارك و مطالب تاريخي و علمي در حوزههاي مختلف ارتباط بالا و نافذ ايشان را بهتر از دو دهه قبل براي امروز روشن ميكند. گو آنكه گذشت تاريخي و تكامل انقلاب دست به دست هم داده و در اين افقگشايي مؤثر واقع شدهاند. خلاصه و صورتمسئلهاي كه اين كتاب به ابعاد آن توجه كرده است، عالم مدرن و تجددي است كه ميخواهد در كشور ما افقها يا زمينههايي را ايجاد كند كه ماحصل آن نوعي عالم غيرديني است و مقاومت آقانجفي و برخي از مراجع و بزرگان در ساحت بيداري اسلامي و سنت حفظ عالم ديني و تسليم نشدن در اين سيل استعماري و بيهويتي است. آري ماجراي آقانجفي ماجراي تاريخ سنت و تجدد در مقوله هويت و بيهويتي است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۳۹۵ - ۱۹:۴۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]