تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816998748
قهوه‌‌خانه‌ها در نگاه گیتینوردان اروپایی
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
قهوه‌‌خانه‌ها در نگاه گیتینوردان اروپایی با ورود گیتینوردان اروپایی بویژه از روزگار صفویان به این سو و توجه آنان به زندگی مردمان ایرانی، اطلاعاتی از چگونگی گذران زندگی آنان در سفرنامه‌های گیتینوردان اروپایی جای گرفت. این اطلاعات ارزشمند می‌تواند روشنگر بخشی از تاریخ اجتماعی ایران باشد.
از دیرباز، قهوه خانه ها در شمار نهادهای اجتماعی و فرهنگی تأثیرگذاری بودند که در ادامة فعالیت های خود به جایگاهی ثابت برای اجرای نمایش های سنتی، مذهبی ایرانی و برخی خرده نمایش ها تبدیل شدند. به تعبیر دهخدا، واژه قهوه خانه مرکب از دو کلمه قهوه و خانه است و به مکانی گفته می شود که در آن قهوه و بعدها چای تهیه و نوشیده می شد. این واژه در فرهنگ معین چنین تعریف شده است: «جایی که قهوه و چای دم کنند و فروشند.» واژه مذکور در فرهنگ لغت آکسفورد معادل کافی شاپ بوده و به رستورانی کوچک که مردم برای صحبت، نوشیدن قهوه، چای و خوردن غذاهایی همچون دیزی می روند، توصیف شده است. از این رو با تکیه بر اسناد، مدارک و کتاب های تاریخی مربوط به سیاحان خارجی می توان قهوه خانه ها را از آغاز پیدایش تاکنون براساس کار و وظیفه به شش گروه تقسیم کرد. 1 ـ قهوه خانه های کوچه و بازار: شاردن، سیاح فرانسوی در دوره های شاه عباس دوم صفوی و شاه سلیمان صفوی سه بار به ایران سفر کرده است. او از قهوه خانه های کوچه و بازار یاد می کند که به نظر می رسد همانند اکثر فضاهای فرهنگی و اجتماعی در یک شهر مانند مسجد جامع، مدارس علمیه، خانقاه ها و زورخانه ها، اولین قهوه خانه ها هم کنار بازارها و بازارچه ها شکل گرفته اند و بعدها هر کدام از این قهوه خانه ها به عنوان پاتوق هایی برای مشاغل و گروه های خاصی درآمد و حتی مشتری های ثابتی داشتند. همچنین این نوع قهوه خانه ها جزو اولین مکان های اجرای نمایش های سنتی و مذهبی بودند. 2 ـ قهوه خانه های خصوصی (آبدارخانه ها): آدام اولئاریوس، سیاح آلمانی که در زمان شاه صفی به ایران آمده است، از قهوه خانه های خصوصی (آبدارخانه ها) یاد می کند که قهوه خانه هایی بودند که اشخاص از مهمانان خود با چای، قهوه و در خانه خود پذیرایی می کردند. 3 ـ قهوه خانه های سرراهی (چایخانه ها): دکتر پولاک اتریشی ـ که سال 1851 میلادی از طرف امیرکبیر و دولت ایران برای جذب معلمین اتریشی به استخدام درآمد و در 1851 میلادی به تدریس علم طب مشغول شد ـ در سفرنامه خود به قهوه خانه های سرراهی (چایخانه ها) اشاره می کند. این نوع قهوه خانه ها در سر راه ها و میان جاده ها قرار داشتند که بیشتر سر پناهی برای استراحت و رفع خستگی مسافران بین راهی بودند و به قشر و صنف خاصی تعلق نداشتند. هم اکنون هم نمونه های مدرن آن با نام کافه ترانزیت موجود است و مورد استفاده قرار می گیرد. 4 ـ قهوه خانه های موقت: جملی کارری، سیاح ایتالیایی ـ که در زمان شاه سلطان حسین صفوی به ایران آمده است ـ از قهوه خانه های موقت صحبت کرده است. این قهوه خانه ها هنگام عزاداری ها و روضه خوانی های بزرگ بخصوص عزاداری های امام حسین(ع) در دهه محرم و اربعین در ماه های صفر و رمضان، مجالس عروسی، مهمانی های بزرگ مانند بازگشت حجاج از سفر حج و اجتماعات صنفی و سیاسی، قهوه خانه هایی در آن ایام بر پا می شد که به قهوه خانه های موقت معروف بودند. محل برپایی این قهوه خانه ها، مساجد و خانه ها بود. 5 ـ قهوه خانه های موجود در حمام های معتبر: انگلبرت کمپفر، سیاح آلمانی ـ که در زمان شاه سلیمان به عنوان پزشک در ایران بوده ـ به قهوه خانه های موجود در حمام های معتبر اشاره می کند. هر یک از حمام های عمومی، آبدارخانه ای در خور وضع و موقعیت خود داشتند. در آبدارخانه حمام، بساط قهوه، چای، چپق و قلیان دایر بود و تا وقتی مشتری ها در بینه حمام مشغول گفت وگو بودند، به فراخور وضع و شأن اجتماعی، منزلت محلی، خوی و عادت در زمستان با قهوه و چای و در تابستان با عرق بید مشک، شربت و هندوانه، همراه قلیان یا چپق پذیرایی می شدند. گاسپار دروویل، جهانگرد اسپانیایی در کتاب خود با عنوان «سفر به ایران» درباره نقش اجتماعی حمام ها و ارتباط آن با قهوه خانه چنین می نویسد: «حمام های عمومی محلی برای ملاقات طبقات پایین ایرانی است و بیگانگان و سوداگران معمولا برای آشنایی با یکدیگر یا مذاکره درباره معاملات به حمام می روند و با کشیدن چپق و قلیان و نوشیدن قهوه، ساعتی را در آنجا می گذرانند و در این مدت اخباری را بین خود رد و بدل می کنند». 6 ـ قهوه خانه های سیار (قهوه چیان دوره گرد): سیاحانی همچون کاری و کمپفر به شکل دیگری از قهوه خانه به نام قهوه خانه های سیار (قهوه چیان دوره گرد) اشاره کرده اند. عده ای از قهوه چیان که فاقد سرمایه و محل کسب برای دایر کردن قهوه خانه بودند، به طور سیار چای یا قهوه را به کوچه و بازارها می بردند و در محل تجمع کارگران و کسبه بساط می افکندند و از این راه زندگی می گذراندند. با گذار زندگی از سنت به مدرنیسم، قهوه خانه ها نیز اندک اندک در لابه لای کتب تاریخی جای خواهند گرفت و جای خود را به کافی شاپ های امروزی می دهند، اما گفت وگو درباره آنها و آنچه بوده اند، فقط به آن جهت با اقبال مواجه می شوند که روشنگر گوشه هایی از تاریخ این مرز و بوم بویژه تاریخ اجتماعی باشد. زمانی قهوه خانه ها با کاربردهای متفاوت، یکی از مراکز مورد توجه و از ضروریات زندگی مردم ایران و به جهت مسائل پیرامون مورد توجه و استقبال بودند. الهه باقری / جام جم
چهارشنبه 18 دی 1392 8:13
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 56]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها