تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835370202
شکرستان نظامي (3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
شکرستان نظامي (3) 1 ـ شکر ريز ( نوعي شيريني که از شکر مي ساختند و بر سر عروس نثار مي کردند ، نظامي گاهي آن را استعاره از سخنان شيرين گرفته است ) اين ترکيب حدود هيجده بار در خمسه به کار رفته است . که نمونه هايي از آن را ذکر مي کنيم : و گر گويد کنم ز آن لب شکر ريز بگو دور از لبت دندان مکن تيز ( خسرو و شيرين ، ص 209 ) بايد به دندان خرد و ريز ريز کرد : زبان بگشاد با عذري دلاويز ز پرسش کرد بر شيرين شکرريز ( خسرو و شيرين ، ص 306 ) شکر ريز آن عود افروخته عدو را چو عود و شکر سوخته ( شرفنامه ، ص 251 ) چو زين بزمگه باز پرداختم شکر ريز بزمي دگر ساختم ( شرفنامه ، ص 523) از شکر توشه هاي راه کنم تا شکر ريز بزم شاه کنم ( هفت پيکر ، ص 13 ) چون شکر ريز خنده بگشايد خاک تا سال ها شکر خايد ( هفت پيکر ، ص 175 ) بر حجله اي آن بت دلاويز کردند به تنگ ها شکر ريز ( ليلي و مجنون ، ص 139 ) زان غاليه دان شکّر انگيز مه غاليه ساز و گل شگر ريز ( ليلي و مجنون ، ص 246 ) سر کلک را چون زبان تيز کرد به کاغذ بر ، از ني شکرريز کرد ( خردنامه ، ص 141 ) 2 ـ شکر ريزان : عبير ارزان ز جعد مشک بيزش شکر ريزان ز لعل شهد خيزش ( خسرو و شيرين ، ص 127 ) نشسته شاد شيرين چون گل نو شکر ريزان به ياد روي خسرو ( خسرو و شيرين ، ص 240 ) شکر ريزان عروسان بر سر راه قصب هاي شکر گون بسته بر ماه ( خسرو و شيرين ، ص 385) شکر ريزان همي کرد از عنايت حديث خسرو و شيرين حکايت ( خسرو و شيرين ، ص 453 ) شد سوي شهر شادي انگيزان کرد در بزم خود شکر ريزان ( هفت پيکر ، ص 120 ) 3 ـ شکر ساز: در طبق مجمر مجلس فروز عود شکر ساز و شکر عود سوز ( مخزن الاسرار ، ص 16 ) در قديم در عروسي ها عود مي سوزاندند و شکر نثار مي کردند ، چون عود بدون شکر استعداد سوختن چنداني نداشت از اين رو به شکر آلوده و مي سوزاندند ، در آن صورت هم بهتر مي سوخت و هم مدت زمان مديدي سوختنش طول مي کشيد . 4 ـ شکرستان : گفت شيرين سخن جواني بود کز ظريفي شکر ستاني بود ( هفت پيکر ، ص 294 ) 5 ـ شکر سرشتن : نظامي در خسرو و شيرين از زبان خسرو به دبير مي گويد : گل سرخ را با شکر شيرين سرشته و مدادي سازيد و با آن مداد به شيرين نامه اي بنويسيد : گلش فرمود در شکر سرشتن به شيرين نامه اي شيرين نوشتن ( خسرو و شيرين ، ص 263 ) 6 ـ شکر شکن ( شکننده ي بازار شکر ) : بت شکر شکن بر پشت شبديز سواري تند بود و مرکبي تيز ( خسرو و شيرين ، ص 74 ) شکر شکني به هر چه خواهي لشکر شکن از شکر چه خواهي ( ليلي و مجنون ، ص 61 ) چون شهد ببوسه تيز بازار شکر شکن و طبرزد آزار ( ليلي و مجنون ، ص 250 ) تنگي پسته شکر شکنش بوسه را راه بسته بر دهنش ( هفت پيکر ، ص 275 ) لب لعل عنّاب شکر شکن زده بوسه بر فندق بي دهن ( خردنامه ، ص 234) 7 ـ شکر گفتار ـ شکر لفظ : شکر گفتاريت را چون بنوشم که من خود شهد و شکر مي فروشم ( خسرو و شيرين ، ص 331) شکر لفظان لبش را نوش خوانند وليعهد مهين بانوش خوانند ( خسرو وشيرين ، ص 340 ) 8 ـ شکرگون ( شکررنگ ) : بس است اين زهر شکر گون فشاندن بر افسون خوانده اي افسانه خواندن ( خسرو و شيرين ، ص 331) سهيل از شعر شکرگون برآورد نفير از شعري گردون برآورد ( خسرو و شيرين ، ص 77 ) 9 ـ شکر فروش : پيرايه گر پرند پوشان سرمايه ده شکر فروشان ( ليلي و مجنون ، ص 92 ) 10 ـ شکر لب : شبانگه کان شکر لب باز مي گشت هماي عشق بي پرواز مي گشت ( خسرو و شيرين ، ص 125 ) شکر لب گفت از اين زنهار خواري پشيمان شو مکن بي زينهاري ( خسرو و شيرين ، ص 150 ) وان شکر لب ز روي دمسازي باز گفتي نکرد از آن بازي ( خسرو وشيرين ، ص 164 ) شکر لب با کنيزان نيز مي ساخت کنيزانه بديشان نرد مي باخت ( خسرو و شيرين ، ص 95 ) که اگر در اجل بود تاخير وين شکر لب بود شکار پذير ( هفت پيکر ، ص 314 ) کنيزي سيه چشم و پاکيزه روي گل اندام و شکر لب و مشکبوي ( شرفنامه ، ص 413 ) 11 ـ شکّرين : به شيرين خنده هاي شکّرين ساز درآمد شکّر شيرين به آواز ( خسرو و شيرين ، ص 218 ) جوابي شکّرينش داد شکّر که پازم بود ياري چون در بر ( خسروو... ، ص 283 ) مه گر شکّرين بود تو ماهي شه گَربه دو رخ بود تو شاهي ( ليلي و مجنون ، ص 149 ) 12 ـ پِست شکر: ( نان شکرين) استاد دکتر احمد فرشبافيان اين ترکيب را شکر آرد شده که پسته و بادام آرد شده خورده مي شد ( قوود ) معني کرده است که با غبار در ، در بيت زير مناسبت بيشتري دارد : پست شکر گشت غبار درت پسته و عنّاب شده شکّرت ( مخزن الاسرار ، ص 30 ) 13 ـ تنگ شکر ( کوزه ي سفالي يا بلوري ، بلبله ، صراحيّه ) : کوچک دهني، بزرگ سايه چون تنگ شکر فراخ مايه ( ليلي و مجنون ، ص 61 ) تنگ شکر ز تنگي شکّرش تنگدلتر ز حلقه ي کمرش ( هفت پيکر ، ص 216 ) ز لوزينه ي خشک و حلواي تر به تنگ آمده تنگ هاي شکر ( شرفنامه ، ص 293 ) نظامي در ابيات زير با مهارت خاصي ترکيب تنگ شکر را استعاره از لب معشوق مي گيرد و با زيبايي ويژه اي به کار برده است : ملک بر تنگ شکر مهر بشکست که شکّر در دهان بايد نه در دست ( خسرو و شيرين ، ص 129 ) چو تنگ شکر در عقيق آورم ز پسته شراب رحيق آورم ( شرفنامه ، ص 489 ) مگس وارم مران ز آن تنگ شکّر مسوزانم به آتش همچو عنبر ( خسرو و شيرين ، ص 149 ) دگر ره ، لعبت طاووس پيکر گشاد از درج لولو تنگ شکر ( خسرو و شيرين ، ص 313 ) 14 ـ گلشکر ( شربتي است که از گل و شکر و بعضي داروهاي ديگر ساخته و براي دفع هيضه به کار مي بردند ) : آدم از آن دانه که شد هيضه دار توبه شدش گلشکر خوشگوار توبه ي دل در چمنش بوي تست گلشکرش خاک سر کوي تست دل ز تو چون گلشکر توبه خورد گلشکر از گلشکري توبه کرد ( مخزن الاسرار ، ص 28 ) فقاع گلابي گلشکّري طبرزد فشان از دم عنبري به شيريني از گلشکر نوش تر به نرمي ز گل نازک آغوش تر راع گلگون چو گلشکر خنده پخته گشته در آتش زنده ( هفت پيکر ، ص 140 ) ترا گرناگواري بود ازين بيش ز شکّر ساختي گلشکّر خويش ( خسرو و شيرين ، ص 324 ) نظامي در يک مورد از ترکيب گلشکروار در مفهوم کتابي کم خوردن و بالذّت خوردن استفاده کرده است : چو باشد خوردن نان گلشکروار نباشد طبع را ، با گلشکر کار ( خسرو و شيرين ، ص 178 ) 15 ـ نيشکر ، ني شکر : گل ز کژي خار در آغوش داشت نيشکر از راستي آن نوش داشت ( مخزن ... ، ص 146 ) ميوه ي دل نيشکر خدّشان گلبن جان نارون قدّشان ( مخزن الاسرار ، ص 64 ) سبزه چريدن ز سر خاک بس نيشکر سبز تو افلاک بس ( مخزن الاسرار ، ص 121 ) من که نقش نيکشر قلمم رطب افشان نخل اين حرمم ( هفت پيکر ، ص 365 ) خواستم تا به نيشکر قلمي سبزه رويانم از سواد رقمي ( هفت پيکر ، ص 33 ) شکر خنده اي راست چون ني شکر لطيف و خوش و سبز و شيرين و تر ( شرفنامه، ص 362 ) زماني چو شکر لبش مي کزيد زماني چو نيشکرش مي مزيد ( شرفنامه ، ص 497 ) بخوش مغزي به از بادام تر بود بشيرين استخواني نيشکر بود ( خسرو و شيرين ، ص 281 ) خيريش نه زرد ، بلکه زر بود ني بود و ليک ، نيشکر بود ( ليلي و مجنون ، ص 183 ) منابع و مآخذ : 1 ـ آتورپاتکان ( آذربايجان و نهضت ادبي ) فقيه دکتر جمال الدين ، 1346 ، تهران ، شرکت سهامي چاپ و انتشارات کتب ادبي. 2 ـ با کاروان حلّه ( مجموعه ي نقد ادبي ) زرين کوب دکتر عبدالحسين ، 2536 چاپ چهارم ، تهران انتشارات جاويدان. 3 ـ بهارستان ، مولانا عبدالرحمن جامي ( 1374) ، به تصحيح دکتر اسماعيل حاکمي ، تهران انتشارات اطلاعات . 4 ـ تحليل آثار نظامي گنجوي ، احمدنژاد دکتر کامل ، 1369 ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات علمي. 5 ـ زندگي و انديشه ي نظامي ، ع . مبارز ، م . آ.قلي زاده ، م . سلطانف ، به ترجمه ي ح . م . صديق ( 1360 ) چاپ دوم تهران ، انتشارات توس. 6 ـ سبعه ي حکيم نظامي، به تصحيح و تحشيه ي وحيد دستگردي ( 1363 ) چاپ دوم ، تهران ، انتشارات علمي . منبع:نشريه پايگاه نور شماره 4 /ن
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 436]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها