واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تحریف عاشورا به دست نیکلسون
تاریخ بر تاثیر فرهنگی حماسه عاشورای سال 61 هجری قمری در بسیاری از شئون زندگی مردم مسلمان و غیر مسلمان گواهی میدهد. ادبیات نیز جزئی از این شئون است که در طول قرون مختلف پس از حادثه کربلا، له یا علیه ماجرای شهادت فرزند پیغمبر بروزهایی داشته است. بخشی این بروزها را در اشعار عاشورایی شعرای فارسیزبان و عربزبان دیدهایم. اما در این نوشتار عرصهی دیگری مورد بررسی قرار خواهد گرفت: «رویکرد ناشر/مترجم»در اینجا رویکردهای مختلف دو ناشر/مترجم در انتشار و ترجمه اثر دو مستشرق بررسی میشود. اولی اثری از «رینولد نیکلسون» و دیگری اثری از «ایلیا پائولویچ پطروشفسکی» است. روایت مخدوش آمریکایی!بسیاری نام نیکلسون را به بهانه تصحیح کتاب «مثنوی معنوی» اثر «جلال الدین محمد بلخی» مشهور به «مولوی» شنیدهاند. اما نام «ایلیا پائولویچ پطروشفسکی» مستشرق و نویسنده روسی کتاب «اسلام در ایران» بیشتر برای محققان آشناست؛ به ویژه که کتاب مشهور او –اسلام در ایران- سالهاست که مُهرِ «نایاب» خورده و به آسانی پیدا نمیشود.نیکلسون در اثری با عنوان «تاریخ ادبیات عرب» علاوه بر تاریخ ادبیات اعراب، درباره اسلام هم چیزهایی نوشته است. بسیاری از محققان و صاحبنامان ادبیات کشورمان این اثر نیکلسون را ستودهاند. از جمله این محققان، آقای «محمدرضا شفیعی کدکنی» است که از این اثر با عناوینی چون «اثر برجسته قرن» یاد کرده و بابت ترجمه آن به فارسی از ناشر «سپاسگزار» بوده است.نیکلسون عملاً قهرمان کربلا را به توصیفاتی چون «مدعی خلافت» و «متهور» متصف میکند و تلویحاً ماجرای کربلا را اشتباهی از سوی حسین بن علی علیهالسلام میشمارد در بخشی از این اثر که به وسیلهی خانم «کیواندخت کیوانی» ترجمه شده است، نویسنده بنا به ضرورت به ماجرای عاشورای سال 61 هجری قمری پرداخته است. رویکرد نیکلسون به این واقعه مهم و تأثیرگذار، نه تنها با رویکرد مورد قبول شیعه منافات دارد، بلکه عملاً قهرمان حماسه را به توصیفاتی چون «مدعی خلافت» و «متهور» متصف میکند و تلویحاً ماجرای کربلا را اشتباهی از سوی حسین بن علی علیهالسلام میشمارد و مینویسد: «به نظر میآید که رؤسای بنیامیّه خودشان از قتلعام نفرت داشتند و امیدوار بودند بتوانند نوه پیغمبر را زنده دستگیر کنند!»این ادعای نیکلسون در حالی است که طبق تاریخ و اسناد معتبر موجود، یزید شخصاً به ترتیب از والیان مدینه، مکه و کوفه خواسته بود از پسر پیغمبر بیعت بگیرند یا خون او را بریزند! و این ماجرا بسیار بعدتر از وقتی است که معاویه، با کشتارِ سران شیعه عراق، عملاً روی صلحنامه میان خود و حسن بن علی علیهالسلام مُهرِ بطلان زد و خلاف دیدگاه نیکلسون را اثبات کرد. باز هم بیطرفان معروفآنچه نیکلسون درباره واقعه کربلا میگوید، آشکارا جانبدارانه است. او پشت ادعای «نظر بیطرفانه» میایستد و اینچنین قلم میراند: «طبق روایات اسلامی که بدون استثنا همه مخالف حکومت بنیامیّه است حسین(ع) شهید مظلوم است و یزید قاتل شمرده شده است، گرچه تاریخنویسان جدید بیشتر با نظریه "سر دبلیو مایر" موافق هستند که حسین(ع) به علت قیام هرچند ناموفق علیه تاج و تخت، مرتکب کاری میشد که جامعه را به خطر میانداخت و لازم بود سریعاً سرکوب شود!» فحوای کلام این بخش از نوشته نیکلسون در حقیقت تلاشی است برای متعصبانه و یکجانبهگرایانه نشان دادن نظرات مسلمین درباره حسین بن علی علیهالسلام و یزید بن معاویه و محققانه عنوان کردن نظریه دوم به مدد برچسب «تاریخنویسان جدید!» این البته برآمده از نگاه بیرونی به ماجرای کربلا است. کسی از ما شیعیان و مسلمانان از نیکلسون انتظار ندارد مفهوم شهادت، امر به معروف یا نهی از منکر، وظیفه و امثالهم را بفهمد؛ اما انتظار از ناشر و مترجم اثر چیز دیگری است.کسی از ما شیعیان و مسلمانان از نیکلسون انتظار ندارد مفهوم شهادت، امر به معروف یا نهی از منکر، وظیفه و امثالهم را بفهمد؛ اما انتظار از ناشر و مترجم اثر چیز دیگری استالبته، غرض نگارنده نفی لزوم انتشار یا ترجمه «تاریخ ادبیات عرب» نیست؛ چرا که بیشک در این اثر مطالبی قابل استفاده برای اهالی ادبیات وجود دارد و محققان به آن بسیار رجوع خواهند کرد. و همچنین هدف این نوشتار تایید سانسور کتاب یا اعمال تغییرات در اصل اثر نیست؛ ار آن جهت که مترجم و ناشر بایستی به اصل کتاب وفادار بمانند. اما، وظیفه وفادار ماندن ناشر و مترجم به دین رسمی کشور و اعتقادات اسلامی و شیعی موضوع دیگری است که، از متاسفانه در این اثر ابداً رعایت نشده است.ترجمه «تاریخ ادبیات عرب»، بازتاب دیدگاههای یکجانبه و بعضاً ضد اسلامی و ضدشیعی نیکلسون است. این اثر حتی از منظر تاریخی نیز دچار ایراداتی است و خط روایت بعضی از ماجراها (نظیر همین واقعه عاشورا) در آن مخدوش است و برپایه اقوال معروف و مشهورِ تاریخی نیست. مثلاً در روایت نحوه شهادت حضرتِ امام حسین علیه السلام یا شرح ماجرای مقابله سپاه «حر»، سپاه «عمر بن سعد» و سپاهیان دیگری که از سمت کوفه راهی کربلا شدند بیدقتیهایی روی داده است. گذشته از این نقد، جا دارد از ناشر و مترجم بپرسیم چطور راضی شدند بدون ارائه مسلمات تاریخی و دعویهای درست در پاورقی، پانوشت یا ضمیمه کتاب، به بازتاب صد در صدی دیدگاههای جانبدارانه نیکلسون بپردازند؟ صد رحمت به مستشرق روسیدر نمونهای مشابه، مستشرقی روسی در کتاب «اسلام در ایران» روایتی از واقعه کربلا آورده است که به حقیقت نزدیکتر است و مانند نیکلسون آمریکایی جانبدار و به عبارتی یکچشم، نیست. از این گذشته، مترجم و ناشر «اسلام در ایران» آنقدر دقت داشتهاند که کتاب را در اختیار یک عالم دینی آشنا با تاریخ بگذارند و از او بخواهند توفیرات ادعاهای نویسنده نامسلمان را با حقایق مسلم اسلامی و شیعی بسنجد و در ضمیمه کتاب، از حقایق بگوید تا مبادا خواننده بی دانستن حقیقت، ادعاهایی مهآلود را در ذهن خود ملکه سازد.«اسلام در ایران» کتابی است مربوط به سالها قبل. یافتنش این روزها بسیار دشوار است. علامه «محمدرضا حکیمی» چنانکه در مقدمه کتاب نوشته شده «رنج مرور این کتاب را به عهده گرفته و نظر خویش را که مبتنی بر منابع اسلامی، از جمله تازهترین کتب و منابع تحقیقی شیعی است، در پایان کتاب زیر عنوان توضیحات آوردهاند.» جا دارد از ناشر و مترجم بپرسیم چطور راضی شدند بدون ارائه مسلمات تاریخی و دعویهای درست در پاورقی، پانوشت یا ضمیمه کتاب، به بازتاب صد در صدی دیدگاههای جانبدارانه نیکلسون بپردازند؟این کاری است ستودنی که مترجم و ناشر اثر لزوم آن را درک کردهاند. و تازه این در زمانی بوده که حکومت، دعوی مسلمانی نداشته و اصراری بر انتشار آثار بر مبنای اسلام و قرآن نمیکرده است. اما «تاریخ ادبیات عرب» متأسفانه در اوجِ دعوی مسلمانی و در دورهای که حکومت جمهوری اسلامی ایران زمام امور را در دست دارد ترجمه و منتشر شده است.«تاریخ ادبیات عرب» در حال کنونیاش، حکم رسانهای را دارد که با آزادی تمام علیه ارزشهای دینی ما فعالیت میکند. این عیب بزرگ، به آسانی میتوانست با انتشار توضیحاتی از یک عالم دینی آشنا با تاریخ در ضمیمه کتاب رفع شود؛ اما انگار کسی دلش به حال این وضع نمیسوزد و سینهزنان و عزاداران حسینی هم بیشتر سرگرم چشم و ابروی اماماند تا تصحیح و دفع شبهاتی که به آسانی و با مجوزِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر میشود.بگذریم از اطلاعات غلط و غیرحقیقیای که نیکلسون با کتابش به انگلیسیزبانان ارائه کرده است. و این، لزوم انتشار اثر درباره قیام عاشورا در سطح جهانی را تشدید میکند.گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]