تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836004546
شکرستان نظامي (2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
شکرستان نظامي (2) الف) به صورت استعاره در مفاهيم متنوع : ـ استعاره از سخنان شيرين : لب بگشا ، تا همه شکر خورند زاب دهانت رطب تر خورند ( مخزن ، ص 22 ) چون رخ و لب شکر و بادامريخت گل به حمايت به شکر در گريخت ( مخزن ، ص 64 ) ـ استعاره از لب معشوق : وزان پس مهر لولو بر شکر زد به عنّاب و طبر زد بانک بر زد ( خسرو و شيرين ، ص 209 ) ـ استعاره از بوسه : چو ما را قند و شکر در دهان است به خوزستان چه بايد در زدن دست ( خسرو و شيرين ، ص 151 ) چو رنجورم به حال من نظر کن مرا درمان از آن لعل شکر کن ( خسرو و شيرين ، ص 152 ) ـ استعاره از دهان معشوق : شکر و بادام به هم نکته ساز زهره و مريخ ، بهم عشق ساز ( مخزن الاسرار ، ص 62 ) و استعاره هاي گوناگوني که ذکر همه ي آنها در اين مقاله نمي گنجد . ج ) در معني معمولي شکر : زهر ترا دوست چه خواهد ؟ شکر عيب ترا دوست چه داند ؟ هنر مع فروزان و شکر ريخته تخت ، زده غاليه ، آميخته ( مخزن الاسرار، ص 167 ) دهان تنگشان ، شيرين چو شکر به خوشبويي بسي خوشتر ز عنبر ( خسرو و شيرين ، ص 53 ) چرا چون گل زني در پوست خنده سخن بايد چو شکر پوست کنده ( خسرو و شيرين ، ص 68 ) ز شکّر ، هر يکي تنگي گشاده ز شيرين بر شکر تنگي نهاده ( خسرو ... ، ص 134 ) $2ـ شکرآلود ـ شکرآميخته : نظامي اين ترکيب را سه بار ، طي داستان هايش به کار مي برد و از آنها شير يا قرص نان آميخته با شکر را اراده مي کند : در خسرو و شيرين طي داستاني تحت عنوان ( کوه کندن فرهاد و زاري او ) در راز و نياز فرهاد ، شيرين را به شيري که از مادرش خورده است قسم مي دهد و مي گويد که مرا با شيري آميخته با شکر ياد کن ، چرا که براي تشنه کام ، شير و شکر سودمند است : کني يادم به شير شکر آلود که دارد تشنه را شير و شکر سود ( خسرو و شيرين ، ص 242 ) در شرفنامه نيز ، ضمن ماجراي ( داستان نوشابه پادشاه بردع ) که خواني رنگين براي اسکندر مي آرايد ، سفره را با نان شکري که از آن به قرص شکر آميخته تعبير مي کند مزيّن ساخته مي گويد : همان قرصه ي شکر آميخته چو کنجد بر آن گرده ها ريخته ( شرفنامه ، ص 292 ) در مخزن الاسرار ، مضامين کتابش را دست فرسود ديگران نمي داند و خود را که مگس نحل شهد و شکر مخزن الاسرار مي نامد شکرآلود مفاهيم هيچ کس نمي داند : بر شکر او ننشسته مگس ني مگس او شکرآلود کس ( مخزن الاسرار ، ص 36 ) تا نمکش با شکر آميخته شکر شيرين نمکان ريخته ( مخزن الاسرار ، ص 59 ) 3 ـ شکر افشاني ـ شکر فشاني : غزلسراي گنجه ، ترکيب فوق را حدود ده مورد در اشعار خود به کار برده و از آنها با تعابير شعر شکرافشان ، شمع شکرافشان و سخنان شکرافشان و مانند اينها مضمون تازه اي مي آفريند : شعر نظامي شکر افشان شده ورد غزالان غزلخوان شده ( مخزن الاسرار ، ص 66 ) شه بدان شمع شکرافشان گفت تا کند لعل با طبرزد جفت ( هفت پيکر ، ص 182 ) طوطيي ديد بر شکر خواني بي مگس کرد شکر افشاني ( هفت پيکر ، ص 198 ) غمزش از غمزه تيز پيکان تر خندش از خنده ، شکر افشان تر ( هفت پيکر ، ص 302 ) در آن عيد ، کان شکر افشان کنم عروسي شکر خنده، قربان کنم ( خردنامه ، ص 61 ) درخشان شده مي ، چو روشن درخش قدح شکر افشان و مي ، نوش بخش ( شرفنامه ، ص 155 ) سر زلف در عطف دامن کشان ز چهره گل از خنده شکرفشان ( شرفنامه ، ص 78 ) لب لعلم همان شکر فشانست سر زلفم همان دامن کشانست ( خسرو و شيرين ، ص 317 ) غواص جواهر معاني کرد از لب خود شکر فشاني ( ليلي و ... ، ص 135 ) 4 ـ شکّر انگيز: در ليلي و مجنون ، ضمن بحثي با عنوان ( رسيدن ليلي و مجنون به يکديگر ) که استاد وحيد دستگردي همه ي ابيات آن را الحاقي مي داند ، بعد از آنکه مجنون در تعريف و توصيف ليلي داد سخن مي دهد ، ليلي با کرشمه اي مستانه ، لب به سخن مي گشايد و سخنان شيرين و غاليه برانگيزي بر سر مجنون فرو مي بارد و نظامي با مهارت خاصي از دهان ليلي به غاليه داني شکرانگيز ياد مي کند که مه از آن ، غاليه ساز و گل از آن ، شکرريز شده است : زان غاليه دان شکّرانگيز مه غاليه ساز و گل شکر ريز از بس که فشاند بر سر يار عنبر ، به من و شکر ، به خروار ( ليلي و مجنون ، ص 246 ) 5 ـ شکربار ، شکربارد ، شکروار : نظامي در ضمن سروده هايش از لفظ شکر حدود هفت بار ترکيب شکربار ( کسي که از دهانش شکر مي ريزد ) و دو بار به صورت شکرباره و يک بار ، شکروار مفهوم آفريده و طي داستان هايش به کار مي برد : کجا آن تازه گلبرگ شکربار شکر چيدن ز گلبرگش به خروار ( خسرو و شيرين ، ص 168 ) چو کردي باغ شيرين را شکر بار درخت تلخ را شيري شدي بار ( خسرو و شيرين ، ص 194 ) جوابش داد شيرين شکربار که بايد بودنت دربند اين کار ( خسرو و شيرين ، ص 216 ) سوي شهر مداين شد دگر بار شکر با او به دامن ها شکربار ( خسرو و شيرين ، ص 285 ) جوان شد گلبن دولت دگر بار ز تلخي رست شيرين شکر بار ( خسرو و شيرين ، ص 296 ) ز شيرين مهر بردارم دگر بار شکرنامي به چنگ آرم شکربار ( خسرو و شيرين ، ص 330 ) آمدند از ره شکر باري کرده زير قصب کله داري ( هفت پيکر ، ص 303) سخنگوي شهدي شکرباره اي به شهد و شکر بر ستمگاره اي ( شرفنامه ، ص 413 ) نيابي ز من به جگر خواره اي جگر خواره اي نه ، شکر پاره اي ( شرفنامه، ص 495 ) اگر خوردم زبان را من شکروار زبان چون تويي بادا شکربار ( خسرو و شيرين، ص 37 ) 6 ـ شکر بوسي : در خسرو و شيرين در مبحث ( پاسخ دادن شيرين و خسرو ) از لفظ شکر ، ترکيب شکربوسي مي سازد و مي گويد : بوسيدن شکر اصفهاني مانند جنس شکر بر لب کسي سزاوار نيست . شکر بوسي لب کس را نشايد مگر دندان که او خردش بخايد ( خسرو و شيرين ، ص 323 ) 7 ـ شکر بوزه ، شکر بوره ( نان کوچک مثلثي شکل ، داراي شکر و مغز بادام ) در شرفنامه ، ضمن ماجراي ( بزم اسکندر با نوشابه ) مي نويسد : شکر بوزه لب محبوب را با دندان مي خايد و براي شکر خوارگي از لبان محبوب دندن طمع تيز مي کند : شکربوزه ( بوره ) با نوک دندان به راز شکر خواره را کرده دندان دراز ( شرفنامه ، ص 306 ) ـ راز گفتن با نوک دندان ، کنايه است از خاييدن با دندان . 8 ـ شکر پاره : در هفت پيکر از زيبارويان با ترکيب شکرپاره ياد مي کند : هر شکر پاره شمعي اندر دست شکر و شمع خوش بود پيوست ( هفت پيکر ، ص 161 ) 9 ـ شکر پاسخ : شکر پاسخ به لطف آواز دادش جوابي چون طبر زد باز دادش ( خسرو و شيرين ، ص 144 ) 10 ـ شکر خند ، شکر خنده ، شکر خنديدن : لب به شکر خنده بياراسته امّت خود را به دعا خواسته ( خسرو و شيرين ، ص 19 ) به هر خنده کز لب شکر ريز کرد شکر خنده اي را منش تيز کرد ( شرفنامه ، ص 155) شکر خنده اي راست چون ني شکر لطيف و خوش و سبز و شيرين و تر ( شرفنامه ، ص 362 ) شکاري کنيزي ، شکر خنده يافت که خود را به آزاديش بنده يافت ( شرفنامه ، ص 467 ) بدين قند کو با شکر خنديست در بوسه بين چون سمرقنديست ( شرفنامه ، ص 490 ) بجوشيد در کوه و صحرا بخار شکر خنده زد ميوه بر ميوه دار ( خردنامه ، ص 221) شکر خند شمعي که جان مي نواخت چو شمع و شکر ، ز آب و آتش گداخت ( خردنامه ، ص 238 ) حلاوتهاي شيرين شکرخند ني شهرود را کرده ، ني قند ( خسرو و شيرين ، ص 127 ) عبير ارزان ز جعد مشک بيزش شکر ريزان ز لعل شهد خيزش ( خسرو و شيرين ، ص 127 ) که شاه نيکوان شيرين دلبند که خوانندش شکر خايان شکرخند ( خسرو و شيرين ، ص 236 ) لب چو مرجان و ليک لولو بند تلخ پاسخ و ليک ، شکر خند ( هفت پيکر ، ص 185 ) به جز از خوبي و شکر خندي داشت پيرايه هنرمندي ( هفت پيکر ، ص 216 ) شکر امرود در شکر خندي عقد عناب در گهر بندي ( هفت پيکر ، ص 248 ) بسي پالودهاي زعفراني شکر خندشان دادم نهاني ( خسرو و شيرين ، ص 453 ) گل نفسي ديده شکر خنده اي بر گل و شک نفس افکنده اي ( مخزن الاسرار، ص 59 ) رخي از آفتاب آلدوه کش تر شکر خنديدني از صبح خوشتر ( خسرو و شيرين ، ص 38 ) 11 ـ شکر خواره ـ شکرخوري لب به سخن ، خنده به شکّر خوري رخ به دعا غمزه به افسونگري ( مخزن الاسرار ، ص 60 ) شکر بوزه با نوک دندان برا ز شکر خواره را کرده دندان دراز ( شرفنامه ، ص 306 ) ـ خنده ي شکرخوار ، کنايه از تبسم است . 12 ـ شکر زبان : در مکتب عشق و عشق بازي معشوق شکر زبانم اينست ( ليلي و مجنون ، ص 261 ) 13 ـ شکر زخمه ( اصابت تير به هدف غير مقصود ، ولي بجا و صواب ) چون ز کمان تير شکر زخمه ريخت زهر ز بزغاله ي خوانش گريخت ( مخزن الاسرار ، ص 16 ) ـ قدوم مبارک پيامبر اکرم (ص) در برج قوس با تير شکر زخمه ، زهر نحوست زحل را از برج جدي دور کرد . منبع:نشريه پايگاه نور شماره 4 /ن
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 565]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها