واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
قسم به شأن قلم ن وَ القَلَمِ وَ ما يَسطُرون ؛ اَلَّذى عَلَّمَ بِالقَلَم علت نامگذاری روز قلمدر صفحات تقویم، چهاردهم تیرماه با عنوان «روز قلم» به خود جلوه ای دیگر بخشیده است. نامگذاری این روز به نام قلم، بی ارتباط با تاریخ کهن متمدن و فرهنگ ساز این سرزمین نیست. ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه خود آورده است که چهاردهمین روز از تیرماه را ایرانیان باستان، روز تیر (عطارد) می نامیدند. از طرفی سیاره تیر یا همان عطارد، در فرهنگ ادب پارسی، کاتب و نویسنده ستارگان است. به همین مناسبت این روز را روز نویسندگان میدانستند و گرامی میداشتند. تاریخ نوشتنتاریخ نوشتار، حداکثر به بیست هزار سال پیش باز میگردد و با محدود ساختن به نظامهای نوشتاری مدوّن، رقمی حدود شش هزار سال پیش را نشان میدهد. این ارقام و آمارها فقط تخمینی است از سوی کاوشگران علمی، در صورتی که بدون شک پیشرفتی از سوی جوامع گوناگون، بدون کمک خط و زبان امکانپذیر نبوده است.از جمله موادی که برای نوشتن به کار میرفته سنگ، چوب، پوست حیوانات، برگ درختان، استخوان، موم، ابریشم، پنبه و کاغذ را میتوان نام برد. در طول تاریخ، نوشتن به دو صورت بوده است: یک دسته خطوطی را در برمی گرفت که با استفاده از ابزارهای تیز چون سوزن، چاقو و... نوشتاری، کنده کاری می شد. دسته دیگر شامل خطوطی است که به وسیله قلم پر، قلم نی، قلم مو و... و با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاری ترسیم می گردید. گفتنی است نسخه برداری از نوشته ای بر سنگ یا فلز به طور منطقی، در نهایت به اختراع چاپ انجامید. نقش قلم در زندگی انسانيكى از مسائل مهم و ارزنده اى كه هيچ ملتى ـ كه به حيات و بقاء و تكامل خويش علاقه مند است ـ نمی تواند از آن غفلت نمايد، مسئله نويسندگى است. زيرا نويسندگى هنرى است كه مادر بسيارى از هنرهاى ديگر محسوب می شود. و از اين جهت كه فن و هنر است، نقش بسزايى در رشد و تعالى افراد و جوامع دارد و زمينهاى براى هنرهاى ديگر به شمار می رود. به عنوان نمونه؛ تئاتر، سينما، و بسيارى از هنرهاى ديگر احتياج به نمايشنامه و سناريو دارد كه قبلاً بايد نوشته شود و اين كار به وسيله نويسندگان انجام مىگيرد.يكى از مهمترين رويدادهاى زندگى بشر، پيدايش خط بوده است؛ كه نيات و منويات ارزشمند و يا بی ارزش بشر را ثبت نموده و براى آيندگان به يادگار گذاشته است.قلم، سرچشمه تمدنهاى بشرى و منشأ پيشرفت و تكامل علوم، و بيدارى انديشه ها و افكار و شكل گرفتن مذاهب، و منشأ هدايت و آگاهى بشر بوده است، بدان حد كه دوران زندگى بشر با پيدايش قلم (خط) به دوران «تاريخى» و دوران «ما قبل تاريخ» تقسيم می شود. دوران تاريخ زندگى انسان از زمان اختراع خط آغاز مىشود؛ زمانى كه انسان توانست ماجراى زندگی اش را بر صفحات نقش نمايد و سطورى بر صفحه كاغذ و شبيه آن به يادگار گذارَد.قلم، حافظ علوم و معارف، پاسدار افكار انديشمندان، حلقه اتصال فكرى علما، و پل ارتباطى گذشته و آينده است، و حتى ارتباط آسمان و زمين نيز از طريق لوح و قلم حاصل شده است.قلم، ابزارى است كه انسانهاى جدا از هم ـ از نظر زمان و مكان ـ را پيوند می دهد؛ به طورى كه گويى همه متفكران اعصار گذشته را، كه در تمام نقاط زمين به سر می برند، در يك كتابخانه عظيم، جمع می بينيم. قدرت قلمبدون تردید پیشرفتها، امتیازها و مزایای علمی، دینی، ادبی و فکری که جوامع پیشرفته کنونی از آن برخوردارند، مرهون کوشش و نگارش نویسندگان دیروز است و چشم اندازهای امیدبخشی که در آیینه تصورات بشرِ فردا نقش می بندد، به تلاش نویسندگان بشردوست امروز وابسته می باشد. به قول ادیبی فرزانه: «نویسندگان توانا و متعهد گذشته، به منزله شهریاران مقتدری هستند که هم چنان از میان مقابر خویش بر ما سلطنت و حکمروایی دارند؛ زیرا قدرت قلمِ متکی بر حق و عدالت، از هر اسلحه ای قویتر و برنده تر است».حرمت قلم«قلم» چونان «قلب» است که دائما خون تولید میکند و در شریانهای آدمیان جاری میسازد . جامعهای که در آن «اصحاب قلم» به فکر و اندیشه نپردازند و جانی تازه و دم بدم در کالبدش ندمند، جامعهای است مرده و بیتحرک و «کتاب» چونان «نفس ناطقه» ی اجتماع است . جسم خالی از نفس، جسدی بیش نیست، چه اینکه اجتماع خالی از کتاب و «تراوشات قلم» مرده است و بیجان! «قلم» ها، مسیر حرکت آدمیان در قوس صعود و نزول را ترسیم میکنند و فاصلهی مبدا تا مقصد را در حرکت اشتدادی یا تضعفی جوامع پر میسازند! آیهی «ن، والقلم و ما یسطرون» که از جانب خدای حی داور نازل گشته، پیام عظمت و عزت اهل قلم است . کتاب حیات آدمیان با سطور اصحاب قلم رنگ میگیرد و مرقوم میشود . مرکبی که از نوک قلم برسینهی سپید کاغذ میچکد، راسم حرکت در راستای «کتاب مسطور» و «رق منشور» است . «کتاب» ها چونان آینههایی هستند که در آنها درون عالمان و فرهیختگان را میتوان دید و از سطر سطر کتابها میتوان راهی به سوی نور و حقیقت گشود . کتاب، چونان روزنهای است که آدمی را با افقهای دور آشنا میسازد و دیدگان انسان را به ساحتهای گوناگون هستی میبرد . مؤلفان با هرکلمهای که مینگارند و با هرسطری که مینویسند، پنجرهای تازه میگشایند و چشم اندازی بدیع و نوین به آدمیان نشان میدهند .آنچه از حکمت پیشینیان هم اینک در اختیار ماست، بردوش کتابها حمل شده و در لابهلای سطور و اوراق و مکتوبات اصحاب قلم محفوظ مانده است . کتاب ما را بربال قلم مینشاند و به جای جای تاریخ میبرد . گذشته و حال و آینده با قلم به هم پیوند میخورند و در صحیفهی مؤلفان و اصحاب کتب است که گذشتگان با ما و آیندگان پیوند برقرار میکنند و دست ما را میگیرند و تجربیاتشان را به ما ارزانی میدارند . شیرهی جان اندیشمندان و فرزانگان از نوک قلمهایشان جاری میشود و در کام مخاطبان و خوانندگان ریخته میشود و آنان را جان و جلایی تازه میبخشد . نویسندگان وقتی قلم بر کاغذ میکشند، گویا اشک میریزند و با آب دیدگان سطور کتاب جان خویش را مینگارند . امید که حرمت قلم را پاس داریم و آن را به ناحق برکاغذ ندوانیم! امتیازات قلم«قلم» سه امتیاز دارد که در «بیان» آنها را نمی بینیم:1. باقی بودن:سخن فرار میکند و نوشته باقی است. امیر مؤمنان علی علیه السلام در سخن جالبی میفرماید: «دانش را با نوشتن در بند کنید» تا باقی بماند و از کفتان نرود.2. دقیق بودن:بیان و سخن معمولاً دقیق نیست. اگر قرار بود کتابی که هزار سال پیش نوشته شده، زبانی به ما می رسید و در جایی نوشته نمی شد، هیچ گاه به طور دقیق به ما نمی رسید و در واقع ما کتاب دیگری را پیش روی خود می دیدیم.3. عمیق بودن:مطالب نوشته عمیق و فکرشده است؛ در حالی که به طور معمول سخنان، بدون تأمل گفته میشود و کم محتواست. نویسندگان گاه یک ساعت فکر میکنند و یک خط می نویسند، ولی در سخن نمیتوان آن دقت را رعایت کرد.علامه طبرسی رحمه الله در این مورد مینویسد:«بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان، با گذشت زمان کهنه میشود و از بین می رود، ولی بیان قلم تا ابد باقی است». قلم و روایاتپیامبر اعظم صلی الله علیه وآله می فرمایند: «قلم، نعمت بزرگی از طرف پروردگار است و اگر قلم نبود، ملک و دین استوار نمی شد و زندگیِ شایسته برقرار نمیگردید».و در جای دیگر می فرمایند : «هر کس از من حدیثی یا مطلب علمی را بنویسد، تا وقتی آن نوشته باقی باشد، برای او حسنه مینویسند.»امام علی علیه السلام می فرمایند:«عقل نویسنده در قلم اوست».و در جای دیگر می فرمایند :«عقلهای صاحبان فضیلت در نوک قلمهای آنان است». برگرفته از : دیدار آشنا - مهر 1382، شماره 40 منبع: http://www.hawzah.net/خ
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 387]