واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
آن روی سکه شهرت شهرت، حریم خصوصی و پرسشهای اخلاقی مساله حریم خصوصی افراد شناختهشده و به اصطلاح دارای شهرت در عرصههای فرهنگی، ورزشی، سیاسی و اقتصادی، از مسائلی است که فعالان حوزه فلسفه اخلاق درباره آن به ارائه دیدگاههای مختلف و گاه متعارض پرداختند.
مقصود از تعارض در این دیدگاه ها، نتایج متعارضی است که از مقدمات اخلاقی استنتاج می شود. بر اساس طیفی از این دیدگاه ها، حریم خصوصی همه افراد، از جمله افراد مشهور، اخلاقا محترم است و اجتماع حق دخالت و پرده برداری از آن را ندارد؛ اما بر اساس دسته ای دیگر از دیدگاه ها، حریم خصوصی کاملا محترم و عرصه ممنوعه نیست و اخلاقا نیازمند نظارت اجتماع است. معمولا عوام و توده های مردم، به لحاظ علاقه به شخصیت هنری یا ورزشی تمایل دارند همه اطلاعات زندگی خصوصی او را بدانند، این که پدر و مادر او کیست، در کدام محله بزرگ شده، متاهل است یا مجرد، همسر او کیست، کجا زندگی می کند و... از سوی دیگر شهرت علاوه بر محبوبیت، گاه منشاء مغضوبیت نیز می شود. یعنی شهرت باعث می شود خطاهای یک فرد انعکاس بیشتری در جامعه داشته باشد، بنابراین طیف بسیاری از افراد اجتماع که سابق بر این جزو حامیان و هواداران فرد بودند، به مخالفان او بدل شوند. همین موضع لغزنده شهرت باعث می شود فرد مشهور همواره این خطر را پیش روی خود احساس کند که میل پنهانی در جامعه برای زیر سوال بردن او و به اصطلاح ضایع کردن او وجود دارد. از سوی دیگر، عمده ضعف های هر انسان در قلمروی خصوصی او رخ می دهد، یعنی در عرصه خانواده چون همسر و فرزندان هر فرد بیش از دیگران به ضعف های او آگاهی دارند، فرد مشهور احساس می کند بیش از دیگران باید مراقب و حافظ حریم خصوصی خود شود تا نکند جامعه برای ارضای آن میل پنهان و برای ضایع کردن فرد دارای شهرت، از حریم خصوصی وی در این جهت بهره ببرد. برخی نظریه پردازان اخلاق با توجه به این واقعیت ها و نیز باتوجه به این که حریم خصوصی هر فرد را اخلاقا محترم می شمارند، می پذیرند که باید افراد دارای شهرت، بیش از دیگران از حفاظت و حرمت قلمروی خصوصی بهره مند باشند. اما از سوی دیگر افراد دارای شهرت را می توان به دو دسته تقسیم کرد؛ دسته اول افرادی هستند که با توجه به نبوغ و سعی و جد و جهدی که داشتند، موفق به ابداع و ارائه خدمتی در جامعه شدند که اتفاقا برای خود آنها نیز مزایایی به همراه آورده است؛ مثل فردی که انقلابی را در حوزه الکترونیک ایجاد می کند و خود نیز بهره مالی فراوانی از ابداع خود می برد، ولی به جامعه خود بهره بسیار بیشتری می رساند. عامل شهرت این دسته افراد، در درجه اول، خود آنها و سعی و نبوغ آنهاست و حریم خصوصی شان، حداقل به اندازه سایر افراد اجتماع باید محترم دانسته شود. دسته دوم افراد دارای شهرت، افرادی هستند که در درجه اول، نه به دلیل خدمت استثنایی که به جامعه ارائه کردند، بلکه چون جامعه آنها را به دلیل خصوصیت های اخلاقی شان، دارای صلاحیت و شایستگی دانسته، به شهرت رسیده اند؛ مثل یک سیاستمدار محبوب یا یک ورزشکار که به دلیل رعایت اخلاقیات، جامعه او را به مثابه یک پهلوان پذیرفته است. برخی متفکران و نظریه پردازان فلسفه اخلاق در مورد حریم خصوصی دسته اخیر قائل به تمایز می شوند، چرا که مدعی هستند چنین افرادی خود را در سطح جامعه، مطابق با هنجارها و آرمان های اخلاقی جامعه معرفی کرده اند و به واسطه چنین شخصیت سازی از خود، توانستند از سرمایه های مادی و معنوی جامعه بهره مند شوند؛ اما اگر چنین فردی در حوزه خصوصی خود، که به بهترین شکل خصلت رفتاری انسان در آن نمایان می شود، به گونه دیگری رفتار کند، آیا باز هم حریم خصوصی او محترم است؟ مثل فردی که ساده زیستی را مدح و تمجید می کند و از همین طریق موفق شده است در بین اکثریت توده مردم که از طبقه متوسط یا فقیر جامعه هستند، شهرت و اعتباری کسب کند و به قهرمان هنری یا ورزشی یا سیاسی آنها مبدل شود و از طریق همین محبوبیت مردمی، به مقام و جایگاهی دست یافته، خانواده خود را بدون هیچ تلاش و زحمتی از بهترین امکانات معیشتی بهره مند کند؛ آنها را به مسافرت های تفریحی میلیون دلاری بفرستد و از طبقه اشراف برای آنها همسر اختیار کند و ازدواج های اشرافی برگزار کند و... تکلیف اخلاقی افرادی که از این ریاکاری وی مطلعند، چیست؟ آیا اخلاقا باید حریم خصوصی او را محترم شمارند یا این که پرده از ریاکاری او بردارند تا مردم بیش از پیش، فریب او را نخورده و از وی یک قهرمان نسازند؟ این مساله ای قابل بحث است و هر گونه پاسخ به آن، مباحث و سوالات جدیدی در پی خواهد داشت. یکی دیگر از مباحث مهم در ارتباط با حریم خصوصی افراد دارای شهرت و قدرت، مساله همراهی احتمالی محترم شمردن حریم خصوصی و تداوم ظلم است. فرض کنید فردی که دارای شهرت است، در عرصه خصوصی خود، با همسر یا فرزندانش بدرفتاری می کند، مثلا آنها را کتک می زند و نیز فرض کنید وی به خاطر جایگاه اجتماعی اش، دارای مصونیت خاصی باشد، به این معنا که موانع زیادی مقابل روزنامه ها و رسانه ها برای کسب اطلاع از حریم خصوصی او وجود داشته باشد و همه این موانع را وی، به واسطه دیدگاه های اخلاقی که حریم خصوصی را محترم می شمرند، توجیه کند. همچنین خانواده وی نیز به واسطه قدرت و شهرتی که او دارد، توان دادخواهی در سطح جامعه را نداشته باشند. به این شیوه، وی به ظلم خود ادامه می دهد و در عین حال همچنان در سطح جامعه همچون یک قهرمان باقی می ماند. بنابراین به نظر می رسد ممانعت رسانه ها از ورود و کسب اطلاع از افراد دارای شهرت، مطلقا پسندیده نیست، بلکه این ممانعت باید با توجه به ابعاد مختلف موضوع صورت گیرد. حسین شقاقی / گروه اندیشه
شنبه 07 تیر 1393 4:30 بازدید:5
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]