محبوبترینها
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1854088582
قلم ؛ سمبل تفكّر و آگاهى
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
قلم ؛ سمبل تفكّر و آگاهى دیباچه : قلم از منظر قرآن، سمبل تفكر و آگاهى بشر است و تقديسش آن گاه كامل مي گردد كه خداوند بدان قسم ياد مي نمايد. جنگ جویان با افتخار به شمشیر خویش قسم می خورند، و نویسندگان و اهل قلم به سلاحی كه خداوند آن را عزیز شمرده است. در اين نوشتار برآنيم تا جايگاه «قلم» را به عنوان سمبل تفكر و آگاهى، در آموزه های اسلامی بنگاریم. نقش قلم در زندگی انسان یكی از ابزارهای مهم و ارزنده در بین ملت های گوناگون علاقه مند به حفظ حیات و بقا و تكامل، قلم نویسنده است، و چون قلم، منبع تغذیه و خاستگاه بسیاری از هنرها محسوب می شود، نقش به سزایی در رشد و تعالی فرد و جامعه دارد. تئاتر، سینما و بسیاری از هنرهای دیگر دارای متن و سناریو، به قلم نویسندگان تنظیم می شود. یكی از مهم ترین رویدادهای زندگی بشر، آشنایی با قلم و خط است تا مطالب و خواسته های خود را بر جریده روزگار ثبت نماید تا برای آیندگان به یادگار بماند. قلم؛ وسیله ی حفظ و تداوم تمدن های بشری و پیشرفت و تكامل علوم، و ابزار بیداری اندیشه ها و افكار، وشكل گیری و ترویج مذاهب، و منشأ هدایت و آگاهی بشر است. با پیدایش قلم، برهه های زندگی بشر به دوره ی «تاریخ» و «ماقبل تاریخ» تقسیم می شود. مبدأ تاریخ زندگی انسان از زمان اختراع خط آغاز شد؛ همان زمانی كه قلم انسان توانست زندگی او را به تصویر كشد. قلم؛ حافظ علوم و معارف، پاسدار افكار اندیشمندان، حلقه اتصال فكری علما، و پل ارتباط گذشته با حال و آینده است. قلم؛ پیونده دهنده ی انسان های دور از یكدیگر ـ از نظر زمان و مكان ـ است. تشكیل مجمع بزرگ متفكران اعصار گوناگون در اقصی نقاط صفحه زمین از عهده ی قلم بر می آید؛ چرا كه قادر است آنان را در كتابخانه ای عظیم گرد هم آورد. قلم؛ حامل و ناقل افكار و اندیشه هاست. گلوله كلمات هنگامی كه از نوك قلم نشانه گیری می شود، می تواند سینه سیاهی را بشكافد و حجاب و تاریكی و سیاهی جهل و ناآگاهی را به صبح امید و پیروزی تحویل دهد. اگر قلم و هنر نویسنده نبود و بشر نمی توانست با نشانه ها و راز و رمزها آنچه را كه می داند بر رخسار كاغذ نقش بندد؛ چگونه آیندگان از اندیشه های گذشتگان و به ویژه گفتارهای ارزنده و سازنده ی انبیا و اولیای دین بهره می جستند؟! شأن و جایگاه قلم در آموزه های اسلامی آنچنان است كه خداوند متعال در قرآن شریف بدان سوگند می خورد و آن را می ستاید و انسان را به ارزش آن توجه می دهد. قلم در آینه ی قرآن قرآن كريم كتاب پاياني وحى؛ اصلی ترین و حیاتی ترین پیام های خداوند متعال را در بردارد. واژه «قلم» در این صحیفه آسمانی دو بار به صورت مفرد و دو بار به صورت جمع به كار رفته است. در نخستین آیاتی كه در «جبل النور» و «غار حر» بر قلب مطهر پیامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)نازل شد، به مقام والای قلم اشاره شد: (إقْرَأ بـِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِی خـَلَقَ ?خـَلَقَ الإنسَانَ مِنْ عَلَقٍ ? اقْرَأ وَرَبـُّكَ الأكْرَمُ ? الَّذِی عَلَّمَ بـِالـْْقـَلـَمِ ? عَلَّمَ الإنسَانَ مَالَمْ یَعْلَمْ)؛ «بخوان به نام پروردگارت كه آفرید ? انسان را از عَلَق آفرید ? بخوان، و پروردگار تو كریم ترین [كریمان] است ? همان كس كه به وسیله ی قلم آموخت ? آنچه را كه انسان نمی دانست [به تدریج به او] آموخت». اختصاص سوره در شأن قلم و سوگند خداوند به آن و آثار و نقش بی شماری كه از خود بر صفحه و لوح بر جای می گذارد، شگفت زا است، البته تجليل از يك قطعه نى، یا هر چیزی شبیه به آن، و كمی ماده سیاه رنگ، و نیز سطرهایی كه بر صفحه ای ناچیز رقم می خورد، منظور نیست. سوره ی مباركه علق به روشنی جایگاه قلم را در وادی تعلیم و تعلم بیان می فرماید: * قلم وسیله ی زدودن جهل بشر و ابزار تعلیم اوست: (... وَرَبـُّكَ الأكْرَمُ ? الـَّذِی عَلَّمَ بـِالْقَلَم). * همان خدایی كه به وسیله «قلم» انسان ها را تعلیم داد و به او، آنچه نمی دانست آموخت: (عَلَّمَ الإنسَانَ مَالَمْ یَعْلَمْ). * از عبارت: (الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ) می توان دریافت كه خداوند، نوشتن را به انسان آموخت و توانایی این كار بزرگ را كه مبدأ تاریخ بشر، و سرچشمه علوم و فنون تمدن هاست، در او ایجاد كرد؛ از این رو نقش قلم در «تعلیم كتابت» و «آموزش علوم» آشكار می گردد. * عظمت سوگند به قلم هنگامی آشكار می گردد كه به زمان نزول این آیه شریفه توجه شود. آن زمان قلم ارزش چندانی نداشت، و آنچه در نزد مردم مقدس می نمود، شمشیر و اسب بود، و نه نوشته و ابزار آن. ابن خلدون در مقدمه ی كتاب تاریخ می نویسد: «این قوم بر حسب طبیعت، وحشی و یغماگر بود و موجبات وحشی گری چنان در میان آن ها استوار، كه همچون خوی و سرشت آنان شده بود و از این خوی لذت می برد؛ زيرا در پرتو آن از قيود فرمان بري حكام و قوانين سر باز مي زد و نسبت به سياست و كشوردارى، نافرمانی می كرد. پيداست كه چنين خوي و سرشتى، با عمران و تمدن منافات دارد... خوی آن ها غارتگری بود. هرچه را در دست دیگران می یافت، می ربود و تاراج می كرد...». در سراسر سرزمین «مكه» ـ مركز عبادی و سیاسی و اقتصادی حجاز ـ خواندن و نوشتن به فراموشی سپرده شده بود. در چنان محيطى، نزول این آیات بیانگر اهمیت ویژه «علم و قلم» در نزد خداوند است. شاعر عرب نیز با استناد به آیات سروده است: إذا أقسم الأبطال یوماً بسیفهم و عدّوه مما یجلب المجد والكرم كفی قلم الكتاب فخراً و رفعةً مدی الدهر أن الله أقسم بالقلم! آن روز كه جنگ جویان به شمشیر سوگند یاد می كردند، و از آن به بزرگی یاد می نمودند، قلم نویسندگان افتخار سوگند الهی را كسب نمود، و پیامبر اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)جامعه ای را بنا نهاد كه «قلم» بر «شمشیر» رجحان یافت، و نظام اجتماعی بر آزادی بیان و قلم و تراوش فكر و اندیشه استوار گردید. قلم در آینه كلام معصوم(علیهم السلام) پیشوایان معصوم(علیهم السلام) كه مفسران واقعی كلام وحی اند؛ درباره قلم، سخنان گران سنگ به یادگار گذاشته اند. رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)فرمود: «ثَلاثَةٌ تَخـْرُقُ عَلَی الحُجبُ وتَنـْتَهـِی إلی ما بَیْنَ یَدَی الله: صریرُ الأقلامِ العُلماء و وَطّیءُ أقدام المُجَاهِدین و صَوْتُ مَغازِلِ المُحْصَنَات؛ سه صدا و صوت حجاب ها را پاره می كند و به پیشگاه با عظمت خدا می رسد؛ صدای گردش قلم دانشمندان هنگام نوشتن، طنین گام مجاهدان در میدان جهاد و آوای چرخ نخریسی زنان پاك دامن». نیز فرمود: «إنّ أول ما خـَلَقَ اللهُ القلمُ، فقالَ لَه أكتُب فَجَری بـِمَا هُو كائنٌ إلی الأبد؛ به درستی نخستین چیزی كه خداوند آفرید، قلم بود؛ پس به او فرمان داد بنویس! و او آنچه را بود و تا روز قیامت خواهد بود، نوشت». هرچند منظور از قلم در این روایت، قلم تقدیر و قضا و قدر است، اما هرچه هست، بیان نقش قلم در سرنوشت بشر و مقدرات او است. هلال بن یسار می گوید: «پیامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)برای اصحاب خود علم و حكمت بیان می فرمود. به حضرت عرض نمودم: ای رسول خدا! براي من آنچه را كه به ياران خود فرمودى، تكرار كن. پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم)فرمود: «هل معك مِحْبَره؟آيا قلم و دوات همراه دارى؟ عرض كردم: نه، فرمود: قلم و دوات را از خود جدا مكن، كه خیر و بركت تا روز قیامت در مركب و قلم و نویسندگان آن است». در روایتی دیگر فرمود: «قیدوا العلم، قیل: و ما تقییده؟ قال(ص): كتابته؛ علم و دانش را مهار كنید، گفته شد: مهار علم چه گونه است؟ فرمود: به نوشتن آن». امام حسن مجتبی(علیه السّلام) فرزندان خود و فرزندان برادر را فراخواند و فرمود: «اگرچه شما اكنون خردسال هستید، ولی نزدیك است كه خود، بزرگان مردم دیگر شوید؛ پس دانش را فراگیرید. و هر كس كه نتواند آن را نقل یا حفظ كند، باید آن را بنویسد و در خانه ی خود بگذارد». مفضل بن عمر از امام صادق(علیه السّلام) نقل می كند كه آن حضرت فرمود: «اُكْتُب و بُثَّ عِلْمِكَ فِی إخوانك؛ علم خویش را بنویس و میان برادرانت منتشر كن». همچنین آن حضرت فرمود: «عَلی كُلِّ جزء مِن أجزائِك زَكاةٌ واجـِبةٌ لله عزّوجل ... و زكاةُ الیَدِ البَذْلُ والعَطَاء والسّخاءُ بـِمَا أنـْعَمَ اللهُ عَلَیْكِ بـِه وَتـَحْریكُها بـِكِتَابَةِ العِلْمِ؛ برای خداوند بر هر جزیی از اجزای تو زكاتی واجب است... زكات دست بخشش و بذل و سخاوت است از آنچه خداوند به تو ارزانی داشته، و حركت دادن دست در نگارش علوم». بزرگ ترین نمودار ارزش «قلم» در اسلام، آن است كه پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم)در آن هنگام كه بسیج توده ها را مهم می دانست و بیش از همه به «مجاهد» و «مبارز» نیاز داشت، اعلام فرمود: «مِداد العلماء أفضل من دماء الشّهداء؛ مركّب قلم دانشمندان از خون شهیدان برتر است». و نیز فرمود: «یُوزَنُ یَومَ القیامَةِ مِدادُ العلماءِ و دماءِ الشّهداء فیَرجَحُ مِدادُ العُلَماءِ عَلی دِماءِ الشّهداء در رستاخیز كه مركب «قلم» دانشمندان و خون شهیدان را با هم می سنجند، مركب و تراوش قلم دانشمندان و نویسندگان بر خون شهیدان برتری می یابد». اصحاب قلم اصحاب قلم، سنگرنشینان فكر و اندیشه اند تا در عرصه های فرهنگی با مسلسل قلم به جنگ با جهل بشتابند و پیشرفت و سعادت را در جامعه و فرهنگ اجتماع حاكم گردانند. آنان قلم دارانی هستند كه مركب قلمشان انسان ساز و «شهید پرور» است. پیشرفت علوم و تمدن مرهون تلاش بی دریغ نویسندگان است. حفظ، گسترش، تعالی و رشد فرهنگ انسان ها وابسته به اثرات «قلم» است. ماندگاری بیان و گفتار و تعمیق و گسترش اندیشه ها بر عهده ی قلم است تا از نسلی به نسل دیگر و از یك برهه به دوره ه ی متوالی منتقل شود. سنگ نبشته های دل كوه ها، یا بر روی گورها و دیوارهای معابد و مساجد با آیندگان بسیار دور نیز سخن خواهد گفت. پوست ها و كاغذهای زرد و سفید و الوان كه از گذشته های دور بر جای مانده و در محفظه های نسوز كتابخانه های مهم جهان نگه داری می شود، با اثر نوك قلم ارزش گرفته است. از زمان ابداع خط تصویری در مصر قدیم و خط های باستانی دیگر در چین و هند و خط اوستایی در ایران باستان مطالب مذهبی و اندیشه های دینی و تاریخی ثبت گردید تا بشر آینده را بهره مند سازد. كاتبان آخرين و كامل ترين كتاب وحى، میلیون ها انسان را با آیات الهی آشنا ساختند و راه هدایت را به سوی آنان گشودند؛ همچنان كه سخنان انبیای عظام الهی و ائمه معصومین(علیه السّلام) با قلم به ما رسیده است. آنچه گفته شد، درباره قلم های پاس دار عدالت و فضایل انسانی است كه با ریاكاری و ظلم و ستم و زشتی مبارزه می كند؛ زیرا همان گونه كه اصلاحات جوامع بشری از قلم نویسندگان مؤمن و متعهد بر می خیزد، قلم های مسموم و فاسد منشأ فساد و تباهی است. رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)درباره مسؤولیت سنگین صاحبان قلم فرمود: «یُؤتی بصاحِبِ القَلَمِ یَومَ القِیامَةِ فِی تابوتٍ مِن نارٍ یُقفَلُ عَلَیهِ بِأقفالٍ مِن نارٍ فَیُنظَرُ قَلَمُهُ فیما أجراهُ؛ فإن كانَ أجراهُ فِی طاعَةِ اللهِ وَ رِضوانِهِ فُكَّ عَنْهُ التّابوتُ؛ و إن كانَ أجراهُ فِی مَعصیَةِاللهِ هَوَی التّابوتُ سَبعینَ خَریفاً؛ روز قیامت صاحب قلم (نویسنده) را در تابوتی از آتش كه با قفل های آتشین بسته شده است، می آورند؛ آن گاه نوشته های او ارزیابی می شود، اگر آن را در راه هدایت مردم به سوی خدا و خواست او به كار گرفته باشد، وی را از جایگاه آتشین آزاد نمایند، و اگر قلم را در راه معصیت و فساد و ترویج افكار انحرافی استخدام نموده باشد، تابوت در پرت گاه جهنم، هفتاد سال سیر می كند تا به قعر آن برسد». رهبر كبير انقلاب اسلامى، حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) نیز درباره اهمیت و مسؤولیت اهل قلم فرمود: «آن قدری كه بشر از قلم های صحیح نفع برده است، از چیز دیگر نبرده است، و آن قدر كه ضرر كشیده است، از چیزهای دیگر نبرده است. قلم ها و بیان ها با مغزهای مردم رابطه دارند. اگر قلم ها و بیان ها و علم ها و تعلیم ها و آموزش ها برای خدا باشد، مغزها را الهی تربیت می كنند». و نیز فرمود: «كسی كه قلم به دست می گیرد، بداند كه مورد سؤال قرار می گیرد كه این كه نوشتی چه بود؟ ... این قلم ها، بسیاری شان با اسم اسلام است و نه برای اسلام. این عهد بزرگی است به دوش شما و مسؤولیتی بزرگ است. و بدانید كه یك روز از باب این مسؤولیت سؤال خواهد شد». قلم های نویسندگان حقیقت گرا و فضیلت خواه و واقع بین، عامل بقای قدرت سالم در حكومت است و هرگز حكومت سالم به جنگ اهل قلم نمی رود و در حكومت سالم شمشیر و سرنیزه در مقابل «قلم» قرار نمی گیرد. اگر قلم ها شكسته شود و زبان مردان حق گو و حق شناس در كام بماند، به جای غلبه شرف و فضیلت، باطل و رذیلت رشد می كند؛ حق، خرید و فروش می شود و انصاف و مردانگی در كف تملّق و بی مروتی قرار می گیرد. دلایل و شواهد تاریخی نیز گواه آن است كه اگر چنین جوامعی را كوه های زر و طلای بی غش حمایت كنند، در قِبال آتشفشان توفنده حق خواهی یارای مقاومت ندارند و چون دود به هوا بر می خیزند. جمع بندی سخن: در پایان به برخی ویژگی های قلم می پردازیم: الف. جاودانگی آثار قلم؛ با آن كه برخی دانشمندان بزرگ عرصه های مختلف علمی نسبت به دیگران برجسته بودند، اما چون اهل قلم نبودند، امروز اثری از زحمات علمی آن ها در دسترس نیست و با مرگ خود تلاش علمی سالیان متوالی و تجربه های نافع خود را نیز به خاك سپردند، كه جبران این خسارت بزرگ برای جوامع بشری ناممكن است. ب. «دقیق بودن»؛ امام علی(علیه السّلام) فرمود: «كتاب الرّجل أبلَغُ مِنْ نُطْقِهِ؛ نوشتار انسان رساتر از گفتار او است». ج. عمیق بودن؛ نوشته ها عمیق تر از گفتارها و بیان ها است. نویسندگان گاهی ساعت ها فكر می كنند تا یك سطر بنویسند. می توان گفت، كه «اعتبار»، «بق»، «دقت و ظرافت» و «عمیق بودن» از مهم ترین امتیازات قلم (نوشته) است. برگرفته از : نامه جامعه - تیر 1387 - شماره 46 منبع: http://www.hawzah.net /خ
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 307]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها