تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834842595
رضا داوری اردکانی: شاعر در احوال شاعری دروغ نمی‌گوید/ تفاوت سایه و اخوان
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: رضا داوری اردکانی:
شاعر در احوال شاعری دروغ نمی‌گوید/ تفاوت سایه و اخوان
شاعر در احوال شاعری دروغ نمی‌گوید و حق ندارد سخن را پنهان کند و بپوشاند او از خوب و بد و درست و نادرست نمی‌گوید و زبانش زبان چون و چرا نیست. هوشنگ ابتهاج در جایی گفته که کاری نداشته باشیم زبان از کجا می‌آید، صرفاً چگونگی آمدنش مهم است.
به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم طی یادداشتی با عنوان «درباره خاطرات سایه» که در شماره جدید مجله بخارا (شماره 103 آذر و دی) منتشر شده است به نقد و بررسی کتاب «پیر پرنیان‌اندیش» که به هوشنگ ابتهاج می‌پردازد، اینچنین نوشت: من هفته دوم فروردین امسال را با کتاب پیر پرنیان‌اندیش سپری کردم. می‌دانید یا حدس می‌زنید که در این سن و سال که باید سر و صورتی به نوشته‌های پریشان و پراکنده‌ام بدهم نمی‌توانم کتابی را از ابتدا تا انتها بخوانم و سپس خواندن کتاب دیگری را شروع کنم بلکه به مقتضای پرسش‌ها و مسائلی که در حین مطالعه یا نوشتن پیش می‌آید باید به این کتاب چهار روز پشت سر هم خواندم. درباره این کتاب حرف‌هایی دارم که بعضی از آنها ساده است و بعضی دیگر فلسفی است این حرف‌ها را باید با یک دانای صاحب‌نظر در شعر و ادب در میان بگذارم که اگر به کلی نسنجیده است به من تذکر دهد پس اجازه بدهید چند نکته کوتاه درباره کتابی که یک زوج جوان خوش ذوق (میلاد عظیمی و عاطفه طیه) آن را پرداخته‌اند به شما بگویم. می‌دانید که من شعر سایه را از عنفوان جوانی می‌شناخته‌ام و می‌شناسم اما از شخصیت سایه کمتر می‌دانستم و البته چندان مهم نمی‌دانم که یک شاعر چگونه زندگی کرده و با چه کسانی دوستی و دشمنی داشته است. اما اکنون بسیار خوشحالم که با شخصیت هوشنگ ابتهاج قدری بیشتر آشنا شده‌ام. این ابتهاجی که من در این روزها شناختم غیر از آن که قبلاً به اختصار و اجمال می‌شناختم نیست، اما آن ابتهاج آشنای شصت ساله زندگی من ضرورت نداشت که صاحب صفا و مروت و نجابت باشد. فضل و ادبش را می‌دانستم اما کمتر کسی را می‌شناختم و می‌شناسم که به یک ایدئولوژی ملتزم باشد و درباره اشخاص و حتی در مباحث فرهنگی تا حدی فارغ از آن تعلق و التزام حکم کند و مثلاً عیب کسانی را که دوست می‌دارد به صراحت بگوید و حسن آنها را که از جهانی با آنان میانه‌ای ندارد به آسانی و صراحت تصدیق کند البته بسیاری از شاعران معاصر نظر و حکم ایشان را نمی‌پسندند حتی شاملو و کسرایی و نادرپور و مشیری و رحمانی هم اگر زنده بودند از اینکه دوست شاعرشان به جای توجه به شعر به اوصاف اخلاقشان توجه کرده است مکدر می‌شدند. مع‌هذا کتاب پرنیان‌اندیش در زمانی که «خیرات رو به تراجع نهاده» و همه چیز و حتی زشتی‌ها و رذائل احیاناً در زمره ارزش‌ها قرار گرفته است، اگر درس اخلاق نباشد کتاب تذکر است. این چند کلمه را برای ادای احترام به سایه به نزدیک‌ترین دوستش نوشتم. ابتهاج بعضی نکات ادبی هم به مخاطبان خود گفته است که من از آنها بهره برده‌ام اما من هم مثل شما با شاعر در مورد شعر شاعران معاصر در مواردی اختلاف‌نظر دارم. یکی از مهم‌ترین موارد راجع به شعر اخوان و فروغ فرخزاد است. ابتهاج که شاید روابط دوستی چندان نزدیک با اخوان نداشته است شعر و زبانش را نقد و گاهی تحسین می‌کند اما نظر مساعدی مضامین بعضی از بهترین شعرهای اخوان ندارد. من هم می‌پذیرم که شاعر نباید شعر یأس بگوید، اما شعر اگر شعر باشد گزارش چیزی است که در افق نظر شاعر پدیدار شده و یا خبر تیرگی و بسته بودن افق است. بنابراین شاعری را که فی‌المثل راه را تیره می‌بیند نمی‌توان از موضع اخلاقی و اجتماعی ملامت کرد. شاعر در احوال شاعری دروغ نمی‌گوید و حق ندارد سخن را پنهان کند و بپوشاند او از خوب و بد و درست و نادرست و حق و باطل و موجه و ناموجه نمی‌گوید و زبانش زبان وعظ و بحث و چون و چرا نیست. خود ابتهاج در جایی گفته است که این زبان می‌آید و البته خواسته است که کاری نداشته باشیم که از کجا می‌آید او صرفاً چگونگی آمدنش را گفته است. شعر (پس از کودتای 1332) اخوان مسلماً از آن حادثه (که هنوز اثر آن را در تاریخ فکر و ادب نشناخته‌ایم) نشانی دارد اما معلول آن حادثه و گزارش یک شکست سیاسی نیست. اصلاً کودتای 28 مرداد صرف یک شکست نبود من آن را یک حادثه بزرگ تاریخی در جهان در حال توسعه و متجددمآب و اعلام فروبستگی کار مردم جهان توسعه نیافته می‌دانم. اخوان در شعرهای زمستان و آواز کرک و پیغام و قاصدک و قصه شهر سنگستان و آواز چگور و پیوندها و باغ و... که بیشتر آنها مورد تحسین ابتهاج نیز قرار گرفته است از بی‌تاریخی جهان متجددمآب و حکایت‌های البته تلخ میگوید ولی این حکایت‌ها به شخص اخوان تعلق ندارد و او آنها را جعل نکرده است که ملامتش کنیم و بگوییم چرا جوانان و به طور کلی مردمان را دلسرد و نومید می‌کند. او نمی‌خواسته است تخم نومیدی بپراکند و گرنه تخلص امید برای خود برنمی‌گزید و نمی‌گفت: گویند که امید و چه نومید ندانند من نوحه سرای گل افسرده خویشم شاعر یافت خود را میگوید. همه شاعران یافت دارند و اگر نداشتند سخنانشان نو نبود و نمی‌ماندند. اخوان آیه یأس نمی‌خواند بلکه ما را به تماشای باغ بی‌بهار ذلت توسعه‌نیافتگی می‌برد: گو بروید یا نروید هرچه در هر جا که خواهد یا نمی‌خواهد باغبان و رهگذری نیست باغ بی‌برگی که میگوید که زیبا نیست؟ داستان از میوه‌های سر به گردون سای اینک خفته در تابوت پست خاک میگوید باغ بی‌برگی خنده‌اش خونی است اشک‌آمیز جاودان بر اسب یال افشان زردش می‌چمد در آن پادشاه فصل‌ها پاییز چنانکه می‌دانید جهان توسعه نیافته به سرعت در راه کین‌توزی و خشونت پیش می‌رود اما شاعر ما نمی‌خواهد جای تاریخ را به کینه‌توزی بدهد و می‌پرسد باغ بی‌برگی که میگوید که زیبا نیست. اما مطلبی که در نظر عجیب می‌آید این است که سایه، تولدی دیگر را که ابراهیم گلستان دانسته است. مسلماً گلستان از ذوق بهره‌ای دارد اما اگر پنجاه سال پیش می‌توانست تولدی دیگر بگوید چرا در این مدت خاموش بود و شعری نسرود. می‌بینیم چگونه مردی که در بسیاری موارد با انصاف و شجاعت حکم می‌کند گاهی نیز بی‌پروا می‌شود. نکته دیگری که شاعر بزرگ معاصر به آن اشاره کرده ماندگاری شعر است. ماندگاری شعر و نام شاعر را با مراسم تبلیغاتی و تشریفاتی تعیین اشخاص ماندگار قیاس نباید کرد. شعر صفتش ماندگاری است. همانطور که از قول شما در همان کتاب نقل شده است محمدتقی بهار اعتبارش را از وکالت و وزارت به دست نیاورده بلکه او به اشخاص سیاسی که با آنها همکاری داشته اعتبار داده است. شعر خاصیتش این است که نو است و چون نو است می‌ماند. نو هرگز کهنه نمی‌شود بلکه کهنگی در اطراف و حواشی نو پدید می‌آید و نو را در حصار می‌گیرد تا نو بودنش را بپوشاند و آن را مثل خود کهنه نشان دهد. کهنه در پرتو نو پدید می‌آید اما پرتو را می‌پوشاند و این پوشاندن است که کهنه و عادی و بی‌اهمیت می‌شود و از میان می‌رود. مشکل شعر اخوان این است که به ما تذکر می‌دهد همه راه؟ها بسته است. او در شعر خود تیره‌تر شدن را فریاد می‌زند. من به جای اینکه شاعر را ملامت کنم و صرفاً به اثر اجتماعی شعرش بیندیشم، با او همدلی می‌کنم و با این همدلی به جهان توسعه نیافته و آینده آن می‌اندیشم. باغ بی‌برگی اخوان مثال جهانی توسعه نیافته است و گمان می‌کنم چیزی از آینده این عالم می‌دیده است. او در شعر خود تیره‌تر شدن را فریاد می‌زند. من به جای اینکه شاعر را ملامت کنم و صرفاً به اثر اجتماعی شعرش بیندیشم، با او همدلی می‌کنم و با این همدلی به جهان توسعه نیافته و آینده آن می‌اندیشم. باغ بی‌برگی اخوان مثال جهانی توسعه نیافته است و گمان می‌کنم چیزی از آینده این عالم می‌دیده است و مگر شعر پیوندها و باغ قیاس جهان توسعه نیافته با جهان توسعه یافته نیست. شاعر به اکنون تعلق ندارد و چه خوب گفته‌اید که کار شاعر آشنایی‌زدایی است. این آشنایی‌زدایی راهی به آینده است. در نظر آوریم که اگر قرار است آدمیان آینده‌ای داشته باشند صدها سال دیگر چنانکه ما فردوسی و سعدی را می‌خوانیم آیندگان شعر این زمان را (که باز به قول خود شما زمانِ بالنسبه خوبِ شعر فارسی است) نیز می‌خوانند. در آن زمان مسلماً شعر شاعران زمان ما اهمیت و معنایی عظیم‌تر از گزارش‌های تاریخی درباره این یا آن حکومت دارد و مگر مقام و اثر تربیت و جان‌بخشی فردوسی و سعدی و مولوی و حافظ را با گزارش کار و کردار محمود غزنوی و اتابکان فارس و حاکمان مغول و شاه شیخ ابوالسحاق و امیر مبارزالدین و شاه شجاع و شاه یحیی و ... می‌توان قیاس کرد. شعر اخوان به حادثه سیاسی 28 مرداد تعلق ندارد. بلکه آن را به نحوی معنا و تفسیر کرده است. 28 مرداد آغاز فروبستگی کار جهان توسعه نیافته و بیرون افتادن این جهان از تاریخ و ابتلای آن به دوار ناشی از سرگردانی در دایره تقلید بی‌تأمل است. شاعر اگر زمانه تراژیک را به زبان غیر تراژیک حکایت کند شاعر خوبی نیست و مگر شما نسروده‌اید «پرسیدم از صبح و پاسخ نیامد». سایه هم شعر دردمندانه دارد: چه افتاد این گلستان را، چه افتاد؟ / که آیین بهاران رفته از یاد چرا هر گوشه گرد غم نشسته / چه دشتست این که خاکش خون گرفته مگر دارد بهار نو رسیده / دل و جانی چو ما در خون کشیده تفاوت سایه و اخوان این است که یکی از ماتم یک ضایعه میگوید و دیگری در رثای تاریخ و آینده کشورش می‌سراید. ببخشید که در دل طولانی شد. از اینکه کتاب پیر پرنیان‌اندیش را خوانده‌ام بسیار خوشحالم. شعر و شرف به ضرورت نباید با هم جمع شوند و گر نه اسم مارکی دوساد در تاریخ نمی‌ماند و بودلر در تاریخ شعر و ادب فرانسه مقام بزرگ نداشت و سارتر نمی‌توانست ژان ژنه را سن ژنه بخواند. ولی آیا به یک روستایی ساده حق می‌دهید که وقتی می‌بیند شعر و شرف در وجود یک شخص جمع شده است شاد و خوشحال شود. کاش مردانی مثل هوشنگ ابتهاج همیشه می‌ماندند (و مگر نمی‌مانند که من چنین درخواستی دارم؟!) شعر ابتهاج که ماندنی بود زندگی و شخصیتش هم ماندگار شد. اجازه بدهید سخن را کوتاه کنم و کتاب سیر تجدد و علم جدید در ایران را که اخیراً چاپ شده است تقدیم کنم. امیدوارم اگر در آن نظر کردید بعضی عیب‌هایش را تذکر دهید. انتهای پیام/ک
93/11/27 - 12:04
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 209]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها